Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çerimoya, Annona cherimola bitkisinin meyvesidir. Temelde Annonia ve roolinia diye iki ayrı çeşidi bulunmaktadır. Annona çeşidi en tanınan bilinen çeşidirdir.Asimina, Duguetia, Fusaea ve Porcelia ise bu meyvenin en çok bilinen türlerindendir.Meyvenin Annona türünün yaprakları 2–5 cm uzunluğundadır, buna karşın 7–15 cm uzunluğunda 6–10 cm genişliğinde yapraklara sahip türleride vardır. Genellikle küçük bodur ağaçlarda yetiştirilmektedir. Yaprakları ovaldir.Ağaç aşağı yukarı 7 metre boya sahip olup ufak gruplar halinde 6 yapraklı 2,3cmlik sarı,kahvrengi tabanı mor benekli çiçekleri bulunmaktadır.
Meyveleri hafif oval, eğer, 10–20 cm uzunluğunda and 7–10 cm çapındadır,yumuşak hafif yumruludur.Meyve eti beyaz olup,içinde koyu kahverengi tohumları bulunur. Tohumları toksik olup yenmez.Dünya'nın en lezzetli meyvelerinden biri olarak kabul edilmektedir. O kadar ki Mark Twain, Çerimoya'yı "insanların bilebileceği en lezzetli meyvelerden biri olarak tanımlar."
Peru'da moşe yerlileri meyvelerini, tarımlarını ve sebzelerini sanatlarına yansıtmıştır,çerimoya'da hep seramiklerinde resmedilmiştir.
Etimolojisi
Çerimoya adı kökenini Keçuva dili'nden almıştır.Bu dilde chirimuya, "soğuk tohumlar anlamına gelir" çünkü bu bitkinin tohumları yüksek rakımlarda çimlenmektedir, bitkinin anavatanıda Güney Amerika'nın ekvator altı sıcak ve ılık bölgelerindeki yüksek rakımlardır. Florida, Belize ve Guatemala da "Tikal", "Canul", "Sartenaya", "San Pablo", "Benque", "Caledonia" ve "Chonox" gibi adlarla bilinmekte ve tüketilmektedir.
Kültürleri ve Kullanımı
Orta ve Güney Amerika, Avrupa ve Uzakdoğu ülkelerinde ve İsrail de yetiştirilmektedir. Anavatanı olan Güney Amerika'da tropik kuşakta ormanlık bölgelerde yetiştirilen Çerimoyalar 700-2400m rakıma sahip yamaçlarda daha verimli olmaktadırlar. Bitki sıcak iklimlerde yetişmekle en fazla -3,-4 civarında bir soğuğa tahammül etmektedir, ancak bitki büyümesi için özellikle belli dönemlerde serin bir iklime sahip yerlere ihtiyaç duymaktadır. Bitki 1751'de Güney İspanya,1851'de Hawaii'ye getirilip yetiştirilmeye başlanmıştır. Ardından İtalya, Tayvan, İsrail ve son olarak Avustralya, Yeni Zelanda'ya girip yetiştirilmeye çalışılmıştır.
Beyaz, tatlı,kokulu aromalı meyvelere sahip olup,meyveleri çilek,papaya,ananas, karışımı biraz asidik bir tada sahiptir. Tohumları yenmez ve eğer parçalanırsa zehirlidir.Ancak meyveden kolayca ayrıltılabilir. Kabuğuda meyveden ayrılarak etli kısmı yenir zira kabuğunun yenmesinin felç gibi zararları olabilmektedir.Avokado gibi yeşil,kahverengi kabuğu ile olgunlaşmış meyve pütürleri bozulmuş dokusu ile kendini belli eder.Meyveleri buz dolabında iyi muhafaza edilir.
Buna karşın meyvenin tadı türünden türüne değişimde gösterebilmektedir.
Taze Çerimoya'nın yaklaşık %15'i şeker (100 gramda 60 kalori)dir. 100 gram meyvede yaklaşık 20 mg C vitaminine ayrıca B1, B2, B3, B6, Kalsiyum,Demir,Protein ve Fosfor gibi çeşitli vitamin ve minerallere belli ölçüde sahiptir.Çerimoya, cildin saçların tırnakların diş etlerinin, dişlerin ve kemiklerin sağlıklı kalmasında faydalıdır. İçerisinde bulunan A vitamini sayesinde idrar yoları, solunum yolları enfeksiyonlarında vücudun direncini arttırıcı özelliği vardır. İhtiva ettiği B2 vitamini ile Migren türü baş ağrılarının önlenmesinde etkilidir. Ayrıca iştahı arttırır, hazmı kolaylaştırır.
Tozlaşma
Çerimoya'nın çiçekleri hermafroit olsa da, çiçeklerinde kopya poleni kabul etmeyen bir sistem bulunmaktadır.Dahası kısa ömürlü çiçekleri önce dişi ve sonrasında ile belli saatler arası erkek halde kalmaktadır.Genelde çiçek ilk açtığında dişidir ancak sonrası 2.gün geç saatlerde erkek aşamasına girer ve ölür. Bu meyvenin ağacını ufak böceklerin,sineklerin ve kın kanatlıların tozladığı tahmin edilmektedir (Schroeder 1995). Zira arılarda bu ağaç için tozlaşmayı sağlayacak kötü bir vasıtadır. Bir bal arısı, erkek organından polenleri alabilir ancak bir başka ağacın dişi organına bu poleni bırakabilmesi zordur zira dişi organ çepheri bal arısının giremeyeceği kadar dardır. Bu sebeple tozlayıcıların bal arısından küçük olması gerekir. Bunun yanında sıklıkla,özellikle anavatanından uzakta, yetiştiriciler tozlaşmayı sıklıkla el ile veyahut rüzgârın polenleri diğer ağaca bulaştırmasına güvenerek yapmaktadır.
Saklanması
Çerimoya, 6 °C de %85-%90 nem oranında 3-4 gün muhafaza edilebilen bir meyvedir. Çerimoya saklanırken bu hususlar mutlaka dikkate alınmalıdır. Olgunlaşmayı hızlandırmak için kimi halde 1-2 gün 100 ppm etilende bekletme gibi olgunlaştırma muamelelerine başvurulmaktadır, bu sayede çerimoya meyvesi 5 gün içinde olgunlaşabilmektedir.
-
![image]()
Yarılmış çerimoya -
![image]()
Ağaç -
![image]()
Güney Endülüs Özerk Bölgesi'nde bir çiftlik -
![image]()
Moche Cherimoya. 200 B.C. Lima, Peru -
![image]()
M.Ö 700 ile 10000 yıllarına ait yerlilerce yapılan çerimoya şekilli şişe
Kaynakça
- ^ , October 25, 1866.
- ^ Berrin, Katherine & Larco Museum. The Spirit of Ancient Peru:Treasures from the . New York: , 1997.
- ^ "... los indígenas del altiplano andino dicen que aunque la chirimoya no soporta la nieve, le gusta verla de lejos" . 11 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ La Vanguardia, Barcelona, 19 de junio de 1954, pp.5
- ^ a b Morton, Julia Frances and Curtis F. Dowling. 1987. Fruits of Warm Climates 15 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Creative Resources Systems.
- ^ Tropikal Meyveler,çerimoya>Tropikal Meyveler,Çerimoya [1] 28 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Tropikal meyveler
- ^ Champy, Pierre; Melot, Alice; Guérineau Eng, Vincent; Gleye, Christophe; Fall, Djibril; Höglinger, Gunter U.; Ruberg, Merle; Lannuzel, Annie; Laprévote, Olivier; Laurens, Alain; Hocquemiller, Reynald (Aralık 2005). "Quantification of acetogenins in Annona muricata linked to atypical parkinsonism in guadeloupe". Movement Disorders: Official Journal of the Movement Disorder Society. 20 (12): 1629-1633. doi:10.1002/mds.20632. ISSN 0885-3185. (PMID) 16078200. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2024.
- ^ . 12 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2011.
Champy P, et al., Quantification of acetogenins in Annona muricata linked to atypical parkinsonism in guadeloupe, Mov Disord. 2005 Dec;20(12):1629-33. PMID 16078200
Caparros-Lefebvre D, Elbaz A., Possible relation of atypical parkinsonism in the French West Indies with consumption of tropical plants: a case-control study. Caribbean Parkinsonism Study Group, Lancet. July 24, 1999;354(9175):281-6. PMID 10440304
Please see Pimenta et al., 2003 for information about toxicity.
Dış bağlantılar
- CHERLA Research Project (EU)2 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Promotion of Sustainable Cherimoya Production Systems in Latin America through the Characterisation, Conservation and Use of Local Germplasm Diversity.
- Schroeder, C. A. (1995). Pollination Strategy in the Cherimoya.
- Owens, K. J.(2003). .
- Scheldeman, X. (2002). Distribution and potential of cherimoya (Annona cherimola Mill.) and highland papayas (Vasconcellea spp.) in Ecuador[]
- Bridg, Hannia: Micropropagation and Determination of the in vitro Stability of Annona cherimola Mill. and Annona muricata L. 28 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cerimoya Annona cherimola bitkisinin meyvesidir Temelde Annonia ve roolinia diye iki ayri cesidi bulunmaktadir Annona cesidi en taninan bilinen cesidirdir Asimina Duguetia Fusaea ve Porcelia ise bu meyvenin en cok bilinen turlerindendir Meyvenin Annona turunun yapraklari 2 5 cm uzunlugundadir buna karsin 7 15 cm uzunlugunda 6 10 cm genisliginde yapraklara sahip turleride vardir Genellikle kucuk bodur agaclarda yetistirilmektedir Yapraklari ovaldir Agac asagi yukari 7 metre boya sahip olup ufak gruplar halinde 6 yaprakli 2 3cmlik sari kahvrengi tabani mor benekli cicekleri bulunmaktadir Olgunlasmis Cerimoya Meyveleri Meyveleri hafif oval eger 10 20 cm uzunlugunda and 7 10 cm capindadir yumusak hafif yumruludur Meyve eti beyaz olup icinde koyu kahverengi tohumlari bulunur Tohumlari toksik olup yenmez Dunya nin en lezzetli meyvelerinden biri olarak kabul edilmektedir O kadar ki Mark Twain Cerimoya yi insanlarin bilebilecegi en lezzetli meyvelerden biri olarak tanimlar Peru da mose yerlileri meyvelerini tarimlarini ve sebzelerini sanatlarina yansitmistir cerimoya da hep seramiklerinde resmedilmistir EtimolojisiCerimoya adi kokenini Kecuva dili nden almistir Bu dilde chirimuya soguk tohumlar anlamina gelir cunku bu bitkinin tohumlari yuksek rakimlarda cimlenmektedir bitkinin anavatanida Guney Amerika nin ekvator alti sicak ve ilik bolgelerindeki yuksek rakimlardir Florida Belize ve Guatemala da Tikal Canul Sartenaya San Pablo Benque Caledonia ve Chonox gibi adlarla bilinmekte ve tuketilmektedir Kulturleri ve KullanimiOrta ve Guney Amerika Avrupa ve Uzakdogu ulkelerinde ve Israil de yetistirilmektedir Anavatani olan Guney Amerika da tropik kusakta ormanlik bolgelerde yetistirilen Cerimoyalar 700 2400m rakima sahip yamaclarda daha verimli olmaktadirlar Bitki sicak iklimlerde yetismekle en fazla 3 4 civarinda bir soguga tahammul etmektedir ancak bitki buyumesi icin ozellikle belli donemlerde serin bir iklime sahip yerlere ihtiyac duymaktadir Bitki 1751 de Guney Ispanya 1851 de Hawaii ye getirilip yetistirilmeye baslanmistir Ardindan Italya Tayvan Israil ve son olarak Avustralya Yeni Zelanda ya girip yetistirilmeye calisilmistir Cerimoya tohumlari Beyaz tatli kokulu aromali meyvelere sahip olup meyveleri cilek papaya ananas karisimi biraz asidik bir tada sahiptir Tohumlari yenmez ve eger parcalanirsa zehirlidir Ancak meyveden kolayca ayriltilabilir Kabuguda meyveden ayrilarak etli kismi yenir zira kabugunun yenmesinin felc gibi zararlari olabilmektedir Avokado gibi yesil kahverengi kabugu ile olgunlasmis meyve puturleri bozulmus dokusu ile kendini belli eder Meyveleri buz dolabinda iyi muhafaza edilir Buna karsin meyvenin tadi turunden turune degisimde gosterebilmektedir Taze Cerimoya nin yaklasik 15 i seker 100 gramda 60 kalori dir 100 gram meyvede yaklasik 20 mg C vitaminine ayrica B1 B2 B3 B6 Kalsiyum Demir Protein ve Fosfor gibi cesitli vitamin ve minerallere belli olcude sahiptir Cerimoya cildin saclarin tirnaklarin dis etlerinin dislerin ve kemiklerin saglikli kalmasinda faydalidir Icerisinde bulunan A vitamini sayesinde idrar yolari solunum yollari enfeksiyonlarinda vucudun direncini arttirici ozelligi vardir Ihtiva ettigi B2 vitamini ile Migren turu bas agrilarinin onlenmesinde etkilidir Ayrica istahi arttirir hazmi kolaylastirir TozlasmaCerimoya nin cicekleri hermafroit olsa da ciceklerinde kopya poleni kabul etmeyen bir sistem bulunmaktadir Dahasi kisa omurlu cicekleri once disi ve sonrasinda ile belli saatler arasi erkek halde kalmaktadir Genelde cicek ilk actiginda disidir ancak sonrasi 2 gun gec saatlerde erkek asamasina girer ve olur Bu meyvenin agacini ufak boceklerin sineklerin ve kin kanatlilarin tozladigi tahmin edilmektedir Schroeder 1995 Zira arilarda bu agac icin tozlasmayi saglayacak kotu bir vasitadir Bir bal arisi erkek organindan polenleri alabilir ancak bir baska agacin disi organina bu poleni birakabilmesi zordur zira disi organ cepheri bal arisinin giremeyecegi kadar dardir Bu sebeple tozlayicilarin bal arisindan kucuk olmasi gerekir Bunun yaninda siklikla ozellikle anavatanindan uzakta yetistiriciler tozlasmayi siklikla el ile veyahut ruzgarin polenleri diger agaca bulastirmasina guvenerek yapmaktadir SaklanmasiCerimoya 6 C de 85 90 nem oraninda 3 4 gun muhafaza edilebilen bir meyvedir Cerimoya saklanirken bu hususlar mutlaka dikkate alinmalidir Olgunlasmayi hizlandirmak icin kimi halde 1 2 gun 100 ppm etilende bekletme gibi olgunlastirma muamelelerine basvurulmaktadir bu sayede cerimoya meyvesi 5 gun icinde olgunlasabilmektedir Yarilmis cerimoya Agac Guney Endulus Ozerk Bolgesi nde bir ciftlik Moche Cherimoya 200 B C Lima Peru M O 700 ile 10000 yillarina ait yerlilerce yapilan cerimoya sekilli siseKaynakca October 25 1866 Berrin Katherine amp Larco Museum The Spirit of Ancient Peru Treasures from the New York 1997 los indigenas del altiplano andino dicen que aunque la chirimoya no soporta la nieve le gusta verla de lejos 11 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi La Vanguardia Barcelona 19 de junio de 1954 pp 5 a b Morton Julia Frances and Curtis F Dowling 1987 Fruits of Warm Climates 15 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Creative Resources Systems Tropikal Meyveler cerimoya gt Tropikal Meyveler Cerimoya 1 28 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tropikal meyveler Champy Pierre Melot Alice Guerineau Eng Vincent Gleye Christophe Fall Djibril Hoglinger Gunter U Ruberg Merle Lannuzel Annie Laprevote Olivier Laurens Alain Hocquemiller Reynald Aralik 2005 Quantification of acetogenins in Annona muricata linked to atypical parkinsonism in guadeloupe Movement Disorders Official Journal of the Movement Disorder Society 20 12 1629 1633 doi 10 1002 mds 20632 ISSN 0885 3185 PMID 16078200 3 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2024 12 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mart 2011 Champy P et al Quantification of acetogenins in Annona muricata linked to atypical parkinsonism in guadeloupe Mov Disord 2005 Dec 20 12 1629 33 PMID 16078200 Caparros Lefebvre D Elbaz A Possible relation of atypical parkinsonism in the French West Indies with consumption of tropical plants a case control study Caribbean Parkinsonism Study Group Lancet July 24 1999 354 9175 281 6 PMID 10440304 Please see Pimenta et al 2003 for information about toxicity Dis baglantilarCHERLA Research Project EU 2 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Promotion of Sustainable Cherimoya Production Systems in Latin America through the Characterisation Conservation and Use of Local Germplasm Diversity Schroeder C A 1995 Pollination Strategy in the Cherimoya Owens K J 2003 Scheldeman X 2002 Distribution and potential of cherimoya Annona cherimola Mill and highland papayas Vasconcellea spp in Ecuador olu kirik baglanti Bridg Hannia Micropropagation and Determination of the in vitro Stability of Annona cherimola Mill and Annona muricata L 28 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde