Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III. İngiliz-Afgan Savaşı, 6 Mayıs-8 Ağustos 1919 tarihleri arasında Afganistan Emirliği ile Britanya İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş olan üçüncü savaştır.
| III. İngiliz-Afgan Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İngiliz-Afgan Savaşları | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Afganistan Emirliği |  Britanya İmparatorluğu Britanya Hindistanı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Emanullah Han | | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| yaklaşık 1.000 ölü | yaklaşık 2.000 ölü ve yaralı | ||||||
Savaş öncesi durum
Afganistan ile Büyük Britanya savaşlarında İngilizler, Afganistan'ın herhangi bir yerini işgal edebiliyor ama hiçbir yere gerçek anlamda hâkim olamayıp, sonunda çekilmek zorunda kalıyorlardı. Afganistan’ın 19. yüzyılda yitirdiği toprakları geri almak için harekete geçmesi, savaşın ana nedenidir. Üçüncü Afgan Savaşı olarak anılan savaşta olaylar 1919 yılında, o sıradaki Emir Habibullah Han’ın av sırasında bir suikasta kurban giderek yerine oğullarından Emanullah Han’ın geçmesi üzerine başlamıştır. Reformcu bir kişiliğe sahip olan Emanullah Han, ordu ve kabile liderlerinin çoğunun desteğini aldıktan sonra, İngilizlerin Afganistan üzerindeki etkilerini kırmak ve 19. yüzyılın sonlarında İngiltere’ye (Britanya Hindistanı'na) bırakılan bazı toprakları geri almak üzere harekete geçti. Emanullah Han, İngiltere’nin etkisini Sovyetler Birliği ile dengelemek istiyordu. Bu nedenle Sovyetler Birliği ile bir antlaşma yaptı. Bu durum 1917 Ekim Devrimi’nden beri sürekli olarak Sovyetler Birliği’ni sıkıştırma peşinde koşmuş olan İngilizlerin hoşuna gitmedi. Ayrıca bazı Hint milliyetçilerinin de Afganistan’da sığınak bulması, İngilizlerin sınırdaki Peştun kabileleri arasında karışıklık çıkarmaları ve Hindistan üzerinden mal giriş çıkışını sınırlayarak Afganistan'a gözdağı vermelerine neden oldu. Ancak Afganistan’a doğrudan müdahalede bulunmadılar.
Savaş
Savaş 3 Mayıs 1919'da Afgan birliklerinin Hayber Geçidi'ni aşarak İngiliz denetimindeki Britanya Hindistanı topraklarına girmeleri ve İngiliz garnizonunun bulunduğu stratejik önemi olan Bağ şehrini ele geçirmeleri ile başladı. Başlangıçta bu İngiltere tarafında küçük bir sınır ihlali olarak algılandı ancak Afgan birliklerini Peşaver'e kadar ilerlemeleri üzerine 6 Mayıs 1919'da İngiliz hükûmeti Afganistan'a savaş ilan etti ve Hindistan'da seferberlik ilan edildi. 9 Mayıs'ta İngiliz-Hint kuvvetleri İngiliz Hava Kuvvetleri'nin de desteği ile karşı taarruza geçtiler ve Peşaver'de kontrolü tekrar sağlayarak Bağ şehrini geri aldılar. 13 Mayıs'ta Afgan kuvvetleri geri çekilmiş,İngiliz-Hint kuvvetleri Hayber Geçidi'ni aşarak Hayber'in batısın ele geçirmişlerdi. 17 Mayısa kadar İngiliz askerleri iyice zayıflamış ve yıpranmıştı. Bunun üzerine Emanullah Han liderliğindeki Afgan kuvvetleri İngilizlere karşı taarruza geçti ve Hayber'in batısı tekrar ele geçirildi ancak ertesi gün İngilizler karşı saldırı başlatarak bölgeyi tekrar ele geçirdiler ve Kabil'i bombaladılar. 27 Mayıs günü İngilizler savaşın merkezi olan Kurram'a saldırı düzenlediler ancak başarız oldular. İngiltere'nin üstünlüğü ve İngiliz Hava kuvvetlerinin saldırıları sonucu Emanullah Han barış istedi. Uzun görüşmeler sonucu 8 Ağustos 1919'da Rawalpindi Antlaşması kabul edildi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 6 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "onwar.com" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ http://books.google.com.tr/books?id=fqRFCkpTdUcC&lpg=PP1&pg=PA145&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false []
- ^ . 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
III Ingiliz Afgan Savasi 6 Mayis 8 Agustos 1919 tarihleri arasinda Afganistan Emirligi ile Britanya Imparatorlugu arasinda gerceklesmis olan ucuncu savastir III Ingiliz Afgan SavasiIngiliz Afgan SavaslariTarih6 Mayis 1919 8 Agustos 1919 3 ay 2 gun BolgeAfganistan ve HindistanSonucRawalpindi Antlasmasi ve Afganistan in tam bagimsizligini kazanmasi Stratejik ve Politik Afgan Zaferi Taktik Ingiliz ZaferiTaraflarAfganistan EmirligiBritanya Imparatorlugu Britanya HindistaniKomutanlar ve liderlerEmanullah HanKayiplaryaklasik 1 000 oluyaklasik 2 000 olu ve yaraliSavas oncesi durumAfganistan ile Buyuk Britanya savaslarinda Ingilizler Afganistan in herhangi bir yerini isgal edebiliyor ama hicbir yere gercek anlamda hakim olamayip sonunda cekilmek zorunda kaliyorlardi Afganistan in 19 yuzyilda yitirdigi topraklari geri almak icin harekete gecmesi savasin ana nedenidir Ucuncu Afgan Savasi olarak anilan savasta olaylar 1919 yilinda o siradaki Emir Habibullah Han in av sirasinda bir suikasta kurban giderek yerine ogullarindan Emanullah Han in gecmesi uzerine baslamistir Reformcu bir kisilige sahip olan Emanullah Han ordu ve kabile liderlerinin cogunun destegini aldiktan sonra Ingilizlerin Afganistan uzerindeki etkilerini kirmak ve 19 yuzyilin sonlarinda Ingiltere ye Britanya Hindistani na birakilan bazi topraklari geri almak uzere harekete gecti Emanullah Han Ingiltere nin etkisini Sovyetler Birligi ile dengelemek istiyordu Bu nedenle Sovyetler Birligi ile bir antlasma yapti Bu durum 1917 Ekim Devrimi nden beri surekli olarak Sovyetler Birligi ni sikistirma pesinde kosmus olan Ingilizlerin hosuna gitmedi Ayrica bazi Hint milliyetcilerinin de Afganistan da siginak bulmasi Ingilizlerin sinirdaki Pestun kabileleri arasinda karisiklik cikarmalari ve Hindistan uzerinden mal giris cikisini sinirlayarak Afganistan a gozdagi vermelerine neden oldu Ancak Afganistan a dogrudan mudahalede bulunmadilar SavasSavas 3 Mayis 1919 da Afgan birliklerinin Hayber Gecidi ni asarak Ingiliz denetimindeki Britanya Hindistani topraklarina girmeleri ve Ingiliz garnizonunun bulundugu stratejik onemi olan Bag sehrini ele gecirmeleri ile basladi Baslangicta bu Ingiltere tarafinda kucuk bir sinir ihlali olarak algilandi ancak Afgan birliklerini Pesaver e kadar ilerlemeleri uzerine 6 Mayis 1919 da Ingiliz hukumeti Afganistan a savas ilan etti ve Hindistan da seferberlik ilan edildi 9 Mayis ta Ingiliz Hint kuvvetleri Ingiliz Hava Kuvvetleri nin de destegi ile karsi taarruza gectiler ve Pesaver de kontrolu tekrar saglayarak Bag sehrini geri aldilar 13 Mayis ta Afgan kuvvetleri geri cekilmis Ingiliz Hint kuvvetleri Hayber Gecidi ni asarak Hayber in batisin ele gecirmislerdi 17 Mayisa kadar Ingiliz askerleri iyice zayiflamis ve yipranmisti Bunun uzerine Emanullah Han liderligindeki Afgan kuvvetleri Ingilizlere karsi taarruza gecti ve Hayber in batisi tekrar ele gecirildi ancak ertesi gun Ingilizler karsi saldiri baslatarak bolgeyi tekrar ele gecirdiler ve Kabil i bombaladilar 27 Mayis gunu Ingilizler savasin merkezi olan Kurram a saldiri duzenlediler ancak basariz oldular Ingiltere nin ustunlugu ve Ingiliz Hava kuvvetlerinin saldirilari sonucu Emanullah Han baris istedi Uzun gorusmeler sonucu 8 Agustos 1919 da Rawalpindi Antlasmasi kabul edildi Ayrica bakinizKaynakca Arsivlenmis kopya 22 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2012 a b Arsivlenmis kopya 6 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi onwar com adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme http books google com tr books id fqRFCkpTdUcC amp lpg PP1 amp pg PA145 amp redir esc y v onepage amp q amp f false yalin URL 22 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mayis 2012 Arsivlenmis kopya 5 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2012 Arsivlenmis kopya 12 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2012 Arsivlenmis kopya 19 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2012 Arsivlenmis kopya 12 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2012