İngilizce edebiyat, İngilizce olarak icra edilen edebiyat türüdür. Bu alanda eser veren sanatçıların ille de İngiliz olması gerekmez. Polonyalı Joseph Conrad, İskoç Robert Burns, İrlandalı James Joyce, Galli Dylan Thomas, Amerikalı Edgar Allan Poe, Hint Salman Rushdie, İngilizce olarak birçok edebi eser vermişlerdir. Diğer bir deyişle, İngilizce Edebiyat dünyada konuşulan İngilizcenin çeşitli varyasyonları ve lehçeleri gibidir. Akademik alanda, İngilizce Edebiyat, İngilizce üzerinde çalışan bazı bölümlere, ikincil ve üçüncül eğitim sistemlerine ad olabilmektedir. İngiliz Edebiyatı'ndaki çok sayıda yazar çeşitliliğine rağmen, William Shakespeare'in eserleri, İngilizce konuşan dünya genelinde en önemli noktada yer almaktadır.
Eski İngilizce
Eski İngilizce ile yazılmış olan ilk İngilizce eserler, Orta Çağ'ın başlarında ortaya çıkmıştır (bulunan en eski metin metnidir). Sözlü gelenek, eski İngiliz kültüründe çok güçlüydü ve çoğu edebi eser icra edilmek amacıyla yazılırdı. Böylelikle, epik şiirler çok popülerdi ve Beowulf dahil birçoğu, bugünün Norveççesine ya da İzlandaca'sına çok yakın benzerlik gösteren 'nın zengin külliyatında günümüze kadar geldi. Günümüze kadar ulaşan el yazılarındaki Anglosakson dizelerinin çoğu, kıtadaki eski Viking ve Alman savaş şiirlerinin muhtemelen "daha yumuşak" bir uyarlamasıydı. Bu şiir İngiltere'ye getirildiğinde, hala bir nesilden diğerine sözlü olarak aktarılıyordu ve aliterasyonlu dizeler'in ya da ünsüz kafiyesinin (günümüz gazete başlıkları ve pazarlama sektöründe bu teknik sıklıkla kullanılmaktadır) daimi varlığı, Anglosakson halkının onu hatırlamasına yardımcı olmuştur. Bu tür bir kafiye Cermen dilleri'nin bir özelliğidir ve Latin dillerinin sesli uyaklarından ya da kafiyelerinden farklıdır. Fakat ilk yazılı edebiyat, Aziz Augustinus ve onun müritleri tarafından kurulan ilk Hristiyan manastırlarına dayanmaktadır ve Hristiyan okuyucuların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bir şekilde uyarlandığını düşünmek mantıklıdır. Viking savaş şiirleri, en kaba mısraları olmaksızın dahi, hala kan davalarının kokusunu taşımaktadır ve bunlara ait sesli uyaklar, kulağa kasvetli kuzey havası altında çarpışan kılıçlar gibi gelmektedir: anlatılarda, her zaman için yaklaşan bir tehlike hissi duyulur. Beowulf'un hikâyesi boyunca savaştığı canavarlar tarafından nihayetinde ölmesi gibi, her şey, er ya da geç sonlanacaktır. Beowulf'taki hiçbir şeyin baki kalmaması, gençlik ve neşenin ölüm ve üzüntüye dönüşecek olması duyguları Hristiyanlığa girmiştir ve İngiliz romanının gelecekteki görünümüne hakim olacaktır
Orta Çağ İngiliz Edebiyatı
Orta Çağ İngiliz Edebiyatı terimi, olarak bilinen İngilizce ile yazılmış olan ve yaklaşık olarak 1066 yılında Norman İstilası'ndan Londra-temelli bir İngilizce yapısı olan 'ın yaygınlaştığı ve matbaaların dili düzenli hale getirdiği 1470'lere kadar olan dönemdeki edebiyatı belirtmektedir. İngiliz edebiyatının bu döneminde, Geoffrey Chaucer Canterbury Hikayeleri'ni, 'ı, William Langland 'i yazmıştır ve çok sayıda ve üretilmiştir.
Rönesans Dönemi
Matbaanın 1476 yılında William Caxton tarafından İngiltere'ye getirilmesini takiben, yerli edebiyat gelişmiştir. Reformasyon, edebi İngiliz dili üzerinde kalıcı bir etki yaratacak olan 'nın oluşturulmasını sağlayan yerli liturjinin üretimine ilham vermiştir. Hem Kraliçe I. Elizabeth hem de Kral I. James zamanında üretilen şiir, tiyatro ve düzyazı eserleri, günümüzde Erken modern (ya da Rönesans) olarak etiketlenmiş olan edebiyatı oluşturmaktadır. Bu edebiyat, insanı önemli bir konu olarak ele almasından dolayı (büyük oranda İtalya'dan alınan hümanizm sayesinde oluşmuştur) önemli sayılmaktadır. Neredeyse tamamen dini olan Orta Çağ İngilteresi'ndeki edebiyatın aksine, Erken modern edebiyat, okuyuculara daha dünyevi bir edebiyat sunmuştur, fakat şu unutulmamalıdır ki; Erken modern edebiyat, modern sekülerizm ile karşılaştırıldığında, çoğu bakımdan açık bir şekilde dini temelli görünmektedir.
Erken Modern Dönem
Elizabeth Dönemi
, özellikle drama alanında olmak üzere edebiyatta büyük bir gelişmeye sahne oldu. İtalyan Rönesansı antik Yunan ve Roman tiyatrosunu yeniden keşfetti ve bu olay, Orta Çağ'daki eski ayrı bir şekilde gelişmeye başlamış olan yeni dramanın gelişiminde etkili olmuştur. İtalyanlar, özellikle Seneca'dan (önemli trajik oyun yazarı, filozof ve Nero'nun özel öğretmeni) ve Plautus'tan esinlenmişlerdir. Fakat İtalyan trajedileri Seneca'nın etiğine karşı olan bir ilkeyi kucaklamıştır: sahnede kan ve şiddet gösterilmesi. Bu tip sahneler, Seneca'nın oyunlarında sadece karakterler tarafından oynanırdı. Fakat İngiliz oyun yazarları İtalya modeline merak duyuyorlardı: belirli bir İtalya aktör topluluğu Londra'ya yerleşti ve İtalyan dilinin ve kültürünün büyük bir kısmını İngiltere'ye getirdi. Elizabeth döneminin çok şiddetli bir dönem olduğu ve Rönesans İtalyası'nda yüksek oranda görülen siyasal suikast olaylarının (Niccolò Machiavelli'nin Prens eserinde şekillendirilmiştir) Katolik komplosu korkularını pek yatıştıramadığı da doğrudur. Sonuç olarak, bu tür bir şiddeti sahnede temsil etmek Elizabeth dönemi izleyicisi için muhtemelen daha katartik olmuştur. ve Norton tarafından yazılmış olan , Kyd tarafından yazılmış olan ve Hamlet için büyük bir malzeme oluşturacak olan gibi Elizabeth döneminin ilk oyunlarından sonra, William Shakespeare o döneme kadar eşi benzeri görülmemiş bir şair ve oyun yazarı olarak dikkat çekmektedir. Shakespeare, meslek olarak bir edebiyat adamı değildi ve muhtemelen sadece üniversiteye hazırlayıcı bir lise eğitimi aldı. Yazmaya başladığı dönemde İngiliz sahnesini tekelleri altında bulunduran, "university wits" olarak bilinen üniversiteli oyun yazarları gibi, bir aristokrat ya da bir avukat değildi. Fakat, çok yetenekli ve inanılmaz bir şekilde çok yönlüydü ve bu kökeni düşük olan "shake-scene" ile alay eden gibi "profesyoneller"i geride bırakmıştır. Çoğu tiyatro eseri büyük başarı yakaladıysa da, en iyi oyunları olarak bilinen eserlerini son yıllarında (I. James hükümdarlığının ilk dönemleri) yazmıştır: Hamlet, Romeo ve Juliet, Othello, Kral Lear, Macbeth, Antonius ve Kleopatra ve esas oyun içinde yeni krala görkemli bir gösteri oluşturan bir trajikomedi olan Fırtına. Bu 'oyun içinde oyun', yeni kapalı tiyatroların farklı özel efektleriyle renklendirilen müzikli ve danslı bir ara oyun olan şeklini alır. Eleştirmenler, başlı başına bir dramatik eser sayılabilecek olan bu başyapıtın, kralın kendisi için değilse James'in sarayı için yazıldığını belirtmektedirler. Olayların sonucunun gerçekleşmesinin bağlı olduğu Prospero'nun sihir sanatları, şiirde sanat ve doğa arasındaki ince ilişkiyi hissettirmektedir. O dönemlerde (Amerika'ya ilk sömürgecilerin gelişi), Fırtına, belirgin bir şekilde olmasa da önemli bir ölçüde, Bermuda Kitapçığı (1609) ile ilgili araştırmaların gösterdiğine göre, Shakespeare'i Virjinya Şirketi 'nin ta kendisine bağlayarak, bir Bermuda adası üzerinde geçmektedir. Frank Kermode'nin belirttiğine göre, "News from the New World" zaten çıkmıştı ve Shakespeare'in bu konudaki ilgisi dikkate değerdi. Shakespeare, Petrarch'ın modeline büyük değişiklikler getiren 'ni de popülerleştirmiştir.
Sone, 16. yüzyılın başında Thomas Wyatt tarafından İngilizce ile tanıştırıldı. 'un eserleri gibi, şarkılar şeklinde müzik olarak düzenlenmek amacıyla yazılan şiirler, basılı olarak çıkan edebiyat evlere daha geniş bir şekilde yayıldığında, daha popüler hale geldi. 'ndaki diğer önemli şahıslar arasında Christopher Marlowe, Thomas Dekker, ve Francis Beaumont yer alır. Anthony Burgess, eğer Marlowe (1564-1593) yirmi dokuz yaşında bir bar kavgasında bıçaklanıp ölmüş olmasaydı, şiirsel yetenekleri sayesinde Shakespeare ile eşit konuma gelmese de ona rakip olabileceğini söylemektedir. Shakespeare'den sadece birkaç hafta önce doğmuştur ve onu iyi tanıyor olması düşünülmektedir. Fakat, Marlowe'un edebiyat konusu farklıdır: her şeyden öte rönesans insanının ahlaki dramı üzerinde yoğunlaşır. Marlower, modern bilimin getirdiği yeni sınırların karşısında büyülenmiş ve dehşete düşmüştü. Alman kültüründen yararlanarak, bilgi açlığı ve insanın teknolojik gücünün sınırlarının zorlanması isteği ile takıntılı bir bilim adamı ve büyücü olan Dr. Faustus'u İngiltere'ye getirmiştir. Geçmişe gidip Truvalı Helen ile evlenmesini bile sağlayan doğaüstü güçlere erişir, fakat şeytanla yaptığı yirmi dört yıllık anlaşmanın sonunda ruhunu ona teslim edecektir. Zamansız ölümü bir gizem olarak kalan Marlowe'un karanlık kahramanlarında ondan bir şeyler olması mümkündür. Kanunları hiçe sayan bir hayat süren, çok sayıda metresi olan, kabadayılarla arkadaşlık eden bir ateist olarak bilinirdi: Londra'daki yeraltı dünyasının 'lüks hayatı'nı yaşıyordu. Fakat çoğu kişi, bunun, I. Elizabeth'in bir gizli ajanı olarak yaptığı faaliyetlerini gizlemek için uyguladığı bir plan olduğundan ve 'kaza eseri gerçekleşen bıçaklama' olayının, Kraliyet düşmanları tarafından önceden tasarlanmış bir suikast olabileceğinden şüphelenmektedir. Beaumont ve Fletcher daha az bilinmektedir; fakat, Shakespeare'in en iyi oyunlarından bazılarını yazmasında ona yardımcı oldukları hakkındaki bilgi ve o zamanlar çok popüler oldukları neredeyse kesindir. türünün geliştiği zaman da bu döneme rastlamaktadır. 16. yüzyılın sonlarındaki İngiliz şiiri, dilin gösterişli olması ve klasik mitlere yapılan göndermelerle karakterize edilmiştir. Bu dönemdeki en önemli şairler arasında Edmund Spenser ve yer almaktadır. bir ürünü olarak, Elizabeth'in kendisi de bazen gibi şiirler yazmıştır.
I. James Dönemi Edebiyatı
Shakespeare'in ölümünden sonra şair ve oyun yazarı Ben Jonson, önde gelen edebi şahsiyeti oldu. Fakat, Jonson'un estetik anlayışı Tudor Hanedanı dönemi yerine Orta Çağ'daki anlayışı yansıtmaktadır: karakterleri, barındırmaktadır. Bu çağdaş tıp kuramına göre, davranış farklılıkları, "vücut sıvı"larından birisinin (kan, mukus, sarı safra, siyah safra) diğer üçüne baskınlığı sonucunda oluşur; bu sıvılar, evrendeki dört elemente karşılık gelmektedir: hava, su, ateş ve toprak. Bu, Jonson'un bu tip farklılıkları örneklendirerek, tip ya da klişeler oluşturma noktasına gelmesini sağlamıştır.
Jonson, üslupta uzman görkemli bir hicivcidir. Volpone adlı eseri, bir grup düzenbazın usta bir düzenbaz tarafından nasıl kandırıldığını gösterir ve kötülük kötülük tarafından cezalandırılırken, erdem ödülünü alır.
Jonson'un üslubunu takip edenler arasında; harika bir komedi olan ve yükselen orta sınıfı, özellikle neredeyse hiçbir edebiyat bilgileri olmamasına rağmen edebi zevki dikte eder gibi görünen sonradan görmeleri alay konusu yapan 'ı yazan yer almaktadır. Hikâyede, birkaç bakkal, okuma yazma bilmeyen çocuklarının bir oyunda başrol oynaması için profesyonel aktörlerle ağız kavgası yapmaktadır. Kalkanı üzerine tutuşan bir havaneli yerleştirerek, uygun bir şekilde bir seyyar silahşor olur. Bir prensesin kalbini kazanmaya çalışan genç adamla, büyük oranda Don Kişot'un yaşadığı şekilde alay edilir. Beaumont ve Fletcher'ın en önemli meziyetlerinden biri, feodalizmin ve şövalyeliğin nasıl züppeliğe ve sahtekarlığa dönüştüğünü ve yeni sosyal sınıfların yükselişte olduklarını fark etmeleridir.
I. James döneminde popüler olan başka bir tiyatro türü ise John Webster ve Thomas Kyd tarafından yaygınlaştırılan ., birkaç incelikli intikam trajedisi yazmıştır; fakat en çok, gelecekteki tüm İngiliz edebiyatı üzerinde derin etkisi olan ve hatta John Keats'in en iyi sonelerinden birisini yazmasına ilham veren, ünlü Homeros çevirisi ile hatırlanmalıdır.
İngilizce tarihinde bu zamana kadarki en geniş kapsamlı çeviri projelerinden biri olan Kral James İncili, 1604 yılında başladı ve 1611'de bitti. William Tyndale'in çalışmasıyla başlayan geleneğinin doruk noktasını temsil etmektedir. İngiliz Kilisesi'nin standart İncil'i haline geldi ve bazıları, onu tüm zamanların en iyi edebi eserlerinden biri sayar. Bu projenin önderliğini yapan kişi, kırk yedi bilginin çalışmasını denetleyen I. James olmuştur. Bazıları çok daha doğru kabul edilen, İngilizceye yapılan birçok başka tercüme olsa da, çoğu kişi, ölçüsü orijinal İbranice dizelere benzemesi için ayarlanmış olan Kral James İncili'ni, estetik açıdan tercih etmektedir.
1600'lerin başında büyük yükselişte olan Shakespeare'in yanında, 17. yüzyılın başındaki diğer önemli şairler arasında John Donne ve diğer yer almaktadır. Kıtasal Barok'tan etkilenen ve konu olarak Hristiyan mistisizmini ve erotizmini ele alan metafizik şiir, sürpriz etkilere ulaşmak için, pergel ya da sivrisinek gibi geleneksel olmayan ya da "şiirsel olmayan" figürler kullanır. Örneğin, Donne'nin 'inden birinde, bir pergelin uçları iki sevgiliyi temsil eder, evinde bekleyen kadın merkezi oluştururken; uzaktaki uç, uzaklara yelken açan sevgilisini gösterir. Fakat, mesafe ne kadar artarsa, pergelin ayakları birbirlerine o kadar yanaşır: ayrılık kalbi sevgiyle doldurur. Paradoks ya da oksimoron, artık evrenin merkezi olmayan ve modern coğrafya ve bilim buluşlarıyla sarsılan manevi kesinliklerin olduğu bir dünyadaki korku ve endişelerinden bahseden bu şiirde, değişmez öğelerdir.Donne'nin metafizik şiirinin yanında, 17. yüzyıl Barok şiiri ile de ünlüdür. Barok şiiri, dönemin sanatıyla aynı noktalara temas etmiştir; Barok tarzı yüksek, geniş kapsamlı, epik ve dinidir. Bu şairlerin çoğunda açık bir şekilde Katolik duyarlılığı vardır (isim vermek gerekirse Richard Crashaw) ve yeni ortaya çıkan ve ideal olarak Protestan grupları tekrar Katolikliğe döndürmeyi sağlayacak bir üstünlük ve mistisizm duygusu oluşturmak için Katolik karşı reformu için şiirler yazmışlardır.
I. Charles ve Cromwell Dönemi Edebiyatı (Restorasyon Dönemi Edebiyatı)
17. yüzyılın ortalarında, I. Charles'ın hükümdarlığı sırasındaki çalkantılı yıllar ve sonraki İngiliz Milletler Topluluğu ve sırasındaki dönem, İngiltere'de politik bir edebiyatın gelişimine tanık olmuştur.İngiliz iç savaşındaki tüm grup sempatizanları tarafından yazılmış olan kitapçıklar, birçok propaganda yoluyla ahlaksız kişisel saldırı ve polemiklerden ulusta reform yapmak amacıyla gerçekleştirilen asil ruhlu planlara kadar her şeyi içermekteydi. İkinci türden olan Thomas Hobbes'in Leviathan 'ı, İngiliz politik felsefesinin en önemli eserlerinden biri olacaktır. Hobbes'in yazıları, dönemin az bulunan politik çalışmalarından bir kısmıdır ve hala düzenli olarak yayınlanmaktadır, fakat Hobbes'in en önemli eleştirmeni olan büyük bir ölçüde unutulmuştur. Ayrıca, bu dönemde; gazetesinin öncüsü olan , , ve gibi karşıt partilerin görüşlerini ve eylemlerini bildiren gazetecilerle gelişme göstermiştir. Yazarların olağan tutuklanmaları ve çalışmalarındaki baskı, yabancı veya el altından basımların sonucu olarak ruhsat sistemine sebep oldu. John Milton ‘nın politik kitapçığı ruhsat sistemine karşı yazılmıştır ve basın özgürlüğünün en anlamlı savunmalarından biri olarak bilinir. Buna ek olarak John Milton'ın on iki kitaplık bir şiir formunda yazmış olduğu, Türkçeye genellikle "Yitirilen Cennet" veyâ "Kayıp Cennet" isimleri ile çevirilmiş olan, bünyesinde İbrâhimî bir mit olarak Şeytan'ın Âdem ve Havva'yı Cennet'te ayartmasını ve Tanrı'nın bu sebep ile Âdem ile Havva'yı Cennet'ten kovmasını içeren şiiri "Paradise Lost" dönemin edebî eserleri içinde yer tutar ve dönemin ayırt edilebilir eserlerinden biridir. Kayıp Cennet'in (Paradise Lost) yine John Milton tarafından yazılan ve Kazanılan Cennet (Paradise Regained) isimli bir devam kitabı vardır; ve bu kitap ise önceki kitapta yaşanılanlar sonucu insanlığın Cennet'i kaybedişinden sonra Nasıralı İsâ'nın doğumu ile insanlığın tekrardan Cennet'i nasıl kazandığını anlatmaktadır.
Özellikle I. Charles ‘ın (1625-42) hükümdarlığı sırasında, İngiliz rönesans draması son olgunlaşmasını yaşadı. Ben Jonson’ın son çalışması, çağın dramasının en güçlü son nesliyle birlikte (John Ford, , ve ) sahneye koyuldu ve basıldı. 1642’deki İngiliz iç savaşının başında tiyatroların kapanmasıyla, 1660’daki restorasyon döneminin başkalaşmış toplumuna yeniden açılana kadar drama; bir nesil için kapandı.
Bu dönem içerisinde yazılan diğer edebi yazılar politik alt metinlere atfedilir veya bu çalışmaların yazarları belli siyasi çizgiler etrafında toplanmışlardır. Sivil savaş öncesinde etkili olan birçok şeyi, metafizik şairlerinin () öğretilerine borçludurlar. adlı kitabı üzerinde çalışabilmesi için zaman kazandırdığından, ‘ın durumunda I. Charles’ın idamından sonra kraliyet memurlarının zorunlu emekliliği iyi bir şeydi. 1653’te yayınlanan kitap görünüşte bir balık tutma rehberiydi, fakat gerçekte daha çok meditasyon ve hayattan zevk alma ile ilgiydi. Oliver Cromwell İngiltere’sinin iki önemli şairi Andrew Marvell ve John Milton, Marvell's An Horatian Ode upon Cromwell's Return from Ireland gibi eserlerde yeni hükûmeti övüyorlardı. Cumhuriyetçi inançlarına rağmen II. Charles‘ın restorasyon dönemi sırasında cezalandırmadan kaçmışlardır ve Milton bundan sonra en iyi şiirsel çalışmalarını yazmıştır (Alegori ile birçok gizli politik mesaj vermiştir -ki bu dönemin edebiyatında sıklık ile tercih edilmiş ve dönemin edebî karakteristiği ile eşleşmiş bir edebî yazım tekniğidir.). Bilge bir adam olan Thomas Browne da bu dönemin bir başka yazarıdır. Bilim, din, tıp ve mistik konular hakkında birçok eser vermiştir.
Bahsi geçen dönemin "Restorasyon Dönemi" olarak da adlandırılmasının altında yatan neden, dönemi işâretleyen Büyük Britanya'daki en önemli olayların "İngiliz İç Savaşı (The Interregnum)" sebebi ile Oliver Cromwell'in ve Rump Parlamentosu'nun -Oliver Cromwell ile birlikte ayaklanma ve iç savaş başlatıp Kral I. Charles'ı infaz eden ve 11 yıl boyunca İngiltere'de cumhuriyet ilan eden Avam Kamarası (The House of Commons) üyelerine verilen lakap- Kral I. Charles'ı tutuklamaları, yargılamaları, ardından idam etmeleri ve bu sürecin ardından ilan edilen kısa ömürlü -11 sene- cumhuriyetin parlamento tarafından lağvedilmesi ve monarşinin yeniden geri getirilmesi ile devrik kral I. Charles'ın oğlu II. Charles'ın parlamento tarafından tahta çıkartılmasıdır -"restore" edilmesidir.
Augustan edebiyatı
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Romantizm
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Viktorya çağı edebiyatı
1837'de başlayıp 1901'de sona ermiş Viktorya edebiyatı, İngiliz edebiyatında roman tarzının başköşesini kazandığı çağ olmuştur. Bu çağ romanlarında ve şiirlerinde yazarlar, daha eski çağlardaki gibi aristokrat olan patronlarını hoşnut etmek yerine, okumayı seven çok büyük orta sınıfın zevklerine hitap etmeyi baş hedefleri yapmışlardır. Bu çağın en iyi bilinen eserleri hislere çok önemle hitap eden Bronte kızkardeşlerin romanları, William Makepeace Thackeray'in Vanity Fair adlı yergileme romanı, George Eliot'un realist romanları, 'un büyük toprak sahipleri ve profesyonel sınıflıların hayatlarını anlayışlı şekilde betimleyen romanları sayılabilir.
Charles Dickens edebiyat sahnesine 1830'larda için olan büyük talebi karşılayarak çıkmıştır. Dickens Londra'daki hayat ve özellikle fakir zümreden halkın hayat kavgaları hakkında çok güçlü olan eserler vermiş; ama bu eserlerinin her sınıftan olan okuyucular tarafından kabul edilmesi için devamlı olarak hoş mizaclı olmaya gayret etmiştir. Kariyerinin başında yazdığı bir komedi şaheseridir. Yazı hayatı ilerledikçe Dickens'in eserleri daha karamsar düşünceler ve hayatlar üzerine yönelmiş, fakat Dickens karakterlerini karikatür etme üstün yeteneğini kaybetmemiştir.
Kırsal hayat ve sorunlar ve kırsal alanlarda çok değişikliğe uğrayan sosyal ve ekenomik koşullar üzerine eğilme Thomas Hardy, ve diğer romancıların eserlerinde ön planda görülmektedir.
Viktorya çağının en başta gelen şairleri içinde Alfred Tennyson, ve karısı Elizabeth Barrett Browning, Matthew Arnold ve Dante Gabriel Rossetti ve kızkardeşi Christina Rossetti adları verilebilir.
Çocuklar için yayınlanan edebiyat Viktorya çağı edebiyatında önemli yer tutmakta ve bunlardan bazıları dünyanın her yerinde hala beğenilip okunmaktadır. Bunlar arasında Lewis Carroll başta gelmektedir. Onun de önemlidir ve bu janrda kendini takip eden Edward Lear'in de adı verilmesi gerekir.
Modernizm
İngilizce edebiyat için modernizm olarak adlandırılan çağ eksikliklerine karşı bir göz açılma hareketinden ortaya çıkmıştır. Özellikle Modernizm, Viktorya edebiyatının hiç kuşkusuz kabul ettiği kesin bilirlilik, muhafazakarlık ve gerçeğin objektif olması prensiplerine aksi reaksiyon göstermektedir. Bu akım Romantizm, Karl Marx'ın politika hakkında yazıları ve Sigmund Freud'un psikoanalitik kuramlarından çok büyük etkiler duymuştur. Modernist yazarlara diğer önemli ilham kaynakları kıta Avrupası sanat akımlarından olan Empresyonizm ve Kübizmdir.
Edebiyatta modernizm doruğa I. Dünya Savaşı ile II. Dünya Savaşı arası yıllarda erişmesine rağmen, bu akımın kabul ettiği tavırlar, fikirler ve yaklaşımlar ondokuzuncu yüzyılın ortasından sonlarına doğru ortaya çıkmıştır. İngiltere genellikle dönemlerinde iken, bu sıralarda çalışma gösteren , ve ozan ve romancı Thomas Hardy tarafından sunulan eserler modernizmin başlangıcı için çok önemli rol oynamıştır.
Yirminci yüzyılın ilk on yılı birkaç çok önemli modernizm eserlerinin yayınlandığı yıllar olmuştur. Bunlar arasında James Joyce'un hikâyeler koleksiyonu, Joseph Conrad'ın romanı ve William Butler Yeats'in şiirleri ve tiyatro eserleri modernizm akımı içinde çok önemli yer almaktadırlar. İki Dunya Savaşı arası yıllarında önemli modernist edebiyatcılar arasında roman yazarları Virginia Woolf, E. M. Forster, Evelyn Waugh, ve D. H. Lawrence ve dönemin en başta giden İngiliz şairi T. S. Eliot sayılabilir. Atlantik ötesinde Birleşik Amerika'da ise William Faulkner, Ernest Hemingway gibi romancılar ve , Robert Frost gibi şairler eserlerinde modernizm estetiğinin Amerikan yaklaşımını sağlamışlardır.
Modernizm akımın gelişmesinde, yaklaşımları (özellikle İtalyan faşizmi ile yakın ilişkisi dolayısıyla) çok tartışma doğuran ama büyük etkisi hiç inkâr edilemeyecek Amerikalı şair Ezra Pound çok öneli bir rol oynamıştır. Ezra Pound yirmi-birinci yüzyılda İngilizce şiire hakim olan ve serbest nazım akımlarının ilkelerinin gelişmesine büyük katkıları ile ve hem şair T.S.Eliot'u ve hem de yüzyılın en büyük edebiyat başarısı olduğu kabul edilebilen bilinç akışına dayanan romanının yazarı James Joyce'u bulmakla büyük itibar kazanmıştır.
Devrin diğer dikkat çekecek yazarları W. H. Auden, Vladimir Nabokov, William Carlos Williams, Ralph Ellison, Dylan Thomas, ve Graham Greene olarak sıralanabilir. Ancak bu yazarlardan bazılarının eserleri daha sonra postmodernizm adını alacak akımla daha yakın ilişkileri bulunmaktadır.
Dış bağlantılar
- İngiliz Edebiyatinda Romantizm Akımı ile ilgili bir site.
- Luminarium: Anthology of Middle English Literature (1350-1485) 8 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Luminarium: 16th Century Renaissance English Literature (1485-1603) 7 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Luminarium: Seventeenth Century English Literature (1603-1660) 7 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- BritishLit.com 13 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İngiliz Edebiyatı Norton Antolojisi.
- [3] Edebiyat Kuramı, Eleştiri ve Filoloji alanları için bir Bibliyograya. Editor: José Ángel García Landa (Zaragoza Üniversitesi, İspanya).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ingilizce edebiyat Ingilizce olarak icra edilen edebiyat turudur Bu alanda eser veren sanatcilarin ille de Ingiliz olmasi gerekmez Polonyali Joseph Conrad Iskoc Robert Burns Irlandali James Joyce Galli Dylan Thomas Amerikali Edgar Allan Poe Hint Salman Rushdie Ingilizce olarak bircok edebi eser vermislerdir Diger bir deyisle Ingilizce Edebiyat dunyada konusulan Ingilizcenin cesitli varyasyonlari ve lehceleri gibidir Akademik alanda Ingilizce Edebiyat Ingilizce uzerinde calisan bazi bolumlere ikincil ve ucuncul egitim sistemlerine ad olabilmektedir Ingiliz Edebiyati ndaki cok sayida yazar cesitliligine ragmen William Shakespeare in eserleri Ingilizce konusan dunya genelinde en onemli noktada yer almaktadir Eski IngilizceEski Ingilizce ile yazilmis olan ilk Ingilizce eserler Orta Cag in baslarinda ortaya cikmistir bulunan en eski metin metnidir Sozlu gelenek eski Ingiliz kulturunde cok gucluydu ve cogu edebi eser icra edilmek amaciyla yazilirdi Boylelikle epik siirler cok populerdi ve Beowulf dahil bircogu bugunun Norveccesine ya da Izlandaca sina cok yakin benzerlik gosteren nin zengin kulliyatinda gunumuze kadar geldi Gunumuze kadar ulasan el yazilarindaki Anglosakson dizelerinin cogu kitadaki eski Viking ve Alman savas siirlerinin muhtemelen daha yumusak bir uyarlamasiydi Bu siir Ingiltere ye getirildiginde hala bir nesilden digerine sozlu olarak aktariliyordu ve aliterasyonlu dizeler in ya da unsuz kafiyesinin gunumuz gazete basliklari ve pazarlama sektorunde bu teknik siklikla kullanilmaktadir daimi varligi Anglosakson halkinin onu hatirlamasina yardimci olmustur Bu tur bir kafiye Cermen dilleri nin bir ozelligidir ve Latin dillerinin sesli uyaklarindan ya da kafiyelerinden farklidir Fakat ilk yazili edebiyat Aziz Augustinus ve onun muritleri tarafindan kurulan ilk Hristiyan manastirlarina dayanmaktadir ve Hristiyan okuyucularin ihtiyaclarini karsilamak amaciyla bir sekilde uyarlandigini dusunmek mantiklidir Viking savas siirleri en kaba misralari olmaksizin dahi hala kan davalarinin kokusunu tasimaktadir ve bunlara ait sesli uyaklar kulaga kasvetli kuzey havasi altinda carpisan kiliclar gibi gelmektedir anlatilarda her zaman icin yaklasan bir tehlike hissi duyulur Beowulf un hikayesi boyunca savastigi canavarlar tarafindan nihayetinde olmesi gibi her sey er ya da gec sonlanacaktir Beowulf taki hicbir seyin baki kalmamasi genclik ve nesenin olum ve uzuntuye donusecek olmasi duygulari Hristiyanliga girmistir ve Ingiliz romaninin gelecekteki gorunumune hakim olacaktirOrta Cag Ingiliz Edebiyatibirinci sayfasi Ingiltere tarihi ve Norman Istilasi hakkinda cok onemli bilgiler icerdigi varsayilmaktadir Orta Cag Ingiliz Edebiyati terimi olarak bilinen Ingilizce ile yazilmis olan ve yaklasik olarak 1066 yilinda Norman Istilasi ndan Londra temelli bir Ingilizce yapisi olan in yayginlastigi ve matbaalarin dili duzenli hale getirdigi 1470 lere kadar olan donemdeki edebiyati belirtmektedir Ingiliz edebiyatinin bu doneminde Geoffrey Chaucer Canterbury Hikayeleri ni i William Langland i yazmistir ve cok sayida ve uretilmistir Ronesans DonemiMatbaanin 1476 yilinda William Caxton tarafindan Ingiltere ye getirilmesini takiben yerli edebiyat gelismistir Reformasyon edebi Ingiliz dili uzerinde kalici bir etki yaratacak olan nin olusturulmasini saglayan yerli liturjinin uretimine ilham vermistir Hem Kralice I Elizabeth hem de Kral I James zamaninda uretilen siir tiyatro ve duzyazi eserleri gunumuzde Erken modern ya da Ronesans olarak etiketlenmis olan edebiyati olusturmaktadir Bu edebiyat insani onemli bir konu olarak ele almasindan dolayi buyuk oranda Italya dan alinan humanizm sayesinde olusmustur onemli sayilmaktadir Neredeyse tamamen dini olan Orta Cag Ingilteresi ndeki edebiyatin aksine Erken modern edebiyat okuyuculara daha dunyevi bir edebiyat sunmustur fakat su unutulmamalidir ki Erken modern edebiyat modern sekulerizm ile karsilastirildiginda cogu bakimdan acik bir sekilde dini temelli gorunmektedir Erken Modern DonemElizabeth Donemi ozellikle drama alaninda olmak uzere edebiyatta buyuk bir gelismeye sahne oldu Italyan Ronesansi antik Yunan ve Roman tiyatrosunu yeniden kesfetti ve bu olay Orta Cag daki eski ayri bir sekilde gelismeye baslamis olan yeni dramanin gelisiminde etkili olmustur Italyanlar ozellikle Seneca dan onemli trajik oyun yazari filozof ve Nero nun ozel ogretmeni ve Plautus tan esinlenmislerdir Fakat Italyan trajedileri Seneca nin etigine karsi olan bir ilkeyi kucaklamistir sahnede kan ve siddet gosterilmesi Bu tip sahneler Seneca nin oyunlarinda sadece karakterler tarafindan oynanirdi Fakat Ingiliz oyun yazarlari Italya modeline merak duyuyorlardi belirli bir Italya aktor toplulugu Londra ya yerlesti ve Italyan dilinin ve kulturunun buyuk bir kismini Ingiltere ye getirdi Elizabeth doneminin cok siddetli bir donem oldugu ve Ronesans Italyasi nda yuksek oranda gorulen siyasal suikast olaylarinin Niccolo Machiavelli nin Prens eserinde sekillendirilmistir Katolik komplosu korkularini pek yatistiramadigi da dogrudur Sonuc olarak bu tur bir siddeti sahnede temsil etmek Elizabeth donemi izleyicisi icin muhtemelen daha katartik olmustur ve Norton tarafindan yazilmis olan Kyd tarafindan yazilmis olan ve Hamlet icin buyuk bir malzeme olusturacak olan gibi Elizabeth doneminin ilk oyunlarindan sonra William Shakespeare o doneme kadar esi benzeri gorulmemis bir sair ve oyun yazari olarak dikkat cekmektedir Shakespeare meslek olarak bir edebiyat adami degildi ve muhtemelen sadece universiteye hazirlayici bir lise egitimi aldi Yazmaya basladigi donemde Ingiliz sahnesini tekelleri altinda bulunduran university wits olarak bilinen universiteli oyun yazarlari gibi bir aristokrat ya da bir avukat degildi Fakat cok yetenekli ve inanilmaz bir sekilde cok yonluydu ve bu kokeni dusuk olan shake scene ile alay eden gibi profesyoneller i geride birakmistir Cogu tiyatro eseri buyuk basari yakaladiysa da en iyi oyunlari olarak bilinen eserlerini son yillarinda I James hukumdarliginin ilk donemleri yazmistir Hamlet Romeo ve Juliet Othello Kral Lear Macbeth Antonius ve Kleopatra ve esas oyun icinde yeni krala gorkemli bir gosteri olusturan bir trajikomedi olan Firtina Bu oyun icinde oyun yeni kapali tiyatrolarin farkli ozel efektleriyle renklendirilen muzikli ve dansli bir ara oyun olan seklini alir Elestirmenler basli basina bir dramatik eser sayilabilecek olan bu basyapitin kralin kendisi icin degilse James in sarayi icin yazildigini belirtmektedirler Olaylarin sonucunun gerceklesmesinin bagli oldugu Prospero nun sihir sanatlari siirde sanat ve doga arasindaki ince iliskiyi hissettirmektedir O donemlerde Amerika ya ilk somurgecilerin gelisi Firtina belirgin bir sekilde olmasa da onemli bir olcude Bermuda Kitapcigi 1609 ile ilgili arastirmalarin gosterdigine gore Shakespeare iVirjinya Sirketi nin ta kendisine baglayarak bir Bermuda adasi uzerinde gecmektedir Frank Kermode nin belirttigine gore News from the New World zaten cikmisti ve Shakespeare in bu konudaki ilgisi dikkate degerdi Shakespeare Petrarch in modeline buyuk degisiklikler getiren ni de populerlestirmistir Sone 16 yuzyilin basinda Thomas Wyatt tarafindan Ingilizce ile tanistirildi un eserleri gibi sarkilar seklinde muzik olarak duzenlenmek amaciyla yazilan siirler basili olarak cikan edebiyat evlere daha genis bir sekilde yayildiginda daha populer hale geldi ndaki diger onemli sahislar arasinda Christopher Marlowe Thomas Dekker ve Francis Beaumont yer alir Anthony Burgess eger Marlowe 1564 1593 yirmi dokuz yasinda bir bar kavgasinda bicaklanip olmus olmasaydi siirsel yetenekleri sayesinde Shakespeare ile esit konuma gelmese de ona rakip olabilecegini soylemektedir Shakespeare den sadece birkac hafta once dogmustur ve onu iyi taniyor olmasi dusunulmektedir Fakat Marlowe un edebiyat konusu farklidir her seyden ote ronesans insaninin ahlaki drami uzerinde yogunlasir Marlower modern bilimin getirdigi yeni sinirlarin karsisinda buyulenmis ve dehsete dusmustu Alman kulturunden yararlanarak bilgi acligi ve insanin teknolojik gucunun sinirlarinin zorlanmasi istegi ile takintili bir bilim adami ve buyucu olan Dr Faustus u Ingiltere ye getirmistir Gecmise gidip Truvali Helen ile evlenmesini bile saglayan dogaustu guclere erisir fakat seytanla yaptigi yirmi dort yillik anlasmanin sonunda ruhunu ona teslim edecektir Zamansiz olumu bir gizem olarak kalan Marlowe un karanlik kahramanlarinda ondan bir seyler olmasi mumkundur Kanunlari hice sayan bir hayat suren cok sayida metresi olan kabadayilarla arkadaslik eden bir ateist olarak bilinirdi Londra daki yeralti dunyasinin luks hayati ni yasiyordu Fakat cogu kisi bunun I Elizabeth in bir gizli ajani olarak yaptigi faaliyetlerini gizlemek icin uyguladigi bir plan oldugundan ve kaza eseri gerceklesen bicaklama olayinin Kraliyet dusmanlari tarafindan onceden tasarlanmis bir suikast olabileceginden suphelenmektedir Beaumont ve Fletcher daha az bilinmektedir fakat Shakespeare in en iyi oyunlarindan bazilarini yazmasinda ona yardimci olduklari hakkindaki bilgi ve o zamanlar cok populer olduklari neredeyse kesindir turunun gelistigi zaman da bu doneme rastlamaktadir 16 yuzyilin sonlarindaki Ingiliz siiri dilin gosterisli olmasi ve klasik mitlere yapilan gondermelerle karakterize edilmistir Bu donemdeki en onemli sairler arasinda Edmund Spenser ve yer almaktadir bir urunu olarak Elizabeth in kendisi de bazen gibi siirler yazmistir I James Donemi EdebiyatiShakespeare in olumunden sonra sair ve oyun yazari Ben Jonson onde gelen edebi sahsiyeti oldu Fakat Jonson un estetik anlayisi Tudor Hanedani donemi yerine Orta Cag daki anlayisi yansitmaktadir karakterleri barindirmaktadir Bu cagdas tip kuramina gore davranis farkliliklari vucut sivi larindan birisinin kan mukus sari safra siyah safra diger ucune baskinligi sonucunda olusur bu sivilar evrendeki dort elemente karsilik gelmektedir hava su ates ve toprak Bu Jonson un bu tip farkliliklari orneklendirerek tip ya da kliseler olusturma noktasina gelmesini saglamistir Jonson uslupta uzman gorkemli bir hicivcidir Volpone adli eseri bir grup duzenbazin usta bir duzenbaz tarafindan nasil kandirildigini gosterir ve kotuluk kotuluk tarafindan cezalandirilirken erdem odulunu alir Jonson un uslubunu takip edenler arasinda harika bir komedi olan ve yukselen orta sinifi ozellikle neredeyse hicbir edebiyat bilgileri olmamasina ragmen edebi zevki dikte eder gibi gorunen sonradan gormeleri alay konusu yapan i yazan yer almaktadir Hikayede birkac bakkal okuma yazma bilmeyen cocuklarinin bir oyunda basrol oynamasi icin profesyonel aktorlerle agiz kavgasi yapmaktadir Kalkani uzerine tutusan bir havaneli yerlestirerek uygun bir sekilde bir seyyar silahsor olur Bir prensesin kalbini kazanmaya calisan genc adamla buyuk oranda Don Kisot un yasadigi sekilde alay edilir Beaumont ve Fletcher in en onemli meziyetlerinden biri feodalizmin ve sovalyeligin nasil zuppelige ve sahtekarliga donustugunu ve yeni sosyal siniflarin yukseliste olduklarini fark etmeleridir I James doneminde populer olan baska bir tiyatro turu ise John Webster ve Thomas Kyd tarafindan yayginlastirilan birkac incelikli intikam trajedisi yazmistir fakat en cok gelecekteki tum Ingiliz edebiyati uzerinde derin etkisi olan ve hatta John Keats in en iyi sonelerinden birisini yazmasina ilham veren unlu Homeros cevirisi ile hatirlanmalidir Ingilizce tarihinde bu zamana kadarki en genis kapsamli ceviri projelerinden biri olan Kral James Incili 1604 yilinda basladi ve 1611 de bitti William Tyndale in calismasiyla baslayan geleneginin doruk noktasini temsil etmektedir Ingiliz Kilisesi nin standart Incil i haline geldi ve bazilari onu tum zamanlarin en iyi edebi eserlerinden biri sayar Bu projenin onderligini yapan kisi kirk yedi bilginin calismasini denetleyen I James olmustur Bazilari cok daha dogru kabul edilen Ingilizceye yapilan bircok baska tercume olsa da cogu kisi olcusu orijinal Ibranice dizelere benzemesi icin ayarlanmis olan Kral James Incili ni estetik acidan tercih etmektedir 1600 lerin basinda buyuk yukseliste olan Shakespeare in yaninda 17 yuzyilin basindaki diger onemli sairler arasinda John Donne ve diger yer almaktadir Kitasal Barok tan etkilenen ve konu olarak Hristiyan mistisizmini ve erotizmini ele alan metafizik siir surpriz etkilere ulasmak icin pergel ya da sivrisinek gibi geleneksel olmayan ya da siirsel olmayan figurler kullanir Ornegin Donne nin inden birinde bir pergelin uclari iki sevgiliyi temsil eder evinde bekleyen kadin merkezi olustururken uzaktaki uc uzaklara yelken acan sevgilisini gosterir Fakat mesafe ne kadar artarsa pergelin ayaklari birbirlerine o kadar yanasir ayrilik kalbi sevgiyle doldurur Paradoks ya da oksimoron artik evrenin merkezi olmayan ve modern cografya ve bilim buluslariyla sarsilan manevi kesinliklerin oldugu bir dunyadaki korku ve endiselerinden bahseden bu siirde degismez ogelerdir Donne nin metafizik siirinin yaninda 17 yuzyil Barok siiri ile de unludur Barok siiri donemin sanatiyla ayni noktalara temas etmistir Barok tarzi yuksek genis kapsamli epik ve dinidir Bu sairlerin cogunda acik bir sekilde Katolik duyarliligi vardir isim vermek gerekirse Richard Crashaw ve yeni ortaya cikan ve ideal olarak Protestan gruplari tekrar Katoliklige dondurmeyi saglayacak bir ustunluk ve mistisizm duygusu olusturmak icin Katolik karsi reformu icin siirler yazmislardir I Charles ve Cromwell Donemi Edebiyati Restorasyon Donemi Edebiyati 17 yuzyilin ortalarinda I Charles in hukumdarligi sirasindaki calkantili yillar ve sonraki Ingiliz Milletler Toplulugu ve sirasindaki donem Ingiltere de politik bir edebiyatin gelisimine tanik olmustur Ingiliz ic savasindaki tum grup sempatizanlari tarafindan yazilmis olan kitapciklar bircok propaganda yoluyla ahlaksiz kisisel saldiri ve polemiklerden ulusta reform yapmak amaciyla gerceklestirilen asil ruhlu planlara kadar her seyi icermekteydi Ikinci turden olan Thomas Hobbes in Leviathan i Ingiliz politik felsefesinin en onemli eserlerinden biri olacaktir Hobbes in yazilari donemin az bulunan politik calismalarindan bir kismidir ve hala duzenli olarak yayinlanmaktadir fakat Hobbes in en onemli elestirmeni olan buyuk bir olcude unutulmustur Ayrica bu donemde gazetesinin oncusu olan ve gibi karsit partilerin goruslerini ve eylemlerini bildiren gazetecilerle gelisme gostermistir Yazarlarin olagan tutuklanmalari ve calismalarindaki baski yabanci veya el altindan basimlarin sonucu olarak ruhsat sistemine sebep oldu John Milton nin politik kitapcigi ruhsat sistemine karsi yazilmistir ve basin ozgurlugunun en anlamli savunmalarindan biri olarak bilinir Buna ek olarak John Milton in on iki kitaplik bir siir formunda yazmis oldugu Turkceye genellikle Yitirilen Cennet veya Kayip Cennet isimleri ile cevirilmis olan bunyesinde Ibrahimi bir mit olarak Seytan in Adem ve Havva yi Cennet te ayartmasini ve Tanri nin bu sebep ile Adem ile Havva yi Cennet ten kovmasini iceren siiri Paradise Lost donemin edebi eserleri icinde yer tutar ve donemin ayirt edilebilir eserlerinden biridir Kayip Cennet in Paradise Lost yine John Milton tarafindan yazilan ve Kazanilan Cennet Paradise Regained isimli bir devam kitabi vardir ve bu kitap ise onceki kitapta yasanilanlar sonucu insanligin Cennet i kaybedisinden sonra Nasirali Isa nin dogumu ile insanligin tekrardan Cennet i nasil kazandigini anlatmaktadir Ozellikle I Charles in 1625 42 hukumdarligi sirasinda Ingiliz ronesans dramasi son olgunlasmasini yasadi Ben Jonson in son calismasi cagin dramasinin en guclu son nesliyle birlikte John Ford ve sahneye koyuldu ve basildi 1642 deki Ingiliz ic savasinin basinda tiyatrolarin kapanmasiyla 1660 daki restorasyon doneminin baskalasmis toplumuna yeniden acilana kadar drama bir nesil icin kapandi Bu donem icerisinde yazilan diger edebi yazilar politik alt metinlere atfedilir veya bu calismalarin yazarlari belli siyasi cizgiler etrafinda toplanmislardir Sivil savas oncesinde etkili olan bircok seyi metafizik sairlerinin ogretilerine borcludurlar adli kitabi uzerinde calisabilmesi icin zaman kazandirdigindan in durumunda I Charles in idamindan sonra kraliyet memurlarinin zorunlu emekliligi iyi bir seydi 1653 te yayinlanan kitap gorunuste bir balik tutma rehberiydi fakat gercekte daha cok meditasyon ve hayattan zevk alma ile ilgiydi Oliver Cromwell Ingiltere sinin iki onemli sairi Andrew Marvell ve John Milton Marvell s An Horatian Ode upon Cromwell s Return from Ireland gibi eserlerde yeni hukumeti ovuyorlardi Cumhuriyetci inanclarina ragmen II Charles in restorasyon donemi sirasinda cezalandirmadan kacmislardir ve Milton bundan sonra en iyi siirsel calismalarini yazmistir Alegori ile bircok gizli politik mesaj vermistir ki bu donemin edebiyatinda siklik ile tercih edilmis ve donemin edebi karakteristigi ile eslesmis bir edebi yazim teknigidir Bilge bir adam olan Thomas Browne da bu donemin bir baska yazaridir Bilim din tip ve mistik konular hakkinda bircok eser vermistir Bahsi gecen donemin Restorasyon Donemi olarak da adlandirilmasinin altinda yatan neden donemi isaretleyen Buyuk Britanya daki en onemli olaylarin Ingiliz Ic Savasi The Interregnum sebebi ile Oliver Cromwell in ve Rump Parlamentosu nun Oliver Cromwell ile birlikte ayaklanma ve ic savas baslatip Kral I Charles i infaz eden ve 11 yil boyunca Ingiltere de cumhuriyet ilan eden Avam Kamarasi The House of Commons uyelerine verilen lakap Kral I Charles i tutuklamalari yargilamalari ardindan idam etmeleri ve bu surecin ardindan ilan edilen kisa omurlu 11 sene cumhuriyetin parlamento tarafindan lagvedilmesi ve monarsinin yeniden geri getirilmesi ile devrik kral I Charles in oglu II Charles in parlamento tarafindan tahta cikartilmasidir restore edilmesidir John Milton in Paradise Lost Kayip Cennet Yitirilen Cennet isimli siir kitabi Tanri Seytan Adem ve Havva mitlerini anlatmaktadir Siirdeki baskin temalardan bazilari ovunme ve isyankarlik tir Siir donemin edebiyatinda karakteristik bir yer tutar ve donemine en onemli eserleri arasindadir Siirin dili edebi ve sofistikedir bu sebep ile siirde gundelik dilden ve anlatimdan kacinilmistir bu uslupsal ozellik yazar John Milton in yazi dili karakteristigidir ve diger eserlerinde de gorulur Augustan edebiyatiBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz RomantizmBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Viktorya cagi edebiyatiCharles Dickens 1837 de baslayip 1901 de sona ermis Viktorya edebiyati Ingiliz edebiyatinda roman tarzinin baskosesini kazandigi cag olmustur Bu cag romanlarinda ve siirlerinde yazarlar daha eski caglardaki gibi aristokrat olan patronlarini hosnut etmek yerine okumayi seven cok buyuk orta sinifin zevklerine hitap etmeyi bas hedefleri yapmislardir Bu cagin en iyi bilinen eserleri hislere cok onemle hitap eden Bronte kizkardeslerin romanlari William Makepeace Thackeray in Vanity Fair adli yergileme romani George Eliot un realist romanlari un buyuk toprak sahipleri ve profesyonel siniflilarin hayatlarini anlayisli sekilde betimleyen romanlari sayilabilir Charles Dickens edebiyat sahnesine 1830 larda icin olan buyuk talebi karsilayarak cikmistir Dickens Londra daki hayat ve ozellikle fakir zumreden halkin hayat kavgalari hakkinda cok guclu olan eserler vermis ama bu eserlerinin her siniftan olan okuyucular tarafindan kabul edilmesi icin devamli olarak hos mizacli olmaya gayret etmistir Kariyerinin basinda yazdigi bir komedi saheseridir Yazi hayati ilerledikce Dickens in eserleri daha karamsar dusunceler ve hayatlar uzerine yonelmis fakat Dickens karakterlerini karikatur etme ustun yetenegini kaybetmemistir Kirsal hayat ve sorunlar ve kirsal alanlarda cok degisiklige ugrayan sosyal ve ekenomik kosullar uzerine egilme Thomas Hardy ve diger romancilarin eserlerinde on planda gorulmektedir Viktorya caginin en basta gelen sairleri icinde Alfred Tennyson ve karisi Elizabeth Barrett Browning Matthew Arnold ve Dante Gabriel Rossetti ve kizkardesi Christina Rossetti adlari verilebilir Cocuklar icin yayinlanan edebiyat Viktorya cagi edebiyatinda onemli yer tutmakta ve bunlardan bazilari dunyanin her yerinde hala begenilip okunmaktadir Bunlar arasinda Lewis Carroll basta gelmektedir Onun de onemlidir ve bu janrda kendini takip eden Edward Lear in de adi verilmesi gerekir ModernizmUlysses birinci edisyonu James Joyce in basyapiti ve moderizmde donum noktasi 1922 Ingilizce edebiyat icin modernizm olarak adlandirilan cag eksikliklerine karsi bir goz acilma hareketinden ortaya cikmistir Ozellikle Modernizm Viktorya edebiyatinin hic kuskusuz kabul ettigi kesin bilirlilik muhafazakarlik ve gercegin objektif olmasi prensiplerine aksi reaksiyon gostermektedir Bu akim Romantizm Karl Marx in politika hakkinda yazilari ve Sigmund Freud un psikoanalitik kuramlarindan cok buyuk etkiler duymustur Modernist yazarlara diger onemli ilham kaynaklari kita Avrupasi sanat akimlarindan olan Empresyonizm ve Kubizmdir Edebiyatta modernizm doruga I Dunya Savasi ile II Dunya Savasi arasi yillarda erismesine ragmen bu akimin kabul ettigi tavirlar fikirler ve yaklasimlar ondokuzuncu yuzyilin ortasindan sonlarina dogru ortaya cikmistir Ingiltere genellikle donemlerinde iken bu siralarda calisma gosteren ve ozan ve romanci Thomas Hardy tarafindan sunulan eserler modernizmin baslangici icin cok onemli rol oynamistir Yirminci yuzyilin ilk on yili birkac cok onemli modernizm eserlerinin yayinlandigi yillar olmustur Bunlar arasinda James Joyce un hikayeler koleksiyonu Joseph Conrad in romani ve William Butler Yeats in siirleri ve tiyatro eserleri modernizm akimi icinde cok onemli yer almaktadirlar Iki Dunya Savasi arasi yillarinda onemli modernist edebiyatcilar arasinda roman yazarlari Virginia Woolf E M Forster Evelyn Waugh ve D H Lawrence ve donemin en basta giden Ingiliz sairi T S Eliot sayilabilir Atlantik otesinde Birlesik Amerika da ise William Faulkner Ernest Hemingway gibi romancilar ve Robert Frost gibi sairler eserlerinde modernizm estetiginin Amerikan yaklasimini saglamislardir Modernizm akimin gelismesinde yaklasimlari ozellikle Italyan fasizmi ile yakin iliskisi dolayisiyla cok tartisma doguran ama buyuk etkisi hic inkar edilemeyecek Amerikali sair Ezra Pound cok oneli bir rol oynamistir Ezra Pound yirmi birinci yuzyilda Ingilizce siire hakim olan ve serbest nazim akimlarinin ilkelerinin gelismesine buyuk katkilari ile ve hem sair T S Eliot u ve hem de yuzyilin en buyuk edebiyat basarisi oldugu kabul edilebilen bilinc akisina dayanan romaninin yazari James Joyce u bulmakla buyuk itibar kazanmistir Devrin diger dikkat cekecek yazarlari W H Auden Vladimir Nabokov William Carlos Williams Ralph Ellison Dylan Thomas ve Graham Greene olarak siralanabilir Ancak bu yazarlardan bazilarinin eserleri daha sonra postmodernizm adini alacak akimla daha yakin iliskileri bulunmaktadir Dis baglantilarIngiliz Edebiyatinda Romantizm Akimi ile ilgili bir site Luminarium Anthology of Middle English Literature 1350 1485 8 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Luminarium 16th Century Renaissance English Literature 1485 1603 7 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Luminarium Seventeenth Century English Literature 1603 1660 7 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde BritishLit com 13 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingiliz Edebiyati Norton Antolojisi 3 Edebiyat Kurami Elestiri ve Filoloji alanlari icin bir Bibliyograya Editor Jose Angel Garcia Landa Zaragoza Universitesi Ispanya