Çöön-Hemçik İli (Tuva Türkçesi: Чөөн-Хемчик кожуун; Rusça:Дзун-Хемчикский кожуун; İngilizce :Dzun-Khemchiksky District ) Rusya Federasyonu özerk Tuva Cumhuriyetinin 17 idari yönetiminden bir il belediyesidir. Çöön-Hemçik ilinin yönetim merkezi Çadaana yerleşim merkezidir.
Çöön Hemçik İli Дзун-Хемчикский кожуун Чөөн-Хемчик кожуун | |
Konum | |
Tuva Cumhuriyeti haritası içinde Çöön Hemçik ili | |
Yönetim | |
Ülke: | Rusya |
Federâl Bölge: | Tuva Cumhuriyeti |
Başkent: | Çadaana |
Genel bilgiler | |
Nüfus: | |
Diğer bilgiler | |
Dili: | Tuva Türkçesi |
Nüfusu yıllara göre şöyle olmuştur. 19,921 (2010 Nüfus sayım sonucu); 21,361 (2002 Sayımı); 22,748 (1989 sayımı). İl nüfusunun yarısı Çadaana yerleşimindedir.
Sözkökü
Çöön Hemçik sözü Tuva Türkçesi kökenli olmayıp Moğolcadır. Moğolcadaki zuun (Зүүн) sözü Tıva Türkçesine geçerek çöön şekline girmiştir. Çöön: Doğu anlamına gelir. Tıva Türkçesinde ise hem: akarsu demektir.
İdari bölümler
Bölgede kasaba üstü bir şehir olup o da Çadaana'dır. 11 tane kırsal yerleşim vardır: Çıraa-bajı, Çırgakı, Eldig-hem, Horumdağ, Şemi, Devekaya (Teve-haya), Höndergey, İyme, Bayantala, Çadaana, Hayırakan.
Coğrafya
Çöön Hemçik bölgesi Tuva Cumhuriyetinin batı bölümündedir. Hudutları kuzeyde Süt-Höl (Sütgöl), doğuda Uluğ-hem (Ulu akarsu), güneyde Övür bölgeleri ile komşudur. Çöön-Hemçik bölgesinin alanı - 6.484,56 km ².
İklim
Bölge, Türkiye'nin ortası gibi az yağışlı keskin bir karasal iklime egemendir.
Tarih
asırda bölgenin il statüsünde idari yönetim merkezi olarak kurulmuştur. Daa Kojuun (Daa ili) 1929 yılında Çöön Hemçik Kojuun yani Çöön Hemçik bölgesi(ili) olarak değiştirilmiştir.. «Çöön» kelimesi (Moğolca: Зүүн) «Züün» sözünden bozma olup manası da doğu demektir.
Nüfus
1 Ocak 2006 yılı nüfus sayımına göre — toplam nüfus 20810 kişi olup bunun 9186 kişi şehirde (Çadaana'da), 11624 kişi ise — kırsal alanda yerleşmiştir.
Ekonomi
Bölgede önde gelen tarım, hayvancılık, bitkisel üretim ekonomi sektörleridir. Ana sanayi dalında 10 şirket bulunur. Ayrıca ormancılık, kerestecilik, ağaç işleme, gıda ve yapı malzemeleri sanayi vardır.
Ulaşım
Karayolu ile yük ve yolcu taşıması yapılmaktadır. Henüz Türkistan ve Türkiye'ye doğru demiryolu bağlantısı yoktur. Türk Dünyası arasında ekonomik, kültürel, toplum kaynaşması, ulaşım, iletişim için demiryolu atağı gerçekleşmemiştir.
Ünlüler
Doğmuş olanlar
- (1920-1999) - (1980) yılı Sovyetler Birliği halk sanatçısı
- Çеçеn-ооl Mоnguş (1973-2013) — serbest güreşte Tıvаlı pehlivan. 1996 Yaz Olimpiyatlarında dereceye girmiştir
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Çöön Hemçik Bölgesi Kalkınma Programı12 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Coon Hemcik Ili Tuva Turkcesi Choon Hemchik kozhuun Rusca Dzun Hemchikskij kozhuun Ingilizce Dzun Khemchiksky District Rusya Federasyonu ozerk Tuva Cumhuriyetinin 17 idari yonetiminden bir il belediyesidir Coon Hemcik ilinin yonetim merkezi Cadaana yerlesim merkezidir Coon Hemcik Ili Dzun Hemchikskij kozhuun Choon Hemchik kozhuunKonumCoon Hemcik IliTuva Cumhuriyeti haritasi icinde Coon Hemcik iliYonetimUlke RusyaFederal Bolge Tuva CumhuriyetiBaskent CadaanaGenel bilgilerNufus Diger bilgilerDili Tuva Turkcesi Nufusu yillara gore soyle olmustur 19 921 2010 Nufus sayim sonucu 21 361 2002 Sayimi 22 748 1989 sayimi Il nufusunun yarisi Cadaana yerlesimindedir SozkokuCoon Hemcik sozu Tuva Turkcesi kokenli olmayip Mogolcadir Mogolcadaki zuun Zүүn sozu Tiva Turkcesine gecerek coon sekline girmistir Coon Dogu anlamina gelir Tiva Turkcesinde ise hem akarsu demektir Idari bolumlerBolgede kasaba ustu bir sehir olup o da Cadaana dir 11 tane kirsal yerlesim vardir Ciraa baji Cirgaki Eldig hem Horumdag Semi Devekaya Teve haya Hondergey Iyme Bayantala Cadaana Hayirakan CografyaCoon Hemcik bolgesi Tuva Cumhuriyetinin bati bolumundedir Hudutlari kuzeyde Sut Hol Sutgol doguda Ulug hem Ulu akarsu guneyde Ovur bolgeleri ile komsudur Coon Hemcik bolgesinin alani 6 484 56 km Iklim Bolge Turkiye nin ortasi gibi az yagisli keskin bir karasal iklime egemendir Tarihasirda bolgenin il statusunde idari yonetim merkezi olarak kurulmustur Daa Kojuun Daa ili 1929 yilinda Coon Hemcik Kojuun yani Coon Hemcik bolgesi ili olarak degistirilmistir Coon kelimesi Mogolca Zүүn Zuun sozunden bozma olup manasi da dogu demektir Nufus1 Ocak 2006 yili nufus sayimina gore toplam nufus 20810 kisi olup bunun 9186 kisi sehirde Cadaana da 11624 kisi ise kirsal alanda yerlesmistir EkonomiBolgede onde gelen tarim hayvancilik bitkisel uretim ekonomi sektorleridir Ana sanayi dalinda 10 sirket bulunur Ayrica ormancilik kerestecilik agac isleme gida ve yapi malzemeleri sanayi vardir UlasimKarayolu ile yuk ve yolcu tasimasi yapilmaktadir Henuz Turkistan ve Turkiye ye dogru demiryolu baglantisi yoktur Turk Dunyasi arasinda ekonomik kulturel toplum kaynasmasi ulasim iletisim icin demiryolu atagi gerceklesmemistir UnlulerDogmus olanlar 1920 1999 1980 yili Sovyetler Birligi halk sanatcisi Cecen ool Mongus 1973 2013 serbest gureste Tivali pehlivan 1996 Yaz Olimpiyatlarinda dereceye girmistirKaynakcaDis baglantilarCoon Hemcik Bolgesi Kalkinma Programi12 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde