Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Turizm, Ürdün ekonomisinin en önemli sektörlerinden biridir. Zira gayrısarfî yurt içi hasılanın %13ünü teşkil etmektedir. 2014 yılında farklı ülkelerden Ürdün’ü ziyaret eden turist sayısının 5.3 milyon olduğu göz önünde bulundurulursa yıllık gelirin 4.3 milyar dolar olduğu söylenebilir.
Ürdün’ün, Orta Doğu’da turistlerin ilgisini çeken en önemli turistik bölgelerden biri olması, onun dinî ve tarihî önemine binaendir. Ürdün, yıl boyunca dünyanın dört bir yanından turistlerin ilgisini çeken başka özelliklere de sahiptir. Özellikle tedavi amaçlı seyahat bunların başında gelir. Ürdün, tedavi amaçlı turizm açısından dünya genelinde 5.sırada gelir. Ülke, farklı coğrafî rölyeflere sahiptir. Ürdün’ün Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları arasındabir köprü olması, tarihini büyük ölçüde etkilemiştir.
Tarihî yerleri gibi ilgi çeken çeşitli turistik mekânlarının olması, Ürdün’e ayrıcalık katmaktadır. Ürdün’de turizm sektörü, dinî, kültürel, eğlence ve macera alanları ile çeşitlilik arz etmektedir. Ülkede sınıflandırılmış ve sınıflandırılmamış 300’den fazla otel vardır. Bunların arasında 100 otel 3 yıldızlı ve üstüdür. Otel odalarının sayısı 23 bine ulaşmaktadır. 5 yıldızlı oteller, yıldız ve kalite açısından çeşitlilik (göstermektedir). Ülkenin Oteller Derneği’ne göre 2010 yılına kadar otel sektörüne yapılan yatırım, 3.4 milyar dinara ulaşmıştır.
Yüzölçümünün küçük olmasına rağmen Ürdün’ün iklim farklılığı da turizm sektörüne çeşitlilik (katmaktadır). Ülkenin iklimi, Akdeniz ve çöl iklimi karışımından ibarettir. Genellikle yazları kuru ve sıcak, kışları ise nemli ve yumuşaktır. Ürdün Turizm Bakanlığı, devlet sektörleri ve özel sektörlerle ortaklaşarak her yıl 12 Mayıs’ta “Turizm Günü” kutlamaktadır.
Tarihi
Batının Ürdün’e olan ilgisi 19. yüzyılın başında Ürdün’ün, özellikle de Ürdün nehrinin, Lut Gölünün (Ölüdeniz), Petra, Ceraş ve Medeba (Madaba) şehirlerinin keşfi ile balşamıştır. 1848 yılında Ürdün nehri ve Lut Gölü bölgesine, subay William Francis Lynch başkanlığındaki Amerika heyeti tarafından iktisadî, ilmî ve dinî amaçlı bir ziyaret gerçekleştirilmiştir. Bu ziyaret Ürdün Vadisine Batı tarafından yapılan ilk başarılı heyet olması yönüyle büyük önem arz etmektedir. Zira William Lynch bölgenin, maden ve su potansiyelini araştırma açısından bölgeye büyük ilgi göstermiş ve bir buçuk asırdan fazla bir zaman öncesi Filistin’de ve Ürdün’de Yahudi yerleşiminin başlatılmasına vesile olmuştur.
Lynch başkanlığındaki bu heyet, Ürdün Vadisine gelen ilk batılı heyet olmayıp, 1835 yılında İrlandalı Christopher Costigan tarafından Ürdün Vadisine bir ziyaret gerşekleştirilmiştir. Fakat Costigan Lut Gölü bölgesine geldiktensonra ölmüştür. Lynch’in bölgeyegelmesinden kısa bir süre önce, tam olarak 1847 yılında İngiltere Kraliyet Donanması’ndan Thomas Moyneux, Lut Gölünü keşfetmek için bölgeye ziyaret gerçekleştirmiş ancak görevini yerine getirdikten sonra iki hafta sonra ölmüştür. Öyle görünüyor ki, Lynch kendisinden öncekilerin uğradıkları tehlike ve sıkıntıların farkındaydı. Bundan dolayı 4 Nisan 1848 tarihinde Lynch, Filistin’in kuzey sahilindeki Akka şehrine inmiş, ama yerli halk bu Amerikalı heyeti kuşatınca Lynch ve arkadaşları, Akdeniz sahili boyunca 25 millik mesafeyi Celil üzerinden 5 günde geçmiştir.
Lynch’in Taberiye gölünden başlayup Ürdün nehri üzerinden devam eden yolculuğu 3 ay sürmüştür. 1848 yılının Nisan ayında Lynch Lut Gölüne vardıktan sonra, bölgenin toprak yapısı ve genel görünüşü hem kendisini hem de onun geleceğe yönelik ilgisini olumsuz yönde etkilemiş; ancak Lut Gölünden çıkan ve taşları örten tuzun ve bölgenin bitkisel yapısının gelecekte faydalı olabileceğini de sorgulamasına yol açmıştır. Nitekim Ürdün vadisini kuşatan alanın, özellikle de doğu tarafında iklimin sert ve kuru olduğunu fark etmiştir. Lynch üç haftalık Lut Gölü yolculuğu esnasında denizin sahillerinin bazı haritalarını çizmiş, denizi kuşatan yüksek bölgeleri keşfetmiştir.
Petra şehri ise, 1812 yılında İsviçreli müsteşrık Johann Lodwig Burchhardt tarafından keşfedilene kadar Osmanlı dönemi boyunca Ürdün’ün Batılılar tarafından keşfedilmemiş en önemli tarihî bölgelerinden biridir. Arapça eğitimi alan, Suriye’de İslam’ı öğrenen Johan Lodwig, İslamî kıyafete bürünerek Petra’ya gelir ve kendisini Hint bir Müslüman olarak tanıtır. Hedefinin Harun peygambere kurban sunmak olduğunu öğrenen yerli halk, onun “Gül Şehrine” (Petra’ya) girmesine izin verirler. 1823’de basılmış olan “Suriye’de ve Kutsal Bölgelerde Geziler” adlı kitabı Petra şehrinin resimlerini ihtiva etmektedir.
Batı toplumu, Petra şehrinin varlığından,özellikle Johan William Burgon’un şehri “eski zamandaki eski gül şehri” olarak tanımladığı dinî hikâyeri sayesinde haberdar olmuştur. Fakat kendisi birçok akranları gibi Petra şehrini hiçbir zaman ziyaret etmemiştir. Batı toplumunun, zaten İskoçyalı David Roberts’in 1839 yılında Musa Vadisi ve Petra bölgesi ziyareti esnasında yaptığı 20’den fazla taşbasması (litografi) tabloların sayesinde Petra’dan haberleri vardı. Petra’ya dünya çapında şöhret kazandıran bu resimlerin birçoğu basılmış ve 1839 yılında “Mısır, Suriye ve Filistin” adlı kitabında yayımlanmıştır. Ayrıca o zamanlardaki Avrupa’nın Petra’yı keşfine ışık tutan 19. yüzyıla ait birçok tablo ve resimler bulunmaktadır. Petra ile ilgili meşhur eserlerin başında yaklaşık 840 yılına ait ressam Schranz’ın Petra manzaralı sulu boya tablosu; yaklaşık 1830 yılına ait seyyah Labodi’nin resminden esinlenerek yapılan Petra’nın ilk İngilizce el yazma haritası ve 1830 yılına ait verit (resim türü) resimler gelmektedir. 1868 yılında Petra, Faiyum ve Sina’ya gitmek üzere Fransalı ressamlardan oluşan bir ekip kurulmuş fakat şiddetli yağmur, onların yolculuklarını tamamlayamamalarına ve dolayısıyla hayal kırıklığa uğramalarına sebep olmuştur. Belçikalı ressam Tenten (Tintin) Petra resimlerini içeren bir kitap yazmış. Fakat resimleri çekilen yerler Ürdün’e ait olmayıp “Khemed 74” adlı hayalî bir devlete aittir.
Ceraş ise peşpeşe olan depremler, savaşlar ve fitneler sebebi ile büyük yıkıma uğrayıp harabeye dönmüştür. Ceraş’ın bugünkü hale gelmesi, orada yeniden hayatın canlanması 1806 yılında Almanyalı turist tarafından keşfedilmesiyle başlar. 19. yüzyılda Medeba’nın (Madaba)ise önemli tarihî bölgelerinde önemli kiliseler inşa eilmiştir. Tarihî Medeba Mozaik Haritası üzerinde inşa edilen Saint George Kilisesi; Moab’daki eserler üzerine inşa edilen Johana El-Ma’medan’ın başının kesildiği mezar ve kilise, bunların başlıcalarındandır. Bu kilise dinî ayinlerin yapıldığı bölgenin en eski kilisesi olup, inşa edildiği günden bugüne dek kesintisiz olarak turistler tarafından ziyaret edilmektedir.
Ürdün Kültürü
Ürdün’ü ziyaret edenler Levant’ta (Biladü’ş-Şam) egemen olan Arap âdetlerine şahit olur. Cömertlik, misafirperverlik, insanlara karşı güzel muamele ile ilgili örf-adetler açısından Ürdün ile diğer Arap ülkeleri arasında büyük bir fark bulunmamaktadır. Ancak Ürdün’ü diğer ülkelerden ayıran özellik, kendisine komşu olan Filistin, Suriye, Irak, Hicaz ve Mısır gibi ülkelerin adetlerini iç içe bulundurup uyum içinde yaşatmasıdır.
Ürdün’ün ikram ile ilgili örf-adetlerinin başında, aile ve arkadaş ziyaretlerinde takdim edilen çay, Türk kahvesi, Arap (sade) kahvesi ve meyve suyu ikramı gelir. İçecek ikramlarının yanında tatlı ikramı olarak özellikle Nablusi künefesi gelir ki, bu künefe Ürdünlüler tarafından en meşhur tatlı çeşidi olarak kabul edilip özel günlerde ikram edilir. Nablusi künefesi ve diğer tatlılarıyla meşhur birçok tatlıcı dükkânları bulunmaktadır. Ürdün, eski el oyma sanatı ile meşhur bir ülke sayılmaktadır. Bunun yanı sıra nesilden nesle geçen el dokuması halılar, seramik yapımı çanak çömlek sanatı, hasır sepetler, nakış, renkli kumlarla süslenen şişe sanatı, gümüş tel örgü ve ülkenin İslamî Arap medeniyeri ruhunu yansıtan kültürel mirasını temsil eden diğer el sanatları da mevcuttur.
Ürdün’e giriş
Ürdün’ü ziyaret eden kişi vizeyi Elçilik, Konsolosluk ve diğer anlaşmalı birimler gibi birden fazla yerde elde edebilir.Ayrıca vize, Amman Queen Alia Uluslararası Havaalanı'nda veya Akabe Körfezindeki deniz hudut kapılarında veyahut da Irak sınırındaki Karame hudut kapısı, Suriye sınırındaki Jaber ve Ramtha hudut kapıları, Suudi Arabistan sınırındaki Omari, Müdeverre ve Dürre hudut kapıları, ülkeyi Batı Şeria ile bağlayan Kral Hüseyin köprüsü, İsrail hududuyla bağlayan Vadi Araba veŞeyh Hüseyin köprüleri gibi Filistin sınırı boyunca uzanan hudut kapılarında temin edilebilir. Vize, iki haftalık bir süre için verilir ve ülkenin genelindeki bütün polis merkezlerinde yenilenebilir. Ürdün’e girişte ziyaretçiden herhangi bir aşı istenmemektedir.Filistin, Mısır, Lübnan, Türkiye ve Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği, kısaca Körfez İşbirliği Konseyi vatandaşları vizeden muaf iken, bazı istisnalarla çoğu Avrupa, Asya ve Okyanusya ülkeleri ve Amerika vatandaşları Ürdün'e girişte anında vize alabilmektedirler. Ancak, İran gibi bazı vize kısıtlaması siyaseti uygulanan ülkelerin vatandaşları, çok sayıda sahabe türbeleri ve İslamî mezarlıkların bulunduğu Ürdün’ü ziyareti esnasında, özellikle bu ziyaret dinî amaçlı bir ziyaret ise, siyasi veya güvenlik açısından bazı engellerle karşılaşabilmektedirler.
Ürdün’de yolcu ve yük nakli açısından önemli sınır kapılarından sayılan birkaç havaalanı mevcuttur: bunlardan Queen Alia Uluslararası Havaalanı ve Amman Civil (Marka) Havaalanı başkentte; King Hussein Uluslararası Havaalanı ise Ürdün’ün en güneyindeki Akabe’de yer almaktadır. Başkent Amman’daki Queen Alia Uluslararası Havaalanı, Ürdün’ün hava hudut kapısı, Ürdün’ün resmî havayolu şirketi olan Royal Jordanian’ınana merkezi sayılmaktadır.Charter seferleri de dahil olmak üzere 44’ten fazla Uluslararası havayolu şirketi, 11 havayolu kargo şirketi ve 3 özel havayolu şirketi tarafından kullanılmaktadır. Queen Alia Uluslararası Havaalanı, 2014 ve 2015 yıllarında Uluslararası Havalimanları Konseyitarafından, havalimanı hizmet kalitesiyle ilgili yapılan anket neticesinde, hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyeti açısından dünyanın en iyi havalimanları arasında yer alarak Ortadoğu'nun en iyi havaalanı olarak seçilmiştir.
Akabe limanı, Ürdün Haşimi Krallığı’nın tek deniz limanıdır.Ürdün’ün güneyinde yer alan Akabe şehrinin doğusundaki Akabe Körfezinin kıyısında yer alan liman, Akabedeki Limanlar Şirketi tarafından işletilmektedir. Komşu Irak, Mısır ve Filistin topraklarına yapılan tranzit taşımacılığına ilâveten yolcu taşımacılığının ve Ürdün’ün ithalat ve ihracat işemlerinin gerçekleştirildiği liman, ülke ekonomisinin gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Akabe limanı, son elli yıl içinde Kızıldeniz bölgesinin ana limanlarından biri haline gelebilmek için büyük bir gelişme göstermiştir.
Dış ilişkileri
Ürdün’de güvenlik ve istikrar
Ürdün, ülkenin ekonomik büyümesini sağlayan sağlam temellere dayanarak son on yıllarda bölgesel siyasi kargaşalarla başetmeyi ve istikrarını korumayı, tüm komşu ülkelerle kurduğu iyi ilişkiler sayesinde başarmıştır. Dolayısıyla geçmiş yıllarda yatırımcılar ve iş adamları için yerel bir merkez haline gelmiştir. Yatırımcılar, açtıkları 10.000’den fazla şirketleriyle ve çok uluslu şirketlere yönelik 50’den fazla projeleriyle Ürdün’e olan güvenini göstermişlerdir. Yatırımcılar, ülke ekonomisinin gelişiminde katkıda bulunmuş ve bu gelişim, kentsel, sanayi ve turistik sektörlerde etkilerini göstermiştir. Ürdün’ün tüm acil durumlara hızlı müdahale edebilen, istikrar ve güveni korumada etkili olan çok iyi eğitimli, gelişmiş bir ordusu ve polis teşkilatı vardır. Ürdün, etkin bir güvenlik hizmeti açısından dünyada 14 üncü, bölgede ise ilk sırada gelerek 2007-2008 yıllarındaki Küresel Rekâbet Raporuna göre dünyada ve Orta-Doğuda en güvenli ülkelerden sayılmaktadır. Ayrıca Ürdün, organize suçlarla mücadele boyunca dünya çapında 9 uncu, Orta-Doğu ülkeleri arasında ise ilk sıradadır. Bu istatistikler, Ürdün’ün, dünyanın en güvenli ülkelerinden biri olduğunu ispatlamaktadır. Bölgesel çatışmaların ortasında yer alması sebebiyle Ürdün, en önemli olaylardan sayılan Kara Eylül olayları esnasında kaçırılmış Avrupa uçaklarının Ürdün’e ündirilmesi için zorlanması ve 2005 yılında 70 kişinin hayatını kaybettiği El-Kaide mensuplarının kendilerini patlatması neticesi Amman’daki üç otelde meydana gelen bombalı saldırılar gibi birçok talihsiz terör olaylarına tanık olmasına rağmen güvenli bir ülkedir. Ülkede Büyük Elçilikler zaman zaman, kendi vatandaşlarına Ürdün’den geçişlerinde veya Ürdün’e girişlerinde güvenlik önlemleri almaları için uyarıda bulunmaktadır.
Ürdün'de ulaşım
Ürdün, altyapısını geliştirerek şirketlerin ve kişilerin işlerinin verimli ve özgür bir şekilde yapılmasını sağlayabilmektedir.Ürdün, Kuzey'i Güney'e; Doğuyu Batıya bağlayan karayollarına sahiptir. Aynı zamanda komşu ülkelere uzunluğu 7891 km'den fazla olan üst düzey nitelikteki yollarla bağlanmaktadır. Ürdün'ün kuzeyini güneyine bağlayan 15 numaralı, 65 numaralı olmak üzere iki ana karayolu vardır ve yol boyunca yaklaşık dört şeritli olarak devam eder. Doğuya doğru uzanarak, Irak (Ruveyşit) ve Suudi Arabistan (El-Omari) sınırlarına ulaşan bir ana karayolu daha var. Demiryollarının toplam uzunluğu 507 kilometreye ulaşır.
Öte yandan, Turizm Ulaşım Hizmeti turistlere Madaba ve Akabe’yi, Amman Büyükşehir Belediye binası, Roma Amfitiyatrosu, Roma çeşme kompleksi Nymphaeum, Ammonlular dönemine ait Amman Kalesi gibi Amman’da turistik yerleri gezme fırsatı verir. Aynı zamanda turist, geleneksel mahalleleri, baharat kokulu halk pazarları ve doksanlı yılların başına ait kahvehaneleri ve binalarıyla meşhur Eski şehir Merkezini (Vasat’ül-Beled) gezebilir. Otobüsle tarihî binaların ve benzersiz kafelerin bulunduğu Rainbow caddesi gezilebilir. Madaba ve Akabe'de gezilecek en önemli yerlere uğrayan otobüsler de vardır.
Ürdün Turizm Bakanlığı, 2016 yılında yaklaşık 2000 yıl öncesine ait keşif yolunu yaptırıp ona "Derb al Ürdün Yolu" ismini vermiştir. Kuzeydeki Umm Qais'ten başlayıp yaklaşık 52 köy ve kasaba üzerinden geçen ve güneydeki Akabe körfezinde biterek ülkenin en kuzeyini en güneyine bağlayan bu yolun uzunluğu yaklaşık 650 km civarındadır. Bu yol yürülerek tam 40 günde aşılır.
Sağlık turizmi
Ürdün, sağlık (medikal) turizminde son on yılda dünya genelinde beşinci sırada, Arap dünyasında birinci sırada yer almaktadır. Hastaları Ürdün’e çeken faktör ise tedavi ücretlerinin Avrupa ülkelerindekinden daha düşük olmasıdır. Ürdün yılda tedavi amaçlı gelen 300.000 ziyaretçi ve yarım milyon refakatçi karşılamaktadır. Sağlık turizminin yıllık geliri bir milyar dolardan fazladır. Hastanelerin sayısı 103 olup, bunlarda 13 bin yatak bulunmaktadır. Yapılan yatırım 3 milyar dolar civarındadır. Amman’da devlet ve özel olmak üzere birçok hastane bulunmaktadır. Bu hastanelere Tunus, Cezayir, Fas, Yemen, Irak ve Basra Körfezi ülkelerinden tedavi amaçlı hastalar gelmektedir.
Ürdün, sağlık turizm alanında kalp ameliyatı gibi tedavideki uzmanlığı ile öne çıkmaktadır. Aynı zamanda akciğer, böbrek ve göz gibi birçok ameliyatlar da yapılmaktadır. Ürdün, 20. yüzyılın başlarında Şark’ül- Ürdün Emirliği kurulduğunda birçok devlet hastanesi inşa etmekle tıbbî alanda bir kalkınma göstermiştir. Bu devlet hastanelerinin ilki, geçtiğimiz yüzyılın (20. yüzyıl) yirmili yıllarında inşa edilmiştir. Sonraki yıllarda da Ürdün, tıbbî alt yapısını geliştirmeye devam etmiştir. İlk Arap şehir hastanesi kabul edilen Amman’daki El- Hüseyin Şehir Hastanesinin inşası 1973 yılında tamamlanmıştır. Ayrıca da devlet sektörleri ve özel sektörler, 90'lı yıllarda kalite ve sayı bakımından (nitelik ve nicelik) sağlık hizmeti alanlarında önemli gelişmeler kaydetmiştir. 1990'lı yıllarda özel sektör, özel hastane sayısında önemli artışlar gösterip, bu hastaneler Dünya Sağlık Örgütü onayını almıştır. Tüm bu başarıların en önemlisi de, kanser hastalarını tedavi eden El- Hüseyin Kanser Merkezidir. Kanser hastalarını tedavi eden ilk merkez olup 1997 yılında inşası tamamlanmıştır. Amerika Birleşik Devletlerinden gelen kanser hastaları El-Hüseyin Kanser Merkezine ayrı bir güven duymaktadırlar. Sağlık turizmi Ürdün ekonomisine ayrı bir ek gelir sağlamaktadır. Tedavi amaçlı gelen hastalara eşlik eden yakınlarının lokanta, ulaşım araçları, dayalı döşeli daireleri, otelleri kullanmaları ülke ekonomisine ek gelir sağlamaktadır. Nitekim sağlık turizmi yıllık geliri bir milyar 200 milyon Amerika dolarını bulmaktadır. Hastalara sunulan tedavi hizmetlerinin başında; kalp hastalıkları tedavisi, kemik ve damar ameliyatları, iç hastalıkları, göz hastalıkları, karaciğer ve böbrek nakli, eklem tedavileri, kısırlık tedavisi ve tüp bebek gibi tedaviler gelmektedir. Ürdün fiziksel ve ruhsal tedavilerin bir arada yapıldığı ülkelerden biridir. Zira tuz oranı yüksek olan kaplıcaları, volkanik çamuru, hafif iklimi ve nefes kesen doğası ile fizik tedavinin ihtiyaç duyduğu her şeye sahiptir. Tedavi olmak isteyenleri cezbeden Ürdün’ün en önemli sağlık tesisleri şunlardır:
Sağlık tesisleri
Ürdün’ün çeşitli bölgerinde birçok şelale ve kaplıcalar bulunmaktadır.
En önemlileri: Ma’in Kaplıcaları, Ürdün’ün ortasında Madaba şehrinde bulunan Lut (Ölüdeniz) gölündeki kaplıcalar, Ürdün’ün güneyindeki EL-Tafile (Tafilah) şehrinde bulunan Afra ve El- Berbita kaplıcaları, Ürdün’ün kuzeyinde bulunan İrbit şehrinin Eş-Şuna Eş-Şimaliye kaplıcası ve Ürdün El-Hamma pınarlarıdır.
Lut gölü (Ölüdeniz) dünya genelinde en önemli sağlık turizm bölgelerinden sayılmaktadır. Sağlık turizmi konusunda bölgede Lut gölünü rekabet derecesine çıkaran birçok doğal özelliklere sahiptir. Zira benzeri nadir bulunan nemsiz iklimi ve kükürtlü su pınarları ile de öne çıkmaktadır. Kükürtlü su pınarları Avrupa’da hızla çoğalarak sayısı 25 milyon hastaya ulaşan cilt hastalıklarına ve daha birçok hastalığa iyi gelmektedir. Ayrıca romatoid hastalığına da iyi gelmektedir. Lut gölü sağlık turizm dışında eğlence ve ekoturizm gibi ziyaretçileri (turistleri) cezbeden önemli faktölere de sahiptir. Lut gölünün 2011 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından birçok cilt hastalıklarını tedavi etmede uluslararası bir merkez seçilmesi, bölgenin sağlık turizmindeki önemine işaret eder. Lut gölü sahilindeki birçok otel gelenleri hiçbir kimyevi ilaç kullanmadan tamamen doğal ilaçlarla tedavi etmektedir. Araştırmalar Lut gölünün bu özellikleri sayesinde Ürdün’e en çok turizm geliri sağlayabilen bir bölge olduğunu ispatlamaktadır. Zira bölge halkının cilt hastalıklarına yakalanma oranı % 1-3 arasında değişiklik göstermektedir [64]. Lut gölü laboratuvarlarında, Lut gölü çamurundan birçok kozmatik ürün üretilmekte ve bu ürünler Ürdün’ün farklı bölgelerinde satışa sunulmaktadır. Aynı zamanda internet aracılığı ile bu ürünlerin satışı dünyanın her yerine yapılmaktadır. Ziyaretçilerin ülkelerine döndükten sonra bile Lut gölünün tedavilerinden sürekli olarak fayda sağlayabilmeleri için bu ürünlerin satışı yapılmaktadır.
Ma’in kaplıcaları ise Amman’ın güneyinden 25 km uzaktalıkta ve deniz seviyesinden 120 metre alçakta olan Medeba (Madaba) şehrinde bulunmakta ve Ortadoğu’nun en büyük sağlık turizm kompleksi sayılmaktadır. Ma’in kaplıcaları kas, sırt, artrit (eklem), kemik ağrıları, kan dolaşımı ve cilt hastalıklarını tedavi eden klinikleri ve doğal ürünleri ile meşhurdur. Ma’in kaplıcaları deniz seviyesinden 150 metre alçakta olan Sehik Vadisi eteklerinde bulunmaktadır. Sıcak havanın etkisiyle rengi koyulaşan yüksek dağlarla çevrilidir. Sıcak sular kayaları delerek şelaler ve pınarlar oluşturmaktadır. Turistler, Ma’in kaplıcalarına şelalerin bulunduğu farklı birçok yollardan ulaşırlar. 1987 yılında bölgede kalite açısından farklılık arzeden birçok otel kurulmuştur. Bu sağlık tesisi, tedavi ve dinlenme amaçlı, kronik ve çaresiz birçok hastalıklara şifa kaynağı olan mineral sularda banyo yapmak, Lut gölünün çamurundan faydalanmak ve daha birçok özelliklerinden istifade amaçlı tercih edilen bir sağlık tesisidir. Sağlık tesisi; yüzme havuzu, sauna odaları, doğal göleti ve şelaleriyle bir turistik köy niteliğindedir. Ma’in şelaleleri dağın en tepesinden kayaları delerek, Lut gölü yönüne doğru, Mucib Vadisini geçip Ma’in dağlarını takip ederek sıcak suları ile meşhur olan El- Zara yolu üzerinden otellerin bulunduğu Ma’in kaplıcalarına ulaşır.
Afra kaplıcaları Ürdün’ün güneyindeki El-Tafile şehrinin kuzeyinden 26 km uzaklıktadır. Burada 15'ten fazla sıcak su kaynağı ve pınar bulunmaktadır. Sıcaklık derecesi 45-48° arasında olan bu şelaleler şifalı mineral açısından zengin su göletinde toplanır. Afra kaplıcaları Ürdün genelinde en önemli yurt içi sağlık turizm bölgelerinden sayılmaktadır. Zira buraya tedavi ve eğlence amaçlı turistler gelmektedir. Bu tesis, sağlık turizm amaçlı tıbbî kliniklere ve turizm hizmet merkezine sahiptir. Bu kliniklerde romatizma, kan eksikliği (demir eksikliği), damar sertliği ve kısırlık tedavisi gibi daha birçok hastalık itina ile tedavi edilmektedir. Ayrıca bölgede turistlerin rahatını sağlayarak ihtiyaçlarını karşılayan hizmet merkezi de vardır. Ürdün kaplıcaları arasında Afra kaplıcası, akışı en kuvvetli olan kaplıcadır. Bundan dolayı kronik ve çaresiz birçok hastalıkları tedavi etme üzerinde yapılan araştırmalar ve deneyler, bu bölgeye ayrı bir önem kazandırmaktadır. Tarihî çalışmalar bölgenin uzun yıllardan beri tedavi amaçlı kullanıldığına işaret etmektedir. Roma zamanında halkın üst düzey devlet yetkilileri bölgeyi tedavi amaçlı kullanmışlardır. Bölge, tarihî ve dinî açıdan büyük bir öneme sahiptir. Zira bölgede Arap yarımadasının dışında Şam bölgesinde ilk şehit kabul edilen Ferva bin Amr El-Cezzami’nin makamı bulunmaktadır. Bölgede Bizanslılara ait 3 mağaradan oluşan bir kilise de bulunmaktadır.
El –Berbita kaplıcaları ise, Ürdün’ün güneyinde bulunan El – Tafile şehrinin kuzeyindeki Afra vadisine varmadan El – Hasa vadisinin güneyinde bulunmaktadır. Suyu orta derece sıcaklıkta olup 49 dereceye ulaşmaktadır. Suyun klorür, hidrojen sülfür gibi birçok tuz ve minarelleri içermesi, onun tedavi etme özelliğini artırmaktadır. Suları Tebeşir (Kretase) döneminin en son dönemine ait olan karbon kum kayalarından çıkmaktadır. Bu tabakanın üstünde çakıl taşlardan oluşan yeni birikintiler şeklinde bir tabaka vardir.
Eş-Şuna Eş-Şimaliye ve El-Hamma pınarları ise İrbit şehrinde bulunmaktadır. Ürdün El- Hamma pınarı Amman'ın yaklaşık 100 km kuzeyinde, Golan tepelerinin en güneyindeki Yermük nehri üzerinde yer almaktadır. Deniz seviyesinden 156 metre alçakta olan pınar, Ürdün’ün sağlık turizminin en önemli bölgelerindendir. Yerin altından çıkan sıcak suları ile meşhurdur. İçerdiği mineral tuzları ve doğal maddeleri sayesinde dünyada nadir bulunan sulardan sayılmaktadır. Burada kadınlara ve erkeklere ayrı özel sağlık birimleri, şemsiyeler, kabinler, çocuk yüzme havuzu, kadınlara ait kapalı yüzme havuzu ve erkek yüzme havuzundan oluşan tedavi ve turistik hizmetleri gören bir tesis bulunmaktadır. El-Hamma Roma döneminde Ümm Kays (Umm Qais) bölgesine ait olup "Emata" ismiyle bilinmekteydi. Eş-Şuna Eş-Şimaliye ise, İrbit şehrinde sahabe Muaz bin Cebel kabrinin yakınlarında kuzey Gor El-Ürdün bölgesinde bulunmaktadır. Eş-Şuna Eş-Şimaliye sağlık tesisi, Ürdün’ün kuzeyinde sağlık turizmi alanında en önemli tesislerden sayılmaktadır. Bu sağlık tesisindeki sular, kan dolaşımı yetersizliği, cilt enfeksiyonları, romatizma ve kemik hastalıkları gibi birçok hastalığı tedavi eden tuz ve mineral maddeleri içermektedir. Bu sağlık tesisinde turistik oteller, banyo havuzları ve pansiyonlar bulunmaktadır.
Gezilecek Tarihî Yerler
Ürdün, turistlerin gezip görebilecekleri bu topraklar üzerinde kurulup daha sonra helâk olanve arkalarında kendilerine tanıklık eden izler bırakan nice krallıklar ve devletlerin; çökmüş medeniyetlerin birer şahidi birçok tarihî mekânları; bu medeniyeterin çöküşüne delil olan kaleler, hisarlar, saraylar, tarihî mekânlar ve eserleri ihtiva eden büyük bir müze niteliğindedir.
Ürdün’ün hem Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarını birbirlerine bağlayan coğrafi konumu ve asırlardan beri burasının insanlar için istikrarlı bir bölge olmasını sağlayan ılıman (ılımlı) iklimi, kuzeyi ve güneyi; batıyı ve doğuyu birbirlerine bağlayan ulaşım yolları ve ticarî kervanlar yolu üzerinde olması, onun tarihî açıdan önemli bir rol oynamasını sağlamıştır. Bu tarihî eserlerin arasında en önemlisi olan Petra’yı Ceraş, Lût Gölü (Ölüdeniz), Al-Maghtas, Amman, Üm Kays (Umm Qais/Qays ), Medeba (Madaba), El-Kerak ve Aclun izlemektedir.
Dünya Mirası Listesindeki Yerler
Ürdün’de 1985 yılından itibaren UNESCO’nun “Dünya Mirası Listesi”nde yer alan 5 kültürel ve tarihîyer vardır: Petra, Amra Sarayı, Üm Rasas (Umm ar-Rasas), Ram Vadisi ve Al-Maghtas.
Ayrıca Ürdün’de “Dünya Mirası Listesi”nde yer almaya aday olan 16 tarihî mekân vardır. Ceraş, Salt, Üm Kays (Umm Qais/Qays), Pella, Üm el-Cimal (Umm el-Jimal) bölgelerindeki tarihî eserler, Montreal Kalesi, Mşatta Sarayı, Dana Doğa Koruma ve Millî Parkı, El-Mucib Vadisi, Azraq (Azrak) Doğa Koruma ve Millî Parkı, bu bölgelerdendir. Adaylıkları, UNESCO’ya göre resmî Dünya Mirası listesine girmede ilk adım olup “Dünya Miras Komitesi”nin onayı ile listede yer alacaktır.
Kaynakça
- ^ "4.8 مليون سائح زاروا الأردن خلال عام 2015 | طقس العرب". 20 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ "شواطئ المحجبات ظاهرة جديدة في الاردن | الحقيقة". 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ []
- ^
- ^
- ^ "إطلاق الموقع الإلكتروني "وجه الأردن" بمناسبة يوم السياحة الأردني | جريدة الغد". 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ "يوم السياحة الأدرنية | موقع وزارة السياحة والآثار الأردنية". 17 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ . 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ Rook:The 150th Anniversary of the United States,pp.11,13; William Lynch, pp.2-3
- ^ Manifest Destiny,p.2;Andrew.C.A. Jamplor :Sailors in the Holy land. The 1848 American Expedition to the Dead Sea and the search for Sodom and Gomorrah ,Naval Institute Press-Annapolis, Mary Land, 2005, s. 3
- ^ Rook: The 150th Anniversary of the United States pp.16-17;William Lynch, p.3; Autry: Lynch’s, p.103; Jamplor: Sailors in the Holy land, PP.23, 26
- ^ Lynch (1849): Narrative of the United States,pp.321,328; Rook:The 150th Anniversary of the United States, p.18; Jamplor: Sailors in the Holy land, P.145
- ^ . 12 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ . 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ "البتراء | مركز التراث العالمي". 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ Christian Augé et Jean-Marie Dentzer, Pétra, la cité des caravanes, page 23.
- ^ Christian Augé et Jean-Marie Dentzer, Pétra, la cité des caravanes, page 21.
- ^ . 13 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ . 3 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ . 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2017.
- ^ a b
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;هيئة تنشيط السياحةisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "الدخول إلى الأردن | هيئة تنشيط السياحة". 27 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ "الأردن: رفضنا نصف مليون سائح إيراني | الجزيرة نت". 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ (PDF). 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ "المطارات في الأردن | هيئة تنشيط السياحة". 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ . 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2020.
- ^ "Air Cargo in Queen Alia International Airport | Freight Tender". 12 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ "مطار الملكة علياء الدولي الأول في تصنيفات جودة الخدمات والأفضل تقدماً في الشرق الأوسط". 22 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ . 16 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ "العراق يدرس اعتماد ميناء العقبة لنقل مستورداته من الحبوب". 14 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ مستثمرون فلسطينيون يطلعون على واقع العقبة الاستثماري واللوجستي | جريدة الدستور[]
- ^ "شركة الجسر العربي للملاحة". 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2017.
- ^ "منتجع عشتار | فندق كمبينسكي عشتار البحر الميت الأردن". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turizm Urdun ekonomisinin en onemli sektorlerinden biridir Zira gayrisarfi yurt ici hasilanin 13unu teskil etmektedir 2014 yilinda farkli ulkelerden Urdun u ziyaret eden turist sayisinin 5 3 milyon oldugu goz onunde bulundurulursa yillik gelirin 4 3 milyar dolar oldugu soylenebilir شعار هيئة تنشيط السياحة الأردنية البتراء أحد أهم المواقع السياحية في الأردن Urdun un Orta Dogu da turistlerin ilgisini ceken en onemli turistik bolgelerden biri olmasi onun dini ve tarihi onemine binaendir Urdun yil boyunca dunyanin dort bir yanindan turistlerin ilgisini ceken baska ozelliklere de sahiptir Ozellikle tedavi amacli seyahat bunlarin basinda gelir Urdun tedavi amacli turizm acisindan dunya genelinde 5 sirada gelir Ulke farkli cografi rolyeflere sahiptir Urdun un Asya Avrupa ve Afrika kitalari arasindabir kopru olmasi tarihini buyuk olcude etkilemistir Tarihi yerleri gibi ilgi ceken cesitli turistik mekanlarinin olmasi Urdun e ayricalik katmaktadir Urdun de turizm sektoru dini kulturel eglence ve macera alanlari ile cesitlilik arz etmektedir Ulkede siniflandirilmis ve siniflandirilmamis 300 den fazla otel vardir Bunlarin arasinda 100 otel 3 yildizli ve ustudur Otel odalarinin sayisi 23 bine ulasmaktadir 5 yildizli oteller yildiz ve kalite acisindan cesitlilik gostermektedir Ulkenin Oteller Dernegi ne gore 2010 yilina kadar otel sektorune yapilan yatirim 3 4 milyar dinara ulasmistir Yuzolcumunun kucuk olmasina ragmen Urdun un iklim farkliligi da turizm sektorune cesitlilik katmaktadir Ulkenin iklimi Akdeniz ve col iklimi karisimindan ibarettir Genellikle yazlari kuru ve sicak kislari ise nemli ve yumusaktir Urdun Turizm Bakanligi devlet sektorleri ve ozel sektorlerle ortaklasarak her yil 12 Mayis ta Turizm Gunu kutlamaktadir Tarihiقارب بعثة الاستكشاف الأمريكية بقيادة في البحر الميت 1848 وتبدو خلفه تلال الملح Batinin Urdun e olan ilgisi 19 yuzyilin basinda Urdun un ozellikle de Urdun nehrinin Lut Golunun Oludeniz Petra Ceras ve Medeba Madaba sehirlerinin kesfi ile balsamistir 1848 yilinda Urdun nehri ve Lut Golu bolgesine subay William Francis Lynch baskanligindaki Amerika heyeti tarafindan iktisadi ilmi ve dini amacli bir ziyaret gerceklestirilmistir Bu ziyaret Urdun Vadisine Bati tarafindan yapilan ilk basarili heyet olmasi yonuyle buyuk onem arz etmektedir Zira William Lynch bolgenin maden ve su potansiyelini arastirma acisindan bolgeye buyuk ilgi gostermis ve bir bucuk asirdan fazla bir zaman oncesi Filistin de ve Urdun de Yahudi yerlesiminin baslatilmasina vesile olmustur كتاب الأرض المقدسة 1899 من أوائل الكتب الغربية عن السياحة بالأردن Lynch baskanligindaki bu heyet Urdun Vadisine gelen ilk batili heyet olmayip 1835 yilinda Irlandali Christopher Costigan tarafindan Urdun Vadisine bir ziyaret gerseklestirilmistir Fakat Costigan Lut Golu bolgesine geldiktensonra olmustur Lynch in bolgeyegelmesinden kisa bir sure once tam olarak 1847 yilinda Ingiltere Kraliyet Donanmasi ndan Thomas Moyneux Lut Golunu kesfetmek icin bolgeye ziyaret gerceklestirmis ancak gorevini yerine getirdikten sonra iki hafta sonra olmustur Oyle gorunuyor ki Lynch kendisinden oncekilerin ugradiklari tehlike ve sikintilarin farkindaydi Bundan dolayi 4 Nisan 1848 tarihinde Lynch Filistin in kuzey sahilindeki Akka sehrine inmis ama yerli halk bu Amerikali heyeti kusatinca Lynch ve arkadaslari Akdeniz sahili boyunca 25 millik mesafeyi Celil uzerinden 5 gunde gecmistir Lynch in Taberiye golunden baslayup Urdun nehri uzerinden devam eden yolculugu 3 ay surmustur 1848 yilinin Nisan ayinda Lynch Lut Golune vardiktan sonra bolgenin toprak yapisi ve genel gorunusu hem kendisini hem de onun gelecege yonelik ilgisini olumsuz yonde etkilemis ancak Lut Golunden cikan ve taslari orten tuzun ve bolgenin bitkisel yapisinin gelecekte faydali olabilecegini de sorgulamasina yol acmistir Nitekim Urdun vadisini kusatan alanin ozellikle de dogu tarafinda iklimin sert ve kuru oldugunu fark etmistir Lynch uc haftalik Lut Golu yolculugu esnasinda denizin sahillerinin bazi haritalarini cizmis denizi kusatan yuksek bolgeleri kesfetmistir لوحة لسكان البترا 1839 Petra sehri ise 1812 yilinda Isvicreli mustesrik Johann Lodwig Burchhardt tarafindan kesfedilene kadar Osmanli donemi boyunca Urdun un Batililar tarafindan kesfedilmemis en onemli tarihi bolgelerinden biridir Arapca egitimi alan Suriye de Islam i ogrenen Johan Lodwig Islami kiyafete burunerek Petra ya gelir ve kendisini Hint bir Musluman olarak tanitir Hedefinin Harun peygambere kurban sunmak oldugunu ogrenen yerli halk onun Gul Sehrine Petra ya girmesine izin verirler 1823 de basilmis olan Suriye de ve Kutsal Bolgelerde Geziler adli kitabi Petra sehrinin resimlerini ihtiva etmektedir Bati toplumu Petra sehrinin varligindan ozellikle Johan William Burgon un sehri eski zamandaki eski gul sehri olarak tanimladigi dini hikayeri sayesinde haberdar olmustur Fakat kendisi bircok akranlari gibi Petra sehrini hicbir zaman ziyaret etmemistir Bati toplumunun zaten Iskocyali David Roberts in 1839 yilinda Musa Vadisi ve Petra bolgesi ziyareti esnasinda yaptigi 20 den fazla tasbasmasi litografi tablolarin sayesinde Petra dan haberleri vardi Petra ya dunya capinda sohret kazandiran bu resimlerin bircogu basilmis ve 1839 yilinda Misir Suriye ve Filistin adli kitabinda yayimlanmistir Ayrica o zamanlardaki Avrupa nin Petra yi kesfine isik tutan 19 yuzyila ait bircok tablo ve resimler bulunmaktadir Petra ile ilgili meshur eserlerin basinda yaklasik 840 yilina ait ressam Schranz in Petra manzarali sulu boya tablosu yaklasik 1830 yilina ait seyyah Labodi nin resminden esinlenerek yapilan Petra nin ilk Ingilizce el yazma haritasi ve 1830 yilina ait verit resim turu resimler gelmektedir 1868 yilinda Petra Faiyum ve Sina ya gitmek uzere Fransali ressamlardan olusan bir ekip kurulmus fakat siddetli yagmur onlarin yolculuklarini tamamlayamamalarina ve dolayisiyla hayal kirikliga ugramalarina sebep olmustur Belcikali ressam Tenten Tintin Petra resimlerini iceren bir kitap yazmis Fakat resimleri cekilen yerler Urdun e ait olmayip Khemed 74 adli hayali bir devlete aittir Ceras ise pespese olan depremler savaslar ve fitneler sebebi ile buyuk yikima ugrayip harabeye donmustur Ceras in bugunku hale gelmesi orada yeniden hayatin canlanmasi 1806 yilinda Almanyali turist tarafindan kesfedilmesiyle baslar 19 yuzyilda Medeba nin Madaba ise onemli tarihi bolgelerinde onemli kiliseler insa eilmistir Tarihi Medeba Mozaik Haritasi uzerinde insa edilen Saint George Kilisesi Moab daki eserler uzerine insa edilen Johana El Ma medan in basinin kesildigi mezar ve kilise bunlarin baslicalarindandir Bu kilise dini ayinlerin yapildigi bolgenin en eski kilisesi olup insa edildigi gunden bugune dek kesintisiz olarak turistler tarafindan ziyaret edilmektedir Urdun Kulturuتقدم في الأردن Urdun u ziyaret edenler Levant ta Biladu s Sam egemen olan Arap adetlerine sahit olur Comertlik misafirperverlik insanlara karsi guzel muamele ile ilgili orf adetler acisindan Urdun ile diger Arap ulkeleri arasinda buyuk bir fark bulunmamaktadir Ancak Urdun u diger ulkelerden ayiran ozellik kendisine komsu olan Filistin Suriye Irak Hicaz ve Misir gibi ulkelerin adetlerini ic ice bulundurup uyum icinde yasatmasidir تذكارات رملية أردنية Urdun un ikram ile ilgili orf adetlerinin basinda aile ve arkadas ziyaretlerinde takdim edilen cay Turk kahvesi Arap sade kahvesi ve meyve suyu ikrami gelir Icecek ikramlarinin yaninda tatli ikrami olarak ozellikle Nablusi kunefesi gelir ki bu kunefe Urdunluler tarafindan en meshur tatli cesidi olarak kabul edilip ozel gunlerde ikram edilir Nablusi kunefesi ve diger tatlilariyla meshur bircok tatlici dukkanlari bulunmaktadir Urdun eski el oyma sanati ile meshur bir ulke sayilmaktadir Bunun yani sira nesilden nesle gecen el dokumasi halilar seramik yapimi canak comlek sanati hasir sepetler nakis renkli kumlarla suslenen sise sanati gumus tel orgu ve ulkenin Islami Arap medeniyeri ruhunu yansitan kulturel mirasini temsil eden diger el sanatlari da mevcuttur Urdun e giris الناقل الرسمي بالمملكة Urdun u ziyaret eden kisi vizeyi Elcilik Konsolosluk ve diger anlasmali birimler gibi birden fazla yerde elde edebilir Ayrica vize Amman Queen Alia Uluslararasi Havaalani nda veya Akabe Korfezindeki deniz hudut kapilarinda veyahut da Irak sinirindaki Karame hudut kapisi Suriye sinirindaki Jaber ve Ramtha hudut kapilari Suudi Arabistan sinirindaki Omari Mudeverre ve Durre hudut kapilari ulkeyi Bati Seria ile baglayan Kral Huseyin koprusu Israil hududuyla baglayan Vadi Araba veSeyh Huseyin kopruleri gibi Filistin siniri boyunca uzanan hudut kapilarinda temin edilebilir Vize iki haftalik bir sure icin verilir ve ulkenin genelindeki butun polis merkezlerinde yenilenebilir Urdun e giriste ziyaretciden herhangi bir asi istenmemektedir Filistin Misir Lubnan Turkiye ve Korfez Arap Ulkeleri Isbirligi kisaca Korfez Isbirligi Konseyi vatandaslari vizeden muaf iken bazi istisnalarla cogu Avrupa Asya ve Okyanusya ulkeleri ve Amerika vatandaslari Urdun e giriste aninda vize alabilmektedirler Ancak Iran gibi bazi vize kisitlamasi siyaseti uygulanan ulkelerin vatandaslari cok sayida sahabe turbeleri ve Islami mezarliklarin bulundugu Urdun u ziyareti esnasinda ozellikle bu ziyaret dini amacli bir ziyaret ise siyasi veya guvenlik acisindan bazi engellerle karsilasabilmektedirler سياسة التأشيرات لدخول الأردن Urdun de yolcu ve yuk nakli acisindan onemli sinir kapilarindan sayilan birkac havaalani mevcuttur bunlardan Queen Alia Uluslararasi Havaalani ve Amman Civil Marka Havaalani baskentte King Hussein Uluslararasi Havaalani ise Urdun un en guneyindeki Akabe de yer almaktadir Baskent Amman daki Queen Alia Uluslararasi Havaalani Urdun un hava hudut kapisi Urdun un resmi havayolu sirketi olan Royal Jordanian inana merkezi sayilmaktadir Charter seferleri de dahil olmak uzere 44 ten fazla Uluslararasi havayolu sirketi 11 havayolu kargo sirketi ve 3 ozel havayolu sirketi tarafindan kullanilmaktadir Queen Alia Uluslararasi Havaalani 2014 ve 2015 yillarinda Uluslararasi Havalimanlari Konseyitarafindan havalimani hizmet kalitesiyle ilgili yapilan anket neticesinde hizmet kalitesi ve musteri memnuniyeti acisindan dunyanin en iyi havalimanlari arasinda yer alarak Ortadogu nun en iyi havaalani olarak secilmistir Akabe limani Urdun Hasimi Kralligi nin tek deniz limanidir Urdun un guneyinde yer alan Akabe sehrinin dogusundaki Akabe Korfezinin kiyisinda yer alan liman Akabedeki Limanlar Sirketi tarafindan isletilmektedir Komsu Irak Misir ve Filistin topraklarina yapilan tranzit tasimaciligina ilaveten yolcu tasimaciliginin ve Urdun un ithalat ve ihracat isemlerinin gerceklestirildigi liman ulke ekonomisinin gelisiminde onemli rol oynamaktadir Akabe limani son elli yil icinde Kizildeniz bolgesinin ana limanlarindan biri haline gelebilmek icin buyuk bir gelisme gostermistir Dis iliskileriUrdun de guvenlik ve istikrarUrdun ulkenin ekonomik buyumesini saglayan saglam temellere dayanarak son on yillarda bolgesel siyasi kargasalarla basetmeyi ve istikrarini korumayi tum komsu ulkelerle kurdugu iyi iliskiler sayesinde basarmistir Dolayisiyla gecmis yillarda yatirimcilar ve is adamlari icin yerel bir merkez haline gelmistir Yatirimcilar actiklari 10 000 den fazla sirketleriyle ve cok uluslu sirketlere yonelik 50 den fazla projeleriyle Urdun e olan guvenini gostermislerdir Yatirimcilar ulke ekonomisinin gelisiminde katkida bulunmus ve bu gelisim kentsel sanayi ve turistik sektorlerde etkilerini gostermistir Urdun un tum acil durumlara hizli mudahale edebilen istikrar ve guveni korumada etkili olan cok iyi egitimli gelismis bir ordusu ve polis teskilati vardir Urdun etkin bir guvenlik hizmeti acisindan dunyada 14 uncu bolgede ise ilk sirada gelerek 2007 2008 yillarindaki Kuresel Rekabet Raporuna gore dunyada ve Orta Doguda en guvenli ulkelerden sayilmaktadir Ayrica Urdun organize suclarla mucadele boyunca dunya capinda 9 uncu Orta Dogu ulkeleri arasinda ise ilk siradadir Bu istatistikler Urdun un dunyanin en guvenli ulkelerinden biri oldugunu ispatlamaktadir Bolgesel catismalarin ortasinda yer almasi sebebiyle Urdun en onemli olaylardan sayilan Kara Eylul olaylari esnasinda kacirilmis Avrupa ucaklarinin Urdun e undirilmesi icin zorlanmasi ve 2005 yilinda 70 kisinin hayatini kaybettigi El Kaide mensuplarinin kendilerini patlatmasi neticesi Amman daki uc otelde meydana gelen bombali saldirilar gibi bircok talihsiz teror olaylarina tanik olmasina ragmen guvenli bir ulkedir Ulkede Buyuk Elcilikler zaman zaman kendi vatandaslarina Urdun den gecislerinde veya Urdun e girislerinde guvenlik onlemleri almalari icin uyarida bulunmaktadir Urdun de ulasimAmman da Ulasim Hizmetleri Urdun altyapisini gelistirerek sirketlerin ve kisilerin islerinin verimli ve ozgur bir sekilde yapilmasini saglayabilmektedir Urdun Kuzey i Guney e Doguyu Batiya baglayan karayollarina sahiptir Ayni zamanda komsu ulkelere uzunlugu 7891 km den fazla olan ust duzey nitelikteki yollarla baglanmaktadir Urdun un kuzeyini guneyine baglayan 15 numarali 65 numarali olmak uzere iki ana karayolu vardir ve yol boyunca yaklasik dort seritli olarak devam eder Doguya dogru uzanarak Irak Ruveysit ve Suudi Arabistan El Omari sinirlarina ulasan bir ana karayolu daha var Demiryollarinin toplam uzunlugu 507 kilometreye ulasir Ote yandan Turizm Ulasim Hizmeti turistlere Madaba ve Akabe yi Amman Buyuksehir Belediye binasi Roma Amfitiyatrosu Roma cesme kompleksi Nymphaeum Ammonlular donemine ait Amman Kalesi gibi Amman da turistik yerleri gezme firsati verir Ayni zamanda turist geleneksel mahalleleri baharat kokulu halk pazarlari ve doksanli yillarin basina ait kahvehaneleri ve binalariyla meshur Eski sehir Merkezini Vasat ul Beled gezebilir Otobusle tarihi binalarin ve benzersiz kafelerin bulundugu Rainbow caddesi gezilebilir Madaba ve Akabe de gezilecek en onemli yerlere ugrayan otobusler de vardir Urdun Turizm Bakanligi 2016 yilinda yaklasik 2000 yil oncesine ait kesif yolunu yaptirip ona Derb al Urdun Yolu ismini vermistir Kuzeydeki Umm Qais ten baslayip yaklasik 52 koy ve kasaba uzerinden gecen ve guneydeki Akabe korfezinde biterek ulkenin en kuzeyini en guneyine baglayan bu yolun uzunlugu yaklasik 650 km civarindadir Bu yol yurulerek tam 40 gunde asilir Saglik turizmi1973 yilinda insa edilen Amman Sehir Hastanesi ilk Arap kent hastanesidir Urdun saglik medikal turizminde son on yilda dunya genelinde besinci sirada Arap dunyasinda birinci sirada yer almaktadir Hastalari Urdun e ceken faktor ise tedavi ucretlerinin Avrupa ulkelerindekinden daha dusuk olmasidir Urdun yilda tedavi amacli gelen 300 000 ziyaretci ve yarim milyon refakatci karsilamaktadir Saglik turizminin yillik geliri bir milyar dolardan fazladir Hastanelerin sayisi 103 olup bunlarda 13 bin yatak bulunmaktadir Yapilan yatirim 3 milyar dolar civarindadir Amman da devlet ve ozel olmak uzere bircok hastane bulunmaktadir Bu hastanelere Tunus Cezayir Fas Yemen Irak ve Basra Korfezi ulkelerinden tedavi amacli hastalar gelmektedir Kempinski Kompleksi Lut Golu Olu Deniz Orta Dogu nun en buyuk saglik kompleksidir Urdun saglik turizm alaninda kalp ameliyati gibi tedavideki uzmanligi ile one cikmaktadir Ayni zamanda akciger bobrek ve goz gibi bircok ameliyatlar da yapilmaktadir Urdun 20 yuzyilin baslarinda Sark ul Urdun Emirligi kuruldugunda bircok devlet hastanesi insa etmekle tibbi alanda bir kalkinma gostermistir Bu devlet hastanelerinin ilki gectigimiz yuzyilin 20 yuzyil yirmili yillarinda insa edilmistir Sonraki yillarda da Urdun tibbi alt yapisini gelistirmeye devam etmistir Ilk Arap sehir hastanesi kabul edilen Amman daki El Huseyin Sehir Hastanesinin insasi 1973 yilinda tamamlanmistir Ayrica da devlet sektorleri ve ozel sektorler 90 li yillarda kalite ve sayi bakimindan nitelik ve nicelik saglik hizmeti alanlarinda onemli gelismeler kaydetmistir 1990 li yillarda ozel sektor ozel hastane sayisinda onemli artislar gosterip bu hastaneler Dunya Saglik Orgutu onayini almistir Tum bu basarilarin en onemlisi de kanser hastalarini tedavi eden El Huseyin Kanser Merkezidir Kanser hastalarini tedavi eden ilk merkez olup 1997 yilinda insasi tamamlanmistir Amerika Birlesik Devletlerinden gelen kanser hastalari El Huseyin Kanser Merkezine ayri bir guven duymaktadirlar Saglik turizmi Urdun ekonomisine ayri bir ek gelir saglamaktadir Tedavi amacli gelen hastalara eslik eden yakinlarinin lokanta ulasim araclari dayali doseli daireleri otelleri kullanmalari ulke ekonomisine ek gelir saglamaktadir Nitekim saglik turizmi yillik geliri bir milyar 200 milyon Amerika dolarini bulmaktadir Hastalara sunulan tedavi hizmetlerinin basinda kalp hastaliklari tedavisi kemik ve damar ameliyatlari ic hastaliklari goz hastaliklari karaciger ve bobrek nakli eklem tedavileri kisirlik tedavisi ve tup bebek gibi tedaviler gelmektedir Urdun fiziksel ve ruhsal tedavilerin bir arada yapildigi ulkelerden biridir Zira tuz orani yuksek olan kaplicalari volkanik camuru hafif iklimi ve nefes kesen dogasi ile fizik tedavinin ihtiyac duydugu her seye sahiptir Tedavi olmak isteyenleri cezbeden Urdun un en onemli saglik tesisleri sunlardir Saglik tesisleri Urdun un cesitli bolgerinde bircok selale ve kaplicalar bulunmaktadir En onemlileri Ma in Kaplicalari Urdun un ortasinda Madaba sehrinde bulunan Lut Oludeniz golundeki kaplicalar Urdun un guneyindeki EL Tafile Tafilah sehrinde bulunan Afra ve El Berbita kaplicalari Urdun un kuzeyinde bulunan Irbit sehrinin Es Suna Es Simaliye kaplicasi ve Urdun El Hamma pinarlaridir Lut golu Oludeniz dunya genelinde en onemli saglik turizm bolgelerinden sayilmaktadir Saglik turizmi konusunda bolgede Lut golunu rekabet derecesine cikaran bircok dogal ozelliklere sahiptir Zira benzeri nadir bulunan nemsiz iklimi ve kukurtlu su pinarlari ile de one cikmaktadir Kukurtlu su pinarlari Avrupa da hizla cogalarak sayisi 25 milyon hastaya ulasan cilt hastaliklarina ve daha bircok hastaliga iyi gelmektedir Ayrica romatoid hastaligina da iyi gelmektedir Lut golu saglik turizm disinda eglence ve ekoturizm gibi ziyaretcileri turistleri cezbeden onemli faktolere de sahiptir Lut golunun 2011 yilinda Dunya Saglik Orgutu tarafindan bircok cilt hastaliklarini tedavi etmede uluslararasi bir merkez secilmesi bolgenin saglik turizmindeki onemine isaret eder Lut golu sahilindeki bircok otel gelenleri hicbir kimyevi ilac kullanmadan tamamen dogal ilaclarla tedavi etmektedir Arastirmalar Lut golunun bu ozellikleri sayesinde Urdun e en cok turizm geliri saglayabilen bir bolge oldugunu ispatlamaktadir Zira bolge halkinin cilt hastaliklarina yakalanma orani 1 3 arasinda degisiklik gostermektedir 64 Lut golu laboratuvarlarinda Lut golu camurundan bircok kozmatik urun uretilmekte ve bu urunler Urdun un farkli bolgelerinde satisa sunulmaktadir Ayni zamanda internet araciligi ile bu urunlerin satisi dunyanin her yerine yapilmaktadir Ziyaretcilerin ulkelerine dondukten sonra bile Lut golunun tedavilerinden surekli olarak fayda saglayabilmeleri icin bu urunlerin satisi yapilmaktadir Ma in kaplicalari ise Amman in guneyinden 25 km uzaktalikta ve deniz seviyesinden 120 metre alcakta olan Medeba Madaba sehrinde bulunmakta ve Ortadogu nun en buyuk saglik turizm kompleksi sayilmaktadir Ma in kaplicalari kas sirt artrit eklem kemik agrilari kan dolasimi ve cilt hastaliklarini tedavi eden klinikleri ve dogal urunleri ile meshurdur Ma in kaplicalari deniz seviyesinden 150 metre alcakta olan Sehik Vadisi eteklerinde bulunmaktadir Sicak havanin etkisiyle rengi koyulasan yuksek daglarla cevrilidir Sicak sular kayalari delerek selaler ve pinarlar olusturmaktadir Turistler Ma in kaplicalarina selalerin bulundugu farkli bircok yollardan ulasirlar 1987 yilinda bolgede kalite acisindan farklilik arzeden bircok otel kurulmustur Bu saglik tesisi tedavi ve dinlenme amacli kronik ve caresiz bircok hastaliklara sifa kaynagi olan mineral sularda banyo yapmak Lut golunun camurundan faydalanmak ve daha bircok ozelliklerinden istifade amacli tercih edilen bir saglik tesisidir Saglik tesisi yuzme havuzu sauna odalari dogal goleti ve selaleriyle bir turistik koy niteligindedir Ma in selaleleri dagin en tepesinden kayalari delerek Lut golu yonune dogru Mucib Vadisini gecip Ma in daglarini takip ederek sicak sulari ile meshur olan El Zara yolu uzerinden otellerin bulundugu Ma in kaplicalarina ulasir Afra kaplicalari Urdun un guneyindeki El Tafile sehrinin kuzeyinden 26 km uzakliktadir Burada 15 ten fazla sicak su kaynagi ve pinar bulunmaktadir Sicaklik derecesi 45 48 arasinda olan bu selaleler sifali mineral acisindan zengin su goletinde toplanir Afra kaplicalari Urdun genelinde en onemli yurt ici saglik turizm bolgelerinden sayilmaktadir Zira buraya tedavi ve eglence amacli turistler gelmektedir Bu tesis saglik turizm amacli tibbi kliniklere ve turizm hizmet merkezine sahiptir Bu kliniklerde romatizma kan eksikligi demir eksikligi damar sertligi ve kisirlik tedavisi gibi daha bircok hastalik itina ile tedavi edilmektedir Ayrica bolgede turistlerin rahatini saglayarak ihtiyaclarini karsilayan hizmet merkezi de vardir Urdun kaplicalari arasinda Afra kaplicasi akisi en kuvvetli olan kaplicadir Bundan dolayi kronik ve caresiz bircok hastaliklari tedavi etme uzerinde yapilan arastirmalar ve deneyler bu bolgeye ayri bir onem kazandirmaktadir Tarihi calismalar bolgenin uzun yillardan beri tedavi amacli kullanildigina isaret etmektedir Roma zamaninda halkin ust duzey devlet yetkilileri bolgeyi tedavi amacli kullanmislardir Bolge tarihi ve dini acidan buyuk bir oneme sahiptir Zira bolgede Arap yarimadasinin disinda Sam bolgesinde ilk sehit kabul edilen Ferva bin Amr El Cezzami nin makami bulunmaktadir Bolgede Bizanslilara ait 3 magaradan olusan bir kilise de bulunmaktadir El Berbita kaplicalari ise Urdun un guneyinde bulunan El Tafile sehrinin kuzeyindeki Afra vadisine varmadan El Hasa vadisinin guneyinde bulunmaktadir Suyu orta derece sicaklikta olup 49 dereceye ulasmaktadir Suyun klorur hidrojen sulfur gibi bircok tuz ve minarelleri icermesi onun tedavi etme ozelligini artirmaktadir Sulari Tebesir Kretase doneminin en son donemine ait olan karbon kum kayalarindan cikmaktadir Bu tabakanin ustunde cakil taslardan olusan yeni birikintiler seklinde bir tabaka vardir Es Suna Es Simaliye ve El Hamma pinarlari ise Irbit sehrinde bulunmaktadir Urdun El Hamma pinari Amman in yaklasik 100 km kuzeyinde Golan tepelerinin en guneyindeki Yermuk nehri uzerinde yer almaktadir Deniz seviyesinden 156 metre alcakta olan pinar Urdun un saglik turizminin en onemli bolgelerindendir Yerin altindan cikan sicak sulari ile meshurdur Icerdigi mineral tuzlari ve dogal maddeleri sayesinde dunyada nadir bulunan sulardan sayilmaktadir Burada kadinlara ve erkeklere ayri ozel saglik birimleri semsiyeler kabinler cocuk yuzme havuzu kadinlara ait kapali yuzme havuzu ve erkek yuzme havuzundan olusan tedavi ve turistik hizmetleri goren bir tesis bulunmaktadir El Hamma Roma doneminde Umm Kays Umm Qais bolgesine ait olup Emata ismiyle bilinmekteydi Es Suna Es Simaliye ise Irbit sehrinde sahabe Muaz bin Cebel kabrinin yakinlarinda kuzey Gor El Urdun bolgesinde bulunmaktadir Es Suna Es Simaliye saglik tesisi Urdun un kuzeyinde saglik turizmi alaninda en onemli tesislerden sayilmaktadir Bu saglik tesisindeki sular kan dolasimi yetersizligi cilt enfeksiyonlari romatizma ve kemik hastaliklari gibi bircok hastaligi tedavi eden tuz ve mineral maddeleri icermektedir Bu saglik tesisinde turistik oteller banyo havuzlari ve pansiyonlar bulunmaktadir Gezilecek Tarihi YerlerUrdun turistlerin gezip gorebilecekleri bu topraklar uzerinde kurulup daha sonra helak olanve arkalarinda kendilerine taniklik eden izler birakan nice kralliklar ve devletlerin cokmus medeniyetlerin birer sahidi bircok tarihi mekanlari bu medeniyeterin cokusune delil olan kaleler hisarlar saraylar tarihi mekanlar ve eserleri ihtiva eden buyuk bir muze niteligindedir Urdun un hem Asya Afrika ve Avrupa kitalarini birbirlerine baglayan cografi konumu ve asirlardan beri burasinin insanlar icin istikrarli bir bolge olmasini saglayan iliman ilimli iklimi kuzeyi ve guneyi batiyi ve doguyu birbirlerine baglayan ulasim yollari ve ticari kervanlar yolu uzerinde olmasi onun tarihi acidan onemli bir rol oynamasini saglamistir Bu tarihi eserlerin arasinda en onemlisi olan Petra yi Ceras Lut Golu Oludeniz Al Maghtas Amman Um Kays Umm Qais Qays Medeba Madaba El Kerak ve Aclun izlemektedir Dunya Mirasi Listesindeki Yerler Urdun de 1985 yilindan itibaren UNESCO nun Dunya Mirasi Listesi nde yer alan 5 kulturel ve tarihiyer vardir Petra Amra Sarayi Um Rasas Umm ar Rasas Ram Vadisi ve Al Maghtas Ayrica Urdun de Dunya Mirasi Listesi nde yer almaya aday olan 16 tarihi mekan vardir Ceras Salt Um Kays Umm Qais Qays Pella Um el Cimal Umm el Jimal bolgelerindeki tarihi eserler Montreal Kalesi Msatta Sarayi Dana Doga Koruma ve Milli Parki El Mucib Vadisi Azraq Azrak Doga Koruma ve Milli Parki bu bolgelerdendir Adayliklari UNESCO ya gore resmi Dunya Mirasi listesine girmede ilk adim olup Dunya Miras Komitesi nin onayi ile listede yer alacaktir Kaynakca 4 8 مليون سائح زاروا الأردن خلال عام 2015 طقس العرب 20 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2017 شواطئ المحجبات ظاهرة جديدة في الاردن الحقيقة 3 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2017 olu kirik baglanti إطلاق الموقع الإلكتروني وجه الأردن بمناسبة يوم السياحة الأردني جريدة الغد 9 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2017 يوم السياحة الأدرنية موقع وزارة السياحة والآثار الأردنية 17 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2017 6 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2017 Rook The 150th Anniversary of the United States pp 11 13 William Lynch pp 2 3 Manifest Destiny p 2 Andrew C A Jamplor Sailors in the Holy land The 1848 American Expedition to the Dead Sea and the search for Sodom and Gomorrah Naval Institute Press Annapolis Mary Land 2005 s 3 Rook The 150th Anniversary of the United States pp 16 17 William Lynch p 3 Autry Lynch s p 103 Jamplor Sailors in the Holy land PP 23 26 Lynch 1849 Narrative of the United States pp 321 328 Rook The 150th Anniversary of the United States p 18 Jamplor Sailors in the Holy land P 145 12 Mart 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2017 4 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2017 البتراء مركز التراث العالمي 8 Subat 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2017 Christian Auge et Jean Marie Dentzer Petra la cite des caravanes page 23 Christian Auge et Jean Marie Dentzer Petra la cite des caravanes page 21 13 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2017 3 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2017 8 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2017 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi هيئة تنشيط السياحة isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme الدخول إلى الأردن هيئة تنشيط السياحة 27 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2017 الأردن رفضنا نصف مليون سائح إيراني الجزيرة نت 4 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2017 PDF 17 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2017 المطارات في الأردن هيئة تنشيط السياحة 18 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2017 8 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2020 Air Cargo in Queen Alia International Airport Freight Tender 12 Subat 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2017 مطار الملكة علياء الدولي الأول في تصنيفات جودة الخدمات والأفضل تقدما في الشرق الأوسط 22 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2017 16 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2017 العراق يدرس اعتماد ميناء العقبة لنقل مستورداته من الحبوب 14 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2017 مستثمرون فلسطينيون يطلعون على واقع العقبة الاستثماري واللوجستي جريدة الدستور olu kirik baglanti شركة الجسر العربي للملاحة 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2017 منتجع عشتار فندق كمبينسكي عشتار البحر الميت الأردن 4 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2017