Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mayıs 2016) |
İşitsel seçici dikkat ya da seçici duyma, sinir sistemimizin bir parçası olan işitme sistemimizi ilgilendiren bir tür seçici algıdır. Seçici duyma insanların dikkatlerini belirli bir kaynaktan gelen sese veya konuşulan kelimelere odaklaması eylemidir. Çevremizden gelen pek çok gürültü ve sesin İşitme sistemitarafından duyulmasına rağmen, bunların sadece belirli bir kısmı beynimiz tarafından işlenir. Çoğu zaman, işitsel algı insanların duymakta en çok ilgilendikleri uyarıcılara yönelir. Krans, Isbell, Giuliano ve Neville tarafından 2013 yılında yayınlanan makaleye göre, seçici işitsel algı aynı zamanda gelen iki uyarıcıdan birini alındılarken diğerini göz ardı etme yeteneği olarak tanımlanabilir. Buna örnek olarak gürültülü bir sınıf ortamında, öğretmenine odaklanıp sınıf arkadaşlarından gelen sesleri göz ardı eden bir öğrenciyi verebiliriz. Bu bir "dar boğaz" örneğidir. Bu demektir ki aynı zamanda gelen verinin tamamı beynimiz tarafından işlenemez ancak duyusal verinin bir kısmı bu dar boğazı geçip işlenebilir. Fakat seçici duyma fizyolojik bir hastalık olarak algılanmamalıdır. Fizyolojik bir hastalık olmaktan öte, insanların çevreden gelen gürültü ve sesleri bloke etme yetenekleridir. Yıllardır, işitsel dikkatin seçiciliği üzerine yapılan araştırmalar artarak devam etmektedir.
Tarihçe
Kokteyl partisi problemi 1953 yılında tarafından ortaya atıldı. Aklımızın işitsel sistemimize gelen verilerden hangilerinin önemli olduğunu nasıl bildiği ve bunları nasıl anlamlı bir bütün haline getirdiği bir problemdir. Örneğin, kalabalık bir parti ortamında karşımızdakinin söylediklerine odaklanıp, söylenenleri anlayabilmemiz problemi gibi. Cherry işitme sistemimizin gelen sesleri süzdüğünü belirtti ve işitsel verinin, konuşmacının sesi ve yeri gibi fiziksel özelliklerinin kişinin belli bir uyarıcıya odaklanmasını kolaylaştırdığını söyledi. Cherry ayrıca,iki kulağa gelen farklı bilgilerden sadece tek bir kulağa geleninin işlenmesi ve hatırlanması demek olan gölgeleme ile ilgili çalışmalar yaptı. adında başka bir psikolog işitsel sahne analiz modelini ortaya attı. Bölünme, birleştirme ve ayırma bu modelin 3 ana özelliğidir. Bölünme işitsel verilerin önemlerine göre parçalara ayrılmasıyken, birleştirme işitsel verinin parçalarının bir araya getirilip bir bütün oluşturmasıdır. Ayırma ise önemli işitsel verinin istenmeyen veriden beyinde ayrılmasıdır. Bregman ayrıca bu süreçte algı fikrinin önemini belirtir ve kişinin çevresindeki duyusal verilerden yola çıkarak dünyayı anlamlandırmasının önemine vurgu yapar. Algı olmadan kişinin etrafında olup bitenden haberdar olması mümkün değildir. Bregman'ın çalışmaları işitsel seçici dikkati anlamamız açısından ufuk açıcı olmasına rağmen, işitsel mesajların seçilme şekline ve ne zaman diğer seslerden ayrıldığına dair bir açıklama getirmemiştir. Bregman'ın çalışmalarından ilham alarak pek çok araştırmacı işitsel sahne analizinin dikkati kontrol eden süreçlerle ilgisini çalıştı. Maria Chait, Mounya Elhilali, Shihab Shamma ve Barbara Shinn-Cunningham bu araştırmacılardan bazılarıdır.
Yakın Zamanda Yapılan Araştırmalar
Son dönemlerde, araştırmacılar işitsel seçici dikkatin mekanizmalarını açıklamaya çalışmaktadırlar. Bu kapsamda 2002 yılında, San Francisco'daki Kaliforniya Üniversitesinden Nörolojik Cerrahi ve Fizyoloji bölümünden bir yardımcı doçent, çok konuşmacılı konuşma algısı testinde dikkat edilen konuşmacının korteksteki seçici temsilini inceledi. ve meslektaşı Nima Mesgarani, ameliyat tedavisi altında olan 3 epilepsi hastasını kapsayan bir çalışma yürüttüler. Bütün hastaların duyma yetileri normaldi. Deney cerrahların operasyon sırasında üzerinde elektrotlar bulunan ince bir tabakayı hastaların beynine, korteksin dış yüzeyine yerleştirmesi üzerine kuruluydu. Daha sonraki aşmada, hastalara iki ayrı konuşma örneği verildi ve farklı konuşmacılar tarafından söylenilen kelimeleri ayırt etmeleri istendi. Ancak bu iki ayrı konuşma hastalara aynı anda dinletildi ve konuşmacılar farklı cümleler söylüyorlardı. Bu esnada, Elektronların işitsel korteksteki etkinlikleri kaydedildi. Chang ve Mesgarani, işitsel korteksteki sinirsel tepkinin hedef konuşmacıyı dinlerken arttığını gözlemlediler. Chang'a göre bu deney hastaların işitsel dikkatinin ne zaman diğer konuşmacıya kaydığını gösteren sinirsel (neural) değişlikleri anlamamızı sağladığı için başarılıydı. Bu insanlarda işitsel dikkatin seçiciliğini net bir şekilde gösteriyordu.
İşitsel dikkatin bireylerde zaman içinde gösterdiği gelişim de araştırmacılar tarafından ayrıca incelendi. Jones ve Moore, değişik yaş gruplarından çocukların başka bir işitsel uyarıcı tarafından maskelenen hedef sesi ne kadar iyi duyduklarını ve tepki verdiklerini çalıştılar.9-11 yaş arası çocukların en az yetişkinler kadar hedef sese odaklanabildikleri ve diğer uyarıcıyı göz ardı edebildikleri görüldü (2015, p. 366).Bu çalışmalar gösteriyor ki işitsel seçici dikkat üzerine yapılan çalışmaların devam etmesi dünyamızı daha iyi anlayıp anlamlandırabilmemiz açısından önem taşımaktadır.
Yaygınlık
İşitsel duymanın yaygınlığı henüz tam olarak araştırılmış değil. Ancak, bazı araştırmacılar erkeklerin kadınlardan daha fazla oranda seçici duymaya sahip olduklarını öne sürmektedirler. 2010 yılında Ida Zündorf, Hans-Otto Karnath ve Jörg Lewald erkeklerin işitsel verinin yerini tayin etmedeki avantaj ve yeteneklerini araştıran bir çalışma yürüttüler. Çalışmalarında kokteyl partisi etkisi üzerine odaklı ses yerleştirme görevini kullandılar. Erkek ve kadın katılımcıların belli bir kaynaktan gelen sesleri etraftaki pek çok kaynaktan gelen sesler arasından seçmeleri gerekiyordu. Sonuçlar erkeklerin performansının daha iyi olduğunu gösterdi. Kadın katılımcılara çok-sesli bir ortamda hedef sesin yerini tayin etmek daha zor geldi. Zündorf ve arkadaşları, çok sesli işitsel alandan gelen hedef sesin yerini belirlemeye yardım eden dikkat süreçlerinde cinsiyet farklılıkları olabileceğini önerdiler. Cinsiyetler arasında işitsel seçici dikkat açısından farklılıklar olmasına rağmen, çoklu-görevlerle sınandıklarında özellikle bu görevler eşzamanlı ve benzer türdeyse iki cinsiyetin de zorlandığı gözlenmiştir (Dittrich and Stahl, 2012, p. 626).
Hastalık Durumu
Seçici duyma fizyolojik ya da psikolojik bir rahatsızlık değildir. Dünya Sağlık Örgütüne göre, duyma bozukluğu kulakların duyma yetisini tamamen kaybetmesidir. Teknik olarak konuşmak gerekirse, seçici duyma bir tür sağırlık değildir. Bütün işitsel verinin fiziksel olarak kişi tarafından duyulmasına rağmen, beynimizin bilinçli bir şekilde istenmeyen bilgiyi filtreleyebilme kapasitesidir seçici duyma. Bu nedenle, seçici duyma herhangi bir fiziksel duyma hastalığıyla karıştırılmamalıdır.
Kaynakça
- ^ Acoustical Society of America (ASA). "Scientists tuning in to how you tune out noise." ScienceDaily. ScienceDaily, 8 May 2012. <www.sciencedaily.com/releases/2012/05/120508152007.htm>.
- ^ Bess, F.H., & Humes, L. (2008). Audiology: The Fundamentals. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
- ^ Karns, Christina M.; Isbell, Elif; Giuliano, Ryan J.; Neville, Helen J. (2015-06-01)."Auditory attention in childhood and adolescence: An event-related potential study of spatial selective attention to one of two simultaneous stories". Developmental Cognitive Neuroscience 13: 53–67. doi:10.1016/j.dcn.2015.03.001. PMC 4470421.PMID 26002721.
- ^ Cherry, C. (1953). "Some experiments on the recognition of speech, with one and with two ears". Journal of the Acoustical Society of America 25: 975–979.
- ^ Eysenck, M. W. (2012). Fundamentals of cognition (2nd ed.). New York, NY: Psychology Press.
- ^ Bregman, A.S. (1990). Auditory scene analysis: The perceptual organization of sound. Hong Kong: Asco Trade Typesetting Ltd.
- ^ Chang, E.F., & Mesgarani, N. (2012). "Selective cortical representation of attended speaker in multi-talker speech perception". Nature, 485, 233-237.
- ^ Moore, D. R. (2015). "Development of auditory selective attention: Why children struggle to hear in noisy environments". Developmental Psychology 51 (3): 353–369.doi:10.1037/a0038570.supp.
- ^ Zündorf, I., Karnath H., & Lewald, J. (2010). "Male advantage in sound localization at cocktail parties". Cortex 47: 741–749. doi:10.1016/j.cortex.2010.08.002.
- ^ Dittrich, K., & Stahl, C. E. (2012). "Selective impairment of auditory selective attention under concurrent cognitive load". Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance 38 (3): 618–627. doi:10.1037/a0024978.
- ^ Deafness and hearing impairment". World Health Organization. WHO. 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2016 Isitsel secici dikkat ya da secici duyma sinir sistemimizin bir parcasi olan isitme sistemimizi ilgilendiren bir tur secici algidir Secici duyma insanlarin dikkatlerini belirli bir kaynaktan gelen sese veya konusulan kelimelere odaklamasi eylemidir Cevremizden gelen pek cok gurultu ve sesin Isitme sistemitarafindan duyulmasina ragmen bunlarin sadece belirli bir kismi beynimiz tarafindan islenir Cogu zaman isitsel algi insanlarin duymakta en cok ilgilendikleri uyaricilara yonelir Krans Isbell Giuliano ve Neville tarafindan 2013 yilinda yayinlanan makaleye gore secici isitsel algi ayni zamanda gelen iki uyaricidan birini alindilarken digerini goz ardi etme yetenegi olarak tanimlanabilir Buna ornek olarak gurultulu bir sinif ortaminda ogretmenine odaklanip sinif arkadaslarindan gelen sesleri goz ardi eden bir ogrenciyi verebiliriz Bu bir dar bogaz ornegidir Bu demektir ki ayni zamanda gelen verinin tamami beynimiz tarafindan islenemez ancak duyusal verinin bir kismi bu dar bogazi gecip islenebilir Fakat secici duyma fizyolojik bir hastalik olarak algilanmamalidir Fizyolojik bir hastalik olmaktan ote insanlarin cevreden gelen gurultu ve sesleri bloke etme yetenekleridir Yillardir isitsel dikkatin seciciligi uzerine yapilan arastirmalar artarak devam etmektedir TarihceKokteyl partisi problemi 1953 yilinda tarafindan ortaya atildi Aklimizin isitsel sistemimize gelen verilerden hangilerinin onemli oldugunu nasil bildigi ve bunlari nasil anlamli bir butun haline getirdigi bir problemdir Ornegin kalabalik bir parti ortaminda karsimizdakinin soylediklerine odaklanip soylenenleri anlayabilmemiz problemi gibi Cherry isitme sistemimizin gelen sesleri suzdugunu belirtti ve isitsel verinin konusmacinin sesi ve yeri gibi fiziksel ozelliklerinin kisinin belli bir uyariciya odaklanmasini kolaylastirdigini soyledi Cherry ayrica iki kulaga gelen farkli bilgilerden sadece tek bir kulaga geleninin islenmesi ve hatirlanmasi demek olan golgeleme ile ilgili calismalar yapti adinda baska bir psikolog isitsel sahne analiz modelini ortaya atti Bolunme birlestirme ve ayirma bu modelin 3 ana ozelligidir Bolunme isitsel verilerin onemlerine gore parcalara ayrilmasiyken birlestirme isitsel verinin parcalarinin bir araya getirilip bir butun olusturmasidir Ayirma ise onemli isitsel verinin istenmeyen veriden beyinde ayrilmasidir Bregman ayrica bu surecte algi fikrinin onemini belirtir ve kisinin cevresindeki duyusal verilerden yola cikarak dunyayi anlamlandirmasinin onemine vurgu yapar Algi olmadan kisinin etrafinda olup bitenden haberdar olmasi mumkun degildir Bregman in calismalari isitsel secici dikkati anlamamiz acisindan ufuk acici olmasina ragmen isitsel mesajlarin secilme sekline ve ne zaman diger seslerden ayrildigina dair bir aciklama getirmemistir Bregman in calismalarindan ilham alarak pek cok arastirmaci isitsel sahne analizinin dikkati kontrol eden sureclerle ilgisini calisti Maria Chait Mounya Elhilali Shihab Shamma ve Barbara Shinn Cunningham bu arastirmacilardan bazilaridir Yakin Zamanda Yapilan ArastirmalarSon donemlerde arastirmacilar isitsel secici dikkatin mekanizmalarini aciklamaya calismaktadirlar Bu kapsamda 2002 yilinda San Francisco daki Kaliforniya Universitesinden Norolojik Cerrahi ve Fizyoloji bolumunden bir yardimci docent cok konusmacili konusma algisi testinde dikkat edilen konusmacinin korteksteki secici temsilini inceledi ve meslektasi Nima Mesgarani ameliyat tedavisi altinda olan 3 epilepsi hastasini kapsayan bir calisma yuruttuler Butun hastalarin duyma yetileri normaldi Deney cerrahlarin operasyon sirasinda uzerinde elektrotlar bulunan ince bir tabakayi hastalarin beynine korteksin dis yuzeyine yerlestirmesi uzerine kuruluydu Daha sonraki asmada hastalara iki ayri konusma ornegi verildi ve farkli konusmacilar tarafindan soylenilen kelimeleri ayirt etmeleri istendi Ancak bu iki ayri konusma hastalara ayni anda dinletildi ve konusmacilar farkli cumleler soyluyorlardi Bu esnada Elektronlarin isitsel korteksteki etkinlikleri kaydedildi Chang ve Mesgarani isitsel korteksteki sinirsel tepkinin hedef konusmaciyi dinlerken arttigini gozlemlediler Chang a gore bu deney hastalarin isitsel dikkatinin ne zaman diger konusmaciya kaydigini gosteren sinirsel neural degislikleri anlamamizi sagladigi icin basariliydi Bu insanlarda isitsel dikkatin seciciligini net bir sekilde gosteriyordu Isitsel dikkatin bireylerde zaman icinde gosterdigi gelisim de arastirmacilar tarafindan ayrica incelendi Jones ve Moore degisik yas gruplarindan cocuklarin baska bir isitsel uyarici tarafindan maskelenen hedef sesi ne kadar iyi duyduklarini ve tepki verdiklerini calistilar 9 11 yas arasi cocuklarin en az yetiskinler kadar hedef sese odaklanabildikleri ve diger uyariciyi goz ardi edebildikleri goruldu 2015 p 366 Bu calismalar gosteriyor ki isitsel secici dikkat uzerine yapilan calismalarin devam etmesi dunyamizi daha iyi anlayip anlamlandirabilmemiz acisindan onem tasimaktadir YayginlikIsitsel duymanin yayginligi henuz tam olarak arastirilmis degil Ancak bazi arastirmacilar erkeklerin kadinlardan daha fazla oranda secici duymaya sahip olduklarini one surmektedirler 2010 yilinda Ida Zundorf Hans Otto Karnath ve Jorg Lewald erkeklerin isitsel verinin yerini tayin etmedeki avantaj ve yeteneklerini arastiran bir calisma yuruttuler Calismalarinda kokteyl partisi etkisi uzerine odakli ses yerlestirme gorevini kullandilar Erkek ve kadin katilimcilarin belli bir kaynaktan gelen sesleri etraftaki pek cok kaynaktan gelen sesler arasindan secmeleri gerekiyordu Sonuclar erkeklerin performansinin daha iyi oldugunu gosterdi Kadin katilimcilara cok sesli bir ortamda hedef sesin yerini tayin etmek daha zor geldi Zundorf ve arkadaslari cok sesli isitsel alandan gelen hedef sesin yerini belirlemeye yardim eden dikkat sureclerinde cinsiyet farkliliklari olabilecegini onerdiler Cinsiyetler arasinda isitsel secici dikkat acisindan farkliliklar olmasina ragmen coklu gorevlerle sinandiklarinda ozellikle bu gorevler eszamanli ve benzer turdeyse iki cinsiyetin de zorlandigi gozlenmistir Dittrich and Stahl 2012 p 626 Hastalik DurumuSecici duyma fizyolojik ya da psikolojik bir rahatsizlik degildir Dunya Saglik Orgutune gore duyma bozuklugu kulaklarin duyma yetisini tamamen kaybetmesidir Teknik olarak konusmak gerekirse secici duyma bir tur sagirlik degildir Butun isitsel verinin fiziksel olarak kisi tarafindan duyulmasina ragmen beynimizin bilincli bir sekilde istenmeyen bilgiyi filtreleyebilme kapasitesidir secici duyma Bu nedenle secici duyma herhangi bir fiziksel duyma hastaligiyla karistirilmamalidir Kaynakca Acoustical Society of America ASA Scientists tuning in to how you tune out noise ScienceDaily ScienceDaily 8 May 2012 lt www sciencedaily com releases 2012 05 120508152007 htm gt Bess F H amp Humes L 2008 Audiology The Fundamentals Philadelphia Lippincott Williams amp Wilkins Karns Christina M Isbell Elif Giuliano Ryan J Neville Helen J 2015 06 01 Auditory attention in childhood and adolescence An event related potential study of spatial selective attention to one of two simultaneous stories Developmental Cognitive Neuroscience 13 53 67 doi 10 1016 j dcn 2015 03 001 PMC 4470421 PMID 26002721 Cherry C 1953 Some experiments on the recognition of speech with one and with two ears Journal of the Acoustical Society of America 25 975 979 Eysenck M W 2012 Fundamentals of cognition 2nd ed New York NY Psychology Press Bregman A S 1990 Auditory scene analysis The perceptual organization of sound Hong Kong Asco Trade Typesetting Ltd Chang E F amp Mesgarani N 2012 Selective cortical representation of attended speaker in multi talker speech perception Nature 485 233 237 Moore D R 2015 Development of auditory selective attention Why children struggle to hear in noisy environments Developmental Psychology 51 3 353 369 doi 10 1037 a0038570 supp Zundorf I Karnath H amp Lewald J 2010 Male advantage in sound localization at cocktail parties Cortex 47 741 749 doi 10 1016 j cortex 2010 08 002 Dittrich K amp Stahl C E 2012 Selective impairment of auditory selective attention under concurrent cognitive load Journal of Experimental Psychology Human Perception and Performance 38 3 618 627 doi 10 1037 a0024978 Deafness and hearing impairment World Health Organization WHO 2012