Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Nisan 2022) () |
Nors veya İskandinav mitolojisi, İskandinavya'da yaşamış Kuzey Cermen halklarının Hristiyanlık öncesi dinleri, inanışları ve efsaneleri. Cermen mitolojisinin bir parçası olan İskandinav mitolojisi, ve ile yakından ilişkilidir.
Kökenler
MÖ 1000 yıllarında Avrupa'nın büyük bir kısmına Hint-Avrupa dilleri ve kültürü yayılmıştı. MÖ 1000 yılın ortalarında Cermen kabileleri, Güney İskandinavya ve Kuzey Almanya bölgesinde yaşamışlardı. Bu halkların yayılmaları ve ilerlemeleri MÖ 2. yüzyılla kadar devam etti. Bu nedenle İskandinav ve aynı temeller üzerindedir ve birçok ortak noktası vardır. 'un Eddası (1179-1241) bu efsanelerin çoğunu içerir. Mitolojinin yaratılış detaylarını çok çeşitli kaynaklara dayanarak sadece Snorri kaleme almıştır.
Başlangıç
Dünya daha var olmadan önce 11 nehir akan Niflheim'da ölüm var oldu. Niflheim'ın güneyinde başka bir sıcak dünya daha oluştu; Muspell; Devlerin koruduğu yer. Devler buraya Stur yani Siyah dediler. Niflheim'ın nehirleri donmuştu. Bu nehirlere Ginnungagap dendi. Günün birinde Muspell'deki kıvılcımlar nehirlerin üzerine düştü ve nehirleri eritti. Erimiş nehirlerden oluşan damlacıklar Ymir'i şekillendirdi ve Ymir'in terinden diğer dişi ve erkek devler oluştu.
İskandinav mitolojisinde Dokuz Diyar vardır; Odin’in hükmettiği Tanrılar diyarı Ásgard, insanların diyarı Midgard, Vanirlerin diyarı Vanaheim, devlerin diyarı Jotunheim, buz diyarı Niflheim, ateş diyarı Muspelheim, elflerin diyarı Alfheim, cücelerin diyarı Nidavellir, ölülerin diyarı Helheim.
Yaratılış efsanesinin bir başka versiyonu daha vardır:
Eriyen damlalar en ilkel inek şeklini aldılar. Audhumla; sütüyle Ymir'i besleyen inek. Audhumla aynı zamanda tuz parçalarını yalayarak bu bloklara ilk insan şeklini verir. İlk insan Buri. Buri'nin, bir devin kızı olan Bolthor ile evli bir oğlu vardır; Borr. Bolthor'u Odin, Vili ve Ve birleşerek Borr'a uygun bir biçimde yarattılar. Ve şeklinden dolayı Ymir'i öldürdüler. Ve sonra iki tane ağaç yarattılar. Düşünen, nefes alan, duyan ve görebilen iki ağaç. Bu ağaçlar insan ırkının ilk modelleriydi. Erkeğe Askr (dişbudak), dişiye de Embla (karaağaç) dediler. Ardından Asgard'ı yarattılar. Tanrıların meskenini. Snorri diğer birçok versiyonda kader ağacı Ygdrassil'den bahseder. Onun ne kadar ihtişamlı olduğunu, dünyanın merkezinde nasıl görkemli bir şekilde yükseldiğini tasvir eder. Ağacın altındaki kader feminen formu olarak tasvir edilir ve insan hayatının buradan başladığı düşünülür.
Tanrılar meclisi
Bazı versiyonlarda da Tanrıların büyük meclisinin burada toplanıp kararlar aldığından bahsedilir. Bu ağaç üç köklüdür; Bu köklerden biri cehenneme kadar uzanır, diğeri devler ülkesine gider ve sonuncu kök de insanların dünyasına gider. Bütün dünyanın mutluluğu bu ilk ağaca bağlıydı. İskandinav tanrıları iki grupta toplanır; Aesir ve Vanir tanrıları. Aesir'in en önemli tanrıları; Odin, Thor ve bazen de Tyr, Vanir'deki önemli tanrılar ise Njord, Frey ve Freya'dır. Vanir; Zenginlik, verimlilik ve doğurganlığı simgeler. Vanir doğurganlığı sembolize eden toprak ve denizle sembolleştirilmiştir. Aesir; Diğer bütün değerlerle sembolleştirilmiştir. Odin bir büyücüdür, tanrıların şefidir ve tüm kahramanların başıdır. Thor, yıldırımın ve gök gürültüsünün tanrısıdır ve havaya hükmeder. Birçok öyküde bu ikili barış içinde yaşarlar ve birbirlerine yardım ederler. En önemli mitolojik hikâyeler uzak geçmişte bir zamanda, Vanir ve Aesir arasında çok vahşi bir savaşın çıktığından bahseder. Bazı bilginler bu savaşın Cermen ırkının diğer ırklarla karşılaşmasının bir yansıması olarak görürler. Georges Dumezil ve Jan De Vries, tanrılar arasındaki savaş ve bölünmenin Hint-Avrupa mitolojisinin bir parçası olduğunu ortaya çıkardılar.
Bilinen üçlü; sihirsel güçleri adilce kullanan Odin ve Thor tarafından yaratılmıştı. Tyr savaş tanrısı ve Vanir bolluk tanrısı beraberce hiyerarşiyi bozguna uğratmışlardı. İskandinav mitolojisinde Odin ve Thor arasındaki çelişki, bütün tanrılık statülerinin Vanir'de kalmasıyla başladı. Aesir'e bir kadın olan Gullveig'i (Altın sarhoşu) göndererek yalvardılar. Daha sonra da savaş çıktı. Her iki tarafta tükendikten sonra, iki taraf kendi grup üyelerini değiş tokuş etti. Vanir Njord ve oğlu Frey'i, Aesir ise Mimir ve Hoenir'i verdi. Bu geçici barış tüm tanrıların toplanarak Kvasir'i yaratmalarıyla kutlandı. Kvasir barış ve mutluluğun sembolü daha sonra kurban edildi. Ve kanından tanrılar için bir içki yaratıldı. Böylece Kvasir Tanrıları sarhoş eden ve ozanlara ilham veren bir içecek olmuştu.
Önemli bir başka mitolojik efsane de Balder ve Loki'yi anlatır. Odin'in oğullarından Balder burada akıl, sevgi ve bilginin tanrısı olarak karşımıza çıkar. Cennette Glitnir denilen bir yeri korumaktadır. Her türlü anlaşmazlıkta bütün tanrılar onun adaletine güvendiklerinden ona gelirler ve burada Balder'in adaleti sağlaması beklenir. Ve Balder adaleti yerine getirir. Loki Aesir tarafından evlat edinilmiş bir devdir. Loki ve Odin aralarında bir dostluk antlaşması yapmışlardı. Bir gece Balder kendi ölümü hakkında çok rahatsız edici bir rüya görür. Annesi Frigg, su, ateş, doğadaki bütün elementlere, kuşlara, canavarlara, toprak ve taşlara, Balder'a zarar vermemeleri için yemin ettirir. Böylece Balder Ölümsüz olur. Bundan sonra Aesir Balder'ı ortalarına alıp onunla eğlenmeye başlar. Ona küçük ok, taş vs. şeyler atarlar. Bu yeminden dolayı Balder sadakatsizlikle karşı karşıya kalmıştır. Loki bu dramayı görünce merak eder ve kadın kılığında Frigg'in yanına giderek ona neler olduğunu sorar. Frigg de ona yeminden bahseder ve yeminin içine katılmayan tek şeyin ökse otu olduğunu da sözlerine ekler. Bunu duyan Loki hemen Aesir'e sunulmak üzere ökse otu getirir. Bunu kör tanrı Hoder'e kendi isteği ile verecek ve böylelikle Balder'a acı çektirme oyununa o da katılabilecektir. Balder'a ökse otundan yapılmış ok atılır ve Balder ölür. Aesir bu olayın suçlusundan intikam almak ister ama bulundukları yerin kutsallığından dolayı bunu yapamazlar. Balder Hel'e gidecektir, yani tüm ölülerin gittiği yere çünkü o bir savaşçı değil ve bir savaşta ölmemiştir dolayısıyla da kahramanların yeri olan Valhalla'ya gidemez. Balder Hel'den ancak Odin onun çıkmasına izin verdiğinde ve aynı zamanda yaşayan ve ölü olan her canlının onun için gözyaşı döktüğü zaman çıkabilecektir. Aksi takdirde sonsuza dek orada kalmaya mahkûm olacaktır. Bu kehanet üzerine Aesir bütün dünyaya elçiler yollar. Doğaya, insanlığa, tanrılara ve onlara Balder için gözyaşı dökmelerini emreder. Bunu tüm yaşayanlar kabul eder. Tabii ki Devlerin kraliçesi Thork (kılık değiştirmiş Loki) hariç. Ve ağlamamak için de kesin kararlıdır. Aesir Thork'un Loki olduğunu fark ettiğinde, onun bu şeytanca oyunlarına son vermesi için zincire vurur.
Ragnarok
Kehanete göre Fenrir bir gün bir şekilde zincirlerini kıracak ve bu bütün şeytanların canavarların ve devlerin tanrılara karşı olan büyük savaş Ragnarok'ta kaybedeceğinin işareti olacaktır. Ragnarok'ta Odin kurt Fenrir tarafından yenilir. Daha sonra da Fenrir Odin'in oğlu Vidar tarafından öldürülür. Bu olaydan sonra tanrılar arasındaki korkunç savaşlar başlar. Tanrı Heimdall ve Loki karşı karşıya gelip birbirlerini öldürene kadar savaşırlar. Ve daha sonra Dünya bir ateşle yok edilir. Evren denizin dibine batmaya başlar. Bu son tekrar doğuşla kendini devam etirir. Dünya denizden tekrar yükselir, yeşillenir, bitkilerle dolup taşar. Aesir'in ölü oğulları Asgard'a geri döner ve atalarının yolunu izlerler.
Kaynakça
- ^ Lindow, John (2002). Norse mythology: a guide to the Gods, heroes, rituals, and beliefs. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- ^ . 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "The Nine Realms in Norse Mythology". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021.
- ^ . 2 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 27 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Iskandinav mitolojisi haber gazete kitap akademik JSTOR Nisan 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Nors veya Iskandinav mitolojisi Iskandinavya da yasamis Kuzey Cermen halklarinin Hristiyanlik oncesi dinleri inanislari ve efsaneleri Cermen mitolojisinin bir parcasi olan Iskandinav mitolojisi ve ile yakindan iliskilidir Iskandinav tanrilari olumluydu ve ancak Idunn un elmalari ile Ragnarok a kadar yasayabilirlerdi Resim J Penrose 1890 KokenlerMO 1000 yillarinda Avrupa nin buyuk bir kismina Hint Avrupa dilleri ve kulturu yayilmisti MO 1000 yilin ortalarinda Cermen kabileleri Guney Iskandinavya ve Kuzey Almanya bolgesinde yasamislardi Bu halklarin yayilmalari ve ilerlemeleri MO 2 yuzyilla kadar devam etti Bu nedenle Iskandinav ve ayni temeller uzerindedir ve bircok ortak noktasi vardir un Eddasi 1179 1241 bu efsanelerin cogunu icerir Mitolojinin yaratilis detaylarini cok cesitli kaynaklara dayanarak sadece Snorri kaleme almistir BaslangicDunya daha var olmadan once 11 nehir akan Niflheim da olum var oldu Niflheim in guneyinde baska bir sicak dunya daha olustu Muspell Devlerin korudugu yer Devler buraya Stur yani Siyah dediler Niflheim in nehirleri donmustu Bu nehirlere Ginnungagap dendi Gunun birinde Muspell deki kivilcimlar nehirlerin uzerine dustu ve nehirleri eritti Erimis nehirlerden olusan damlaciklar Ymir i sekillendirdi ve Ymir in terinden diger disi ve erkek devler olustu Iskandinav mitolojisinde Dokuz Diyar vardir Odin in hukmettigi Tanrilar diyari Asgard insanlarin diyari Midgard Vanirlerin diyari Vanaheim devlerin diyari Jotunheim buz diyari Niflheim ates diyari Muspelheim elflerin diyari Alfheim cucelerin diyari Nidavellir olulerin diyari Helheim Yaratilis efsanesinin bir baska versiyonu daha vardir Eriyen damlalar en ilkel inek seklini aldilar Audhumla sutuyle Ymir i besleyen inek Audhumla ayni zamanda tuz parcalarini yalayarak bu bloklara ilk insan seklini verir Ilk insan Buri Buri nin bir devin kizi olan Bolthor ile evli bir oglu vardir Borr Bolthor u Odin Vili ve Ve birleserek Borr a uygun bir bicimde yarattilar Ve seklinden dolayi Ymir i oldurduler Ve sonra iki tane agac yarattilar Dusunen nefes alan duyan ve gorebilen iki agac Bu agaclar insan irkinin ilk modelleriydi Erkege Askr disbudak disiye de Embla karaagac dediler Ardindan Asgard i yarattilar Tanrilarin meskenini Snorri diger bircok versiyonda kader agaci Ygdrassil den bahseder Onun ne kadar ihtisamli oldugunu dunyanin merkezinde nasil gorkemli bir sekilde yukseldigini tasvir eder Agacin altindaki kader feminen formu olarak tasvir edilir ve insan hayatinin buradan basladigi dusunulur Tanrilar meclisiBazi versiyonlarda da Tanrilarin buyuk meclisinin burada toplanip kararlar aldigindan bahsedilir Bu agac uc kokludur Bu koklerden biri cehenneme kadar uzanir digeri devler ulkesine gider ve sonuncu kok de insanlarin dunyasina gider Butun dunyanin mutlulugu bu ilk agaca bagliydi Iskandinav tanrilari iki grupta toplanir Aesir ve Vanir tanrilari Aesir in en onemli tanrilari Odin Thor ve bazen de Tyr Vanir deki onemli tanrilar ise Njord Frey ve Freya dir Vanir Zenginlik verimlilik ve dogurganligi simgeler Vanir dogurganligi sembolize eden toprak ve denizle sembollestirilmistir Aesir Diger butun degerlerle sembollestirilmistir Odin bir buyucudur tanrilarin sefidir ve tum kahramanlarin basidir Thor yildirimin ve gok gurultusunun tanrisidir ve havaya hukmeder Bircok oykude bu ikili baris icinde yasarlar ve birbirlerine yardim ederler En onemli mitolojik hikayeler uzak gecmiste bir zamanda Vanir ve Aesir arasinda cok vahsi bir savasin ciktigindan bahseder Bazi bilginler bu savasin Cermen irkinin diger irklarla karsilasmasinin bir yansimasi olarak gorurler Georges Dumezil ve Jan De Vries tanrilar arasindaki savas ve bolunmenin Hint Avrupa mitolojisinin bir parcasi oldugunu ortaya cikardilar Bilinen uclu sihirsel gucleri adilce kullanan Odin ve Thor tarafindan yaratilmisti Tyr savas tanrisi ve Vanir bolluk tanrisi beraberce hiyerarsiyi bozguna ugratmislardi Iskandinav mitolojisinde Odin ve Thor arasindaki celiski butun tanrilik statulerinin Vanir de kalmasiyla basladi Aesir e bir kadin olan Gullveig i Altin sarhosu gondererek yalvardilar Daha sonra da savas cikti Her iki tarafta tukendikten sonra iki taraf kendi grup uyelerini degis tokus etti Vanir Njord ve oglu Frey i Aesir ise Mimir ve Hoenir i verdi Bu gecici baris tum tanrilarin toplanarak Kvasir i yaratmalariyla kutlandi Kvasir baris ve mutlulugun sembolu daha sonra kurban edildi Ve kanindan tanrilar icin bir icki yaratildi Boylece Kvasir Tanrilari sarhos eden ve ozanlara ilham veren bir icecek olmustu Onemli bir baska mitolojik efsane de Balder ve Loki yi anlatir Odin in ogullarindan Balder burada akil sevgi ve bilginin tanrisi olarak karsimiza cikar Cennette Glitnir denilen bir yeri korumaktadir Her turlu anlasmazlikta butun tanrilar onun adaletine guvendiklerinden ona gelirler ve burada Balder in adaleti saglamasi beklenir Ve Balder adaleti yerine getirir Loki Aesir tarafindan evlat edinilmis bir devdir Loki ve Odin aralarinda bir dostluk antlasmasi yapmislardi Bir gece Balder kendi olumu hakkinda cok rahatsiz edici bir ruya gorur Annesi Frigg su ates dogadaki butun elementlere kuslara canavarlara toprak ve taslara Balder a zarar vermemeleri icin yemin ettirir Boylece Balder Olumsuz olur Bundan sonra Aesir Balder i ortalarina alip onunla eglenmeye baslar Ona kucuk ok tas vs seyler atarlar Bu yeminden dolayi Balder sadakatsizlikle karsi karsiya kalmistir Loki bu dramayi gorunce merak eder ve kadin kiliginda Frigg in yanina giderek ona neler oldugunu sorar Frigg de ona yeminden bahseder ve yeminin icine katilmayan tek seyin okse otu oldugunu da sozlerine ekler Bunu duyan Loki hemen Aesir e sunulmak uzere okse otu getirir Bunu kor tanri Hoder e kendi istegi ile verecek ve boylelikle Balder a aci cektirme oyununa o da katilabilecektir Balder a okse otundan yapilmis ok atilir ve Balder olur Aesir bu olayin suclusundan intikam almak ister ama bulunduklari yerin kutsalligindan dolayi bunu yapamazlar Balder Hel e gidecektir yani tum olulerin gittigi yere cunku o bir savasci degil ve bir savasta olmemistir dolayisiyla da kahramanlarin yeri olan Valhalla ya gidemez Balder Hel den ancak Odin onun cikmasina izin verdiginde ve ayni zamanda yasayan ve olu olan her canlinin onun icin gozyasi doktugu zaman cikabilecektir Aksi takdirde sonsuza dek orada kalmaya mahkum olacaktir Bu kehanet uzerine Aesir butun dunyaya elciler yollar Dogaya insanliga tanrilara ve onlara Balder icin gozyasi dokmelerini emreder Bunu tum yasayanlar kabul eder Tabii ki Devlerin kralicesi Thork kilik degistirmis Loki haric Ve aglamamak icin de kesin kararlidir Aesir Thork un Loki oldugunu fark ettiginde onun bu seytanca oyunlarina son vermesi icin zincire vurur RagnarokKehanete gore Fenrir bir gun bir sekilde zincirlerini kiracak ve bu butun seytanlarin canavarlarin ve devlerin tanrilara karsi olan buyuk savas Ragnarok ta kaybedeceginin isareti olacaktir Ragnarok ta Odin kurt Fenrir tarafindan yenilir Daha sonra da Fenrir Odin in oglu Vidar tarafindan oldurulur Bu olaydan sonra tanrilar arasindaki korkunc savaslar baslar Tanri Heimdall ve Loki karsi karsiya gelip birbirlerini oldurene kadar savasirlar Ve daha sonra Dunya bir atesle yok edilir Evren denizin dibine batmaya baslar Bu son tekrar dogusla kendini devam etirir Dunya denizden tekrar yukselir yesillenir bitkilerle dolup tasar Aesir in olu ogullari Asgard a geri doner ve atalarinin yolunu izlerler Kaynakca Lindow John 2002 Norse mythology a guide to the Gods heroes rituals and beliefs Oxford Oxford University Press ISBN 978 0195153828 16 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi 1 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Nine Realms in Norse Mythology 11 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Agustos 2021 2 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi 27 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi