Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İskenderiye Kütüphanesi, MÖ 3. yüzyılın başlarında Mısır'ın İskenderiye kentinde Yunan Hellenistik Kralı I. Ptolemaios Soter tarafından kurulmuş olan antik kütüphanedir. İskenderiye Müzesi olarak bilinen araştırma enstitüsünün bir bölümü olarak inşa edildi. İnsanlık tarihinde meydana getirilmiş önemli eserlerden biridir. Eski kaynaklar, burada 150 bin cilt el yazması eserin toplandığını kaydeder.
 İskenderiye Kütüphanesi'nin Alman sanatçı O. Von Corven tarafından, kısmen o dönemde mevcut olan arkeolojik kanıtlara dayanarak yapılan on dokuzuncu yüzyıl sanatsal çizimi | |
 | |
| Ülke | Ptolemaios Krallığı |
|---|---|
| Tür | Ulusal kütüphane |
| Kuruluş | Muhtemelen Ptolemy II Philadelphus döneminde (MÖ. 285–246) |
| Konum | İskenderiye, Mısır |
| Koleksiyon | |
| Toplanan öğeler | Her türlü yazılı eser |
| Boyut | Tahminler değişmektedir; 40.000 ila 400.000 parşömen arasında bir yerde, belki de kabaca 100.000 kitaba eşdeğerdir |
| Diğer bilgiler | |
| Kadro | En yoğun döneminde 100'den fazla bilgini istihdam ettiği tahmin ediliyor |
Tarihçe
İskenderiye şehri MÖ 332 yılında, Makedonyalı Büyük İskender tarafından kuruldu. Onun ölümüyle imparatorluğun dağılışı sonunda kumandanlarından Lagus’un oğlu Ptolemaios I Soter'in eline geçti. O da Mısır’da krallığını ilan etti. Mısır’da 300 yıl devam eden bu hanedanın ilk hükümdarı olup, 323 yılında 24 yaşında iken 24 yıl hüküm sürmüştür. Savaşı sevmeyen Ptolemaios, hiçbir zaman ülkesinin sınırlarını genişletmek hevesine kapılmadı. Bilim ve edebiyata düşkünlüğüyle, Mısırlıların gelenek ve göreneklerini; akabinde dinlerini de benimseyerek halkın sevgisini kazandı. Eski kanunları, dini törenleri muhafaza etmekle kalmayıp, Antik Mısır hükümdarlarının lakabı olan Firavun unvanını aldı ve onları taklit ederek öz kız kardeşiyle evlendi.[]
Bu yeni devletin merkezi İskenderiye şehriydi. Yeni firavun burayı baştan başa onarıp genişleterek o devrin en meşhur başkenti haline getirdi. Burada meydana getirdiği en önemli eser ise müze ve buna bağlı olan kütüphane idi. Kurulması için saray civarında güzel bir yer seçildi. Müzede o devirde bilinen bütün ülkelerdeki hayvan ve bitkilerin bir örneği vardı. Ayrıca botanik bahçesi ve bir rasathane bulunuyordu. Otopsi yoluyla insan vücudunun incelenmesi için bir anatomi salonu açılmıştı. Bu bilim sitesinde fizik, kimya, tıp, astronomi, matematik, felsefe, edebiyat ve fizyoloji bilgileri için evler yapılmıştı.
İskenderiye Kütüphanesi 900.000 el yazmasıyla Antikçağın en büyük dermesine sahip bir kütüphanesiydi. Kütüphanede büyük bir çalışan kadrosu da görev yapıyordu. Eserlerin papirüslere yazılarak rulo şeklinde saklandığı belirtilmektedir. Kral tarafından desteklenen bu kütüphane yayınevi işlevini de görüyordu. Kütüphane büyük bilim insanlarına da ev sahipliği yapmıştır. Matematik bilgini Öklides, mekanik bilimci Arkhimedes, tıp bilimci Herofilos, gök bilimci Eratosthenes, Batlamyus gibi isimler bu kütüphanede çalışmışlardır.
Müzenin en önemli bölümü kütüphanesiydi. Kütüphanenin müdürü, bulabileceği her yazılı eseri alma yetkisine sahipti. Mısır’a giren her kitabın buraya götürülmesi mecburiyeti vardı. Kitabın burada bir nüshası çıkarılıp sahibine verilir, kitabın aslı ise kütüphanede kalırdı. Bir taraftan da yurt dışına gönderilen memurlar, başka ülkelerde buldukları kitapları satın alıp getirirlerdi. Böylece, o zamana kadar birçok bilime ait dağınık halde ve kaybolmaya mahkûm durumda olan eserler emin bir yerde toplanmış oldu.
Kütüphanenin yakılışı
Genel kanı bu kütüphanenin, çıkan çeşitli fanatik görüşler nedeniyle, antik Pagan tapınakları ve yapıların imhası sırasında Hristiyanlar tarafından yakıldığı yönündedir.
Bu görüşe göre 391 yılında Doğu Roma'nın Mısır Valisi Theophilos, İskenderiye’de Mısır’ın eski din mensuplarına ait Osiris tapınağında olan bir arsayı, kilise inşa edilmesi için Hristiyanlara verdi. Burada yapılacak kilisenin temel kazıları sırasında üzerinde eski dine ait yazılar bulunan bir taş çıktı. Hristiyanlar bunu bir alay konusu yaptılar. Bu olay şehirde oldukça kalabalık halde bulunan Pagan inancına mensup olanları kızdırdı ve sonunda İskenderiye’de dini bir ayaklanma çıktı. İki taraf çarpıştı, insanlar kitle halinde kılıçtan geçirildi. İskenderiye Kütüphanesi’nin olduğu bölge yerle bir edildi. İmparator I. Theodosius, valiye başka büyük şehirlere göre eski dinin İskenderiye’de hala neden bu kadar canlı olarak devam ettiğini sorunca, buna sebep olarak İskenderiye Kütüphanesi’nin eski putperestlik kültürünü devam ettiren kitaplarını ileri sürdü. İmparator, bunun üzerine hepsinin yok edilmesini emretti. İskenderiye Kütüphanesi’ndeki tüm eserler şehrin hamamlarına dağıtılarak yaktırıldı ve böylece insanlık tarihinin bu bilim ve kültür hazinesi yok oldu. Hristiyanlıktan sonra, Romalıların Mısır vâlisi Theophilos, 391 yılında bu kütüphanenin bulunduğu yerde bir kilise yaptırmak istedi. Hafriyat sırasında burada eski Mısırlılara ait bir mabed taşı bulundu. Bu vesileyle Hristiyanlarla yerli Mısırlılar arasında patırtı çıktı. Hâdiseler ayaklanmaya dönüştü. Çok insan öldü. Theophilos, asker sevk edip ayaklanmayı bastırdı. Kütüphanenin bulunduğu yeri yakıp yıktı. Kıyıda köşede kalmış eski kitapları hamam külhanlarında yaktırdı. İlme ve tarihe saygılı Hristiyanların bu marifetinin faturası da, ne yazık ki Müslümanlara kesildi.Bernard Lewis konu hakkındaki makalesinde, kütüphanenin Müslümanlar tarafından yok edildiği hikâyesinin doğruluğunu Alfred J. Butler, , ve gibi Batılı ilim adamlarının reddettiğini yazmaktadır.
Kütüphanenin Sezar tarafından, İskenderiye'yi kuşattığı sırada yok edildiği görüşü de çeşitli tarihî eserlerde yer almaktadır. Kütüphanenin varlığını 4. yüzyıla kadar sürdürdüğü bilinmektedir. Sezar'ın kuşatmasında sadece bir bölümünün zarar görmüş veya yıkılmış olduğu da düşünülmektedir.
Yeni kütüphane
Yakılan İskenderiye kütüphanesinin bulunduğu alanda Yeni İskenderiye Kütüphanesi yapılmış ve 2002 yılında hizmete açılmıştır.
Popüler kültürde İskenderiye Kütüphanesi
2009 yapımı Agora filmi İskenderiye kütüphanesinin yok oluşunu anlatmaktadır. İskenderiye Kütüphanesinin sonu ile ilgili birçok efsane vardır bunlardan halk arasında en çok inanılan iki tanesi kütüphanedeki kitapların hamamlarda tam 6 ay boyunca yakıldığı, bir diğeri ise kütüphanenin tam 6 ay boyunca yandığıdır. Kütüphanede yapılan bilimsel çalışmalar toplumsal olarak bilim kültürümüzü derinden etkilemiştir. Kütüphanede birçok önemli bilimsel kitapların orijinalleri bulunmaktaydı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Garland 2008, s. 61.
- ^ Tracy 2000, ss. 343–344.
- ^ Phillips 2010.
- ^ MacLeod 2000, s. 3.
- ^ Casson 2001, s. 35.
- ^ Wiegand & Davis 2015, s. 20.
- ^ Garland 2008, s. 60.
- ^ Haughton 2011.
- ^ MacLeod 2000, s. 5.
- ^ "of Alexandria İskenderiye Kütüphanesi." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
- ^ ekinci, ekrem. "İSKENDERİYE KÜTÜPHANESİNİ MÜSLÜMANLAR YAKMADI". www.ekrembugraekinci.com. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2024.
- ^ Mostafa El-Abbadi ve Omnia Mounir Fathallah, What Happened to The Ancient Library of Alexandria?, Brill, 2008, sayfa 214
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta İskenderiye Kütüphanesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Bernard Lewis'in "The Arab Destruction of the Library of Alexandria: Anatomy of a Myth" (İskenderiye Kütüphanesi'nin Araplar Tarafından Yıkımı: Bir Efsanenin Anatomisi) adlı makalesinin çevirisi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iskenderiye Kutuphanesi MO 3 yuzyilin baslarinda Misir in Iskenderiye kentinde Yunan Hellenistik Krali I Ptolemaios Soter tarafindan kurulmus olan antik kutuphanedir Iskenderiye Muzesi olarak bilinen arastirma enstitusunun bir bolumu olarak insa edildi Insanlik tarihinde meydana getirilmis onemli eserlerden biridir Eski kaynaklar burada 150 bin cilt el yazmasi eserin toplandigini kaydeder Iskenderiye KutuphanesiIskenderiye Kutuphanesi nin Alman sanatci O Von Corven tarafindan kismen o donemde mevcut olan arkeolojik kanitlara dayanarak yapilan on dokuzuncu yuzyil sanatsal cizimiUlkePtolemaios KralligiTurUlusal kutuphaneKurulusMuhtemelen Ptolemy II Philadelphus doneminde MO 285 246 KonumIskenderiye MisirKoleksiyonToplanan ogelerHer turlu yazili eserBoyutTahminler degismektedir 40 000 ila 400 000 parsomen arasinda bir yerde belki de kabaca 100 000 kitaba esdegerdirDiger bilgilerKadroEn yogun doneminde 100 den fazla bilgini istihdam ettigi tahmin ediliyorTarihceIskenderiye sehri MO 332 yilinda Makedonyali Buyuk Iskender tarafindan kuruldu Onun olumuyle imparatorlugun dagilisi sonunda kumandanlarindan Lagus un oglu Ptolemaios I Soter in eline gecti O da Misir da kralligini ilan etti Misir da 300 yil devam eden bu hanedanin ilk hukumdari olup 323 yilinda 24 yasinda iken 24 yil hukum surmustur Savasi sevmeyen Ptolemaios hicbir zaman ulkesinin sinirlarini genisletmek hevesine kapilmadi Bilim ve edebiyata duskunluguyle Misirlilarin gelenek ve goreneklerini akabinde dinlerini de benimseyerek halkin sevgisini kazandi Eski kanunlari dini torenleri muhafaza etmekle kalmayip Antik Misir hukumdarlarinin lakabi olan Firavun unvanini aldi ve onlari taklit ederek oz kiz kardesiyle evlendi kaynak belirtilmeli Bu yeni devletin merkezi Iskenderiye sehriydi Yeni firavun burayi bastan basa onarip genisleterek o devrin en meshur baskenti haline getirdi Burada meydana getirdigi en onemli eser ise muze ve buna bagli olan kutuphane idi Kurulmasi icin saray civarinda guzel bir yer secildi Muzede o devirde bilinen butun ulkelerdeki hayvan ve bitkilerin bir ornegi vardi Ayrica botanik bahcesi ve bir rasathane bulunuyordu Otopsi yoluyla insan vucudunun incelenmesi icin bir anatomi salonu acilmisti Bu bilim sitesinde fizik kimya tip astronomi matematik felsefe edebiyat ve fizyoloji bilgileri icin evler yapilmisti Iskenderiye Kutuphanesi 900 000 el yazmasiyla Antikcagin en buyuk dermesine sahip bir kutuphanesiydi Kutuphanede buyuk bir calisan kadrosu da gorev yapiyordu Eserlerin papiruslere yazilarak rulo seklinde saklandigi belirtilmektedir Kral tarafindan desteklenen bu kutuphane yayinevi islevini de goruyordu Kutuphane buyuk bilim insanlarina da ev sahipligi yapmistir Matematik bilgini Oklides mekanik bilimci Arkhimedes tip bilimci Herofilos gok bilimci Eratosthenes Batlamyus gibi isimler bu kutuphanede calismislardir Muzenin en onemli bolumu kutuphanesiydi Kutuphanenin muduru bulabilecegi her yazili eseri alma yetkisine sahipti Misir a giren her kitabin buraya goturulmesi mecburiyeti vardi Kitabin burada bir nushasi cikarilip sahibine verilir kitabin asli ise kutuphanede kalirdi Bir taraftan da yurt disina gonderilen memurlar baska ulkelerde bulduklari kitaplari satin alip getirirlerdi Boylece o zamana kadar bircok bilime ait daginik halde ve kaybolmaya mahkum durumda olan eserler emin bir yerde toplanmis oldu Kutuphanenin yakilisiGenel kani bu kutuphanenin cikan cesitli fanatik gorusler nedeniyle antik Pagan tapinaklari ve yapilarin imhasi sirasinda Hristiyanlar tarafindan yakildigi yonundedir Bu goruse gore 391 yilinda Dogu Roma nin Misir Valisi Theophilos Iskenderiye de Misir in eski din mensuplarina ait Osiris tapinaginda olan bir arsayi kilise insa edilmesi icin Hristiyanlara verdi Burada yapilacak kilisenin temel kazilari sirasinda uzerinde eski dine ait yazilar bulunan bir tas cikti Hristiyanlar bunu bir alay konusu yaptilar Bu olay sehirde oldukca kalabalik halde bulunan Pagan inancina mensup olanlari kizdirdi ve sonunda Iskenderiye de dini bir ayaklanma cikti Iki taraf carpisti insanlar kitle halinde kilictan gecirildi Iskenderiye Kutuphanesi nin oldugu bolge yerle bir edildi Imparator I Theodosius valiye baska buyuk sehirlere gore eski dinin Iskenderiye de hala neden bu kadar canli olarak devam ettigini sorunca buna sebep olarak Iskenderiye Kutuphanesi nin eski putperestlik kulturunu devam ettiren kitaplarini ileri surdu Imparator bunun uzerine hepsinin yok edilmesini emretti Iskenderiye Kutuphanesi ndeki tum eserler sehrin hamamlarina dagitilarak yaktirildi ve boylece insanlik tarihinin bu bilim ve kultur hazinesi yok oldu Hristiyanliktan sonra Romalilarin Misir valisi Theophilos 391 yilinda bu kutuphanenin bulundugu yerde bir kilise yaptirmak istedi Hafriyat sirasinda burada eski Misirlilara ait bir mabed tasi bulundu Bu vesileyle Hristiyanlarla yerli Misirlilar arasinda patirti cikti Hadiseler ayaklanmaya donustu Cok insan oldu Theophilos asker sevk edip ayaklanmayi bastirdi Kutuphanenin bulundugu yeri yakip yikti Kiyida kosede kalmis eski kitaplari hamam kulhanlarinda yaktirdi Ilme ve tarihe saygili Hristiyanlarin bu marifetinin faturasi da ne yazik ki Muslumanlara kesildi Bernard Lewis konu hakkindaki makalesinde kutuphanenin Muslumanlar tarafindan yok edildigi hikayesinin dogrulugunu Alfred J Butler ve gibi Batili ilim adamlarinin reddettigini yazmaktadir Kutuphanenin Sezar tarafindan Iskenderiye yi kusattigi sirada yok edildigi gorusu de cesitli tarihi eserlerde yer almaktadir Kutuphanenin varligini 4 yuzyila kadar surdurdugu bilinmektedir Sezar in kusatmasinda sadece bir bolumunun zarar gormus veya yikilmis oldugu da dusunulmektedir Yeni kutuphane2002 yilinda tekrar acilan Iskenderiye kutuphanesi Yakilan Iskenderiye kutuphanesinin bulundugu alanda Yeni Iskenderiye Kutuphanesi yapilmis ve 2002 yilinda hizmete acilmistir Populer kulturde Iskenderiye Kutuphanesi2009 yapimi Agora filmi Iskenderiye kutuphanesinin yok olusunu anlatmaktadir Iskenderiye Kutuphanesinin sonu ile ilgili bircok efsane vardir bunlardan halk arasinda en cok inanilan iki tanesi kutuphanedeki kitaplarin hamamlarda tam 6 ay boyunca yakildigi bir digeri ise kutuphanenin tam 6 ay boyunca yandigidir Kutuphanede yapilan bilimsel calismalar toplumsal olarak bilim kulturumuzu derinden etkilemistir Kutuphanede bircok onemli bilimsel kitaplarin orijinalleri bulunmaktaydi Ayrica bakinizIskenderiyeli Hypatia Iskenderiyeli Theon Antik dunyadaki kutuphaneler listesiKaynakca Garland 2008 s 61 Tracy 2000 ss 343 344 Phillips 2010 MacLeod 2000 s 3 Casson 2001 s 35 Wiegand amp Davis 2015 s 20 Garland 2008 s 60 Haughton 2011 MacLeod 2000 s 5 of Alexandria Iskenderiye Kutuphanesi Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Encyclopaedia Britannica Inc ekinci ekrem ISKENDERIYE KUTUPHANESINI MUSLUMANLAR YAKMADI www ekrembugraekinci com 29 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2024 Mostafa El Abbadi ve Omnia Mounir Fathallah What Happened to The Ancient Library of Alexandria Brill 2008 sayfa 214Dis baglantilarWikimedia Commons ta Iskenderiye Kutuphanesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Bernard Lewis in The Arab Destruction of the Library of Alexandria Anatomy of a Myth Iskenderiye Kutuphanesi nin Araplar Tarafindan Yikimi Bir Efsanenin Anatomisi adli makalesinin cevirisi