Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İslam dünyasında sarhoşluk verici özelliği sebebiyle alkollü içecek kullanımı dinen meşru (caiz, helal) görülmemektedir. İslam mezheplerinin günümüzdeki çoğunluğu alkolün azı veya damlasının kullanımını dahi meşru görmemekteyken tarih içinde farklı mezhepler konuya farklı yaklaşmışlardır. Ayrıca tarih boyunca Müslüman ülkelerde bu yasağa karşın alkol kullanımının olduğu hatta bazı dönemlerde oldukça yaygın kullanıldığı bilinmektedir.
Ana Kaynaklarda İçki
İslam fıkhının (hukuku) ana kaynaklarının başında gelen Kur'an ve Muhammed'in sözleri (hadis) arasında içkiye ilişkin ifadeler bulunmaktadır. Mezhepler ayet ve hadisleri farklı yorumlamakta, hadislerle ilgili ise sahihlik (doğru aktarım) derecesi mezheplere göre değişebilmektedir.
Kur'an'da İçki
"Ey Muhammed! Sana şarap ve kumardan soruyorlar. De ki: Bu ikisinde büyük bir günah, bir de insanlar için bazı menfaatler vardır. Fakat günahları, menfaatlerinden daha büyüktür. Yine sana neyi infak edeceklerini soruyorlar. De ki: İhtiyaçtan fazlasını infak edin. İşte böylece Allah, size âyetlerini açıklıyor. Umulur ki siz düşünürsünüz. "(2.219)
Ey iman edenler! İçki, kumar, dikili taşlar (putlar) ve fal okları şeytan işi birer pisliktir. Bunlardan kaçının ki, kurtuluşa eresiniz. (5.90)
Şeytan, içki ve kumarla sizin aranıza düşmanlık ve kin sokmak ve sizi Allah'ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık bunlardan vazgeçtiniz değil mi? (5.91)
Hurma ve üzüm ağaçlarının meyvelerinden de hem içki, hem de güzel gıdalar edinirsiniz. Şüphesiz ki bunda aklını kullanan kimseler için büyük bir ibret vardır. (16.67)
Hadisler'de İçki
Mezhepler konuyla ilgili Muhammed'in çok sayıda sözlerini (hadisler) aktarmış ve görüşlerini bu hadisler çerçevesinde oluşturmuş veya yorumlamışlardır. Sarhoşluk hadislerde müslüman birey için istenilmeyen/hoşa gitmeyen dolayısıyla da yasak ilan edilen bir haldir.
"Her sarhoşluk veren şey hamrdır (şarap), her hamr da haramdır" (Müslim, "Eşribe", 10; Ebû Dâvûd, "Eşribe",5; Tirmizi, "Eşribe", 3)
"Çoğu sarhoşluk veren şeyin azı da haramdır" (Ebû Davud, "Eşribe", 5; Tirmizî, "Eşribe", 3; Nesâi, Eşribe, 25)
Mezheplerde Alkol
Hanefi mezhebinin ilk dönem kurucuları Kur'an'da yasaklanan alkolün İslam hukukunda "Hamr" adıyla tanımlanan içecek olduğunu kabul etmişlerdir. Onlara göre yasak olan Hamr, üzüm suyundan belirli bir şekilde imal edilen maddedir. Ebû Hanîfe hamrı, “yaş üzüm suyunun/şırasının bir süre bekletildikten sonra kaynaması, keskinleşmesi ve köpüğünü atmasıyla oluşan içki” şeklinde tarif etmektedir. Diğer sarhoş edici maddeler ise "Nebiz" adı altında değerlendirilir. Günümüzde bile Suriye'de herhangi bir sarhoşluk verici madde Nebiz adıyla tanımlanırken Mısır'da Hamr ve Nebiz kelimesi birbiri yerine kullanılmaktadır. İmam Azam'ın Nebiz hakkındaki hükmünü İmam Tahavi şu şekilde aktarmaktadır:
"Kurutulmuş üzümün mayalanmış haldeki nebizi kaynatılmamış ise ekşiyip köpük atacak duruma gelmediği sürece onu içmekte bir sakınca yoktur. Ekşiyip köpük atarsa onu içmekte bir hayır yoktur. Mayalanmış kuru üzüm nebizi dışında bal, mısır, kuru üzüm, kuru hurma ve bunların dışındaki nebizlerin, üzerinden uzun zaman geçsin ya da geçmesin, birbiriyle karıştırılmış olsun ya da olmasın kaynatılmadığı sürece içilmesinde bir sakınca yoktur. Mekruh olan içecek yalnızca mayalanmış halde köpük atan kuru üzüm nebizidir. Bütün bu hükümler Ebu Hanife'ye göredir. Bunu İmam Muhammed, mezhebin temel kaynaklarında Ebu Yusuf aracılığıyla Ebu Hanife'den nakletmiştir."
İmam Tahavi, İmam Muhammed'in "Çoğu sarhoş eden şeyi içmeyi terk etmek benim hoşuma gider. Bununla birlikte bunu haram görmem" sözünü aktarır ve kendisi de bu görüşte olduğunu ekler. İmam Tahavi, bir kimse nebiz içip sarhoş olursa imamların tümüne göre kendisine had cezası uygulanacağını söylemiştir.
İslam ulemasının çoğunluğunun azı ve çoğu sarhoşluk veren her içkiyi "hamr" kavramı dahilinde görüp haram saydığını belirten ilahiyatçı Prof.Dr.Hayreddin Karaman da Ebû Hanife ve Ebû Yusuf'un söz konusu çoğunluktan farklı olan görüşlerini şu şekilde aktarmaktadır:
"Ebu Hanife ve Ebu Yusuf'a göre üzüm ve hurma suyunun üçte biri kalıncaya kadar kaynatılması sonunda elde edile (bir nevi) pekmezin ve kuru üzüm, kuru hurma vb. hoşafının beklemesi sonunda elde edilen içki ile elma, arpa, mısır, darı gibi şeylerden elde edilen içkilerin (nebiz adı verilen özel içkiler), sarhoşluk vermeyen miktarını içmek caizdir; ancak bunlardan da sarhoş olmak haramdır"
Üzüm suyunun kaynatılıp 1/3 kısmının buharlaşmasıyla oluşan içecek dahil diğer maddelerden imal edilen sarhoş edici içeceklerin tümünün sarhoş etmeyecek miktarının kullanımı meşrudur.
Hanefi mezhebine bağlı olan kişilerin inanç ilkelerinde de kendilerine önder kabul ettikleri İmam Maturidi Tevilatu'l Kur'an adlı eserinde hurma ve üzüm dışındaki meyvelerden elde edile içki türlerinden sarhoş etmeyecek miktarda içmeyi diğer mezheplerin aksine haram değil mekruh kabul etmiştir.
Mutezile mezhebinden bir grup fıkıhçı da alkoldeki yasaklığın tamamen sarhoş edici miktarla ilişkili olduğunu, imal edilen madde veya imal edilme biçiminin ise bir önemi olmadığını iddia etmişlerdir. Serahsi'ye göre Mutezile mezhebinden bazıları Hamr'ın toplumda düşmanlık ve nefret gibi Şeytan'ın hedeflerine kapı aralayacak miktarda tüketilmesi durumunda haram olacağını iddia etmişlerdir.
Maliki, Şafii ve Hanbeli mezhepleriyle Şii mezhepleri Muhammed'in "çoğu sarhoş edici olanın azı da haramdır" şeklindeki hadis ve diğer hadisleri alkolün her biçiminin damlasının kullanımını bile gayrimeşru/yasak ilan etmelerinin gerekçesi olarak göstermişlerdir. Bu mezhepler hamrı; üzüm, hurma, mısır, buğday, bal vs. imal edilen maddesi ne olursa olsun sarhoş edici her türlü içki olarak tanımlamışlardır.
Hanefi mezhebinin alkole karşı tutumu özellikle Hicri 6.yüzyıldan sonra diğer mezhepler gibi olmuş ve tamamen yasaklama yönündeki görüş yaygınlaşmıştır.
İsmaili mezhebi alkol ve her türlü sarhoş edici maddenin haram olduğunu kabul etmektedir. İsmaili imamlarından III.Ağa Han 1954 yılında yayımladığı "Guidelines for the Muslims of Transvaal" adlı eserinde her Müslüman için en büyük tehlikenin alkol olduğunu yazmıştır.
Konu ile ilgili bakınız: İslamiyet ve Sarhoşluk
Göz Atınız
Kaynakça
- ^ Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt 21, İçki Maddesi, s.458-459
- ^ Nergiz Önce, Erken Dönem Hanefî Mezhebi Eserlerinde ve Osmanlı Dönemi Nükûllü Fetvâ Mecmualarında "Kitâbu'l-eşribe" Usul dergisi Sayı 15, 2011/1, s.93
- ^ İslam Ansiklopedisi, M.E.B. Yayınları, İstanbul, 1964, Cilt 9, s.151
- ^ The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Vol.VII, Brill, 1993, s.840
- ^ İmam Tahavi, Mukayeseli Hanefi Fıkhı-Tahavi Muhtasarı, çev.Soner Duman, İstanbul, Beka Yayıncılık, 2013, s.523
- ^ İmam Tahavi, Mukayeseli Hanefi Fıkhı...., s.524
- ^ Hayreddin Karaman, Günlük Hayatımızda Helaller Haramlar, Nesil Yayınları, İstanbul, 1987, s.47
- ^ Mâtüridi'nin "Tevilatu'l-Kur'an" adlı Kur'an tefsirinin Bekir Topaloğlu başkanlığında 2005-2008 tarihleri arasında gerçekleştirilen tıpkı basımının IV.328-329, 331.sayfalarını kaynak göstererek aktaran Mehmet Akif Koç, "Mâtürîdî'nin Kuran Tasavvuru", s.146-147, makalenin içinde yer aldığı eser Mâtürîdî'nin Düşünce Dünyası, Şaban Ali Düzgün (Editör), T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. Ankara, 2011, ss. 143-157, Koç, ilgili sayfada Matürîdî'nin kabul ettiği bu Hanefi görüşünün yanlış bir temele dayandığını da belirtmekte ve hammaddesi her ne olursa olsun tüm sarhoş edici içkilerin haram olduğunu Maide suresi 90.91.ayetlerine dayanarak ileri sürmektedir.
- ^ Serahsi'nin Mebsut adlı eserinden aktaran Ralph S. Hattox, Coffee and Coffeehouses-The Origins of a Social Beverage i the Medieval Near East, University of Washington Press, Seattle and London, 1996, s.50
- ^ Nergiz Önce, a.g.m. s.96
- ^ . 1 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2015.
- İmam Tahavi, Mukayeseli Hanefi Fıkhı-Tahavi Muhtasarı, çev.Soner Duman, İstanbul, Beka Yayıncılık, 2013
- Hayreddin Karaman, Günlük Hayatımızda Helaller Haramlar, Nesil Yayınları, İstanbul, 1987
- Nergiz Önce, Erken Dönem Hanefî Mezhebi Eserlerinde ve Osmanlı Dönemi Nükûllü Fetvâ Mecmualarında "Kitâbu'l-eşribe" Usul dergisi Sayı 15, ss.91-124, 2011/1.
- Mehmet Akif Koç, "Mâtürîdî'nin Kuran Tasavvuru", makalenin içinde yer aldığı eser Mâtürîdî'nin Düşünce Dünyası, Şaban Ali Düzgün (Editör), T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. Ankara, 2011, ss. 143-157.
- The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Vol.VII, Brill, 1993.
- İslam Ansiklopedisi, M.E.B. Yayınları, Cilt 9, İstanbul, 1964.
Dipnotlar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Islam dunyasinda sarhosluk verici ozelligi sebebiyle alkollu icecek kullanimi dinen mesru caiz helal gorulmemektedir Islam mezheplerinin gunumuzdeki cogunlugu alkolun azi veya damlasinin kullanimini dahi mesru gormemekteyken tarih icinde farkli mezhepler konuya farkli yaklasmislardir Ayrica tarih boyunca Musluman ulkelerde bu yasaga karsin alkol kullaniminin oldugu hatta bazi donemlerde oldukca yaygin kullanildigi bilinmektedir Ana Kaynaklarda IckiIslam fikhinin hukuku ana kaynaklarinin basinda gelen Kur an ve Muhammed in sozleri hadis arasinda ickiye iliskin ifadeler bulunmaktadir Mezhepler ayet ve hadisleri farkli yorumlamakta hadislerle ilgili ise sahihlik dogru aktarim derecesi mezheplere gore degisebilmektedir Kur an da Icki Ey Muhammed Sana sarap ve kumardan soruyorlar De ki Bu ikisinde buyuk bir gunah bir de insanlar icin bazi menfaatler vardir Fakat gunahlari menfaatlerinden daha buyuktur Yine sana neyi infak edeceklerini soruyorlar De ki Ihtiyactan fazlasini infak edin Iste boylece Allah size ayetlerini acikliyor Umulur ki siz dusunursunuz 2 219 Ey iman edenler Icki kumar dikili taslar putlar ve fal oklari seytan isi birer pisliktir Bunlardan kacinin ki kurtulusa eresiniz 5 90 Seytan icki ve kumarla sizin araniza dusmanlik ve kin sokmak ve sizi Allah i anmaktan ve namazdan alikoymak ister Artik bunlardan vazgectiniz degil mi 5 91 Hurma ve uzum agaclarinin meyvelerinden de hem icki hem de guzel gidalar edinirsiniz Suphesiz ki bunda aklini kullanan kimseler icin buyuk bir ibret vardir 16 67 Hadisler de Icki Mezhepler konuyla ilgili Muhammed in cok sayida sozlerini hadisler aktarmis ve goruslerini bu hadisler cercevesinde olusturmus veya yorumlamislardir Sarhosluk hadislerde musluman birey icin istenilmeyen hosa gitmeyen dolayisiyla da yasak ilan edilen bir haldir Her sarhosluk veren sey hamrdir sarap her hamr da haramdir Muslim Esribe 10 Ebu Davud Esribe 5 Tirmizi Esribe 3 Cogu sarhosluk veren seyin azi da haramdir Ebu Davud Esribe 5 Tirmizi Esribe 3 Nesai Esribe 25 Mezheplerde AlkolHanefi mezhebinin ilk donem kuruculari Kur an da yasaklanan alkolun Islam hukukunda Hamr adiyla tanimlanan icecek oldugunu kabul etmislerdir Onlara gore yasak olan Hamr uzum suyundan belirli bir sekilde imal edilen maddedir Ebu Hanife hamri yas uzum suyunun sirasinin bir sure bekletildikten sonra kaynamasi keskinlesmesi ve kopugunu atmasiyla olusan icki seklinde tarif etmektedir Diger sarhos edici maddeler ise Nebiz adi altinda degerlendirilir Gunumuzde bile Suriye de herhangi bir sarhosluk verici madde Nebiz adiyla tanimlanirken Misir da Hamr ve Nebiz kelimesi birbiri yerine kullanilmaktadir Imam Azam in Nebiz hakkindaki hukmunu Imam Tahavi su sekilde aktarmaktadir Kurutulmus uzumun mayalanmis haldeki nebizi kaynatilmamis ise eksiyip kopuk atacak duruma gelmedigi surece onu icmekte bir sakinca yoktur Eksiyip kopuk atarsa onu icmekte bir hayir yoktur Mayalanmis kuru uzum nebizi disinda bal misir kuru uzum kuru hurma ve bunlarin disindaki nebizlerin uzerinden uzun zaman gecsin ya da gecmesin birbiriyle karistirilmis olsun ya da olmasin kaynatilmadigi surece icilmesinde bir sakinca yoktur Mekruh olan icecek yalnizca mayalanmis halde kopuk atan kuru uzum nebizidir Butun bu hukumler Ebu Hanife ye goredir Bunu Imam Muhammed mezhebin temel kaynaklarinda Ebu Yusuf araciligiyla Ebu Hanife den nakletmistir Imam Tahavi Imam Muhammed in Cogu sarhos eden seyi icmeyi terk etmek benim hosuma gider Bununla birlikte bunu haram gormem sozunu aktarir ve kendisi de bu goruste oldugunu ekler Imam Tahavi bir kimse nebiz icip sarhos olursa imamlarin tumune gore kendisine had cezasi uygulanacagini soylemistir Islam ulemasinin cogunlugunun azi ve cogu sarhosluk veren her ickiyi hamr kavrami dahilinde gorup haram saydigini belirten ilahiyatci Prof Dr Hayreddin Karaman da Ebu Hanife ve Ebu Yusuf un soz konusu cogunluktan farkli olan goruslerini su sekilde aktarmaktadir Ebu Hanife ve Ebu Yusuf a gore uzum ve hurma suyunun ucte biri kalincaya kadar kaynatilmasi sonunda elde edile bir nevi pekmezin ve kuru uzum kuru hurma vb hosafinin beklemesi sonunda elde edilen icki ile elma arpa misir dari gibi seylerden elde edilen ickilerin nebiz adi verilen ozel ickiler sarhosluk vermeyen miktarini icmek caizdir ancak bunlardan da sarhos olmak haramdir Uzum suyunun kaynatilip 1 3 kisminin buharlasmasiyla olusan icecek dahil diger maddelerden imal edilen sarhos edici iceceklerin tumunun sarhos etmeyecek miktarinin kullanimi mesrudur Hanefi mezhebine bagli olan kisilerin inanc ilkelerinde de kendilerine onder kabul ettikleri Imam Maturidi Tevilatu l Kur an adli eserinde hurma ve uzum disindaki meyvelerden elde edile icki turlerinden sarhos etmeyecek miktarda icmeyi diger mezheplerin aksine haram degil mekruh kabul etmistir Mutezile mezhebinden bir grup fikihci da alkoldeki yasakligin tamamen sarhos edici miktarla iliskili oldugunu imal edilen madde veya imal edilme biciminin ise bir onemi olmadigini iddia etmislerdir Serahsi ye gore Mutezile mezhebinden bazilari Hamr in toplumda dusmanlik ve nefret gibi Seytan in hedeflerine kapi aralayacak miktarda tuketilmesi durumunda haram olacagini iddia etmislerdir Maliki Safii ve Hanbeli mezhepleriyle Sii mezhepleri Muhammed in cogu sarhos edici olanin azi da haramdir seklindeki hadis ve diger hadisleri alkolun her biciminin damlasinin kullanimini bile gayrimesru yasak ilan etmelerinin gerekcesi olarak gostermislerdir Bu mezhepler hamri uzum hurma misir bugday bal vs imal edilen maddesi ne olursa olsun sarhos edici her turlu icki olarak tanimlamislardir Hanefi mezhebinin alkole karsi tutumu ozellikle Hicri 6 yuzyildan sonra diger mezhepler gibi olmus ve tamamen yasaklama yonundeki gorus yayginlasmistir Ismaili mezhebi alkol ve her turlu sarhos edici maddenin haram oldugunu kabul etmektedir Ismaili imamlarindan III Aga Han 1954 yilinda yayimladigi Guidelines for the Muslims of Transvaal adli eserinde her Musluman icin en buyuk tehlikenin alkol oldugunu yazmistir Konu ile ilgili bakiniz Islamiyet ve SarhoslukGoz AtinizIslamiyet ve Sarhosluk Din ve alkol NebizKaynakca Diyanet Islam Ansiklopedisi Cilt 21 Icki Maddesi s 458 459 Nergiz Once Erken Donem Hanefi Mezhebi Eserlerinde ve Osmanli Donemi Nukullu Fetva Mecmualarinda Kitabu l esribe Usul dergisi Sayi 15 2011 1 s 93 Islam Ansiklopedisi M E B Yayinlari Istanbul 1964 Cilt 9 s 151 The Encyclopaedia of Islam New Edition Vol VII Brill 1993 s 840 Imam Tahavi Mukayeseli Hanefi Fikhi Tahavi Muhtasari cev Soner Duman Istanbul Beka Yayincilik 2013 s 523 Imam Tahavi Mukayeseli Hanefi Fikhi s 524 Hayreddin Karaman Gunluk Hayatimizda Helaller Haramlar Nesil Yayinlari Istanbul 1987 s 47 Maturidi nin Tevilatu l Kur an adli Kur an tefsirinin Bekir Topaloglu baskanliginda 2005 2008 tarihleri arasinda gerceklestirilen tipki basiminin IV 328 329 331 sayfalarini kaynak gostererek aktaran Mehmet Akif Koc Maturidi nin Kuran Tasavvuru s 146 147 makalenin icinde yer aldigi eser Maturidi nin Dusunce Dunyasi Saban Ali Duzgun Editor T C Kultur ve Turizm Bakanligi Yay Ankara 2011 ss 143 157 Koc ilgili sayfada Maturidi nin kabul ettigi bu Hanefi gorusunun yanlis bir temele dayandigini da belirtmekte ve hammaddesi her ne olursa olsun tum sarhos edici ickilerin haram oldugunu Maide suresi 90 91 ayetlerine dayanarak ileri surmektedir Serahsi nin Mebsut adli eserinden aktaran Ralph S Hattox Coffee and Coffeehouses The Origins of a Social Beverage i the Medieval Near East University of Washington Press Seattle and London 1996 s 50 Nergiz Once a g m s 96 1 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2015 Imam Tahavi Mukayeseli Hanefi Fikhi Tahavi Muhtasari cev Soner Duman Istanbul Beka Yayincilik 2013 Hayreddin Karaman Gunluk Hayatimizda Helaller Haramlar Nesil Yayinlari Istanbul 1987 Nergiz Once Erken Donem Hanefi Mezhebi Eserlerinde ve Osmanli Donemi Nukullu Fetva Mecmualarinda Kitabu l esribe Usul dergisi Sayi 15 ss 91 124 2011 1 Mehmet Akif Koc Maturidi nin Kuran Tasavvuru makalenin icinde yer aldigi eser Maturidi nin Dusunce Dunyasi Saban Ali Duzgun Editor T C Kultur ve Turizm Bakanligi Yay Ankara 2011 ss 143 157 The Encyclopaedia of Islam New Edition Vol VII Brill 1993 Islam Ansiklopedisi M E B Yayinlari Cilt 9 Istanbul 1964 Dipnotlar