Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mart 2023) |
Şeyh Hamdullah veya (Arapça: ابن الشيخ الأمَسي, İbn al-Shaykh al-Amasi) bir Türk hattatıdır. (d. 1429/1456 Amasya - ö. 1526 İstanbul) Sühreverdiyye (Arapça: سهروردية, Suhrawardiyya) tarikatı şeyhlerinden Mustafa Dede Efendi’nin oğludur.
Hayatı
Hattat Piri Şeyh Hamdullah'ın yaşam öyküsü;
Doğumu ve eğitimi
İslam yazı sanatını zirveye taşıyan hattat olarak tanımlanan Şeyh Hamdullah Amasya’da doğmuş, Buhara'dan Amasya'ya göç etmiş Şeyh Mustafa'nın oğludur. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte tarihçiler Hicri 833 - 840 veya Milâdi 1426 - 1429 olabileceğini kaydetmektedirler.
Hamdullah Çelebi, dini ilimleri ve edebi bilgileri devrinin meşhur alimi Şehzade II. Bayezid ve Ahmed’in hocası Hatip Kasım Efendi’den tahsil etmiş, ileri seviyede Arapça öğrenmiştir.
İlk hat hocası Sufi Yahya Çelebi-zâde Ali Çelebi olmuştur. Onun Fatih Sultan Mehmet’e kâtip olması üzerine Amasya’da Hayrettin Halil Çelebi hocalığında yazı eğitimini tamamlamıştır. O altı el yazısını Ya'kût El-Musta'simi'nin ardılı ve Abdallah Sayrafi (ʿAbd-Allāh Ṣayrafī Tabrīzī)'nin gözbebeği Hayreddin Mar'aşî (Ḵayral-Dīn Maṛʿašī)'den öğrendi. Şeyh Hamdullah asıl gelişmesini Yakut Musta’sımi (Yāqūt Mostaʿṣemī ʿJamāl-al-Dīn Abu’l-Majd) ve Abdullah Sayrafi’nin yazıları üzerinde yaptığı uzun çalışmalar sonucunda elde etmiştir.”
Şeyh Hamdullah yazdığı yazı ve kendine has üslûbu ile ‘Kıbletül Küttab’ diye anılmıştır. Yazı onun elinde o derece gelişip güzelleşmiştir ki zamanındaki ve daha sonraki hattatlar ona benzemeye çalışmışlarsa da sanatına yaklaşabilen çok az olmuştur.
II. Bayezid, şehzadeliği ve Amasya valiliği sırasında Şeyh Hamdullah ile yakından ilgilenmiş, hatta Hamdullah’ın yazı hokkasını kendi elinde tutarak üstada hizmette bulunmuştur. Davetlerde de en yakınında oturtmuş, diğer misafirlerden ayrı tutmuştur.
II. Bayezid Hamdullah'ı İstanbul'a davet ediyor
1481'de Fatih Sultan Mehmed Han’ın vefatı üzerine tahta davet edilen Şehzade Bayezid, Amasya’dan ayrılırken hocası Şeyh Hamdullah’ı İstanbul’a davet etmiştir. Bayezid Han’ın saltanat tahtına çıkmasından bir süre sonra Hamdullah İstanbul’a gitmiş, Amasya’da iken arkadaşlık yaptığı Hattat Abdullah ve Hattat Cemaleddin Amasi’nin evine misafir olmuştur.
Hocasının İstanbul’a geldiğini işiten Sultan Bayezid Şeyh’e olan muhabbetinden, ona yakın olmak ve sohbetinde bulunmak için sarayın harem dairesi civarında oda tahsis etmiştir. Daha sonra Şeyh Hamdullah, saraya kâtip ve saray hüddamlığına muallim tâyin edilmiştir.
Hamdullah'ın okçuluğu
Hattatların piri Şeyh Hamdullah, “Şeyh” unvânını ok atıcılığından almıştır. Ok ve yay yapmakta meşhurdur. Şeyh Hamdullah iyi bir ok atıcısı olduğunu, 1100 adımlık atışıyla göstermiştir. Pehlivanlar arasında ok atış rekoru kırarak menzil sahibi üstat olmuştur.
Bu başarıları sebebiyle Padişah II.Bayezid tarafından Mahmud ve Hamza Dede’den sonra Ok Meydanı Atıcılar Tekkesi Şeyhliği’ne tayin edilmiştir.
Şeyh Hamdullah aynı zamanda iyi bir terzidir. Diktiği kaftanların dikiş yerlerini bulmakta zorlukta çekilirmiş. II. Bayezid’in şehzadeliği sırasında Şeyh Hamdullah kendi elleri ile diktiği ve hediye olarak verdiği kaftanda dikiş yerleri gizlenmiştir.
Son yılları ve ölümü
II. Bayezid’in vefatından sonra oğlu Sultan Selim zamanında sekiz yıl tamamen inzivaya çekilmiştir. Hem talebe yetiştirmiş, hem de manevi terbiyesine girmiş müritlerini irşat ederek günlerini geçirmiştir. Kanuni Sultan Süleyman Han’ın tahta çıkması ile tekrar padişahın teveccühüne mazhar olmuştur. 1526 yılında İstanbul’da ölmüştür. Vefat ettiğinde yaşı doksanın üstündedir. Mezarı Karacaahmet Mezarlığı'ndadır. Celi sülüs hatla yazılmış mezartaşı kitabesinde "Reisü'l-hattatin Hamdullah el-maruf bi-ibni'ş-Şeyh rahmetullahi aleyh Hicri 927/Miladi 1521" yazılıdır.
Eserleri
Şeyh Hamdullah doksanı aşan yaşı ile hayata veda ettiği zaman, geride 30 Mushâf-ı Şerif, 50 En’am-ı Şerif ve cüz, 121 murakka ve kıt’a 8 ilmi eser, 6 dua mecmuası bırakmıştır. İlim ve sanat dünyamıza bilhassa altı nevi yazıda eserler vermiştir. 47 adet Mushaf-ı Şerif, Meşarik ve Mesahib-i Şerif, bine ulaşan Enam, Kehf, Nebe sureleri, tomar kıt’a ve murakka yazmıştır. Mimaride tezyini bir unsur olan celi yazılarla pek az meşgul olmakla beraber bilinen celi yazıları İstanbul’un Firûz Ağa Camii, Davut Paşa Camii, Bayezid Camii kitabeleri ile Edirne Bayezid Camii kitabeleri onun eseridir. Ayrıca 15. yüzyılda Şeyh Hamdullah tarafından Kur'an kopyalanmıştır.
Notlar
Kaynakça
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Şeyh Hamdullah ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Şeyh Hamdullah'ın yazdığı Kuran sureleri 22 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mart 2023 Seyh Hamdullah veya Arapca ابن الشيخ الأم سي Ibn al Shaykh al Amasi bir Turk hattatidir d 1429 1456 Amasya o 1526 Istanbul Suhreverdiyye Arapca سهروردية Suhrawardiyya tarikati seyhlerinden Mustafa Dede Efendi nin ogludur Seyh Hamdullah tarafindan nesih hatti ile yazilan son donem 15 yuzyil Kuran i Kerim sayfa ornekleriHayatiHattat Piri Seyh Hamdullah in yasam oykusu Dogumu ve egitimi Islam yazi sanatini zirveye tasiyan hattat olarak tanimlanan Seyh Hamdullah Amasya da dogmus Buhara dan Amasya ya goc etmis Seyh Mustafa nin ogludur Dogum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte tarihciler Hicri 833 840 veya Miladi 1426 1429 olabilecegini kaydetmektedirler Hamdullah Celebi dini ilimleri ve edebi bilgileri devrinin meshur alimi Sehzade II Bayezid ve Ahmed in hocasi Hatip Kasim Efendi den tahsil etmis ileri seviyede Arapca ogrenmistir Ilk hat hocasi Sufi Yahya Celebi zade Ali Celebi olmustur Onun Fatih Sultan Mehmet e katip olmasi uzerine Amasya da Hayrettin Halil Celebi hocaliginda yazi egitimini tamamlamistir O alti el yazisini Ya kut El Musta simi nin ardili ve Abdallah Sayrafi ʿAbd Allah Ṣayrafi Tabrizi nin gozbebegi Hayreddin Mar asi Ḵayr al Din Maṛʿasi den ogrendi Seyh Hamdullah asil gelismesini Yakut Musta simi Yaqut Mostaʿṣemi ʿJamal al Din Abu l Majd ve Abdullah Sayrafi nin yazilari uzerinde yaptigi uzun calismalar sonucunda elde etmistir Seyh Hamdullah yazdigi yazi ve kendine has uslubu ile Kibletul Kuttab diye anilmistir Yazi onun elinde o derece gelisip guzellesmistir ki zamanindaki ve daha sonraki hattatlar ona benzemeye calismislarsa da sanatina yaklasabilen cok az olmustur II Bayezid sehzadeligi ve Amasya valiligi sirasinda Seyh Hamdullah ile yakindan ilgilenmis hatta Hamdullah in yazi hokkasini kendi elinde tutarak ustada hizmette bulunmustur Davetlerde de en yakininda oturtmus diger misafirlerden ayri tutmustur II Bayezid Hamdullah i Istanbul a davet ediyor 1481 de Fatih Sultan Mehmed Han in vefati uzerine tahta davet edilen Sehzade Bayezid Amasya dan ayrilirken hocasi Seyh Hamdullah i Istanbul a davet etmistir Bayezid Han in saltanat tahtina cikmasindan bir sure sonra Hamdullah Istanbul a gitmis Amasya da iken arkadaslik yaptigi Hattat Abdullah ve Hattat Cemaleddin Amasi nin evine misafir olmustur Hocasinin Istanbul a geldigini isiten Sultan Bayezid Seyh e olan muhabbetinden ona yakin olmak ve sohbetinde bulunmak icin sarayin harem dairesi civarinda oda tahsis etmistir Daha sonra Seyh Hamdullah saraya katip ve saray huddamligina muallim tayin edilmistir Hamdullah in okculugu Hattatlarin piri Seyh Hamdullah Seyh unvanini ok aticiligindan almistir Ok ve yay yapmakta meshurdur Seyh Hamdullah iyi bir ok aticisi oldugunu 1100 adimlik atisiyla gostermistir Pehlivanlar arasinda ok atis rekoru kirarak menzil sahibi ustat olmustur Bu basarilari sebebiyle Padisah II Bayezid tarafindan Mahmud ve Hamza Dede den sonra Ok Meydani Aticilar Tekkesi Seyhligi ne tayin edilmistir Seyh Hamdullah ayni zamanda iyi bir terzidir Diktigi kaftanlarin dikis yerlerini bulmakta zorlukta cekilirmis II Bayezid in sehzadeligi sirasinda Seyh Hamdullah kendi elleri ile diktigi ve hediye olarak verdigi kaftanda dikis yerleri gizlenmistir Son yillari ve olumu II Bayezid in vefatindan sonra oglu Sultan Selim zamaninda sekiz yil tamamen inzivaya cekilmistir Hem talebe yetistirmis hem de manevi terbiyesine girmis muritlerini irsat ederek gunlerini gecirmistir Kanuni Sultan Suleyman Han in tahta cikmasi ile tekrar padisahin teveccuhune mazhar olmustur 1526 yilinda Istanbul da olmustur Vefat ettiginde yasi doksanin ustundedir Mezari Karacaahmet Mezarligi ndadir Celi sulus hatla yazilmis mezartasi kitabesinde Reisu l hattatin Hamdullah el maruf bi ibni s Seyh rahmetullahi aleyh Hicri 927 Miladi 1521 yazilidir Eserleri Seyh Hamdullah doksani asan yasi ile hayata veda ettigi zaman geride 30 Mushaf i Serif 50 En am i Serif ve cuz 121 murakka ve kit a 8 ilmi eser 6 dua mecmuasi birakmistir Ilim ve sanat dunyamiza bilhassa alti nevi yazida eserler vermistir 47 adet Mushaf i Serif Mesarik ve Mesahib i Serif bine ulasan Enam Kehf Nebe sureleri tomar kit a ve murakka yazmistir Mimaride tezyini bir unsur olan celi yazilarla pek az mesgul olmakla beraber bilinen celi yazilari Istanbul un Firuz Aga Camii Davut Pasa Camii Bayezid Camii kitabeleri ile Edirne Bayezid Camii kitabeleri onun eseridir Ayrica 15 yuzyilda Seyh Hamdullah tarafindan Kur an kopyalanmistir Notlar Hattatlarin ayri ayri kagitlara yazip sonra bir arada mecmua haline getirdikleri meskler a bkz mecmua mesk BSTS Kitaplikbilim Terimleri Sozlugu ed Dortluk Guncel Turkce Sozluk is ena m din b esk Bazi ayet ve sureleri iceren dua kitabi Guncel Turkce SozlukKaynakcaDis baglantilarWikimedia Commons ta Seyh Hamdullah ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Seyh Hamdullah in yazdigi Kuran sureleri 22 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce