Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1576 kanamalı ateş salgını günümüz Meksika'sında bulunan, 16. yüzyılda Yeni İspanya diye bilinen bölgede gerçekleşen genel olarak kanamalı salgın denilen bir ya da birden fazla hastalık dolayısıyla gerçekleşen milyonlarca ölüme denmektedir.
Salgının nedeni bilinmemektedir ama yerli bir kanamalı ateş türü olabileceği, belki de son 500 yılda o bölgede beliren en kötü kuraklık ve Avrupa istilasının ardından Meksika yerlilerinin yaşam şartları dolayısıyla salgının daha da çok yayılmış olabileceği düşünülmektedir. Bazı tarihçiler salgının sebebinin tifüs, kızamık ya da çiçek hastalığı olduğu teorisinde bulunmuşlardır ama belirtiler uyuşmamıştır.
Tarihi
Kanamalı ateş salgını genellikle büyük bir kuraklığın iki yılı içerisinde gerçekleşirken yağmurlu mevsimin iki yılı içerisinde de "matlazahuatl" denen bir hastalık ortaya çıkmıştır. 1576'daki salgın, Venezuela'dan Kanada'ya doğru ilerleyen kuraklıktan sonra gerçekleşmiştir.Kuraklık ile hastalık arasındaki korelasyon ise kuraklıktan sonra gelen yağmurda, kanamalı ateş hastalığını taşıyan Calomys ismindeki fare cinsinin nüfusu, koşullar iyileştikçe artmıştır. Kanamalı ateş olduğundan şüphelenilen toplam 12 tane salgın olmuştur, en büyükleri ise 1545, 1576, 1736 ve 1813 yıllarında gerçekleşmiştir.
Etimoloji
Hastalığın asıl ismi (Cocoliztli) Nahuatl dilindeki "haşere" kelimesinden veya illet, hastalıık ya da vebadan gelmiştir. Ama orijinal isim, ilk defa 1545'te belirip Yerli ve İspanyol benzerlerini öldüren isimsiz hastalığa da bu isim verildiğinde asıl taşıdığı anlamı kaybetmiştir.
Belirtileri
1576'daki salgına tanık olmuş bir hekim olan Francisco Hernandez'e göre, hastalığın belirtileri ateş, şiddetli baş ağrısı, baş dönmesi, siyah dil, koyu renkli idrar, dizanteri, şiddetli karın ve göğüs ağrısı, baş-boyun nodülleri, nörolojik bozukluklar, sarılık ve burundan, gözlerden ve ağızdan aşırı kanamadır; ölüm ise 3 ila 4 gün arasında gerçekleşmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c Acuna-Soto, R; Stahle, DW; Cleaveland, MK; Therrell, MD (Nisan 2002). "Megadrought and megadeath in 16th century Mexico". Emerging Infectious Diseases. 8 (4). ss. 360-2. doi:10.3201/eid0804.010175. (PMC) 2730237 $2. (PMID) 11971767.
- ^ (PDF). Instituto Nacional de Antropología e Historia. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2015.
- ^ a b (PDF). Universidad Autónoma Metropolitana. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2015.
- ^ a b ""Huey cocoliztli" en el México del siglo XVI: ¿una enfermedad emergente del pasado?". www.madrimasd.org. 23 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.
- ^ "Cocoliztli y Matlazahuatl". www.zocalo.com.mx. 3 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Kasım 2015.
- ^ a b . www.ciudadania-express.com. 11 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2015.
Dış bağlantılar
- "Megadeath in Mexico". discovermagazine.com. 19 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2015.
- "'Ebola' bug wiped out the Aztecs". The Guardian. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2015.
- "Expert: Native disease killed Aztecs, not outsiders". chron.com. 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1576 kanamali ates salgini gunumuz Meksika sinda bulunan 16 yuzyilda Yeni Ispanya diye bilinen bolgede gerceklesen genel olarak kanamali salgin denilen bir ya da birden fazla hastalik dolayisiyla gerceklesen milyonlarca olume denmektedir Yerli kurbanlar derleme tarihi 1540 1585 Salginin nedeni bilinmemektedir ama yerli bir kanamali ates turu olabilecegi belki de son 500 yilda o bolgede beliren en kotu kuraklik ve Avrupa istilasinin ardindan Meksika yerlilerinin yasam sartlari dolayisiyla salginin daha da cok yayilmis olabilecegi dusunulmektedir Bazi tarihciler salginin sebebinin tifus kizamik ya da cicek hastaligi oldugu teorisinde bulunmuslardir ama belirtiler uyusmamistir Tarihi16 yuzyilda Meksika daki nufus azalisi tekrar eden kanamali ates salgini yuzunden giderek azalis bas gostermistir Kanamali ates salgini genellikle buyuk bir kurakligin iki yili icerisinde gerceklesirken yagmurlu mevsimin iki yili icerisinde de matlazahuatl denen bir hastalik ortaya cikmistir 1576 daki salgin Venezuela dan Kanada ya dogru ilerleyen kurakliktan sonra gerceklesmistir Kuraklik ile hastalik arasindaki korelasyon ise kurakliktan sonra gelen yagmurda kanamali ates hastaligini tasiyan Calomys ismindeki fare cinsinin nufusu kosullar iyilestikce artmistir Kanamali ates oldugundan suphelenilen toplam 12 tane salgin olmustur en buyukleri ise 1545 1576 1736 ve 1813 yillarinda gerceklesmistir EtimolojiHastaligin asil ismi Cocoliztli Nahuatl dilindeki hasere kelimesinden veya illet hastaliik ya da vebadan gelmistir Ama orijinal isim ilk defa 1545 te belirip Yerli ve Ispanyol benzerlerini olduren isimsiz hastaliga da bu isim verildiginde asil tasidigi anlami kaybetmistir Belirtileri1576 daki salgina tanik olmus bir hekim olan Francisco Hernandez e gore hastaligin belirtileri ates siddetli bas agrisi bas donmesi siyah dil koyu renkli idrar dizanteri siddetli karin ve gogus agrisi bas boyun nodulleri norolojik bozukluklar sarilik ve burundan gozlerden ve agizdan asiri kanamadir olum ise 3 ila 4 gun arasinda gerceklesmektedir Kaynakca a b c Acuna Soto R Stahle DW Cleaveland MK Therrell MD Nisan 2002 Megadrought and megadeath in 16th century Mexico Emerging Infectious Diseases 8 4 ss 360 2 doi 10 3201 eid0804 010175 PMC 2730237 2 PMID 11971767 PDF Instituto Nacional de Antropologia e Historia 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 30 Kasim 2015 a b PDF Universidad Autonoma Metropolitana 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2015 a b Huey cocoliztli en el Mexico del siglo XVI una enfermedad emergente del pasado www madrimasd org 23 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Kasim 2015 Cocoliztli y Matlazahuatl www zocalo com mx 3 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Kasim 2015 a b www ciudadania express com 11 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2015 Dis baglantilar Megadeath in Mexico discovermagazine com 19 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2015 Ebola bug wiped out the Aztecs The Guardian 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2015 Expert Native disease killed Aztecs not outsiders chron com 13 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2015