2020 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti hükûmet krizi

2020 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti hükûmet krizi, 7 Ekim 2020 tarihinde Ersin Tatar başbakanlığındaki Ulusal Birlik Partisi (UBP) - Halkın Partisi (HP) koalisyon hükûmetinden HP kanadının çekilmesiyle başlayıp, 9 Aralık 2020 tarihinde Ersan Saner başkanlığında Ulusal Birlik Partisi (UBP) - Demokrat Parti (DP) - Yeniden Doğuş Partisi (YDP) koalisyon hükûmetinin kurulmasıyla sonuçlanan hükûmet krizidir.

Arka plan

2018 genel seçimlerinden sonra oluşan parlamento aritmetiğinde, dörtlü koalisyon Erhürman Hükûmeti'nin düşmesinin ardından Mayıs 2019'da UBP-HP koalisyon hükûmeti, Ersin Tatar'ın Başbakanlığında ve HP'den Kudret Özersay'ın Başbakan Yardımcılığında ülkeyi yönetmekteydi. Bu süreçte 2020 cumhurbaşkanlığı seçimine gidilirken görevdeki Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı'ya karşı Tatar ve Özersay da aday olarak kampanya yürütmekteydiler.

Halkın Partisinin hükûmetten çekilmesi

6 Ekim 2020'de, cumhurbaşkanlığı seçimi öncesindeki haftada, Başbakan Ersin Tatar'ın Halkın Partisi kanadıyla görüşmeden Türkiye'de Recep Tayyip Erdoğan'la birlikte Maraş'ın sahil şeridinin açılacağını açıklaması üzerine, Halkın Partisi hükûmetten çekilme kararı aldı.

Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, ilk açıklamasında açılım kararından Tatar'ı araması üzerine "birkaç saat önce" haberi olduğunu, bunun koalisyonun tek bir kanadının attığı bir adım olduğunu, Maraş'ın açılması projesinin hayata geçmesi için Bakanlar Kurulu kararı gerekip bunun yalnızca bir açıklama olduğunu söyledi. Bunun ardından toplanan Halkın Partisinin Parti Meclisi, Maraş'ın "seçim malzemesi" edilmiş olması ve "Kudret Özersay'ın devre dışı bırakılmış olması" nedeniyle hükûmetten çekilme kararı aldı, Parti Başkanı Yenal Senin, kararın müsebbibi olarak Ersin Tatar'ı gösterdi. Hükûmetten çekilme kararının ardından Özersay, "Cumhurbaşkanı adayları, nasıl devletin kurumunu yok sayar? Nasıl bir koalisyon ortağının iradesi yok sayılır? Kıbrıs Türk halkının iradesi nasıl yok sayılır?" açıklamasında bulundu. Tatar ise yaptığı açıklamada çekilme kararını doğru bulmadığını, Maraş kararını kesinleştirdiğinde Özersay'ı arayıp ilettiğini ve devre dışı bırakma iddiasının gerçeği yansıtmadığını ifade etti.

Hükûmet meclisteki çoğunluk desteğini kaybetse de, Tatar Cumhurbaşkanı Akıncı'ya hükûmetin istifasını sunmadığı, mecliste de güvensizlik önergesi oylanmadığı için hükûmet hukuken görevde kaldı.

Ersin Tatar'ın Cumhurbaşkanı olması

Cumhurbaşkanlığı seçiminin 18 Ekim'de gerçekleşen ikinci turunda cumhurbaşkanı seçilen Ersin Tatar, 19 Ekim 2020 tarihinde seçim tutanağını aldı ve üç gün içerisinde Başbakanlık ile Cumhurbaşkanlığı arasında tercih yapması talep edildi. 21 Ekim tarihinde Tatar, kendisinin UBP genel başkanlığının düşmesinin ardından kurultay yapılacağını ve bu kurultayda yeni bir genel başkan seçileceğini, bu genel başkana hükûmeti kurma görevi vereceğini, ancak bu gerçekleşene kadar Cumhurbaşkanı sıfatıyla Bakanlar Kurulu toplantılarına başkanlık edeceğini söyledi, "Yeni hükümet kurulana kadar, mevcut hükümet görev başındadır." ifadesini kullandı. Böylece Tatar yerine Başkanlığa vekâlet edecek birini görevlendirmedi.

23 Ekim günü Tatar'ın Cumhurbaşkanlığını devralmasıyla Başbakanlık makamı pratikte boşaldı ve hukuki olarak belirsiz bir durum oluştu. Kıbrıs Türk Barolar Birliği Başkanı Hasan Esendağlı'nın da aralarında bulunduğu muhtelif hukukçular Tatar'ın Cumhurbaşkanı olmasıyla birlikte Başbakanlık makamının boşaldığını, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası gereği başbakanın yokluğunda Bakanlar Kurulunun da var olamayacağını, dolayısıyla ülkede hükûmetin hukuki olarak ortadan kalktığını ifade etti.

Cumhurbaşkanı Tatar, 25 Ekim günü konuyla ilgili açıklamasında "Ben birine şimdi vekalet versem, hukukçular diyor ki Başbakanlığın düştüğü gün -ki düştü-, vekaletin yoktur. Yani Başbakan değilsin, kimin vekaletini kime veriyorsun. Orası boştur. Ben de dedim ki mademki Cumhurbaşkanının Bakanlar Kurulu’na başkanlık etme yetkisi var her zaman, ben de düne kadar Başbakandım, bundan daha mantıklı ne olabilir." dedi.

26 Ekim günü hükûmetin durumu, mecliste gerçekleşen oturumda değerlendirildi. Ana muhalefet lideri, Cumhuriyetçi Türk Partisi Genel Başkanı Tufan Erhürman, Tatar'a Cumhurbaşkanı olmadan vekâleti bir bakana bırakması gerektiğini ifade ettiklerini, bunu yapmamasıyla birlikte Bakanlar Kurulunun da Tatar'ın Cumhurbaşkanı olmasıyla ortadan kalktığını ve yasal olarak toplanamayacağını söyledi.

Ulusal Birlik Partisi kurultayı

7 Kasım 2020 tarihinde gerçekleşecek UBP Kurultayı'nın ardından Ulusal Birlik partisi Genel Başkan Vekili Ersan Saner'in görevi yeni seçilen Başkan'a bırakması bekleniyordu. Ancak ikinci tura kalan Faiz Sucuoğlu ve Hasan Taçoy'un adaylıktan çekilmesiyle, yeniden düzenlenecek olağanüstü kurultaya Ersan Saner'in tek aday olarak girmesi, 10 ay sonra düzenlenecek olağan kurultaya kadar Ersan Saner'in parti başkanlığına devam etmesi, böylece hükûmeti kurarak Başbakanlık yapması kararı alındı. Bu süreçte özellikle Faiz Sucuoğlu'nun dış baskı gördüğü iddiası Kıbrıs Türk basınında yer aldı. Böylece seçimli kurultayın 10 ay sonra tekrar gerçekleştirilmesi konusunda anlaşıldı.

Hükümetin kurulma süreci

Cumhurbaşkanı Ersin Tatar tarafından 7 Kasım 2020 tarihinde hükûmeti kurma görevi Ulusal Birlik partisi Genel Başkan Vekili Ersan Saner'e verildi. Ersan Saner, diğer siyasi partilerle 14 gün süren temaslar sonucunda hükûmeti kuramayarak 21 Kasım 2020 tarihinde görevi iade etti. 21 Kasım 2020 tarihinde hükûmeti kurma görevi verilen Cumhuriyetçi Türk Partisi Genel Başkanı Tufan Erhürman'ın da 3 Aralık 2020 tarihinde hükûmeti kuramayıp görevi iade etmesi üzerine Cumhurbaşkanı Ersin Tatar tarafından 7 Aralık 2020 tarihinde Ersan Saner ikinci kez hükûmeti kurmakla görevlendirildi. 8 Aralık 2020 tarihinde Ulusal Birlik Partisi - Demokrat Parti - Yeniden Doğuş Partisi Koalisyon Hükûmeti protokolü imzalandı. 9 Aralık 2020 tarihinde bakanlar kurulu listesi Cumhurbaşkanı Ersin Tatar tarafından onaylanınca KKTC hükûmet krizi sona erdi.

Kaynakça

1. ^ "Halkın Partisi hükümetten çekilme kararı aldı!". Kıbrıs Postası. 6 Ekim 2020. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
2. ^ "Tatar'a yüklenen Kudret Özersay'dan Maraş açıklaması: "Bu Maraş'ın açılması değil, Maraş'a dair açıklamadır"". Kıbrıs Postası. 6 Ekim 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
3. ^ "Yenal Senin HP'nin hükümetten çekildiğini doğruladı: "Hükümetin bozulma sebebi Ersin Tatar'dır"". Kıbrıs Postası. 6 Ekim 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
4. ^ "Özersay Genç Tv'de açıkladı: "Koalisyon ortağının iradesi yok sayıldı"". 6 Ekim 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
5. ^ "Tatar: "Hayırlı olmasını dilerim"". Yenidüzen. 6 Ekim 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
6. ^ . Yenidüzen. 19 Ekim 2020. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020. 
7. ^ . BRT. 21 Ekim 2020. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020. 
8. ^ ^{a b} Alasya, Fehime (27 Ekim 2020). . Yenidüzen. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020. 
9. ^ . Yenidüzen. 25 Ekim 2020. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020. 
10. ^ . Kıbrıs Genç TV. 26 Ekim 2020. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020. 
11. ^ . Diyalog. 6 Kasım 2020. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
12. ^ . Haber Kıbrıs. 5 Kasım 2020. 5 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
13. ^ . Hürriyet. 7 Kasım 2020. 7 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020. 
14. ^ . Anadolu Ajansı. 21 Kasım 2020. 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
15. ^ . Anadolu Ajansı. 7 Aralık 2020. 7 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020. 
16. ^ . Anadolu Ajansı. 8 Aralık 2020. 8 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
17. ^ . Anadolu Ajansı. 9 Aralık 2020. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.