Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Açık erişim (AE) dergileri "internetin kendisine erişim dışında finansal, yasal veya teknik bariyer olmaksızın" okuyucuya çevrimiçi ulaşılabilir olan bilimsel dergilerdir. Fiyat bariyerleri (örn. abonelik, lisans ücretleri, görülme-başına-ödeme ücretleri) ve çoğu ruhsat baryerleri (örn. telif hakkı ve lisans verme kısıtlamaları) kaldırılır. Açık erişim dergileri okuyucuya ücretsiz erişilebilir olmasına karşın yine de bu dergilerin yapım ve yayımına ilişkin ücretlendirmeler bulunmaktadır. Bazıları finanse edilmiştir, bazıları ise yazar adına ödeme gerektirmektedir.
Bazı açık erişim dergileri bir akademik kurum, bilinen bir topluluk veya bir devlet bilgilendirme merkezi tarafından finanse edilmiştir . Diğerleri ise "makale yapım ücretleri"nin ödenmesiyle yazıyı sunan yazarlar tarafından finanse edilir, para araştırmacılara genellikle bağlı oldukları kurum veya fonlama ajansları tarafından sağlanır. Bazen ayırımlarını vurgulamak amacıyla bunlardan sırasıyla "altın" ve "platin" modeller olarak bahsedilir. ancak bunun dışında da "altın" AE hem finanse edilen hem de edilmeyen AE'den bahsetmek amacıyla kullanılan bir tabirdir.
2009 yılında, ortalama 190,000 makale yayınlayan yaklaşık 4,800 aktif açık erişim dergisi vardı. Ekim 2015'ten itibaren, Directory of Open Access Journals'te listelenmiş açık erişim dergilerinin sayısı 10,000'in üzerine yükseldi. 2013'te atıf indeksleri AHSCI (The Advanced Host Controller Interface), SCI (Science Citation Index) ve SSCI (Social Sciences Citation Index)'daki rastgele dergilerde yapılan çalışmayla, dergilerin %88'inin erişime kapalı %12'sininse erişime açık olduğu sonucuna varıldı.
Açıklık
Açık erişim dergilerinin; tüm içeriği erişilebilir olan "tam açık erişim dergileri", içeriğin bir kısmı erişilebilir olan "melez açık erişim dergileri" ve içeriği belirli bir sürenin ardından (örn. 12 veya 24 ay) erişilebilir hale getirilmiş "gecikmeli açık erişim dergileri" dahil olmak üzere birçok çeşidi vardır. "Açık erişim dergileri" açık erişim sağlamanın iki genel metodundan biridir. Diğer metot ise bir veri havuzunda kendi kendine arşivlemedir (yukarıda bahsedilen "altın yol"a karşıt olarak, bazen "açık erişime giden yeşil yol" olarak da anılır). Bir açık erişim dergisinin yayınlayıcısı "açık erişim editörü" olarak bilinir ve bu sürece "açık erişim yayınlama" denir.
Tarihçe
Bilimsel dergilerin ortaya çıkışından beri birçok dergi finanse edilmektedir.Gelişmekte olan üst düzey eğitim ve araştırma tesislerine sahip ülkelerde, ülkenin bilimsel ve akademik araştırmacılarının yayım masraflarının karşılanması, hatta insanların bu dergilerde yayın yapmasının sağlanması, bu dergilere saygınlık ve görünürlük kazandırılması oldukça yaygındır. Bu tür maddi yardımlar günümüzde genellikle evrensel olmakla birlikte; zamanda bazen abonelik ücretini azaltmak adına kısmi olmakta, bazen de kendi ülkelerindeki okuyucular için tamamını karşılar nitelikte olmaktaydı.
İlk "sadece-dijital", ücretsiz dergiler 1980'lerin sonu, 1990'ların başında internette yayınlandı.Bu dergiler halihazırda var olan altyapıları (e-posta ve haber grupları gibi) ve gönüllü iş gücünü kullandılar ve hiçbir kazanç sağlama amacı olmadan geliştirildiler. Bryn Mawr Classical Review, Postmodern Culture, Psycoloquy ve The Public-Access Computer Systems Review bu dergilere verilebilecek örnekler arasındadır..
İlk çevrimiçi dergilerden , GeoLogic, Terra NOVA, Paul Browning tarafından 1989'da yayınlandı. Ayrı bir dergi değil, TerraNova'nın elektronik bir bölümüydü. Dergi, erişime açık olmayı 1997'de editörlerin (EUG) ve yayınevinin (Blackwell) izlediği politikadaki değişiklik sebebiyle durdurdu.
Bunu tamamen açık bilimsel dergiler takip etti.1998'de, Journal of Medical Internet Research adıyla tıp alanındaki ilk açık erişim dergilerinden biri oluşturuldu. 1999'da ise ilk sayısını yayınladı. Journal of Surgical Radiology dergisi tarafından daha alışılmadık metodlardan biri değerlendirilerek harici gelirlerin net kazancını editörlerin çabalarına karşılık kullandılar.
Biyolojik ve jeolojik bilimler arasında paleontoloji 1998'de Palaentologia Electronica ile ön plana çıktı. İlk sayıları basılı dergilerine olan aboneliklere eş sayılabilir, tahmini 3,000, okuyucu tarafından 100,000 görülmeye ulaştı. Sadece dijital formdaki biyoloji dergilerinin karşılaştığı zorluklardan biri ise; kağıt formatı dışında yayınlanan bilimsel terimlere International Code of Zoological Nomenclature (uluslararası Zoolojik Terimlendirme Yasası) tarafından sağlanan himayenin sağlanmamasıydı, ancak bu sorunun üstesinden 1999'da yasanın revize edilmesiyle (1 Ocak 2000'den itibaren geçerli) gelindi.
2000-2009on yılı içinde açık erişim dergilerinin sayısı tahmini %500 gibi bir oranla arttı. Ayrıca, yılda açık erişim dergilerinde yayınlanan ortalama makale sayısı da aynuı dönemde 20'den yaklaşık 40'a yükseldi. Bu durumun sonucu olarak açık erişimli makale sayısı o dönemde %900 oranında artmış oldu.
Açık erişim dergilerinin finanse edilmesi
Açık erişim dergileri yayım ücreti alanlar ve almayanlar olarak ayrılır.
Ücrete dayalı açık erişim dergileri
Ücrete dayalı açık erişim dergileri yazar adına ödeme gerektirir. Gerekli para yazar tarafından da karşılanabilmekle birlikte genellikle yazarın araştırma hibesinden veya işvereni tarafından karşılanır. Ekonomik zorluk durumlarında (yazarın daha az gelişmiş bir ekonomiden olduğu örnekler de dahil) çoğu dergi ücretin tamamından ya da bir kısmından feragat etmektedir. Yayım ücreti alan dergiler rutin olarak, eş teftiş yürüten editörlerin, yazarların ücret muafiyetini talep edip etmediklerini ya da ücret muafiyetlerine izin verilip verilmediğini bilmemesinden ve her belgenin dergide herhangi bir mali hissesi olmayan, bağımsız bir editör tarafından onaylandığından emin olmak adına çeşitli uygulamalarda bulunurlar. Ödemeler genellikle yayınlanan makale başına iken (örn. BMC dergileri veya PLOS ONE), ödemeleri gönderilen taslak metin başına (örn. Atmospheric Chemistry and Physics) veya yazar başına (PeerJ) uygulayan dergiler de vardır. 2013'te yapılan bir çalışmaya göre Directory of Open Access Journals'teki (DOAJ) dergilerin yalnızca %28'i yazarlardan ödeme yapmasını şart koşmaktadır, ancak bu rakam bilimsel ve tıbbi odaklı dergilerde daha yüksek (sırasıyla %43 ve %47), sanatsal ve beşeri yayın yapan dergilerde en düşüktür (sırasıyla %0 ve %4).
Ücretsiz açık erişim dergileri
Ücretsiz açık erişim dergileri çeşitli iş modelleri kullanır. Peter Suber demiştir ki: "Bazı ücretsiz açık erişim dergileri üniversiteler, laboratuvarlar, araştırma merkezleri, kütüphaneler, hastahaneler, müzeler, bilinen topluluklar, vakıflar veya devlet ajanslarından direkt veya indirekt yardım alırlar. Bazıları açık erişimli olmayan yayımlar serisinden gelen geliri alırlar. Bazıları ise reklamcılık, yedek servisler, üyelik ödemeleri, bağışlar, yeniden baskılar, premium nüshasının bir baskısından gelen geliri alır. Birçoğu gönüllülük esasına dayanır. Bazıları ise şüphesiz ki bu yöntemlerin bir birleşimini kullanır."
Münazara
Açık erişim dergilerinin avantajları ve dezavantajları bilim adamları ve yayıncılar arasındaki birçok tartışmanın konusudur. Mevcut yayın kuruluşlarının açık erişim dergilerinin yayınlanmasına tepkileri yeni bir açık erişim iş modeline şevkle yaklaşmak, mümkün olan ücretsiz ve açık erişimi sağlamaya yönelik deneyler yapmakla; açık erişim önerilerine karşı etkin lobi çalışmaları arasında değişmektedir. BioMed Central ve Public Library of Science gibi birçok yayın kuruluşu açık erişim yayıncıları olarak başlamışlardır.
Açık erişim dergilerinin,özellikle gelişmekte olan ülkelerde geçerli olmak üzere, bariz avantajlarından biri abonelik gerektiren bir kütüphaneyle bağlantısına bakmaksızın bilimsel yayınlara ücretsiz erişim ve kamuya geliştirilmiş erişim sağlamasıdır. Budapeşte Açık Erişim Girişimi'nde akademik çevrede ve endüstride yapılan araştırmaların daha az masraflı olacağı iddia edilse de, geri kalan kesim AE'nin yayımcılığın toplam masrafını artıracağını öne sürdü.
Açık erişime karşı geliştirilen temel argüman "emsal değerlendirme" sistemine gelebilecek zarardır, bu bağlamda bilimsel dergi yayıncılığının genel kalitesinin eksileceği öne sürülür. Örneğin 2009'da bir bilgisayar programı tarafından meydana getirilen aldatmaca bir derginin yayımı "yazar yayım için ödeme yapar" modeliyle büyük bir yayın kuruluşu tarafından kabul edilmiştir. Benzer bir vakada, 2013'te, Science dergisi ve popüler bilim yayımlarında çalışan bir yazar bazı dergilere bir liken bileşeninin sözde etkileri ile ilgili oldukça hatalı bir belgeyi sunarak açık erişim sistemini hedef almıştır. Bu dergilerin,Journal of Natural Pharmaceuticals dahil olmak üzere, %60'ı bu sahte tıbbi yazıyı kabul etmiş ancak en köklüleri olan PLOS ONE bu yazıyı reddetmiştir. Sonuç olarak, bu deney kendisi "emsal değerlendirme"ye uygun olmadığı, kusurlu bir metodolojiye sahip olması ve bir kontrol grubunun olmayışı açısından eleştirilmiştir. Bunun yanı sıra birçok daha yeni açık erişim dergisi on yıllardır piyasada olan aboneli kopyalarının ününün eksikliğini çekmektedir Bu etki 2001'den beri azaldığı halde PLOS ONE ve BioMedCentral gibi yüksek kalite, profesyonel açık erişim yayınevlerinin aciliyetini yansıtmaktadır.
Açık erişim modelinin muhalifleri "erişim için ödeme" modelinin yayın kuruluşlarının çalışmalarının karşılığının layıkıyla verildiğinden emin olmak adına gerekli olduğunu iddia etmektedirler. "Erişim için ödeme"yi destekleyen bilimsel dergi yayıncıları; bilimsel bir adı sürdürme, emsal değerlendirmeyi ayarlama, makaleleri düzenleme ve indekslemedeki "bekçi" rollerinin bir açık erişim modeliyle tedarik edilmeyen ekonomik kaynaklar gerektirdiğini öne sürmektedirler. Muhalifleri açık erişimin gelişmekte olan ülkeler için adil erişimi garanti etmek adına gerekli olmadığını; farklılaştırılmış ücretlendirmenin veya gelişmiş ülkeler veya kuruluşlar tarafından yapılacak maddi yardımın mal sahibi dergilere erişimi makul fiyatlı yapabileceğini savunurlar. Bazı eleştirmenler ayrıca yazar masraflarının finanse edilmesindeki eksikliğe de dikkat çekerler.
Açık erişim atıflarının avantajına dair testler
Zaman içinde açık erişim yazarlarına yapılan atıf oranlarının daha yüksek olduğuna dair iddialar öne sürülmüştür. Fakat yakın zamanda yapılan bir çalışma 2 yıllık bir zaman diliminde (2010/11) yapılan tüm atıfların oranının aboneli dergilerde %30 daha yüksek olduğu sonucunu ortaya koymuştur. Bilim dalının, derginin geçmişinin ve yayınevinin bulunduğu yerin kontrolünden sonra, 1996'dan önce açılışı yapılmış dergiler hariç dergilerde farkların büyük oranda ortadan kalktığı görülmüştür.
İki büyük çalışma açık erişim makalelerinin daha çok atıfa yol açtığı iddiası hakkında birbirine karşıdır. Cornell Üniversitesi araştırmacıları; bilim dalları, sosyal bilimler, beşeri bilimler üzerine 36 katılımcı açık erişim dergisiyle rastgele kontrol edilen bir deneme sonucunda makale indirmeleri ve atıfları üzerinde ücretsiz erişimin etkisi üzerine bir rapor yayınladılar. Açık erişim şartlarındaki makaleler (n=712) belirgin olarak daha çok indirme aldılar ve ilk yıl içinde daha geniş bir okuyucu kitlesine ulaştılar ancak 3 yıl içinde bakıldığında aboneli erişimli control makale grubuna (n=2533) göre daha sık veya daha erkenden yapılan atıfların yer almadığı görüldü.
Açık erişimin belirgin olarak daha çok atıfa yol açtığını gösteren de büyüklü küçüklü birçok çalışma bulunmaktadır. Örneğin; 2010'da Cornell Üniversitesi'nin çalışmasından çok daha geniş bir örnek yelpazesinde (1,984 dergide 27,197 makale), rastgele açık erişim yerine kurumsal olarak himaye altındaki açık erişimi bir çalışmaya göre used institutionally mandated open access instead of randomized open access to control for any bias on the part of authors toward self-selectively making their better (hence more citeable) articles open access. The result was a replication of the repeatedly reported open access citation advantage, with the advantage being equal in size and significance whether the open access was self-selected or mandated.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Suber, Peter (2012).
- ^ Machovec, G. (2013).
- ^ Öchsner, A. (2013).
- ^ Siân Harris (August 2012), "Moving towards an open access future: the role of academic libraries", A report on a roundtable commissioned by SAGE, in association with the British Library. [1] 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Björk, Bo-Christer (2011).
- ^ "Directory of Open Access Journals (DOAJ)" 27 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Fuchs, Christian and Marisol Sandoval (2013).
- ^ Eve, Martin (2014).
- ^ Jacobs, Neil (2006).
- ^ See (especially if the link in some other footnote -- for Terra NOVA -- the one that says "failed verification, August 2013" -- which iirc displays as "[not in citation given]" -- seems to be a dead link)
- ^ []
- ^ "The Journal of Medical Internet Research" 17 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[]
- ^ "Journal of Surgical Radiology"[][]
- ^ Polly, P. David.
- ^ Kozak, Marcin; Hartley, James (Dec 2013).
- ^ Suber, Peter (November 2, 2006).
- ^ "The Life and Death of an Open Access Journal: Q&A with Librarian Marcus Banks" 24 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ "Gold open access in practice: How will universities respond to the rising total cost of publication?" 1 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Gilbert, N. (2009).
- ^ John Bohannon.
- ^ Eve, Martin (3 October 2013).
- ^ Michael, Eisen (3 October 2013).
- ^ Bo-Christer Björk and David Solomon (2012).
- ^ Vogel, Gretchen (January 14, 2011).
- ^ Eysenbach, G. (2006).
- ^ Björk, B. C.; Solomon, D. (2012).
- ^ Davis, P. M; Lewenstein, B. V; Simon, D. H; Booth, J. G; Connolly, M. J L (2008).
- ^ Davis, P. M. (2011).
- ^ Gargouri, Y., Hajjem, C., Lariviere, V., Gingras, Y., Brody, T., Carr, L. and Harnad, S. (2010).
Daha detaylı bilgi
- OA journal business models 18 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. A community-edited list at the Open Access Directory 11 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- Okerson, Ann; O'Donnell, James (Eds.) (June 1995). Scholarly Journals at the Crossroads: A Subversive Proposal for Electronic Publishing 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[2] 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Washington, DC: Association of Research Libraries. ISBN 0-918006-26-0. .
- Willinsky, John (2006). (PDF). Cambridge, MA: MIT Press. ISBN 9780262512664.
- Bergstrom, Theodore C.; Carl T. Bergstrom (May 2, 2004). (PDF). Retrieved 2008-07-20.
- (PDF). United Kingdom: Working Group on Expanding Access to Published Research Findings. 2012. Retrieved 15 July 2012.
- Why A Fake Article Titled "Cuckoo for Cocoa Puffs?" 19 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .Was Accepted By 17 Medical Journals 19 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. "A Harvard scientist wanted to see exactly how easy it is to get medical research published. In some cases, $500 is pretty much all it takes." By Elizabeth Segran, Fast Company (magazine)
Dış bağlantılar
- Open Access Directory 5 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Paperity 8 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - a list of several thousand open access journals, gold and hybrid, aggregated in Paperity
- : openaccessarticles.com, is an online directory that indexes and provides access to quality open access, peer-reviewed articles information."
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Acik erisim AE dergileri internetin kendisine erisim disinda finansal yasal veya teknik bariyer olmaksizin okuyucuya cevrimici ulasilabilir olan bilimsel dergilerdir Fiyat bariyerleri orn abonelik lisans ucretleri gorulme basina odeme ucretleri ve cogu ruhsat baryerleri orn telif hakki ve lisans verme kisitlamalari kaldirilir Acik erisim dergileri okuyucuya ucretsiz erisilebilir olmasina karsin yine de bu dergilerin yapim ve yayimina iliskin ucretlendirmeler bulunmaktadir Bazilari finanse edilmistir bazilari ise yazar adina odeme gerektirmektedir Bazi acik erisim dergileri bir akademik kurum bilinen bir topluluk veya bir devlet bilgilendirme merkezi tarafindan finanse edilmistir Digerleri ise makale yapim ucretleri nin odenmesiyle yaziyi sunan yazarlar tarafindan finanse edilir para arastirmacilara genellikle bagli olduklari kurum veya fonlama ajanslari tarafindan saglanir Bazen ayirimlarini vurgulamak amaciyla bunlardan sirasiyla altin ve platin modeller olarak bahsedilir ancak bunun disinda da altin AE hem finanse edilen hem de edilmeyen AE den bahsetmek amaciyla kullanilan bir tabirdir 2009 yilinda ortalama 190 000 makale yayinlayan yaklasik 4 800 aktif acik erisim dergisi vardi Ekim 2015 ten itibaren Directory of Open Access Journals te listelenmis acik erisim dergilerinin sayisi 10 000 in uzerine yukseldi 2013 te atif indeksleri AHSCI The Advanced Host Controller Interface SCI Science Citation Index ve SSCI Social Sciences Citation Index daki rastgele dergilerde yapilan calismayla dergilerin 88 inin erisime kapali 12 sininse erisime acik oldugu sonucuna varildi AciklikAcik erisim dergilerinin tum icerigi erisilebilir olan tam acik erisim dergileri icerigin bir kismi erisilebilir olan melez acik erisim dergileri ve icerigi belirli bir surenin ardindan orn 12 veya 24 ay erisilebilir hale getirilmis gecikmeli acik erisim dergileri dahil olmak uzere bircok cesidi vardir Acik erisim dergileri acik erisim saglamanin iki genel metodundan biridir Diger metot ise bir veri havuzunda kendi kendine arsivlemedir yukarida bahsedilen altin yol a karsit olarak bazen acik erisime giden yesil yol olarak da anilir Bir acik erisim dergisinin yayinlayicisi acik erisim editoru olarak bilinir ve bu surece acik erisim yayinlama denir TarihceBilimsel dergilerin ortaya cikisindan beri bircok dergi finanse edilmektedir Gelismekte olan ust duzey egitim ve arastirma tesislerine sahip ulkelerde ulkenin bilimsel ve akademik arastirmacilarinin yayim masraflarinin karsilanmasi hatta insanlarin bu dergilerde yayin yapmasinin saglanmasi bu dergilere sayginlik ve gorunurluk kazandirilmasi oldukca yaygindir Bu tur maddi yardimlar gunumuzde genellikle evrensel olmakla birlikte zamanda bazen abonelik ucretini azaltmak adina kismi olmakta bazen de kendi ulkelerindeki okuyucular icin tamamini karsilar nitelikte olmaktaydi Ilk sadece dijital ucretsiz dergiler 1980 lerin sonu 1990 larin basinda internette yayinlandi Bu dergiler halihazirda var olan altyapilari e posta ve haber gruplari gibi ve gonullu is gucunu kullandilar ve hicbir kazanc saglama amaci olmadan gelistirildiler Bryn Mawr Classical Review Postmodern Culture Psycoloquy ve The Public Access Computer Systems Review bu dergilere verilebilecek ornekler arasindadir Ilk cevrimici dergilerden GeoLogic Terra NOVA Paul Browning tarafindan 1989 da yayinlandi Ayri bir dergi degil TerraNova nin elektronik bir bolumuydu Dergi erisime acik olmayi 1997 de editorlerin EUG ve yayinevinin Blackwell izledigi politikadaki degisiklik sebebiyle durdurdu Bunu tamamen acik bilimsel dergiler takip etti 1998 de Journal of Medical Internet Research adiyla tip alanindaki ilk acik erisim dergilerinden biri olusturuldu 1999 da ise ilk sayisini yayinladi Journal of Surgical Radiologydergisi tarafindan daha alisilmadik metodlardan biri degerlendirilerek harici gelirlerin net kazancini editorlerin cabalarina karsilik kullandilar Biyolojik ve jeolojik bilimler arasinda paleontoloji 1998 de Palaentologia Electronicaile on plana cikti Ilk sayilari basili dergilerine olan aboneliklere es sayilabilir tahmini 3 000 okuyucu tarafindan 100 000 gorulmeye ulasti Sadece dijital formdaki biyoloji dergilerinin karsilastigi zorluklardan biri ise kagit formati disinda yayinlanan bilimsel terimlere International Code of Zoological Nomenclature uluslararasi Zoolojik Terimlendirme Yasasi tarafindan saglanan himayenin saglanmamasiydi ancak bu sorunun ustesinden 1999 da yasanin revize edilmesiyle 1 Ocak 2000 den itibaren gecerli gelindi 2000 2009on yili icinde acik erisim dergilerinin sayisi tahmini 500 gibi bir oranla artti Ayrica yilda acik erisim dergilerinde yayinlanan ortalama makale sayisi da aynui donemde 20 den yaklasik 40 a yukseldi Bu durumun sonucu olarak acik erisimli makale sayisi o donemde 900 oraninda artmis oldu Acik erisim dergilerinin finanse edilmesiAcik erisim dergileri yayim ucreti alanlar ve almayanlar olarak ayrilir Ucrete dayali acik erisim dergileri Ucrete dayali acik erisim dergileri yazar adina odeme gerektirir Gerekli para yazar tarafindan da karsilanabilmekle birlikte genellikle yazarin arastirma hibesinden veya isvereni tarafindan karsilanir Ekonomik zorluk durumlarinda yazarin daha az gelismis bir ekonomiden oldugu ornekler de dahil cogu dergi ucretin tamamindan ya da bir kismindan feragat etmektedir Yayim ucreti alan dergiler rutin olarak es teftis yuruten editorlerin yazarlarin ucret muafiyetini talep edip etmediklerini ya da ucret muafiyetlerine izin verilip verilmedigini bilmemesinden ve her belgenin dergide herhangi bir mali hissesi olmayan bagimsiz bir editor tarafindan onaylandigindan emin olmak adina cesitli uygulamalarda bulunurlar Odemeler genellikle yayinlanan makale basina iken orn BMC dergileri veya PLOS ONE odemeleri gonderilen taslak metin basina orn Atmospheric Chemistry and Physics veya yazar basina PeerJ uygulayan dergiler de vardir 2013 te yapilan bir calismaya gore Directory of Open Access Journals teki DOAJ dergilerin yalnizca 28 i yazarlardan odeme yapmasini sart kosmaktadir ancak bu rakam bilimsel ve tibbi odakli dergilerde daha yuksek sirasiyla 43 ve 47 sanatsal ve beseri yayin yapan dergilerde en dusuktur sirasiyla 0 ve 4 Ucretsiz acik erisim dergileri Ucretsiz acik erisim dergileri cesitli is modelleri kullanir Peter Suber demistir ki Bazi ucretsiz acik erisim dergileri universiteler laboratuvarlar arastirma merkezleri kutuphaneler hastahaneler muzeler bilinen topluluklar vakiflar veya devlet ajanslarindan direkt veya indirekt yardim alirlar Bazilari acik erisimli olmayan yayimlar serisinden gelen geliri alirlar Bazilari ise reklamcilik yedek servisler uyelik odemeleri bagislar yeniden baskilar premium nushasinin bir baskisindan gelen geliri alir Bircogu gonulluluk esasina dayanir Bazilari ise suphesiz ki bu yontemlerin bir birlesimini kullanir MunazaraAcik erisim dergilerinin avantajlari ve dezavantajlari bilim adamlari ve yayincilar arasindaki bircok tartismanin konusudur Mevcut yayin kuruluslarinin acik erisim dergilerinin yayinlanmasina tepkileri yeni bir acik erisim is modeline sevkle yaklasmak mumkun olan ucretsiz ve acik erisimi saglamaya yonelik deneyler yapmakla acik erisim onerilerine karsi etkin lobi calismalari arasinda degismektedir BioMed Central ve Public Library of Science gibi bircok yayin kurulusu acik erisim yayincilari olarak baslamislardir Acik erisim dergilerinin ozellikle gelismekte olan ulkelerde gecerli olmak uzere bariz avantajlarindan biri abonelik gerektiren bir kutuphaneyle baglantisina bakmaksizin bilimsel yayinlara ucretsiz erisim ve kamuya gelistirilmis erisim saglamasidir Budapeste Acik Erisim Girisimi nde akademik cevrede ve endustride yapilan arastirmalarin daha az masrafli olacagi iddia edilse de geri kalan kesim AE nin yayimciligin toplam masrafini artiracagini one surdu Acik erisime karsi gelistirilen temel arguman emsal degerlendirme sistemine gelebilecek zarardir bu baglamda bilimsel dergi yayinciliginin genel kalitesinin eksilecegi one surulur Ornegin 2009 da bir bilgisayar programi tarafindan meydana getirilen aldatmaca bir derginin yayimi yazar yayim icin odeme yapar modeliyle buyuk bir yayin kurulusu tarafindan kabul edilmistir Benzer bir vakada 2013 te Science dergisi ve populer bilim yayimlarinda calisan bir yazar bazi dergilere bir liken bileseninin sozde etkileri ile ilgili oldukca hatali bir belgeyi sunarak acik erisim sistemini hedef almistir Bu dergilerin Journal of Natural Pharmaceuticals dahil olmak uzere 60 i bu sahte tibbi yaziyi kabul etmis ancak en kokluleri olan PLOS ONE bu yaziyi reddetmistir Sonuc olarak bu deney kendisi emsal degerlendirme ye uygun olmadigi kusurlu bir metodolojiye sahip olmasi ve bir kontrol grubunun olmayisi acisindan elestirilmistir Bunun yani sira bircok daha yeni acik erisim dergisi on yillardir piyasada olan aboneli kopyalarinin ununun eksikligini cekmektedir Bu etki 2001 den beri azaldigi halde PLOS ONE ve BioMedCentral gibi yuksek kalite profesyonel acik erisim yayinevlerinin aciliyetini yansitmaktadir Acik erisim modelinin muhalifleri erisim icin odeme modelinin yayin kuruluslarinin calismalarinin karsiliginin layikiyla verildiginden emin olmak adina gerekli oldugunu iddia etmektedirler Erisim icin odeme yi destekleyen bilimsel dergi yayincilari bilimsel bir adi surdurme emsal degerlendirmeyi ayarlama makaleleri duzenleme ve indekslemedeki bekci rollerinin bir acik erisim modeliyle tedarik edilmeyen ekonomik kaynaklar gerektirdigini one surmektedirler Muhalifleri acik erisimin gelismekte olan ulkeler icin adil erisimi garanti etmek adina gerekli olmadigini farklilastirilmis ucretlendirmenin veya gelismis ulkeler veya kuruluslar tarafindan yapilacak maddi yardimin mal sahibi dergilere erisimi makul fiyatli yapabilecegini savunurlar Bazi elestirmenler ayrica yazar masraflarinin finanse edilmesindeki eksiklige de dikkat cekerler Acik erisim atiflarinin avantajina dair testler Zaman icinde acik erisim yazarlarina yapilan atif oranlarinin daha yuksek olduguna dair iddialar one surulmustur Fakat yakin zamanda yapilan bir calisma 2 yillik bir zaman diliminde 2010 11 yapilan tum atiflarin oraninin aboneli dergilerde 30 daha yuksek oldugu sonucunu ortaya koymustur Bilim dalinin derginin gecmisinin ve yayinevinin bulundugu yerin kontrolunden sonra 1996 dan once acilisi yapilmis dergiler haric dergilerde farklarin buyuk oranda ortadan kalktigi gorulmustur Iki buyuk calisma acik erisim makalelerinin daha cok atifa yol actigi iddiasi hakkinda birbirine karsidir Cornell Universitesi arastirmacilari bilim dallari sosyal bilimler beseri bilimler uzerine 36 katilimci acik erisim dergisiyle rastgele kontrol edilen bir deneme sonucunda makale indirmeleri ve atiflari uzerinde ucretsiz erisimin etkisi uzerine bir rapor yayinladilar Acik erisim sartlarindaki makaleler n 712 belirgin olarak daha cok indirme aldilar ve ilk yil icinde daha genis bir okuyucu kitlesine ulastilar ancak 3 yil icinde bakildiginda aboneli erisimli control makale grubuna n 2533 gore daha sik veya daha erkenden yapilan atiflarin yer almadigi goruldu Acik erisimin belirgin olarak daha cok atifa yol actigini gosteren de buyuklu kucuklu bircok calisma bulunmaktadir Ornegin 2010 da Cornell Universitesi nin calismasindan cok daha genis bir ornek yelpazesinde 1 984 dergide 27 197 makale rastgele acik erisim yerine kurumsal olarak himaye altindaki acik erisimi bir calismaya gore used institutionally mandated open access instead of randomized open access to control for any bias on the part of authors toward self selectively making their better hence more citeable articles open access The result was a replication of the repeatedly reported open access citation advantage with the advantage being equal in size and significance whether the open access was self selected or mandated Ayrica bakinizKaynakca Suber Peter 2012 Machovec G 2013 Ochsner A 2013 Sian Harris August 2012 Moving towards an open access future the role of academic libraries A report on a roundtable commissioned by SAGE in association with the British Library 1 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Bjork Bo Christer 2011 Directory of Open Access Journals DOAJ 27 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fuchs Christian and Marisol Sandoval 2013 Eve Martin 2014 Jacobs Neil 2006 See especially if the link in some other footnote for Terra NOVA the one that says failed verification August 2013 which iirc displays as not in citation given seems to be a dead link not in citation given The Journal of Medical Internet Research 17 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde not in citation given Journal of Surgical Radiology olu kirik baglanti not in citation given Polly P David Kozak Marcin Hartley James Dec 2013 Suber Peter November 2 2006 The Life and Death of an Open Access Journal Q amp A with Librarian Marcus Banks 24 Mayis 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gold open access in practice How will universities respond to the rising total cost of publication 1 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gilbert N 2009 John Bohannon Eve Martin 3 October 2013 Michael Eisen 3 October 2013 Bo Christer Bjork and David Solomon 2012 Vogel Gretchen January 14 2011 Eysenbach G 2006 Bjork B C Solomon D 2012 Davis P M Lewenstein B V Simon D H Booth J G Connolly M J L 2008 Davis P M 2011 Gargouri Y Hajjem C Lariviere V Gingras Y Brody T Carr L and Harnad S 2010 Daha detayli bilgiOA journal business models 18 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde A community edited list at the Open Access Directory 11 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Okerson Ann O Donnell James Eds June 1995 Scholarly Journals at the Crossroads A Subversive Proposal for Electronic Publishing 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Washington DC Association of Research Libraries ISBN 0 918006 26 0 Willinsky John 2006 PDF Cambridge MA MIT Press ISBN 9780262512664 Bergstrom Theodore C Carl T Bergstrom May 2 2004 PDF Retrieved 2008 07 20 PDF United Kingdom Working Group on Expanding Access to Published Research Findings 2012 Retrieved 15 July 2012 Why A Fake Article Titled Cuckoo for Cocoa Puffs 19 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Was Accepted By 17 Medical Journals 19 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde A Harvard scientist wanted to see exactly how easy it is to get medical research published In some cases 500 is pretty much all it takes By Elizabeth Segran Fast Company magazine Dis baglantilarOpen Access Directory 5 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Paperity 8 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde a list of several thousand open access journals gold and hybrid aggregated in Paperity openaccessarticles com is an online directory that indexes and provides access to quality open access peer reviewed articles information