Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nepotizm, kayırmacılık veya akraba kayırma, öznel ve adil olmayan şekilde yapılan ayrımcılık.
Nepotizm kavramının Latince'de “Nepot” sözcüğünden geldiği, İngilizcede ise "Nephew" (yeğen) olduğu değişik çalışmalarda ifade edilmiştir. Nepotizm, kamu örgütlerinde ve iş örgütlerinde karşılaşılan önemli sorunlar arasındadır. Türk Dil Kurumu bu kavramı arkadaş veya akraba kayırma" şeklinde açıklanmıştır. Türkçede nepotizm anlamında iltimas, torpil, dayıcılık ve kohumbazlık sözleri de bulunmaktadır. Nepotizm kavramı günümüzde akraba ve yakınların aynı işletmede işe alınması şeklinde ele alınmaktadır. Ayrımcılık içeren alımlar bir kimsenin beceri, kabiliyet veya eğitim düzeyine bakılmaksızın istihdam edilmesi yönündedir. Nepotizm kavramı öznel bir şeklide yapıldığından dolayı genellikle mağdurlar yarattığı düşünülmektedir. Aynı zamanda bu ayrımlar örgütsel ilişkilere de zarar verebilir. Bu ayrımcılıkların kişileri yükseltici veya ayrıcalıklı bir konuma getirmesi durumunda diğer insanlar tarafından memnuniyetsizliğe neden olacağı belirtilmektedir.
Nepotizm kavramı Rönesans öncesi Papa'ların, nitelikleri ve eğitim düzeyine göz önüne almadan yeğenleri için üst düzey kademelerde iş bulma çabalarına dayanmaktadır. Bu çabalar sonucunda kiliselerin etkinliği tartışmaya açık hale gelmiş ve Papa yeğeni olmayan kişiler üzerinde olumsuz etki yarattığı belirtilmiştir. Nepotizm kavramı Türkçede kayırmacılık olarak kullanılsa bile aslında kayırmacılıktan daha azını ifade etmektedir. Görülen kayırmacılıklarda tanıdık, eş-dost kayırmacılığı için daha çok “”, siyasal ve dinsel kayırmacılık için “” ve iktidara ve seçmen kesimlerine yönelik kayırmacılık için de klientalizm terimi kullanılmaktadır.
Moda ve sinema ünlülerinin ünlü olmuş çocukları ile ilgili başlayan tartışmayı gündemine alan New York Magazine Dergisinin 2022 yılını The Year of the Nepo Baby ilan ettiği ve İngilizcedeki nepo baby şeklindeki ifadenin Türkçeye nepotizm bebeği veya nepotizm anlamındaki kohumbazlık sözcüğünden hareketle kohumbala şeklinde aktarıldığı ifade edilmektedir.
Favoritizm ve Nepotizm bağlantısı
Nepotizm kavramının, daha genel anlamda ayrıcalıklı grup (favored group) anlamındaki kelime kökünden gelen Favoritizm kavramı altında incelenmesi mümkündür. Favoritizm kavramı, toplulukların iç grup ve dış grup olarak ikiye bölünmesi ile oluşur ve bölünme sırasında, etnik ve bölgesel ayrımcılık, tarikatçılık, mezhepçilik gibi sebeplerle oluşturulan iç gruplara ayrıcalık verilmesi ve dış grupların dışlanması durumudur.
Favoritizm kavramı, aktif veya pasif olarak ortaya çıkabilir. Aktif olması durumunda özel olarak taraftarlık olarak da isimlendirilmektedir. Bazı durumlarda, söz, giyim, semboller gibi dışavurumlar içerirken, bazı durumlarda sadece ait olduğu veya bireyin kendisini ait olarak görmek istediği sosyal yapılara içsel bağlılığından ibarettir. Bazı durumlarda bu ait olma ve bir iç gruba ayrıcalık sağlama duygusu, insanın doğal hislerinden birisi olarak kabul edilen aidiyet duygusu ile de birleşmektedir.
İç gruba ayrıcalık sağlanması (favoritizm) doğal olarak dış grupların küçük görülmesini de (derogasyon) beraberinde getirir. Dış grup deregasyonu olarak geçen bu durum, aynı zamanda iç grubun üyelerinin, dış gruptakiler tarafından saldırı altında olması algısına paralel ilerlemektedir. Bazı durumlarda bu saldırının sebebi olarak dış grubun, iç grup üyelerinin önünü kesmesi algısı olabildiği gibi bazı durumlarda da dış grup deregasyonu, sınıfsal kategorizasyonun doğal bir sonucu olarak görülmektedir.
Kaynakça
- ^ Nepotizm 20 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Türk Dil Kurumu, Erişim tarihi: 30 Haziran 2016
- ^ PAÜ İngilizce Sözlük
- ^ Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü
- ^ Aile işletmelerinde nepotizm algısı ve iş tatmini ilişkisi 16 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2010, C.15, S.2 s.93-109. --- Doç.Dr. Tuncer ASUNAKUTLU ve Yrd.Doç.Dr. Umut AVCI, Erişim tarihi: 30 Haziran 2016
- ^ Sanattan Yansımalar, 22.12.2022, Sosyal medyada çalkalanan Nepo Baby ne demek?
- ^ Aronson, E., Wilson, T. D. & Akert, R. D. (2009). Social psychology (7. bas.). Upper Saddle River: Prentice Hall. ISBN . . 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
- ^ Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117(3), 497-529. doi:10.1037/0033-2909.117.3.49
- ^ Brewers, Marilynn B. (1999). "The Psychology of Prejudice: Ingroup Love and Outgroup Hate?". Journal of Social Issues. 55 (3). ss. 429-444. doi:10.1111/0022-4537.00126.
- ^ Hewstone, Miles; Rubin, Mark; Willis, Hazel (2002). "Intergroup Bias". Richard J. Crisp (Ed.). Social Psychology. 3. New York, NY: Routledge. ss. 323-344.
- ^ Zhong, Chen-Bo; Phillips, Katherine W.; Leonardelli, Geoffrey J.; Galinsky, Adam D. (2008). "Negational categorization and intergroup behavior". Personality and Social Psychology Bulletin. 34 (6). ss. 793-806. doi:10.1177/0146167208315457. (PMID) 18391025.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nepotizm kayirmacilik veya akraba kayirma oznel ve adil olmayan sekilde yapilan ayrimcilik Nepotizm kavraminin Latince de Nepot sozcugunden geldigi Ingilizcede ise Nephew yegen oldugu degisik calismalarda ifade edilmistir Nepotizm kamu orgutlerinde ve is orgutlerinde karsilasilan onemli sorunlar arasindadir Turk Dil Kurumu bu kavrami arkadas veya akraba kayirma seklinde aciklanmistir Turkcede nepotizm anlaminda iltimas torpil dayicilik ve kohumbazlik sozleri de bulunmaktadir Nepotizm kavrami gunumuzde akraba ve yakinlarin ayni isletmede ise alinmasi seklinde ele alinmaktadir Ayrimcilik iceren alimlar bir kimsenin beceri kabiliyet veya egitim duzeyine bakilmaksizin istihdam edilmesi yonundedir Nepotizm kavrami oznel bir seklide yapildigindan dolayi genellikle magdurlar yarattigi dusunulmektedir Ayni zamanda bu ayrimlar orgutsel iliskilere de zarar verebilir Bu ayrimciliklarin kisileri yukseltici veya ayricalikli bir konuma getirmesi durumunda diger insanlar tarafindan memnuniyetsizlige neden olacagi belirtilmektedir Nepotizm kavrami Ronesans oncesi Papa larin nitelikleri ve egitim duzeyine goz onune almadan yegenleri icin ust duzey kademelerde is bulma cabalarina dayanmaktadir Bu cabalar sonucunda kiliselerin etkinligi tartismaya acik hale gelmis ve Papa yegeni olmayan kisiler uzerinde olumsuz etki yarattigi belirtilmistir Nepotizm kavrami Turkcede kayirmacilik olarak kullanilsa bile aslinda kayirmaciliktan daha azini ifade etmektedir Gorulen kayirmaciliklarda tanidik es dost kayirmaciligi icin daha cok siyasal ve dinsel kayirmacilik icin ve iktidara ve secmen kesimlerine yonelik kayirmacilik icin de klientalizm terimi kullanilmaktadir Moda ve sinema unlulerinin unlu olmus cocuklari ile ilgili baslayan tartismayi gundemine alan New York Magazine Dergisinin 2022 yilini The Year of the Nepo Baby ilan ettigi ve Ingilizcedeki nepo baby seklindeki ifadenin Turkceye nepotizm bebegi veya nepotizm anlamindaki kohumbazlik sozcugunden hareketle kohumbala seklinde aktarildigi ifade edilmektedir Favoritizm ve Nepotizm baglantisi Nepotizm kavraminin daha genel anlamda ayricalikli grup favored group anlamindaki kelime kokunden gelen Favoritizm kavrami altinda incelenmesi mumkundur Favoritizm kavrami topluluklarin ic grup ve dis grup olarak ikiye bolunmesi ile olusur ve bolunme sirasinda etnik ve bolgesel ayrimcilik tarikatcilik mezhepcilik gibi sebeplerle olusturulan ic gruplara ayricalik verilmesi ve dis gruplarin dislanmasi durumudur Favoritizm kavrami aktif veya pasif olarak ortaya cikabilir Aktif olmasi durumunda ozel olarak taraftarlik olarak da isimlendirilmektedir Bazi durumlarda soz giyim semboller gibi disavurumlar icerirken bazi durumlarda sadece ait oldugu veya bireyin kendisini ait olarak gormek istedigi sosyal yapilara icsel bagliligindan ibarettir Bazi durumlarda bu ait olma ve bir ic gruba ayricalik saglama duygusu insanin dogal hislerinden birisi olarak kabul edilen aidiyet duygusu ile de birlesmektedir Ic gruba ayricalik saglanmasi favoritizm dogal olarak dis gruplarin kucuk gorulmesini de derogasyon beraberinde getirir Dis grup deregasyonu olarak gecen bu durum ayni zamanda ic grubun uyelerinin dis gruptakiler tarafindan saldiri altinda olmasi algisina paralel ilerlemektedir Bazi durumlarda bu saldirinin sebebi olarak dis grubun ic grup uyelerinin onunu kesmesi algisi olabildigi gibi bazi durumlarda da dis grup deregasyonu sinifsal kategorizasyonun dogal bir sonucu olarak gorulmektedir Kaynakca Nepotizm 20 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Dil Kurumu Erisim tarihi 30 Haziran 2016 PAU Ingilizce Sozluk Es ve Yakin Anlamli Kelimeler Sozlugu Aile isletmelerinde nepotizm algisi ve is tatmini iliskisi 16 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Suleyman Demirel Universitesi Iktisadi ve idari Bilimler Fakultesi Dergisi Y 2010 C 15 S 2 s 93 109 Doc Dr Tuncer ASUNAKUTLU ve Yrd Doc Dr Umut AVCI Erisim tarihi 30 Haziran 2016 Sanattan Yansimalar 22 12 2022 Sosyal medyada calkalanan Nepo Baby ne demek Aronson E Wilson T D amp Akert R D 2009 Social psychology 7 bas Upper Saddle River Prentice Hall ISBN 0 13814478 8 ISBN 978 0 13814478 4 2 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2016 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Baumeister R F amp Leary M R 1995 The need to belong Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation Psychological Bulletin 117 3 497 529 doi 10 1037 0033 2909 117 3 49 Brewers Marilynn B 1999 The Psychology of Prejudice Ingroup Love and Outgroup Hate Journal of Social Issues 55 3 ss 429 444 doi 10 1111 0022 4537 00126 Hewstone Miles Rubin Mark Willis Hazel 2002 Intergroup Bias Richard J Crisp Ed Social Psychology 3 New York NY Routledge ss 323 344 Zhong Chen Bo Phillips Katherine W Leonardelli Geoffrey J Galinsky Adam D 2008 Negational categorization and intergroup behavior Personality and Social Psychology Bulletin 34 6 ss 793 806 doi 10 1177 0146167208315457 PMID 18391025