Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adnan Cahit Ötüken (1911, Manastır - 2 Mart 1972, İstanbul), Türk eğitimci, yazar, Türk kütüphaneciliğinin öncülerinden ve Türk Millî Kütüphanesi'nin kurucularındandır.
Adnan Cahit Ötüken | |
|---|---|
| Doğum | 1911 Manastır, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 2 Mart 1972 (60-61 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Kalp krizi |
Babası Doktor Binbaşı Ali Naşit Bey, annesi Manastırlı avukat Yusuf Efendi'nin kızı Lütfiye Hanım'dır. Adnan Ötüken yedi yaşındayken babası Kafkas Cephesi'nde şehit düşmüştür. Önce Kadıköy Osmangazi Numune Mektebi'ni sonra 1928'de Kadıköy Orta Mektebi'ni ve 1931'de İstanbul Lisesi'ni bitirdikten sonra da, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji ve Fransızca Bölümlerinden 1935 yılında mezun oldu. Fakülteden Türk Atasözleri konulu bitirme tezi ile mezun oldu.
Gençlik yıllarında Edebiyat Fakültesi Talebe Derneği Başkanlığı, Millî Türk Talebe Birliği'nde Yönetim Kurulu Üyeliği ve daha birçok gençlik kuruluşunda görev almıştır. Daha bu yıllarda İstanbul'da bazı özel liselerde edebiyat öğretmenliği yapmıştır.
Prof. 'in Başkanlığında kurulan Kütüphaneler Tasnif Komisyonu'ndaki 9 aylık çalışması ve tezini hazırlama sırasında, kütüphaneleri ve sorunlarını yakından görme ve inceleme fırsatını bulmuştur. 1936 yılında Yozgat Lisesi'ne edebiyat öğretmeni olarak atanır. Bu dönemde Hanım ile de evlenir. 1940 yılında ilk kızı Deniz, 1945 yılında ise ikinci kızı Yıldız dünyaya gelir.
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında Batılı ülkelerin kütüphanecilik deneyimlerinden yararlanmak ve kütüphanecilik eğitimi görmek üzere Avrupa’ya gönderilen üç kişi arasında yer aldı ve kütüphanecilik öğrenimi için Almanya'ya gönderildi. Burada Berlin Devlet Kütüphanesi'nde kütüphanecilik eğitimi almıştır. Berlin Üniversite Kütüphanesi'nde, Leipzig'de ve diğer Alman kütüphanelerinde staj yapmıştır. 1939 yılının Haziran ayında Almanya'dan dönünce kısa bir süre İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji Asistanlığı'na tayin oldu. 3 ay sonra askere gitti ve yedek subay olarak görev yaptığı bu sırada ilk eseri olan Bibliyotek Bilgisi ve Bibliyografi kitabını yayımladı. 1 Ekim 1941'de Millî Eğitim Bakanlığı'nda Yayımlar Müdürü olarak atandı. Yaklaşık altı yıl çalıştığı bu mevkide İnönü Ansiklopedisi'ni (bugünkü Türk Ansiklopedisi) yayımlar. Bu eserinde kütüphanecilikle ilgili bazı kavramları kendisi yazmışken bazılarını da Almanca'dan tercüme etmiştir. İslam Ansiklopedisi ve Dünya Edebiyatı'ndan Tercümeler Serisi 'ni de yayımlar.
Bu yayım çalışmaları sürerken Ötüken, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde de Kütüphanecilik Kurslarına ilişkin çalışmalara başlamıştır. Mehmet Emin Erişgil'in Dekan Vekili olarak görev yaptığı bu dönemde, 28 Kasım 1941 tarihli yazı ile kütüphane eğitimi çalışmalarının temeli atılır. İlk kurslar 1942 yılının Mart ayından, 1943 yılının Şubat ayına kadar yapılmıştır. 1944 yılında kesinliğini alan Kurs Yönetmeliği sayesinde kurslar, 1952 yılına kadar düzenli olarak devam eder. Asıl amacı olan Kütüphane Okulu için Kütüphanecilik Kanunu hazırlanırken bu konuda adımlar atılmasını sağlayacak maddeler bu kanuna eklenir. Ancak bu çabalar, Maliye Bakanlığı'nın bu hedefi fazla maliyetli bulunca boşa çıkar. Adnan Ötüken çalışmalarına devam eder ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde Kütüphanecilik Kürsüsü'nün 1954 yılında kurmayı başarır. Kürsü'nün ilk öğretim görevlisi olan Ötüken, Almanya'ya Kültür Ataşesi ve Öğrenci Müfettişi olarak 1957 yılında atanmasına kadar bu görevine devam eder. Bunların yanı sıra 1950 yılında Türk Kütüphaneciler Derneği başkanı olarak görev yapmıştır.
Adnan Ötüken; Millî Kütüphane Müdürlüğü, Yüksek Öğrenim Genel Müdürlüğü Vekilliği, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Vekilliği görevlerinde bulunmuştur. Almanya'ya çıkan tayininden dolayı Ankara Radyosu'ndaki ''Kitap Saati'' adlı programı ile Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Öğretim Görevliliği sona erer. Ötüken, yeni bulunduğu görevi sayesinde Türk-Alman Kültür İşleri İstişare Kurulu'nun kurucuları ve ilk başkanları arasında yer alır. Bu çalışmaları sırasında Federal Almanya Hükûmeti tarafından kendisine ''Birinci Sınıf Hizmet Haçı Nişanı''nı verilir.
1960 yılında Türkiye'ye yeniden döndüğünde Millî Kütüphane Müdürlüğü'ne tayin olur. 1965 yılında ilk Kültür Müsteşarı olmasıyla, ilk işi Millî Kütüphane'nin Genel Müdürlük olmasıdır. Çeşitli okullarda edebiyat ve Almanca öğretmenliği de yapmıştır. 1971 yılında emekli olarak İstanbul'a yerleşir ve 2 Mart 1972'de ani bir kalp krizi ile aramızdan ayrılır.
Millî Kütüphane Çalışmaları
15 Nisan 1946'da Adnan Ötüken'in en büyük projelerinden biri faaliyete geçer. Neşriyat Müdürlüğü Büroları'nın zemin katında konulan bir camlı dolaba yerleştirdiği iki adet Mehmet Emin Yurdakul'un kitabı ile Ötüken, bu küçük odayı Millî Kütüphane Hazırlık Bürosu haline getirir. 6 Ağustos 1946 yılında Recep Peker Hükümeti, Ankara'da bir millî kütüphane kurulması için çalışmalara başlanılacağını belirtmiştir. 21 Aralık 1946'da Ötüken, Neşriyat Müdürlüğü'nden ayrılır ve Millî Kütüphane Hazırlık Bürosu'nda çalışmalarına devam eder. Zamanla yapılan bağışlarla Büro bulunduğu odaya sığamayacak hale gelip yer sorunu ortaya çıkınca Kocatepe Mithatpaşa'da 5 odalı müstakil bir eve taşınılır. Mali kaynak için de "Millî Kütüphane Yardım Derneği" kurulur. Başbakan Recep Peker, bir gece yaptığı 100.000 liralık bağışın ardından Meclis'te ''Millî Kütüphane Kuruluş Kanunu''nun görüşülmesini ister ancak tasarısında geçen "Kütüphanecilik Okulu" maddesi, Maliye Bakanlığı engeline takılır. Bu sırada 60.000 kitaplı Büro, bulunduğu binaya sığamaz ve yer sorunu başlar. Millî Eğitim Bakanı Reşat Şemsettin Sirer ve Maliye Bakanı Halit Nazmi Keşmir'in yardımlarıyla Saraçoğlu Mahallesi'ndeki bir kulüp-gazino binasına taşınılır. Yer sorunu çözülse de; personel, bütçe ve yakıt gibi sorunlar devam eder. 1954 ve 1963 yıllarında inşa edilen ek binalarla da yer sorunlarına çözüm bulunur.
Ötüken'in kütüphanecilik kursları 1952 yılına kadar devam edebilmiştir. Çünkü sahip olduğu asistan kadrosu ''ihtiyaç olduğu gerekçesi'' ile alınmıştır. Ötüken gene de kurslarına gönüllü olarak devam eder.
Kaynakça
5. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni = Bulletin of the Turkish Librarians’ Association. Ankara : Türk Kütüphaneciler Derneği, 1972
6. Ötüken, Adnan,1911-1972. Millî Kütüphane kurulurken / Ankara : [yayl.y.], 1946
7. Ötüken, Adnan,1911–1972. Milli Kütüphane nasıl kuruldu? / Ankara : [yayl.y.], 1955
Dış bağlantılar
- Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi resmi sitesi 13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.kutuphaneleriseviyorum.org/?q=node/39 18 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Adnan Cahit Otuken 1911 Manastir 2 Mart 1972 Istanbul Turk egitimci yazar Turk kutuphaneciliginin onculerinden ve Turk Milli Kutuphanesi nin kurucularindandir Adnan Cahit OtukenDogum1911 Manastir Osmanli ImparatorluguOlum2 Mart 1972 60 61 yasinda Istanbul TurkiyeOlum sebebiKalp krizi Babasi Doktor Binbasi Ali Nasit Bey annesi Manastirli avukat Yusuf Efendi nin kizi Lutfiye Hanim dir Adnan Otuken yedi yasindayken babasi Kafkas Cephesi nde sehit dusmustur Once Kadikoy Osmangazi Numune Mektebi ni sonra 1928 de Kadikoy Orta Mektebi ni ve 1931 de Istanbul Lisesi ni bitirdikten sonra da Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Turkoloji ve Fransizca Bolumlerinden 1935 yilinda mezun oldu Fakulteden Turk Atasozleri konulu bitirme tezi ile mezun oldu Genclik yillarinda Edebiyat Fakultesi Talebe Dernegi Baskanligi Milli Turk Talebe Birligi nde Yonetim Kurulu Uyeligi ve daha bircok genclik kurulusunda gorev almistir Daha bu yillarda Istanbul da bazi ozel liselerde edebiyat ogretmenligi yapmistir Prof in Baskanliginda kurulan Kutuphaneler Tasnif Komisyonu ndaki 9 aylik calismasi ve tezini hazirlama sirasinda kutuphaneleri ve sorunlarini yakindan gorme ve inceleme firsatini bulmustur 1936 yilinda Yozgat Lisesi ne edebiyat ogretmeni olarak atanir Bu donemde Hanim ile de evlenir 1940 yilinda ilk kizi Deniz 1945 yilinda ise ikinci kizi Yildiz dunyaya gelir Turkiye Cumhuriyeti nin ilk yillarinda Batili ulkelerin kutuphanecilik deneyimlerinden yararlanmak ve kutuphanecilik egitimi gormek uzere Avrupa ya gonderilen uc kisi arasinda yer aldi ve kutuphanecilik ogrenimi icin Almanya ya gonderildi Burada Berlin Devlet Kutuphanesi nde kutuphanecilik egitimi almistir Berlin Universite Kutuphanesi nde Leipzig de ve diger Alman kutuphanelerinde staj yapmistir 1939 yilinin Haziran ayinda Almanya dan donunce kisa bir sure Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Turkoloji Asistanligi na tayin oldu 3 ay sonra askere gitti ve yedek subay olarak gorev yaptigi bu sirada ilk eseri olan Bibliyotek Bilgisi ve Bibliyografi kitabini yayimladi 1 Ekim 1941 de Milli Egitim Bakanligi nda Yayimlar Muduru olarak atandi Yaklasik alti yil calistigi bu mevkide Inonu Ansiklopedisi ni bugunku Turk Ansiklopedisi yayimlar Bu eserinde kutuphanecilikle ilgili bazi kavramlari kendisi yazmisken bazilarini da Almanca dan tercume etmistir Islam Ansiklopedisi ve Dunya Edebiyati ndan Tercumeler Serisi ni de yayimlar Bu yayim calismalari surerken Otuken Dil ve Tarih Cografya Fakultesi nde de Kutuphanecilik Kurslarina iliskin calismalara baslamistir Mehmet Emin Erisgil in Dekan Vekili olarak gorev yaptigi bu donemde 28 Kasim 1941 tarihli yazi ile kutuphane egitimi calismalarinin temeli atilir Ilk kurslar 1942 yilinin Mart ayindan 1943 yilinin Subat ayina kadar yapilmistir 1944 yilinda kesinligini alan Kurs Yonetmeligi sayesinde kurslar 1952 yilina kadar duzenli olarak devam eder Asil amaci olan Kutuphane Okulu icin Kutuphanecilik Kanunu hazirlanirken bu konuda adimlar atilmasini saglayacak maddeler bu kanuna eklenir Ancak bu cabalar Maliye Bakanligi nin bu hedefi fazla maliyetli bulunca bosa cikar Adnan Otuken calismalarina devam eder ve Dil ve Tarih Cografya Fakultesi nde Kutuphanecilik Kursusu nun 1954 yilinda kurmayi basarir Kursu nun ilk ogretim gorevlisi olan Otuken Almanya ya Kultur Atasesi ve Ogrenci Mufettisi olarak 1957 yilinda atanmasina kadar bu gorevine devam eder Bunlarin yani sira 1950 yilinda Turk Kutuphaneciler Dernegi baskani olarak gorev yapmistir Adnan Otuken Milli Kutuphane Mudurlugu Yuksek Ogrenim Genel Mudurlugu Vekilligi Guzel Sanatlar Genel Mudurlugu Vekilligi gorevlerinde bulunmustur Almanya ya cikan tayininden dolayi Ankara Radyosu ndaki Kitap Saati adli programi ile Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Ogretim Gorevliligi sona erer Otuken yeni bulundugu gorevi sayesinde Turk Alman Kultur Isleri Istisare Kurulu nun kuruculari ve ilk baskanlari arasinda yer alir Bu calismalari sirasinda Federal Almanya Hukumeti tarafindan kendisine Birinci Sinif Hizmet Haci Nisani ni verilir 1960 yilinda Turkiye ye yeniden dondugunde Milli Kutuphane Mudurlugu ne tayin olur 1965 yilinda ilk Kultur Mustesari olmasiyla ilk isi Milli Kutuphane nin Genel Mudurluk olmasidir Cesitli okullarda edebiyat ve Almanca ogretmenligi de yapmistir 1971 yilinda emekli olarak Istanbul a yerlesir ve 2 Mart 1972 de ani bir kalp krizi ile aramizdan ayrilir Milli Kutuphane Calismalari15 Nisan 1946 da Adnan Otuken in en buyuk projelerinden biri faaliyete gecer Nesriyat Mudurlugu Burolari nin zemin katinda konulan bir camli dolaba yerlestirdigi iki adet Mehmet Emin Yurdakul un kitabi ile Otuken bu kucuk odayi Milli Kutuphane Hazirlik Burosu haline getirir 6 Agustos 1946 yilinda Recep Peker Hukumeti Ankara da bir milli kutuphane kurulmasi icin calismalara baslanilacagini belirtmistir 21 Aralik 1946 da Otuken Nesriyat Mudurlugu nden ayrilir ve Milli Kutuphane Hazirlik Burosu nda calismalarina devam eder Zamanla yapilan bagislarla Buro bulundugu odaya sigamayacak hale gelip yer sorunu ortaya cikinca Kocatepe Mithatpasa da 5 odali mustakil bir eve tasinilir Mali kaynak icin de Milli Kutuphane Yardim Dernegi kurulur Basbakan Recep Peker bir gece yaptigi 100 000 liralik bagisin ardindan Meclis te Milli Kutuphane Kurulus Kanunu nun gorusulmesini ister ancak tasarisinda gecen Kutuphanecilik Okulu maddesi Maliye Bakanligi engeline takilir Bu sirada 60 000 kitapli Buro bulundugu binaya sigamaz ve yer sorunu baslar Milli Egitim Bakani Resat Semsettin Sirer ve Maliye Bakani Halit Nazmi Kesmir in yardimlariyla Saracoglu Mahallesi ndeki bir kulup gazino binasina tasinilir Yer sorunu cozulse de personel butce ve yakit gibi sorunlar devam eder 1954 ve 1963 yillarinda insa edilen ek binalarla da yer sorunlarina cozum bulunur Otuken in kutuphanecilik kurslari 1952 yilina kadar devam edebilmistir Cunku sahip oldugu asistan kadrosu ihtiyac oldugu gerekcesi ile alinmistir Otuken gene de kurslarina gonullu olarak devam eder Kaynakca 13 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Haziran 2008 Arsivlenmis kopya 22 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2020 5 Turk Kutuphaneciler Dernegi Bulteni Bulletin of the Turkish Librarians Association Ankara Turk Kutuphaneciler Dernegi 1972 6 Otuken Adnan 1911 1972 Milli Kutuphane kurulurken Ankara yayl y 1946 7 Otuken Adnan 1911 1972 Milli Kutuphane nasil kuruldu Ankara yayl y 1955Dis baglantilarAdnan Otuken Il Halk Kutuphanesi resmi sitesi 13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www kutuphaneleriseviyorum org q node 39 18 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde