Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ak Hun-Sasani Savaşı, 484'te I. Fîrûz komutasındaki Sasani İmparatorluğu'nun istilacı gücü ile Aksuvar komutasındaki Ak Hun İmparatorluğu'nun daha küçük bir ordusu arasında gerçekleşmiş olan askeri bir çatışmadır.
| Ak Hun-Sasani savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ak Hunlar-Pers savaşları | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Sasani İmparatorluğu |  Ak Hun İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| I. Fîrûz (ölü) Mihran (ölü) | Aksuvar | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Tüm ordu | Bilinmiyor | ||||||
Savaş, neredeyse tamamen yok olan Sasani güçleri için büyük bir yenilgiydi. Savaşta Sasani Kralı Fîrûz öldürüldü. Akhun lideri Aksuvar Sasanileri vergiye bağlamış bu olayda İstemi Yabgu'nun Sasanilere aynı vergiyi istemesi sonucunda yeni bir Göktürk-Sasani savaşının çıkmasına yol açtı.
Arka plan
459'da Ak Hunlar Baktriya'yı işgal etti ve Sasani Kralı III. Hürmüz'ün güçleri ile karşı karşıya kaldı. Fîrûz, Ak Hunlar'la yapılan anlaşmada kardeşi Hürmüz'ü öldürdü ve kendisini yeni kral ilan etti. Ailesinin çoğunu öldürmeye devam edecek ve topraklarındaki çeşitli Hristiyan mezheplerine karşı zulüm başlatacaktı.
Fîrûz, Batıda Bizans İmparatorluğu ile barışçıl ilişkileri sürdürmek için hızla harekete geçti. Doğuda, orduları doğu İran'ı fethetmeye başlamış olan Ak Hunları kontrol etmeye çalıştı. Romalılar, bu çabalarda Sasanileri destekleyerek onlara yardımcı birimler gönderdiler. Ak Hun genişlemesini caydırma çabaları, Fîrûz güçlerini Ak Hun topraklarının derinliklerinde kovalayıp kuşattığında başarısızlıkla karşılaştı. Fîrûz 481'de esir alındı ve oğlu I. Kubâd'ı üç yıl boyunca rehin olarak teslim etmek zorunda kaldı ve serbest bırakılması için fidye ödedi.
Bu yenilgi Fîrûz'u Ak Hunlara karşı yeni bir sefer başlatmaya yöneltti.
Savaş
484'te oğlunun kurtuluşundan sonra Fîrûz muazzam bir ordu kurdu ve Ak Hunlar ile yüzleşmek için kuzeydoğuya yürüdü. Kral, birliklerini Belh'e kadar yürüttü ve burada ana kampını kurdu ve Hun Kralı Aksuvar'ın elçilerini reddetti. Fîrûz'un kuvvetleri Herat'tan Belh'e ilerledi. Hunlar, Fîrûz'un ilerleme yolunu öğrenerek, onun için bir pusu kurdu. Sonraki savaşta Fîrûz, Belh yakınlarındaki bir Ak Hun ordusu tarafından yenildi ve öldürüldü. Vücudu hiçbir zaman bulunamadığı halde ordusu tamamen yok edildi. Oğullarından ve erkek kardeşlerinden dördü de öldü. Horasan'ım doğu Bölgesi'ndeki başlıca Sasani şehirler Nişabur, Herat ve Merv Ak Hun egemenliği altında geçti.
Sonrası
Hunlar, kralın ölümünden sonra merkezi bir hükûmete sahip olmayan Sasani topraklarını işgal etti. Sasani topraklarının çoğu iki yıl boyunca defalarca yağmalandı. Karen hanedanlığından Pers soylu olan , Fîrûz'un kardeşlerinden biri olan Belâş'ı yeni kral olarak ilan edip, düzeni yeniden kurana kadar. Sasani topraklarına yönelik Hun tehdidi, I. Hüsrev dönemine kadar devam etti. Belâş, Ak Hun saldırılarına karşı koymak için yeterli önlemleri alamadı ve dört yıllık bir yönetimden sonra, yeğeni ve Fîrûz'un oğlu I. Kubâd lehine tahttan indirildi. Babasının ölümünden sonra Kubâd krallıktan kaçtı ve daha önce onu rehin olarak tutan Ak Hunlar'a sığındı. Orada Hun kralının kızlarından biriyle evlendi ve ona eski krallığını fethetmesi ve tahta geçmesi için bir ordu verdi. Sasaniler, Kubâd'ın devrildiği ve bir kez daha Ak Hun topraklarına kaçmaya zorlandığı 496 yılına kadar Ak Hun İmparatorluğu'na haraç ödemeleri sağlandı. Kral Câmasb, Kubâd 30.000 kişilik bir ordunun başında geri dönüp tahtını yeniden ele geçirene kadar iki yıl boyunca tahta oturdu. 498'den 531'deki ölümüne kadar, yerine oğlu I. Hüsrev geçti.
İrfan Şahid'e göre bu savaşta Ak Hunlar tarafından siper kullanma taktiği, daha sonra Thannuris Savaşı'nda (528) Bizanslılara karşı başarılı bir şekilde kullanan Persler tarafından benimsenmiştir. Pers taktiği daha sonra Bizanslılar tarafından Dara Muharebesi'nde (530) ve hatta Hendek Muharebesi'nde (627) Müslümanlar tarafından benimsenmiş ve başarıyla kullanılmıştır.
Kaynakça
- ^ Payne, Richard (2015b). "The Reinvention of Iran: The Sasanian Empire and the Huns". In Maas, Michael (ed.). The Cambridge Companion to the Age of Attila. Cambridge University Press. pp. 282–299. .
- ^ Gumilev Ancient Turks.
- ^ a b Frye, 1996: 178
- ^ McDonough 2011.
- ^ a b Schindel 2013a.
- ^ Payne 2015b.
- ^ Potts 2018.
- ^ Dani, 1999: 140
- ^ Byzantium and the Arabs in the Sixth Century. Dumbarton Oaks. 1995. s. 78. ISBN .
Ek kaynaklar
- David Christian (1998). Rusya, Orta Asya ve Moğolistan'ın tarihi 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Oxford: Wiley-Blackwell, .
- Richard Nelson Frye (1996). Antik çağlardan Türkiye'nin yayılmasına kadar Orta Asya mirası 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Princeton: Markus Wiener Yayıncıları, .
- Ahmad Hasan Dani (1999). Orta Asya medeniyetleri tarihi: Volumen III 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Delhi: Motilal Banarsidass Yayını, .
- McDonough, Scott (2011). "The Legs of the Throne: Kings, Elites, and Subjects in Sasanian Iran". Arnason, Johann P.; Raaflaub, Kurt A. (Ed.). The Roman Empire in Context: Historical and Comparative Perspectives. John Wiley & Sons, Ltd. ss. 290-321. doi:10.1002/9781444390186.ch13. ISBN .
- Schindel, Nikolaus (2013a). "Kawād I i. Reign". Arşivlenmiş kopya. Encyclopaedia Iranica, Vol. XVI, Fasc. 2. ss. 136-141. 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Şubat 2021.
- Payne, Richard (2015b). "The Reinvention of Iran: The Sasanian Empire and the Huns". Maas, Michael (Ed.). The Cambridge Companion to the Age of Attila. Cambridge University Press. ss. 282-299. ISBN .
- Rezakhani, Khodadad (2017). "East Iran in Late Antiquity". ReOrienting the Sasanians: East Iran in Late Antiquity. Edinburgh University Press. ss. 1-256. ISBN . JSTOR 10.3366/j.ctt1g04zr8. (kayıt gerekebilir)
- Potts, Daniel T. (2018). "Sasanian Iran and its northeastern frontier". Mass, Michael; Di Cosmo, Nicola (Ed.). Empires and Exchanges in Eurasian Late Antiquity. Cambridge University Press. ss. 1-538. ISBN .
- Payne, Richard (2016). "The Making of Turan: The Fall and Transformation of the Iranian East in Late Antiquity". Journal of Late Antiquity. Johns Hopkins University Press. 9: 4-41. doi:10.1353/jla.2016.0011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ak Hun Sasani Savasi 484 te I Firuz komutasindaki Sasani Imparatorlugu nun istilaci gucu ile Aksuvar komutasindaki Ak Hun Imparatorlugu nun daha kucuk bir ordusu arasinda gerceklesmis olan askeri bir catismadir Ak Hun Sasani savasiAk Hunlar Pers savaslariTarih484BolgeAfganistan Belh yakinlarindaSonucKesin Ak Hun zaferiTaraflarSasani ImparatorluguAk Hun ImparatorluguKomutanlar ve liderlerI Firuz olu Mihran olu AksuvarKayiplarTum orduBilinmiyor Savas neredeyse tamamen yok olan Sasani gucleri icin buyuk bir yenilgiydi Savasta Sasani Krali Firuz olduruldu Akhun lideri Aksuvar Sasanileri vergiye baglamis bu olayda Istemi Yabgu nun Sasanilere ayni vergiyi istemesi sonucunda yeni bir Gokturk Sasani savasinin cikmasina yol acti Arka plan459 da Ak Hunlar Baktriya yi isgal etti ve Sasani Krali III Hurmuz un gucleri ile karsi karsiya kaldi Firuz Ak Hunlar la yapilan anlasmada kardesi Hurmuz u oldurdu ve kendisini yeni kral ilan etti Ailesinin cogunu oldurmeye devam edecek ve topraklarindaki cesitli Hristiyan mezheplerine karsi zulum baslatacakti Firuz Batida Bizans Imparatorlugu ile bariscil iliskileri surdurmek icin hizla harekete gecti Doguda ordulari dogu Iran i fethetmeye baslamis olan Ak Hunlari kontrol etmeye calisti Romalilar bu cabalarda Sasanileri destekleyerek onlara yardimci birimler gonderdiler Ak Hun genislemesini caydirma cabalari Firuz guclerini Ak Hun topraklarinin derinliklerinde kovalayip kusattiginda basarisizlikla karsilasti Firuz 481 de esir alindi ve oglu I Kubad i uc yil boyunca rehin olarak teslim etmek zorunda kaldi ve serbest birakilmasi icin fidye odedi Bu yenilgi Firuz u Ak Hunlara karsi yeni bir sefer baslatmaya yoneltti Savas484 te oglunun kurtulusundan sonra Firuz muazzam bir ordu kurdu ve Ak Hunlar ile yuzlesmek icin kuzeydoguya yurudu Kral birliklerini Belh e kadar yuruttu ve burada ana kampini kurdu ve Hun Krali Aksuvar in elcilerini reddetti Firuz un kuvvetleri Herat tan Belh e ilerledi Hunlar Firuz un ilerleme yolunu ogrenerek onun icin bir pusu kurdu Sonraki savasta Firuz Belh yakinlarindaki bir Ak Hun ordusu tarafindan yenildi ve olduruldu Vucudu hicbir zaman bulunamadigi halde ordusu tamamen yok edildi Ogullarindan ve erkek kardeslerinden dordu de oldu Horasan im dogu Bolgesi ndeki baslica Sasani sehirler Nisabur Herat ve Merv Ak Hun egemenligi altinda gecti SonrasiHunlar kralin olumunden sonra merkezi bir hukumete sahip olmayan Sasani topraklarini isgal etti Sasani topraklarinin cogu iki yil boyunca defalarca yagmalandi Karen hanedanligindan Pers soylu olan Firuz un kardeslerinden biri olan Belas i yeni kral olarak ilan edip duzeni yeniden kurana kadar Sasani topraklarina yonelik Hun tehdidi I Husrev donemine kadar devam etti Belas Ak Hun saldirilarina karsi koymak icin yeterli onlemleri alamadi ve dort yillik bir yonetimden sonra yegeni ve Firuz un oglu I Kubad lehine tahttan indirildi Babasinin olumunden sonra Kubad kralliktan kacti ve daha once onu rehin olarak tutan Ak Hunlar a sigindi Orada Hun kralinin kizlarindan biriyle evlendi ve ona eski kralligini fethetmesi ve tahta gecmesi icin bir ordu verdi Sasaniler Kubad in devrildigi ve bir kez daha Ak Hun topraklarina kacmaya zorlandigi 496 yilina kadar Ak Hun Imparatorlugu na harac odemeleri saglandi Kral Camasb Kubad 30 000 kisilik bir ordunun basinda geri donup tahtini yeniden ele gecirene kadar iki yil boyunca tahta oturdu 498 den 531 deki olumune kadar yerine oglu I Husrev gecti Irfan Sahid e gore bu savasta Ak Hunlar tarafindan siper kullanma taktigi daha sonra Thannuris Savasi nda 528 Bizanslilara karsi basarili bir sekilde kullanan Persler tarafindan benimsenmistir Pers taktigi daha sonra Bizanslilar tarafindan Dara Muharebesi nde 530 ve hatta Hendek Muharebesi nde 627 Muslumanlar tarafindan benimsenmis ve basariyla kullanilmistir Kaynakca Payne Richard 2015b The Reinvention of Iran The Sasanian Empire and the Huns In Maas Michael ed The Cambridge Companion to the Age of Attila Cambridge University Press pp 282 299 ISBN 978 1 107 63388 9 Gumilev Ancient Turks a b Frye 1996 178 McDonough 2011 a b Schindel 2013a Payne 2015b Potts 2018 Dani 1999 140 Byzantium and the Arabs in the Sixth Century Dumbarton Oaks 1995 s 78 ISBN 978 0 88402 214 5 Ek kaynaklarDavid Christian 1998 Rusya Orta Asya ve Mogolistan in tarihi 19 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oxford Wiley Blackwell 0 631 20814 3 Richard Nelson Frye 1996 Antik caglardan Turkiye nin yayilmasina kadar Orta Asya mirasi 19 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Princeton Markus Wiener Yayincilari 1 55876 111 X Ahmad Hasan Dani 1999 Orta Asya medeniyetleri tarihi Volumen III 19 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Delhi Motilal Banarsidass Yayini 81 208 1540 8 McDonough Scott 2011 The Legs of the Throne Kings Elites and Subjects in Sasanian Iran Arnason Johann P Raaflaub Kurt A Ed The Roman Empire in Context Historical and Comparative Perspectives John Wiley amp Sons Ltd ss 290 321 doi 10 1002 9781444390186 ch13 ISBN 9781444390186 9781444390186 Schindel Nikolaus 2013a Kawad I i Reign Arsivlenmis kopya Encyclopaedia Iranica Vol XVI Fasc 2 ss 136 141 21 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Subat 2021 Payne Richard 2015b The Reinvention of Iran The Sasanian Empire and the Huns Maas Michael Ed The Cambridge Companion to the Age of Attila Cambridge University Press ss 282 299 ISBN 978 1 107 63388 9 Rezakhani Khodadad 2017 East Iran in Late Antiquity ReOrienting the Sasanians East Iran in Late Antiquity Edinburgh University Press ss 1 256 ISBN 9781474400305 JSTOR 10 3366 j ctt1g04zr8 kayit gerekebilir Potts Daniel T 2018 Sasanian Iran and its northeastern frontier Mass Michael Di Cosmo Nicola Ed Empires and Exchanges in Eurasian Late Antiquity Cambridge University Press ss 1 538 ISBN 9781316146040 Payne Richard 2016 The Making of Turan The Fall and Transformation of the Iranian East in Late Antiquity Journal of Late Antiquity Johns Hopkins University Press 9 4 41 doi 10 1353 jla 2016 0011