Akreditif, finansal bir kurum tarafından, ismi geçen lehtara, belirtilen belgeleri ibraz etmesi karşılığında, gene belirtilen miktardaki ödemenin yapılması için düzenlenmiş bir belgedir. Aynı zamanda şartlı bir banka kredisidir. Uluslararası ticarette, vesikalı kredi (documentary credit), kredi mektubu (letter of credit, L/C), vesikalı kredi mektubu (documentary letter of credit), ticari kredi mektubu (commercial letter of credit) gibi çeşitli deyimlerle anılan akreditif, mal bedellerinin ödenmesi konusunda geliştirilmiş özel bir finansman tekniğidir.
Uluslararası ticaret işlemlerinde sıkça kullanılan bu sistemde, ithalatçının ülkesindeki bir banka, ihracatçının ülkesindeki bir banka aracılığıyla belirli bir parayı ihracatçıya, istenilen vesaiki önceden saptanan bir süre içinde ibraz etmesi koşuluyla ödemeyi taahhüt etmektedir. Böylelikle ithalatçı ürünün istediği kalite ve durumda eline geçmesini garanti ederken, satıcı ise, mal bedelinin istediği zamanda ödeneceğinden emin olacaktır.
Akreditifi satıcının teslim şartlarının yerine getirilmesi şartıyla tüm masrafları eksiksiz olarak karşılayacağı sözünü veren bir bankadan teslim aldığı ticarî bir belge olarak da tanımlayabiliriz.
Alıcının alım işleminde ödeme yapmasının mümkün olmadığı durumlarda, banka, ödenmemiş miktarı sigorta kapsamına alır. Alıcı ve satıcının birbirlerini tanımadıkları durumlarda masrafların karşılanacağını güvence altına almak için uluslararası ticarî işlemlerde sıkça kullanılır ve bu işlemler farklı ülkelerde yapılır. Bu durumda, satıcı, kredi riski ve her iki tarafın birbirini tanıması halinde farklı ilkeler ve sorunlara, mesafeye yol açan yasal riskler gibi bir dizi riske maruz kalır. Akreditif mektubu, önceden belirlenmiş teslim şartlarının yerine getirilmesi şartıyla satıcıya parasını almasını temin eder. Akreditif mektubunu yazan banka, alıcı adına hareket edip satıcıya ödemeyi yapmadan önce tüm şartları yerine getirdiğinden emin olur. Çoğu akreditif mektubu, Uluslararası Ticaret Odası tarafından ilan edilen kurallarla düzenlenir. Akreditif mektupları genellikle ithalat ve ihracat şirketleri tarafından özellikle büyük çaplı alımlarda kullanılıp teslimât yapılmadan önce mevduat ödenmesi gereksinimi alıcı tarafından reddedilir. Aynı zamanda izinli kamu tesislerinin inşa edilmesini sağlamak için arazi geliştirilmesinde de kullanılır. Akreditife konu olan taraflar, alıcının müşteri olduğu genellikle "lehtar" ya da "amir banka", bazen de "ihbar bankası" olarak adlandırılan ihracatçıdır. Hemen hemen bütün akreditif mektupları değiştirilemezdir.
Ödeme için ibraz edilecek belgeler
Masrafları karşılaması için, ihracatçının ya da nakliyecinin gerekli belgeleri ibraz etmesi gerekir. Genellikle alacaklı firma, asıl malları ibraz etmek yerine malların sevk edildiğini gösteren bir belge ibraz eder. Asıl konşimento normalde malların gemiyle gönderildiğine dair bir senet olarak bankalardan tarafından alınan belgedir. Ancak belgelerin listesi ve şekli görüşmeye açık olup gemiye konulan malın kalitesini veya menşe yerini gösteren tarafsız bir üçüncü şahıs tarafından çıkarılan belgeleri ibraz etmek üzere gereksinimler içerebilir. Bu tür belgelerin tipik örnekleri şunlardır:
- Finansal Belgeler --- Kambiyo Senedi
- Ticarî Belgeler --- Çeki listesi
- Nakliye Belgeleri - Taşıma Belgesi
- Taşıma Belgeleri --- Konşimento
Evrak mukabili akreditifleri düzenleyen hukuk kuralları
Evrak mukabili akreditifin birincil özelliklerinden biri ödeme yükümlülüğünün temel satış sözleşmesinden veya işlemdeki herhangi bir sözleşmeden bağımsız olmasıdır. Dolayısıyla bankanın borç yükümlülüğü yalnızca akreditifteki şartlara göre belirlenip satış sözleşmesi geçersiz sayılır. Satış sözleşmesinden doğan alıcıya geçerli savunmalar bankaya ait olmayıp hiçbir şekilde bankanın ödeme yükümlülüğünü bozmaz. Vesikalı Krdilere İlişkin Teamüller ve Uygulamalar Kannunu'nun 4. maddesinde bu ilke açıkça belirtilmektedir. Kanun'un 5. maddesinde bankaların sadece bu belgelerle meşgul oldukları, söz konusu mallarla da ilgilenmedikleri belirtilmektedir. Buna göre lehtar veya temsilcisi tarafından verilen evraklar usulüne uygunsa o zaman genellikle banka başka sınırmalar olmaksızın ödeme yapmaya mecbur kalır. Çalma esasını benimsemenin ardındaki poliçeler ticari olup bir tarafın beklentilerini karşılar: birincisi, belgelerin ödeme yükümlülüğü bankalara verilmiş olsaydı, bankalar her temel işlemi incelemekle yükümlü tutulup risk ve sıkıntılardan dolayı evrak mukabili akreditifler çıkarmaya yatkın olurdu. İkincisi, akreditif için gereken belgeler bazı durumlarda satış işlemi için gereken belgelerden farklı olabilirdi. Bu işlem, kredi anlaşmasının arkasına bakılması gerektiği takdirde hangi şartların inceleneceğine karar verilirken bankaları zor duruma sokacaktır. Üçüncüsü, bankaların temel kredi fonksiyonunun, evrak mukabili gümrük işlemlerinin bankaların ithalatçının kanunsuz hareketlerde bulunduğu iddialarına bakmayarak borç yükümlülüğünü kabul etmesi gerektiğini akla getirmesi sebebiyle, ihracatçıya ödeme imkânı sağlayacağı gerçeğidir. Mahkemeler alıcıların satış sözleşmesiyle hukuk davası hususunda her zaman bir çözüm yollarının olduğunu ve banka sözleşmenin kanuna aykırı her bölümünü incelemek zorunda kalsaydı, bunun iş dünyası için bir felaket olacağını vurgulamıştır.
Uluslararası Ticaret'te ödeme şekilleri
Uluslararası ticaretteki ödeme şekilleri şunlardır:
- Peşin Ödeme (İhracatçı için en güvenli ödeme şeklidir) --- İthalatçı ilk önce mallar için parasını öder ve ihracatçının söz konusu malları yollamasını bekler.
- Evrak Mukabili Akreditifli Ödeme (hem ithalatçı hem de ihracatçı açısından daha güvenli ödeme şekli) --- ICC'nin UCP 600 kuralına tabi olan bankacılar (ithalatçı adına ya da ruhsat izni için başvuranın talebi üzerine), uygun belgeler ibraz edilir ve belirlenen koşullara tam anlamıyla uyulursa gemiyle gönderilen malların değerini lehtara ödemek üzere bir taahhüt verir. Tedarikçi taahhütleri yerine getirirse sözleşmenin taraflarından bağımsız konumda bulunan banka tarafından ödeme teminatı verilmesi sırasında ithalatçı koşulları karşılaması istenen kesin belgeleri içerir formda açıkça belirtilmesinden itibaren beklediği malların teslim alınacağından emin olur.
- Evrak Mukabili Tahsilat (alıcı açısından ve bir ölçüde satıcı açısından daha güvenli ödeme şekli) --- "Vesaik Mukabili Ödeme" de denilir. Mal senetleri satıcının bankası tarafından tahsilat karşılığında alınan belgeleri teslim etmesi için alıcının bankasına sevk edilir.
- Aracısız Ödeme (alıcı açısından en güvenilir ödeme şekli) --- Tedarikçi malları gemiye koyar ve açık hesap dönemlerinde alıcının para göndermesini bekler.
Riskler
Dolandırıcılık Riskleri
- Lehtar tarafından sahte belgeler ibraz edilmesi karşılığında önemsiz mallardan ücret alınacaktır.
- Kredi sermayeye çevrilebilir.
Egemen ve Düzenleyici Riskler
- Feshedilebilir Akreditif—Akreditifi yapan ithalatçı ve banka ihracatçıya bilgi vermeden ve ihracatçıdan izin almadan akreditife hile karıştıramaz veya düzeltmeler yapamaz. Vesikalı Kredilere İlişkin Yeknesak Teamüller ve Uygulamalar-600 uyarınca hiçbir akreditif değiştirilemez, bunun için bu tür akreditif kullanılmaz.
- Feshedilemeyen Akreditif—Akreditifin iptali ya da akreditifteki tüm değişiklikler başvuru sahibi tarafından amir banka aracılığıyla yapılır.
Komisyoncuya tedarikçinin yerine geçerek kendi faturasına vekâlet edip kazancı kadar fark edinme yetkisi verilir.
Akreditifin "menkul" olduğu açıkça bildirilirse sadece birinci lehtarın talebi üzerine ikinci lehtara havale edilebilir. Banka kredi havalesi yapmak zorunda kalır. Menkul akreditif, akreditifte belirtilen toplam mal miktarının gönderilmesi şartıyla tek bir lehtardan daha fazla lehtara devredilebilir.
Kredi kullanım koşullarının havalede tam olarak tekrarlanması gerekir. Ancak bu tür akreditifin işlenebilirliğini sürdürmek için bazı fiyatlar düşürülebilir.
- Tutar
- Malların birim fiyatı (akreditifte belirtilmişse)
- Akreditifin sona erme tarihi
- İbraz süresi
İlk lehtar ihaleyi yapan bankadan temsilcisinin yerine geçmesini talep edebilir. Bununla birlikte, fatura haricindeki herhangi bir evrakın başvuru sahibinin adı belirtilerek bir bakıma çıkarılması gerekiyorsa, bu durumda, gereksinimlerin ihale işlemi sırasında ücretsiz olacağı belirtilmelidir.
İhale edilen kredi ikinci lehtarın talebi üzerine üçüncü bir lehtara tekrar aktarılamaz.
- İhale Edilemeyen Akreditif—İhracatçının diğer bir tarafa devredemediği bir akreditiftir. Uluslararası ticarette tüm akreditifler ihale edilemez türdendir.
- Ertelenmiş / Yabancı Tahvillerin Ödenme Vadesi—Bu işlemlerin lehtar tarafından belgelerle kanıtlanması gerekir.
Döner akreditif, akreditifin, sözleşme uyarınca bir kısmının veya tamamının kullanılması durumunda otomatik olarak yenilenen akreditiftir.
Fiyatlandırma
İhracat masrafları, üst pazarlık, rambursmanlar ve diğer masraflar, akreditifin kullanım koşullarına göre ruhsat izni için başvuran tarafından karşılanır. Bu masraflar akreditifte belirtilmezse yine Ruhsat İzni İçin Başvuran tarafından karşılanır. Masraflarla ilişkili koşullar, 71B alanında gösterilir.
Kanuni dayanağı
Yasal konular hakkında yazı yazanlar bankaların verdiği taahhütleri satış muhasebe kayıtlarına ilişkin tahlille bağdaştıramamışlardır. Evrak mukabili akreditifler lehtara bir defa aktarılmasına rağmen teklif mektubundan önce lehtar tarafından bankacıya ödenen herhangi bir bedel ibraz etmek güçtür. Bu tür işlemlerde satış sözleşmesi akreditifin çıkarılmasından önce yapıldığı için malları ruhsat izni için başvurana teslim edecek lehtar tarafından verilen taahhüt bankanın vaadine uygun değildir yani bu koşullarda sebep olmuştur ancak bankaya bir kazanç getireceği öngörülen sözleşme kapsamında olan vergi yükümlülüğünün yerine getirilmesi banka tarafından hesaplanan borcun bildirilmesinin kanunen geçerli bir sebebi olabilir. Taahhüdün borçlu olunan üçüncü tarafa yerine getirilmesi de geçerli bir sebep oluşturabilir.
Kaynakça
- ^ . Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Terimler Sözlüğü. 3 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Akreditif finansal bir kurum tarafindan ismi gecen lehtara belirtilen belgeleri ibraz etmesi karsiliginda gene belirtilen miktardaki odemenin yapilmasi icin duzenlenmis bir belgedir Ayni zamanda sartli bir banka kredisidir Uluslararasi ticarette vesikali kredi documentary credit kredi mektubu letter of credit L C vesikali kredi mektubu documentary letter of credit ticari kredi mektubu commercial letter of credit gibi cesitli deyimlerle anilan akreditif mal bedellerinin odenmesi konusunda gelistirilmis ozel bir finansman teknigidir Uluslararasi ticaret islemlerinde sikca kullanilan bu sistemde ithalatcinin ulkesindeki bir banka ihracatcinin ulkesindeki bir banka araciligiyla belirli bir parayi ihracatciya istenilen vesaiki onceden saptanan bir sure icinde ibraz etmesi kosuluyla odemeyi taahhut etmektedir Boylelikle ithalatci urunun istedigi kalite ve durumda eline gecmesini garanti ederken satici ise mal bedelinin istedigi zamanda odeneceginden emin olacaktir Akreditifi saticinin teslim sartlarinin yerine getirilmesi sartiyla tum masraflari eksiksiz olarak karsilayacagi sozunu veren bir bankadan teslim aldigi ticari bir belge olarak da tanimlayabiliriz Alicinin alim isleminde odeme yapmasinin mumkun olmadigi durumlarda banka odenmemis miktari sigorta kapsamina alir Alici ve saticinin birbirlerini tanimadiklari durumlarda masraflarin karsilanacagini guvence altina almak icin uluslararasi ticari islemlerde sikca kullanilir ve bu islemler farkli ulkelerde yapilir Bu durumda satici kredi riski ve her iki tarafin birbirini tanimasi halinde farkli ilkeler ve sorunlara mesafeye yol acan yasal riskler gibi bir dizi riske maruz kalir Akreditif mektubu onceden belirlenmis teslim sartlarinin yerine getirilmesi sartiyla saticiya parasini almasini temin eder Akreditif mektubunu yazan banka alici adina hareket edip saticiya odemeyi yapmadan once tum sartlari yerine getirdiginden emin olur Cogu akreditif mektubu Uluslararasi Ticaret Odasi tarafindan ilan edilen kurallarla duzenlenir Akreditif mektuplari genellikle ithalat ve ihracat sirketleri tarafindan ozellikle buyuk capli alimlarda kullanilip teslimat yapilmadan once mevduat odenmesi gereksinimi alici tarafindan reddedilir Ayni zamanda izinli kamu tesislerinin insa edilmesini saglamak icin arazi gelistirilmesinde de kullanilir Akreditife konu olan taraflar alicinin musteri oldugu genellikle lehtar ya da amir banka bazen de ihbar bankasi olarak adlandirilan ihracatcidir Hemen hemen butun akreditif mektuplari degistirilemezdir Odeme icin ibraz edilecek belgelerMasraflari karsilamasi icin ihracatcinin ya da nakliyecinin gerekli belgeleri ibraz etmesi gerekir Genellikle alacakli firma asil mallari ibraz etmek yerine mallarin sevk edildigini gosteren bir belge ibraz eder Asil konsimento normalde mallarin gemiyle gonderildigine dair bir senet olarak bankalardan tarafindan alinan belgedir Ancak belgelerin listesi ve sekli gorusmeye acik olup gemiye konulan malin kalitesini veya mense yerini gosteren tarafsiz bir ucuncu sahis tarafindan cikarilan belgeleri ibraz etmek uzere gereksinimler icerebilir Bu tur belgelerin tipik ornekleri sunlardir Finansal Belgeler Kambiyo Senedi Ticari Belgeler Ceki listesi Nakliye Belgeleri Tasima Belgesi Tasima Belgeleri KonsimentoEvrak mukabili akreditifleri duzenleyen hukuk kurallariEvrak mukabili akreditifin birincil ozelliklerinden biri odeme yukumlulugunun temel satis sozlesmesinden veya islemdeki herhangi bir sozlesmeden bagimsiz olmasidir Dolayisiyla bankanin borc yukumlulugu yalnizca akreditifteki sartlara gore belirlenip satis sozlesmesi gecersiz sayilir Satis sozlesmesinden dogan aliciya gecerli savunmalar bankaya ait olmayip hicbir sekilde bankanin odeme yukumlulugunu bozmaz Vesikali Krdilere Iliskin Teamuller ve Uygulamalar Kannunu nun 4 maddesinde bu ilke acikca belirtilmektedir Kanun un 5 maddesinde bankalarin sadece bu belgelerle mesgul olduklari soz konusu mallarla da ilgilenmedikleri belirtilmektedir Buna gore lehtar veya temsilcisi tarafindan verilen evraklar usulune uygunsa o zaman genellikle banka baska sinirmalar olmaksizin odeme yapmaya mecbur kalir Calma esasini benimsemenin ardindaki policeler ticari olup bir tarafin beklentilerini karsilar birincisi belgelerin odeme yukumlulugu bankalara verilmis olsaydi bankalar her temel islemi incelemekle yukumlu tutulup risk ve sikintilardan dolayi evrak mukabili akreditifler cikarmaya yatkin olurdu Ikincisi akreditif icin gereken belgeler bazi durumlarda satis islemi icin gereken belgelerden farkli olabilirdi Bu islem kredi anlasmasinin arkasina bakilmasi gerektigi takdirde hangi sartlarin incelenecegine karar verilirken bankalari zor duruma sokacaktir Ucuncusu bankalarin temel kredi fonksiyonunun evrak mukabili gumruk islemlerinin bankalarin ithalatcinin kanunsuz hareketlerde bulundugu iddialarina bakmayarak borc yukumlulugunu kabul etmesi gerektigini akla getirmesi sebebiyle ihracatciya odeme imkani saglayacagi gercegidir Mahkemeler alicilarin satis sozlesmesiyle hukuk davasi hususunda her zaman bir cozum yollarinin oldugunu ve banka sozlesmenin kanuna aykiri her bolumunu incelemek zorunda kalsaydi bunun is dunyasi icin bir felaket olacagini vurgulamistir Uluslararasi Ticaret te odeme sekilleriUluslararasi ticaretteki odeme sekilleri sunlardir Pesin Odeme Ihracatci icin en guvenli odeme seklidir Ithalatci ilk once mallar icin parasini oder ve ihracatcinin soz konusu mallari yollamasini bekler Evrak Mukabili Akreditifli Odeme hem ithalatci hem de ihracatci acisindan daha guvenli odeme sekli ICC nin UCP 600 kuralina tabi olan bankacilar ithalatci adina ya da ruhsat izni icin basvuranin talebi uzerine uygun belgeler ibraz edilir ve belirlenen kosullara tam anlamiyla uyulursa gemiyle gonderilen mallarin degerini lehtara odemek uzere bir taahhut verir Tedarikci taahhutleri yerine getirirse sozlesmenin taraflarindan bagimsiz konumda bulunan banka tarafindan odeme teminati verilmesi sirasinda ithalatci kosullari karsilamasi istenen kesin belgeleri icerir formda acikca belirtilmesinden itibaren bekledigi mallarin teslim alinacagindan emin olur Evrak Mukabili Tahsilat alici acisindan ve bir olcude satici acisindan daha guvenli odeme sekli Vesaik Mukabili Odeme de denilir Mal senetleri saticinin bankasi tarafindan tahsilat karsiliginda alinan belgeleri teslim etmesi icin alicinin bankasina sevk edilir Aracisiz Odeme alici acisindan en guvenilir odeme sekli Tedarikci mallari gemiye koyar ve acik hesap donemlerinde alicinin para gondermesini bekler RisklerDolandiricilik Riskleri Lehtar tarafindan sahte belgeler ibraz edilmesi karsiliginda onemsiz mallardan ucret alinacaktir Kredi sermayeye cevrilebilir Egemen ve Duzenleyici Riskler Feshedilebilir Akreditif Akreditifi yapan ithalatci ve banka ihracatciya bilgi vermeden ve ihracatcidan izin almadan akreditife hile karistiramaz veya duzeltmeler yapamaz Vesikali Kredilere Iliskin Yeknesak Teamuller ve Uygulamalar 600 uyarinca hicbir akreditif degistirilemez bunun icin bu tur akreditif kullanilmaz Feshedilemeyen Akreditif Akreditifin iptali ya da akreditifteki tum degisiklikler basvuru sahibi tarafindan amir banka araciligiyla yapilir Komisyoncuya tedarikcinin yerine gecerek kendi faturasina vekalet edip kazanci kadar fark edinme yetkisi verilir Akreditifin menkul oldugu acikca bildirilirse sadece birinci lehtarin talebi uzerine ikinci lehtara havale edilebilir Banka kredi havalesi yapmak zorunda kalir Menkul akreditif akreditifte belirtilen toplam mal miktarinin gonderilmesi sartiyla tek bir lehtardan daha fazla lehtara devredilebilir Kredi kullanim kosullarinin havalede tam olarak tekrarlanmasi gerekir Ancak bu tur akreditifin islenebilirligini surdurmek icin bazi fiyatlar dusurulebilir Tutar Mallarin birim fiyati akreditifte belirtilmisse Akreditifin sona erme tarihi Ibraz suresi Ilk lehtar ihaleyi yapan bankadan temsilcisinin yerine gecmesini talep edebilir Bununla birlikte fatura haricindeki herhangi bir evrakin basvuru sahibinin adi belirtilerek bir bakima cikarilmasi gerekiyorsa bu durumda gereksinimlerin ihale islemi sirasinda ucretsiz olacagi belirtilmelidir Ihale edilen kredi ikinci lehtarin talebi uzerine ucuncu bir lehtara tekrar aktarilamaz Ihale Edilemeyen Akreditif Ihracatcinin diger bir tarafa devredemedigi bir akreditiftir Uluslararasi ticarette tum akreditifler ihale edilemez turdendir Ertelenmis Yabanci Tahvillerin Odenme Vadesi Bu islemlerin lehtar tarafindan belgelerle kanitlanmasi gerekir Doner akreditif akreditifin sozlesme uyarinca bir kisminin veya tamaminin kullanilmasi durumunda otomatik olarak yenilenen akreditiftir FiyatlandirmaIhracat masraflari ust pazarlik rambursmanlar ve diger masraflar akreditifin kullanim kosullarina gore ruhsat izni icin basvuran tarafindan karsilanir Bu masraflar akreditifte belirtilmezse yine Ruhsat Izni Icin Basvuran tarafindan karsilanir Masraflarla iliskili kosullar 71B alaninda gosterilir Kanuni dayanagiYasal konular hakkinda yazi yazanlar bankalarin verdigi taahhutleri satis muhasebe kayitlarina iliskin tahlille bagdastiramamislardir Evrak mukabili akreditifler lehtara bir defa aktarilmasina ragmen teklif mektubundan once lehtar tarafindan bankaciya odenen herhangi bir bedel ibraz etmek guctur Bu tur islemlerde satis sozlesmesi akreditifin cikarilmasindan once yapildigi icin mallari ruhsat izni icin basvurana teslim edecek lehtar tarafindan verilen taahhut bankanin vaadine uygun degildir yani bu kosullarda sebep olmustur ancak bankaya bir kazanc getirecegi ongorulen sozlesme kapsaminda olan vergi yukumlulugunun yerine getirilmesi banka tarafindan hesaplanan borcun bildirilmesinin kanunen gecerli bir sebebi olabilir Taahhudun borclu olunan ucuncu tarafa yerine getirilmesi de gecerli bir sebep olusturabilir Kaynakca Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi Terimler Sozlugu 3 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2011