Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aksiyoloji (Yunanca ἀξίᾱ, axiā, "değer"; ve -λογία, -logia, "bilim"), etik ve estetik olmak üzere ikiye ayrılır. Etik, insanların ahlaki değerlerini sorgular; estetik ise neyin güzel olduğuyla ilgilenir. Neyin etik, neyin estetik olduğunu açıklamak oldukça güçtür, buradan hareketle aksiyoloji, bireylerin davranışlarına temel teşkil eden değerleri araştırmaktadır.
Felsefe klasikleşmiş bir ayrımla ontoloji (varlık felsefesi), epistemoloji (bilgi felsefesi) ve aksiyoloji (değerler felsefesi) başlıkları altında üç bölümde incelenir.
Bir değer araştırması olarak aksiyoloji olanla olması gereken arasındaki ilişkiye cevap arar. Değerin doğası, ölçüsü ve metafiziksel statüsüne ilişkin araştırmalar yapar.
Yaygın olarak aksiyoloji; etik ve estetik olmak üzere ikiye ayrılır.
Estetik, kelimesi Yunanca “aisthesis“ veya “aishanesthai“ kelimelerinden gelir. Duyum, duyular, algı, duygu ile algılamak gibi anlamlar taşır. Bu kelimelerden çıkarılabilecek olan, estetiğin duygusallığın sağladığı bilgilerin bilimi olmasıdır. Estetiğin kurucusu Alexander G.Baumgarten’dir (1714-1762). Ona göre estetik duyu ve duygulara bağlı bilgilerin doğruluğunu inceleyecekti. Yani estetik mantığın ikiz kardeşi veya duyulara dayalı bilgilerin mantığı olarak konmuştu.
Estetik duyusal alanın bütün genişliğini değil, özellikle güzel olan kısmını inceler. Bu nedenle bir ara estetik kelimesi yerine güzellik bilimi veya felsefesi kavramları da önerilmiştir. (J.G. Herder ve G.W.F. Hegel tarafından.) Etik ise davranışları yönlendiren davranış standartlarını (veya sosyal normları) belirlemektedir. Etikçiler (veya ahlak felsefecileri) davranış standartlarını incelemektedir. Bir inceleme alanı olarak etik, temel işlevi tamamlayıcı ve açıklayıcı olmayan, daha çok sıkı kurallara ve değerlendirmeye dayalı normatif bir disiplindir.
Davranış standartları hakkında düşünürken etik ve ahlak arasında bir ayrım yapmak gerekir. Ahlak, Latince mores kelimesinden gelir. Mores; uzlaşılar, pratikler, davranış kodları. Kısaca kişinin içine doğduğu kültür ve toplumda halihazırda mevcut bulunan, çoğunlukla bilinçli bir seçim ve değerlendirme olmaksızın alışkanlıkla edinilmiş, doğru ve yanlışa ilişkin ölçütlerdir. Yani ahlak, bir toplumun en genel standartlarını içerir. Bu standartlar bireylerin mesleki veya kurumsal rollerinden bağımsız olarak toplumun tümü için geçerlidir.
Etik ise ethics karşılığıdır ve daha çok mevcut ahlak üstüne betimleyici ve/veya eleştirel bir düşünce ve bundan hareketle bireysel ahlaki tavır geliştirmeyi ifade ediyor. Yani etik, genel davranış standartları değil toplumdaki belirli bir mesleğin, işin, kurumun veya grubun standartlarıdır. Üç tür etikten söz edilmektedir:
Betimleyici: Ahlak ve ahlaklar üstüne düşünme,
Normatif: Davranışlarımıza rehberlik edecek ahlaki normları bulma,
Çözümleyici (meta-etik): Doğru ve yanlışa ilişkin önermelerin analitik çözümlemesidir.
Tüm bu etik ve estetik çalışmalarının aksiyoloji adıyla anılmasını sağlayan Karl Robert Eduard von Hartmann’dır. Philosophie des Schönen (1887: “Güzellik Felsefesi“) adlı çalışmasıyla terimi ilk kez kullanmıştır.
Kaynakça
- ^ AKTAN, Coşkun Can. . 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2019.
- ^ ERGÜN, Mustafa. (PDF). 16 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2019.
- ^ KARAKOÇ, Yusuf. "Hukuk-Etik İlişkisi" (PDF). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Mayıs 2019.
- ^ IŞIKTAÇ, Yasemin. HUKUK FELSEFESİ.
- ^ TOPUZKANAMIŞ, Engin. "Hukuk,Ahlak ve Meslek Etiği Üzerine" (PDF). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Mayıs 2019.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aksiyoloji Yunanca ἀ3iᾱ axia deger ve logia logia bilim etik ve estetik olmak uzere ikiye ayrilir Etik insanlarin ahlaki degerlerini sorgular estetik ise neyin guzel olduguyla ilgilenir Neyin etik neyin estetik oldugunu aciklamak oldukca guctur buradan hareketle aksiyoloji bireylerin davranislarina temel teskil eden degerleri arastirmaktadir Felsefe klasiklesmis bir ayrimla ontoloji varlik felsefesi epistemoloji bilgi felsefesi ve aksiyoloji degerler felsefesi basliklari altinda uc bolumde incelenir Bir deger arastirmasi olarak aksiyoloji olanla olmasi gereken arasindaki iliskiye cevap arar Degerin dogasi olcusu ve metafiziksel statusune iliskin arastirmalar yapar Yaygin olarak aksiyoloji etik ve estetik olmak uzere ikiye ayrilir Estetik kelimesi Yunanca aisthesis veya aishanesthai kelimelerinden gelir Duyum duyular algi duygu ile algilamak gibi anlamlar tasir Bu kelimelerden cikarilabilecek olan estetigin duygusalligin sagladigi bilgilerin bilimi olmasidir Estetigin kurucusu Alexander G Baumgarten dir 1714 1762 Ona gore estetik duyu ve duygulara bagli bilgilerin dogrulugunu inceleyecekti Yani estetik mantigin ikiz kardesi veya duyulara dayali bilgilerin mantigi olarak konmustu Estetik duyusal alanin butun genisligini degil ozellikle guzel olan kismini inceler Bu nedenle bir ara estetik kelimesi yerine guzellik bilimi veya felsefesi kavramlari da onerilmistir J G Herder ve G W F Hegel tarafindan Etik ise davranislari yonlendiren davranis standartlarini veya sosyal normlari belirlemektedir Etikciler veya ahlak felsefecileri davranis standartlarini incelemektedir Bir inceleme alani olarak etik temel islevi tamamlayici ve aciklayici olmayan daha cok siki kurallara ve degerlendirmeye dayali normatif bir disiplindir Davranis standartlari hakkinda dusunurken etik ve ahlak arasinda bir ayrim yapmak gerekir Ahlak Latince mores kelimesinden gelir Mores uzlasilar pratikler davranis kodlari Kisaca kisinin icine dogdugu kultur ve toplumda halihazirda mevcut bulunan cogunlukla bilincli bir secim ve degerlendirme olmaksizin aliskanlikla edinilmis dogru ve yanlisa iliskin olcutlerdir Yani ahlak bir toplumun en genel standartlarini icerir Bu standartlar bireylerin mesleki veya kurumsal rollerinden bagimsiz olarak toplumun tumu icin gecerlidir Etik ise ethics karsiligidir ve daha cok mevcut ahlak ustune betimleyici ve veya elestirel bir dusunce ve bundan hareketle bireysel ahlaki tavir gelistirmeyi ifade ediyor Yani etik genel davranis standartlari degil toplumdaki belirli bir meslegin isin kurumun veya grubun standartlaridir Uc tur etikten soz edilmektedir Betimleyici Ahlak ve ahlaklar ustune dusunme Normatif Davranislarimiza rehberlik edecek ahlaki normlari bulma Cozumleyici meta etik Dogru ve yanlisa iliskin onermelerin analitik cozumlemesidir Tum bu etik ve estetik calismalarinin aksiyoloji adiyla anilmasini saglayan Karl Robert Eduard von Hartmann dir Philosophie des Schonen 1887 Guzellik Felsefesi adli calismasiyla terimi ilk kez kullanmistir Kaynakca AKTAN Coskun Can 1 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Mayis 2019 ERGUN Mustafa PDF 16 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Mayis 2019 KARAKOC Yusuf Hukuk Etik Iliskisi PDF 8 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Mayis 2019 ISIKTAC Yasemin HUKUK FELSEFESI TOPUZKANAMIS Engin Hukuk Ahlak ve Meslek Etigi Uzerine PDF 8 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Mayis 2019