Alecerıyeqo Kuşıku Keytıqo (Kabardeyce: Алэджэрыекъуэ Кущыку Къетыкъуэ, Ажджэриикъуэ Кушыку, Rusça: Ажгериев Кушук), Çerkes komutanı ve prensi. Rus-Çerkes Savaşında yer almıştır.
Aleceriyeqo Kuşıku Keytıqo | |
---|---|
Rus kaynaklarında Aleceriyeqo Kuşıku, 1825 | |
Lakabı | Çerkes Diyarının Rehberi |
Doğum | 18. yy. Kabarda, Çerkesya |
Ölüm | 1829/1830 Besleney, Çerkesya |
Bağlılığı | Çerkesya Konfederasyonu |
Çatışma/savaşları | Rus-Çerkes Savaşı |
Biyografi
İsim
Kuşıku'nun soy adı Keytıqo olup, Alecerıyeqo "Aleceriy'in oğlu" anlamına gelmektedir. Farklı kaynaklarda Acjeriyiqo, Adjgirey veya Kuşuk, Kuşıkupş olarak geçmektedir. Çerkesçe'de Kuşıkupş varyantındaki gibi "-pş" soneki ile biten adlar ve soyadları, o kişinin prens olduğu anlamını katar ve prens anlamına gelen "pşı" kelimesinden gelir.
Gençliği
Çerkesler tarihlerini yazmadıkları ve tüm bilgiler dış kaynaklardan geldiği için Alecerıyeqo'nun gençliği hakkındaki bilgiler detaylı değildir. Kabardey prens sülalelerinden olan Keytıqo'lara mensuptu. Alecerıyeqo, Kabarda'da doğdu ve askeri bir eğitimle büyüdü. Prens Hatokşoqo Karamırza Aliy'in—muhtemelen anne tarafından—yeğeniydi.
Rus-Çerkes Savaşı
Gençliğinden beri Ruslara karşı yapılan savaşlara katılmıştır.Kabarda'nın Rus işgalinden sonra mücadeleye devam etmek maksadıyla Batı Çerkesya'ya göç eden Hajret Kabardeylerindendi. Urup nehrinin kıyısında, Besleney topraklarındaki Vulape köyünde yaşıyordu. Çerkes halk hikayelerinde Alecerıyeqo'nun yıldızlara bakarak yön bulma konusundaki becerisinden sıkça söz edilmiştir. Çerkesler arasında ünlü bir süvari komutanı olarak tanındığından hem Adigece hem Kabardeyce'de birçok şarkıya, ağıta ve hikâyeye konu olmuştur. Kendisi hayattayken bile hakkında şarkılar söylenmiştir. Sefer çağrısı yapıldığında, birliklerin hızla onun komutası altında toplandığı kaydedilmiştir.Hırtsıjıqo Ale ve Şogen Şumaho gibi ünlü komutanlarla ve savaşçılarla silah arkadaşıydı.
Prens Astemir ile Düellosu
1 Nisan 1825'te General Velyaminov tarafından Hajret Kabardey köylerinin yok edilmesi emri verildi. 5 Nisan'da Fyodor Aleksandroviç Bekoviç-Çerkasski komutasındaki Rus ordusu, Besleney bölgesindeki Karamırzey köyüne beklenmedik bir saldırı gerçekleştirdi. Beklenmedik olmasının sebebi; civardaki diğer köyler tarafından fark edilmeden Karamırzey'e ulaşamayacaklarıydı. Ruslar, köyün tam konumunu ve fark edilmemek için kullanılabilecek zorlu yolları, yakaladıkları bir çobanı sorgulayarak öğrenmişlerdi. Köy halkı Hajret Kabardeylerinden oluşuyordu ve adını, köyün prensi olan Hajret Kabardeyi Karamırza Aliy'den almıştı. Aliy'in dışında meşhur savaşçılar da bu köyde yaşıyordu ve köy, diğer Çerkes köylerine göre 7-8 kat büyüktü.
Saldırı sonucunda Prens Karamırza Aliy öldürüldü, köy yağmalanıp ateşe verilerek yok edildi, köy halkı katledildi ve hayatta kalan azınlık esir alındı. Jambolat Keytıqo ve Alecerıyeqo'nun orduları vardığında Ruslar geri çekilmişti. Adları Haniy ve Yelmıshan olan Karamırza'nın iki eşi de ganimet olarak ele geçirildi ve Haniy, köyün yok edilmesine istihbarat sağlayarak yardım eden Prens Astemir'e hediye edildi. Haberleri alan Çerkes komutanları, Ruslardan intikam almak için katliamda Ruslara yardım edenleri bulup öldürme kararı aldılar. Aleceriyeqo, 400 kilometre at sürüp Astemirov'un Küçük Kabarda'daki köyüne geldi ve onu düelloya davet etti. Düello sonucunda Alecerıyeqo, Astemirov'u öldürdü ve Karamırza Aliy'in dul eşini Batı Çerkesya'ya geri götürdü.
Ölümü
1829 yılının sonlarında ya da 1830'un başlarında Urup Nehri kıyısında gerçekleşen bir muharebede ağır yaralandı ve aldığı yara nedeniyle öldü. Muharebeden sonra naaşı, komutasındaki süvarileri tarafından at üstünde köyüne götürüldü.
Mirası
Alecerıyeqo Kuşıku'ya ilişkin, Adige Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Enstitüsü arşivlerine kaydedilmiş 50'ye yakın folklorik öge bulunmaktadır.
Kaynakça
- ^ Гожба, Руслан. "Кавказская война и исход горцев". apsnyteka.org. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b c admin (2 Nisan 2023). "Bir Kuşukupş, Üç Hikaye". Махуэрытх / Günlük. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b c d "General Zass'ın Kızının Adigeler Tarafından Kaçırılışı. – ÇERKES-FED". 17 Nisan 2020. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b c "Milletin Özgürlüğü İçin Canla Başla Mücadele Ettiler!". cherkessia.net. 24 Mayıs 2021. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ "Наши имена. Часть I. Мужские имена". Адыгэ Хэку (Rusça). 14 Temmuz 2005. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b c d e f "КУШУК АЖДЖЕРИ » Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов)". Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов) (Rusça). 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b Gazetesi, Jineps (22 Mayıs 2024). "Къарэмырзэ Алий и къуажэм теухуауэ иджыри зы тхылъ". Jineps Gazetesi. 28 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2024.
- ^ a b Владимировна, Бойденко Светлана; Викторович, Скиба Константин (2017). "Погром аула беглых кабардинцев князя Али Карамурзина в литературном наследии Ильи Тимофеевича Радожицкого". Журнал Фронтирных Исследований (4 (8)): 14-38. 28 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Цуекъо Алый (2012). Адыгэ лъэкъуацӀэхэмрэ тамыгъэхэмрэ (Adigece). s. 160. ISBN .
- ^ a b c "Ажджэрий и къуэ Кушыкупщ | Электронная газета "Адыгэ псалъэ"". apkbr.ru (Kabardeyce). 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b "LABE'LiLERiN AĞITI". 15 Kasım 2022. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024.
- ^ "'Magamet Aşe'nin Şehit Olduğu Yeri Bilmiyorsan Çerkes Değilsin!': DİASPORANIN HAFIZASINDA RUS-KAFKAS SAVAŞLARI – ÇERKES-FED". 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b "Çetao İbrahim | KAHRAMANLARIMIZI TANIYALIM - ALECERİYEKO KUŞUK". Cherkessia.net. 3 Mayıs 2014. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024.
- ^ a b "ГЪУАЗЭМ И ЗЭФIЭКIЫР | Электронная газета "Кабардино-Балкария"". elgkbr.ru (Kabardeyce). 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b Пащтыхь зауэжьыр зэриухрэ 150-рэ щрикъум ирихьэлIэу (PDF) (Rusça). s. 236-95-230. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ "Çetao İbrahim | KAHRAMANLARIMIZI TANIYALIM (2) - HIRTSIJIKO ALE". Cherkessia.net. 13 Mayıs 2014. 5 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2024.
- ^ a b "Ещё раз о предателях своего народа. » Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов)". Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов) (Rusça). 27 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2024.
- ^ a b "«Лабэжьу тхьэр зыдэбгам лъы бахъаер къызэрыдох…»". Адыгэ Хэку (Kabardeyce). 20 Mayıs 2019. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b "Дуэль черкеского князя Кушука Ажгирея и первостепенного дворянина Эдига Астемира » Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов)". Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов) (Rusça). 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ a b admin (1 Nisan 2023). "Labe'de Yaşayanların Ağıdı". Махуэрытх / Günlük. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ "Лабэдэсхэм я гуауэ | Электронная газета "Адыгэ псалъэ"". apkbr.ru. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ "Ажгериев (Ажджерий) Кучук (Кушук » Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов)". Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов) (Rusça). 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ "Выбор души. История дочери Засса c дополнениями (Казбек Сиюхов) / Проза.ру". proza.ru. 26 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2024.
- ^ Алоев, Тимур Хазраилович. ХАТОКШОКО МАГОМЕТ АША: ВСТУПАЯ НА ПУТЬ ЛЕГЕНДЫ (Rusça). 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu sayfanin herhangi bir incelenmis surumu bulunmuyor bu yuzden standartlara uygunluk acisindan kontrol edilmemis olabilir Aleceriyeqo Kusiku Keytiqo Kabardeyce Aledzheryekue Kushyku Ketykue Azhdzheriikue Kushyku Rusca Azhgeriev Kushuk Cerkes komutani ve prensi Rus Cerkes Savasinda yer almistir Aleceriyeqo Kusiku KeytiqoRus kaynaklarinda Aleceriyeqo Kusiku 1825LakabiCerkes Diyarinin RehberiDogum18 yy Kabarda CerkesyaOlum1829 1830 Besleney CerkesyaBagliligiCerkesya KonfederasyonuCatisma savaslariRus Cerkes SavasiBiyografiIsim Kusiku nun soy adi Keytiqo olup Aleceriyeqo Aleceriy in oglu anlamina gelmektedir Farkli kaynaklarda Acjeriyiqo Adjgirey veya Kusuk Kusikups olarak gecmektedir Cerkesce de Kusikups varyantindaki gibi ps soneki ile biten adlar ve soyadlari o kisinin prens oldugu anlamini katar ve prens anlamina gelen psi kelimesinden gelir Gencligi Cerkesler tarihlerini yazmadiklari ve tum bilgiler dis kaynaklardan geldigi icin Aleceriyeqo nun gencligi hakkindaki bilgiler detayli degildir Kabardey prens sulalelerinden olan Keytiqo lara mensuptu Aleceriyeqo Kabarda da dogdu ve askeri bir egitimle buyudu Prens Hatoksoqo Karamirza Aliy in muhtemelen anne tarafindan yegeniydi Keytiqo sulalesinin tamgasiRus Cerkes Savasi Gencliginden beri Ruslara karsi yapilan savaslara katilmistir Kabarda nin Rus isgalinden sonra mucadeleye devam etmek maksadiyla Bati Cerkesya ya goc eden Hajret Kabardeylerindendi Urup nehrinin kiyisinda Besleney topraklarindaki Vulape koyunde yasiyordu Cerkes halk hikayelerinde Aleceriyeqo nun yildizlara bakarak yon bulma konusundaki becerisinden sikca soz edilmistir Cerkesler arasinda unlu bir suvari komutani olarak tanindigindan hem Adigece hem Kabardeyce de bircok sarkiya agita ve hikayeye konu olmustur Kendisi hayattayken bile hakkinda sarkilar soylenmistir Sefer cagrisi yapildiginda birliklerin hizla onun komutasi altinda toplandigi kaydedilmistir Hirtsijiqo Ale ve Sogen Sumaho gibi unlu komutanlarla ve savascilarla silah arkadasiydi Prens Astemir ile Duellosu 1 Nisan 1825 te General Velyaminov tarafindan Hajret Kabardey koylerinin yok edilmesi emri verildi 5 Nisan da Fyodor Aleksandrovic Bekovic Cerkasski komutasindaki Rus ordusu Besleney bolgesindeki Karamirzey koyune beklenmedik bir saldiri gerceklestirdi Beklenmedik olmasinin sebebi civardaki diger koyler tarafindan fark edilmeden Karamirzey e ulasamayacaklariydi Ruslar koyun tam konumunu ve fark edilmemek icin kullanilabilecek zorlu yollari yakaladiklari bir cobani sorgulayarak ogrenmislerdi Koy halki Hajret Kabardeylerinden olusuyordu ve adini koyun prensi olan Hajret Kabardeyi Karamirza Aliy den almisti Aliy in disinda meshur savascilar da bu koyde yasiyordu ve koy diger Cerkes koylerine gore 7 8 kat buyuktu Saldiri sonucunda Prens Karamirza Aliy olduruldu koy yagmalanip atese verilerek yok edildi koy halki katledildi ve hayatta kalan azinlik esir alindi Jambolat Keytiqo ve Aleceriyeqo nun ordulari vardiginda Ruslar geri cekilmisti Adlari Haniy ve Yelmishan olan Karamirza nin iki esi de ganimet olarak ele gecirildi ve Haniy koyun yok edilmesine istihbarat saglayarak yardim eden Prens Astemir e hediye edildi Haberleri alan Cerkes komutanlari Ruslardan intikam almak icin katliamda Ruslara yardim edenleri bulup oldurme karari aldilar Aleceriyeqo 400 kilometre at surup Astemirov un Kucuk Kabarda daki koyune geldi ve onu duelloya davet etti Duello sonucunda Aleceriyeqo Astemirov u oldurdu ve Karamirza Aliy in dul esini Bati Cerkesya ya geri goturdu Olumu 1829 yilinin sonlarinda ya da 1830 un baslarinda Urup Nehri kiyisinda gerceklesen bir muharebede agir yaralandi ve aldigi yara nedeniyle oldu Muharebeden sonra naasi komutasindaki suvarileri tarafindan at ustunde koyune goturuldu MirasiAleceriyeqo Kusiku ya iliskin Adige Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Enstitusu arsivlerine kaydedilmis 50 ye yakin folklorik oge bulunmaktadir Kaynakca Gozhba Ruslan Kavkazskaya vojna i ishod gorcev apsnyteka org 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b c admin 2 Nisan 2023 Bir Kusukups Uc Hikaye Mahueryth Gunluk 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b c d General Zass in Kizinin Adigeler Tarafindan Kacirilisi CERKES FED 17 Nisan 2020 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b c Milletin Ozgurlugu Icin Canla Basla Mucadele Ettiler cherkessia net 24 Mayis 2021 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 Nashi imena Chast I Muzhskie imena Adyge Heku Rusca 14 Temmuz 2005 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b c d e f KUShUK AZhDZhERI Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Rusca 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b Gazetesi Jineps 22 Mayis 2024 Karemyrze Alij i kuazhem teuhuaue idzhyri zy thyl Jineps Gazetesi 28 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2024 a b Vladimirovna Bojdenko Svetlana Viktorovich Skiba Konstantin 2017 Pogrom aula beglyh kabardincev knyazya Ali Karamurzina v literaturnom nasledii Ili Timofeevicha Radozhickogo Zhurnal Frontirnyh Issledovanij 4 8 14 38 28 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Cueko Alyj 2012 Adyge lekuacӀehemre tamygehemre Adigece s 160 ISBN 978 5 7608 0721 2 a b c Azhdzherij i kue Kushykupsh Elektronnaya gazeta Adyge psale apkbr ru Kabardeyce 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b LABE LiLERiN AGITI 15 Kasim 2022 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Kasim 2024 Magamet Ase nin Sehit Oldugu Yeri Bilmiyorsan Cerkes Degilsin DIASPORANIN HAFIZASINDA RUS KAFKAS SAVASLARI CERKES FED 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b Cetao Ibrahim KAHRAMANLARIMIZI TANIYALIM ALECERIYEKO KUSUK Cherkessia net 3 Mayis 2014 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Kasim 2024 a b GUAZEM I ZEFIEKIYR Elektronnaya gazeta Kabardino Balkariya elgkbr ru Kabardeyce 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b Pashtyh zauezhyr zeriuhre 150 re shrikum irihelIeu PDF Rusca s 236 95 230 Erisim tarihi 26 Kasim 2024 Cetao Ibrahim KAHRAMANLARIMIZI TANIYALIM 2 HIRTSIJIKO ALE Cherkessia net 13 Mayis 2014 5 Temmuz 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2024 a b Eshyo raz o predatelyah svoego naroda Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Rusca 27 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2024 a b Labezhu ther zydebgam ly bahaer kyzerydoh Adyge Heku Kabardeyce 20 Mayis 2019 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b Duel cherkeskogo knyazya Kushuka Azhgireya i pervostepennogo dvoryanina Ediga Astemira Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Rusca 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 a b admin 1 Nisan 2023 Labe de Yasayanlarin Agidi Mahueryth Gunluk 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 Labedeshem ya guaue Elektronnaya gazeta Adyge psale apkbr ru 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 Azhgeriev Azhdzherij Kuchuk Kushuk Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Rusca 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 Vybor dushi Istoriya docheri Zassa c dopolneniyami Kazbek Siyuhov Proza ru proza ru 26 Kasim 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2024 Aloev Timur Hazrailovich HATOKShOKO MAGOMET AShA VSTUPAYa NA PUT LEGENDY Rusca 3 Aralik 2024 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi