Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Krotōnlu Alkmaiōn (Eski Yunanca: Ἀλκμαίων Κροτωνιάτης; Latince: Alcmaeon Crotoniensis), MÖ 500'lerde yaşamış hekim ve filozoflardan biridir. Sokrates öncesi düşünürlerin arasında yer alır. Onun düşüncesinde insan ve hayvan arasındaki temel ayrılık insanın düşünce yapısından kaynaklanır. İnsanın düşünmesi hafıza, ve bilgilerden meydana geliyordu ki, diğer biyolojik canlılarda olmayan bir niteliktir bu ona göre. Filozofluğunun yanı sıra hekimliğinin de bu düşüncelerinde etkisi olmuştur. Alkmaiōn'un bir başka önemli yanı ise, beynin, düşüncelerin temel maddesi ve insan algılayışının merkezi organı olduğunu tahmin etmiş ve öne sürmüş olmasıdır. Platon'un diyaloglarında ismi geçmektedir.
Denize yakın yaşayan Yunanlar hayvanlarla ilgili morfolojik bilgiye sahiptirler. Bir hayvanın iç yapısını bilmek için diseksiyon yapmak gerekir. İlk hayvan diseksiyonunu M.Ö.500lerde Güney İtalya’da Krotonlu Alkmeon yapmıştır. Canlı varlıkları bile kesip biçtiği düşünülüyor. Alkmeon, Pithagoras ekolünün lideriydi. Anatomi, tıp ve fizyolojiyle ilgilenmiştir. Peri Physeos (Doğa Üzerine Denemeler) adlı eserinde doğa bilimleri konusunda çalışmaları yazmıştır.
Alkmaiōn genç hayvanların gelişimini incelemiştir. Bugün bu yapıya embriyo denilmektedir. Civciv embriyolu döllenmiş yumurtayı; bu embriyonun nasıl bir gelişim gösterdiğini ve sinir sisteminin çiftleşmede oynadığı rolü incelemiştir. O güne kadarki Yunan "bilimi"nde egemen olan bebeğin yalnızca babanın tohumuyla oluştuğu fikrine katılmıyordu. Censorinus (M.S. 3.yy)'un yazdıklarına göre bebeğin Diogenes, Hippokrates ve Stoacı düşüncede babanın, Anaksagoras, Alkmaiōn, Parmenides, Empedokles ve Epikuros'da ise annenin "ürünü" olduğu düşünülmekteydi. Alkmaiōn ayrıca bebeğin cinsiyetinin oluşumu hakkında oran verir; buna göre ebeveynlerden hangisinin meni sayısı fazlaysa bebek o cinsiyete sahip olurdu. Üstelik Alkmaiōn'a göre meni beyinde yer alır.
Batılı Yunanların öne sürdüğü gibi düşünce merkezinin kalp değil beyin olduğunu anlamıştır. Beyni incelemiş (bu nedenle nörolojinin kurucularından biri sayılır) bu organı göze bağlayan yolları göstermiştir ve böylece -büyük olasılıkla- göz sinirlerini de bulmuştur. Görmeye neden olan üç şey;
- Işın ve dış ateş,
- Gözdeki içsel ateş (göze darbe geldiğinde aydınlık olma sebebidir),
- Gözdeki yuvarlağının içindeki sudur.
Aristo’ya göre çatışık konusunu ilk kez Alkmeon ele almıştır. Böylece ilk kez kadın-erkek, sağ-sol sonlu-sonsuz, iyi-kötü, aydınlık-karanlık, çift-tek, birlik-çokluk, durgunluk-devinim, doğru-eğri, kare-eşitkenar gibi bilgilerin birbirine zıt (çatışık) olduğunu ortaya koymuştur.
Duyu organlarını keşfetmiştir. Beynin duyu merkezi olduğunu söylemiştir. Beyin ile duyu organları arasında bir bağ olduğunu söylemiştir. Bu bağda herhangi bir kesintiye uğrarsa iletişim kesilir. Ses duyumunun kulak içindeki çukurla rüzgarın değmesiyle birlikte çınlama ile oluştuğunu bulmuştur.
Alkmaiōn, ruhların gök cisimleriyle karşılaştırılabileceğini ve onların sonsuz dairesel yörüngeler üzerinde döndüklerini söyler; dairesellik, ölümsüzlükle eşdeğerdir. İnsanlar ölürler; çünkü başlangıç noktalarına geri dönemezler. Yaşam bir daire değil, açık bir eğridir ve aşağı doğru bir hareket yapar. Bu nedenle ölümsüz olan gök cisimleri ve ruhlar aşağı doğru hareket etmezler; sonsuz olarak dönerler ve ölümsüzdürler.
Daimonları hastalıkların nedeni olarak gören görüşü reddedip, hastalıkların doğal nedenlerle ortaya çıktığını ortaya koyarak tıp tarihinde bir ilke imza atanın da yine Alkmaiōn olduğu düşünülmektedir. Ona göre insanın zihinsel işleyişi biyolojik temele dayanır, bu nedenle "bilimsel psikolojinin babası" olarak adlandırılır.
Pisagor’un öğrencisi olan Alkmaiōn dogmacıdır. Bu sebeple bilgi üretemediği konularda Tanrının bileceğini savunmuştur. O’na göre “ruh yaşamın ilkesidir”. İnsanlar ölür çünkü başlangıçla sonu birleştirememişlerdir. Ruh ölmez çünkü yıldızlar gibi hareketleri çemberseldir ve daima tekrar edip aynı yere gelir. O’na göre ruh hayatın kaynağıdır ve ruh ölümsüzdür.
Alkmaiōn Yunan bilim geleneğini oluşturan kişileri etkilemiştir.
Dipnotlar
- ^ Kahya Esin, Öner Murat, Biyoloji Tarihi, İmge Yayınevi, 2007, sy. 88
- ^ Theodorides, Jean, Biyoloji Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1992, sy.15
- ^ Ronan, Colin, Bilim Tarihi, TÜBİTAK Yayınları, Ankara, 2005, sy.94
- ^ Küçüker, Orhan, Biyoloji Tarihi, Nobel Tıp Kitabevi, 2014, İstanbul, Sy. 26-27
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2020.
- ^ Şahin, Yalçın, Biyoloji’de Geçmişe Yolculuk, Palme Yayıncılık, Ankara, 2007, sy. 89
- ^ Aksakal, Alev, Bilgeliğe Yolculuk, Yakamoz Yayınları, 2005, sy. 44
- ^ Türkçebilgi.com, Krotonlu Alkmeon maddesi, (16.12.2014)
Kaynakça
- de:wiki, 11 Şubat 2007 sürümü 13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Stanford Felsefe Ansiklopedisi "Alcmaeon" makalesi: [1] 14 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Krotōnlu Alkmaiōn Eski Yunanca Ἀlkmaiwn Krotwniaths Latince Alcmaeon Crotoniensis MO 500 lerde yasamis hekim ve filozoflardan biridir Sokrates oncesi dusunurlerin arasinda yer alir Onun dusuncesinde insan ve hayvan arasindaki temel ayrilik insanin dusunce yapisindan kaynaklanir Insanin dusunmesi hafiza ve bilgilerden meydana geliyordu ki diger biyolojik canlilarda olmayan bir niteliktir bu ona gore Filozoflugunun yani sira hekimliginin de bu dusuncelerinde etkisi olmustur Alkmaiōn un bir baska onemli yani ise beynin dusuncelerin temel maddesi ve insan algilayisinin merkezi organi oldugunu tahmin etmis ve one surmus olmasidir Platon un diyaloglarinda ismi gecmektedir Alkmaiōn temali sikke Denize yakin yasayan Yunanlar hayvanlarla ilgili morfolojik bilgiye sahiptirler Bir hayvanin ic yapisini bilmek icin diseksiyon yapmak gerekir Ilk hayvan diseksiyonunu M O 500lerde Guney Italya da Krotonlu Alkmeon yapmistir Canli varliklari bile kesip bictigi dusunuluyor Alkmeon Pithagoras ekolunun lideriydi Anatomi tip ve fizyolojiyle ilgilenmistir Peri Physeos Doga Uzerine Denemeler adli eserinde doga bilimleri konusunda calismalari yazmistir Alkmaiōn genc hayvanlarin gelisimini incelemistir Bugun bu yapiya embriyo denilmektedir Civciv embriyolu dollenmis yumurtayi bu embriyonun nasil bir gelisim gosterdigini ve sinir sisteminin ciftlesmede oynadigi rolu incelemistir O gune kadarki Yunan bilimi nde egemen olan bebegin yalnizca babanin tohumuyla olustugu fikrine katilmiyordu Censorinus M S 3 yy un yazdiklarina gore bebegin Diogenes Hippokrates ve Stoaci dusuncede babanin Anaksagoras Alkmaiōn Parmenides Empedokles ve Epikuros da ise annenin urunu oldugu dusunulmekteydi Alkmaiōn ayrica bebegin cinsiyetinin olusumu hakkinda oran verir buna gore ebeveynlerden hangisinin meni sayisi fazlaysa bebek o cinsiyete sahip olurdu Ustelik Alkmaiōn a gore meni beyinde yer alir Batili Yunanlarin one surdugu gibi dusunce merkezinin kalp degil beyin oldugunu anlamistir Beyni incelemis bu nedenle norolojinin kurucularindan biri sayilir bu organi goze baglayan yollari gostermistir ve boylece buyuk olasilikla goz sinirlerini de bulmustur Gormeye neden olan uc sey Isin ve dis ates Gozdeki icsel ates goze darbe geldiginde aydinlik olma sebebidir Gozdeki yuvarlaginin icindeki sudur Aristo ya gore catisik konusunu ilk kez Alkmeon ele almistir Boylece ilk kez kadin erkek sag sol sonlu sonsuz iyi kotu aydinlik karanlik cift tek birlik cokluk durgunluk devinim dogru egri kare esitkenar gibi bilgilerin birbirine zit catisik oldugunu ortaya koymustur Duyu organlarini kesfetmistir Beynin duyu merkezi oldugunu soylemistir Beyin ile duyu organlari arasinda bir bag oldugunu soylemistir Bu bagda herhangi bir kesintiye ugrarsa iletisim kesilir Ses duyumunun kulak icindeki cukurla ruzgarin degmesiyle birlikte cinlama ile olustugunu bulmustur Alkmaiōn ruhlarin gok cisimleriyle karsilastirilabilecegini ve onlarin sonsuz dairesel yorungeler uzerinde donduklerini soyler dairesellik olumsuzlukle esdegerdir Insanlar olurler cunku baslangic noktalarina geri donemezler Yasam bir daire degil acik bir egridir ve asagi dogru bir hareket yapar Bu nedenle olumsuz olan gok cisimleri ve ruhlar asagi dogru hareket etmezler sonsuz olarak donerler ve olumsuzdurler Daimonlari hastaliklarin nedeni olarak goren gorusu reddedip hastaliklarin dogal nedenlerle ortaya ciktigini ortaya koyarak tip tarihinde bir ilke imza atanin da yine Alkmaiōn oldugu dusunulmektedir Ona gore insanin zihinsel isleyisi biyolojik temele dayanir bu nedenle bilimsel psikolojinin babasi olarak adlandirilir Pisagor un ogrencisi olan Alkmaiōn dogmacidir Bu sebeple bilgi uretemedigi konularda Tanrinin bilecegini savunmustur O na gore ruh yasamin ilkesidir Insanlar olur cunku baslangicla sonu birlestirememislerdir Ruh olmez cunku yildizlar gibi hareketleri cemberseldir ve daima tekrar edip ayni yere gelir O na gore ruh hayatin kaynagidir ve ruh olumsuzdur Alkmaiōn Yunan bilim gelenegini olusturan kisileri etkilemistir Dipnotlar Kahya Esin Oner Murat Biyoloji Tarihi Imge Yayinevi 2007 sy 88 Theodorides Jean Biyoloji Tarihi Iletisim Yayinlari Istanbul 1992 sy 15 Ronan Colin Bilim Tarihi TUBITAK Yayinlari Ankara 2005 sy 94 Kucuker Orhan Biyoloji Tarihi Nobel Tip Kitabevi 2014 Istanbul Sy 26 27 Arsivlenmis kopya 24 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2020 Sahin Yalcin Biyoloji de Gecmise Yolculuk Palme Yayincilik Ankara 2007 sy 89 Aksakal Alev Bilgelige Yolculuk Yakamoz Yayinlari 2005 sy 44 Turkcebilgi com Krotonlu Alkmeon maddesi 16 12 2014 Kaynakcade wiki 11 Subat 2007 surumu 13 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Stanford Felsefe Ansiklopedisi Alcmaeon makalesi 1 14 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde