Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Altındağ - Türk, Altay ve Moğol mitolojilerinde kutsal dağ. Değişik Türk dillerinde Altantav, Altantağ, Altuntah, Altantak ve Altaytav olarak da söylenir. Moğolcada Altanavla veya Altanula olarak bilinir. Bozdağ (Boztav, Pustak, Pustag) ve Tazdağ (Tastav, Taztağ, Dazdağ) sözcükleri yine bu dağı nitelemek için veya eşanlamlı olarak kullanılır.
Özellikleri
Altay Dağları’nın simgeselleşmiş biçimidir. Gökyüzünde bulunur. Türk yurdunun ve devletinin enginliğini göz alıcılığını temsil eder. Burada dokuz Tanrı yaşar. Zirvesinde ise Altan Han vardır. Tanrı Ülgen’in tahtı burada yer alır. Altın Türk kültüründe altın hakanlık (imparatorluk) simgesidir. Altın madeni padişahı, gümüş madeni veziri, tunç madeni ise halkı simgeler. Altay dağları Türkler için o kadar büyük bir öneme sahiptir ki, akraba kavimlerden ayırmak için ikili bir sınflandırma yapılır ve Ural kökenli soylar ve dilleri ile Altay kökenli soylar ve dilleri diye ayrılırlar. Ural dağları da Ugor kökenli kavimler için aynı önemi taşır. Tas Tav (Kel Dağ) adı verilen bir yerin Tanrılar Yurdu olarak algılandığı dikkate alınırsa bu sıfatın Altandağ’ı nitelemekte kullanıldığı söylenebilir. Birbirinin uzantısı şeklinde olan mitolojik dağların en önemli üç tanesi şu şekildedir:
Altındirek
Altındağ bazen Altındirek (Altanterek, Altuntirek, Altaytereg) olarak da söylenir. Altındirek bir gök direğidir. Göğe üst katlarına kadar yükselir. Alt kısmı (dünyada kalan bölümü) Demirdirek olarak da bilinir. Ulukayın ile ilişkilendirilebilir. Terek sözcüğü ağaç anlamı da taşır. Çadırın orta direğine (Bagan/Bağana) benzetilir. Altındirek ( veya Demirkazık) yani Kutup Yıldızı ile de bağlantılıdır.
Sümer Dağı
Sümer Dağı – Türk, Altay ve Moğol mitolojisinde ilahlar dağı. Moğolca Sumbur (Sumur) Dağı olarak da bilinir. Suro Dağı da denir. Altandağ ile bağlantılı bir kavramdır. Altandağı nitelemek için veya bazen de özdeş olarak da kullanılır. Tanrıların yaşadığı bir dağdır. Yedi büyük Tanrının yaşadığı yer olarak kabul edilir. “Yedi Kuday” emirlerinde bulunan “Yayuçı”larla berâber bu dağda yaşarlar. Kelimeye bakarak Sümer kavmi ile ilgili olduğu öne sürülebilir. Bir Altaylı’nın duasında şu ifadeler yer almaktadır:
- Sümer ulan taykam!
- (Sümer kızıl dağım!)
- Süt kölüm, Sümer taykam,
- (Süt gölüm, Sümer dağım,)
- Altın yargı perzin,
- (Altın yargısını versin,)
- Agar pajım amır etkey!
- (Ak başımı esen eylesin!)
Etimoloji
- Altan: Altın/Altan/Altay sözcükleri (Al) kökünden türemiştir ve ışıldamak, parıldamak, değerlilik anlamlarına gelir. Hatta kelime kökünde yer alan Al sözcüğü dahi eski Türkçede altın demektir. Moğolcada Alt kelimesi yine altın demektir.
- Sümer: (Süm) kökünden türemiştir. Süme/Suma sözcüğü eski Altayca ve Moğolcada Şaman anlamı taşır. Halha lehçesinde Süm, Buryatçada Hum, Dagur dilinde Sum olarak yer alır. Mongur dilinde ise Semen şeklinde ifade edilir. Süm/Sim kökü Türkçe, Moğolca ve Tunguzcada aynı zamanda gölge, belirsizlik, bulanıklık ifade eder.
- Suro: (Sür/Sur) kökünden türemiştir. Sürmek, devam etmek kökünden gelir. Aynı zamanda iz, işaret demektir. Zaman ve devamlılık anlamları bulunur. Moğol ve Tunguz dillerinde yakıcılık ifade eder. Heybet, yöneticilik, komutanlık anlamları bulunduğu da belirtilir. Sür ise yine Moğolcada efendi manası taşır ve Sürdeh ise korku bildirir.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0)27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altindag Turk Altay ve Mogol mitolojilerinde kutsal dag Degisik Turk dillerinde Altantav Altantag Altuntah Altantak ve Altaytav olarak da soylenir Mogolcada Altanavla veya Altanula olarak bilinir Bozdag Boztav Pustak Pustag ve Tazdag Tastav Taztag Dazdag sozcukleri yine bu dagi nitelemek icin veya esanlamli olarak kullanilir OzellikleriAltay Daglari nin simgesellesmis bicimidir Gokyuzunde bulunur Turk yurdunun ve devletinin enginligini goz aliciligini temsil eder Burada dokuz Tanri yasar Zirvesinde ise Altan Han vardir Tanri Ulgen in tahti burada yer alir Altin Turk kulturunde altin hakanlik imparatorluk simgesidir Altin madeni padisahi gumus madeni veziri tunc madeni ise halki simgeler Altay daglari Turkler icin o kadar buyuk bir oneme sahiptir ki akraba kavimlerden ayirmak icin ikili bir sinflandirma yapilir ve Ural kokenli soylar ve dilleri ile Altay kokenli soylar ve dilleri diye ayrilirlar Ural daglari da Ugor kokenli kavimler icin ayni onemi tasir Tas Tav Kel Dag adi verilen bir yerin Tanrilar Yurdu olarak algilandigi dikkate alinirsa bu sifatin Altandag i nitelemekte kullanildigi soylenebilir Birbirinin uzantisi seklinde olan mitolojik daglarin en onemli uc tanesi su sekildedir Altindag Gokyuzundedir Dokuz ruzgarin kesistigi yerde baslar Demirdag Yeryuzundedir Dokuz irmagin kavustugu yerdedir Bakirdag Yeraltindadir Dokuz yeralti denizinin birlestigi yerdedir AltindirekAltindag bazen Altindirek Altanterek Altuntirek Altaytereg olarak da soylenir Altindirek bir gok diregidir Goge ust katlarina kadar yukselir Alt kismi dunyada kalan bolumu Demirdirek olarak da bilinir Ulukayin ile iliskilendirilebilir Terek sozcugu agac anlami da tasir Cadirin orta diregine Bagan Bagana benzetilir Altindirek veya Demirkazik yani Kutup Yildizi ile de baglantilidir Sumer DagiSumer Dagi Turk Altay ve Mogol mitolojisinde ilahlar dagi Mogolca Sumbur Sumur Dagi olarak da bilinir Suro Dagi da denir Altandag ile baglantili bir kavramdir Altandagi nitelemek icin veya bazen de ozdes olarak da kullanilir Tanrilarin yasadigi bir dagdir Yedi buyuk Tanrinin yasadigi yer olarak kabul edilir Yedi Kuday emirlerinde bulunan Yayuci larla beraber bu dagda yasarlar Kelimeye bakarak Sumer kavmi ile ilgili oldugu one surulebilir Bir Altayli nin duasinda su ifadeler yer almaktadir Sumer ulan taykam Sumer kizil dagim dd Sut kolum Sumer taykam Sut golum Sumer dagim dd Altin yargi perzin Altin yargisini versin dd Agar pajim amir etkey Ak basimi esen eylesin dd EtimolojiAltan Altin Altan Altay sozcukleri Al kokunden turemistir ve isildamak parildamak degerlilik anlamlarina gelir Hatta kelime kokunde yer alan Al sozcugu dahi eski Turkcede altin demektir Mogolcada Alt kelimesi yine altin demektir Sumer Sum kokunden turemistir Sume Suma sozcugu eski Altayca ve Mogolcada Saman anlami tasir Halha lehcesinde Sum Buryatcada Hum Dagur dilinde Sum olarak yer alir Mongur dilinde ise Semen seklinde ifade edilir Sum Sim koku Turkce Mogolca ve Tunguzcada ayni zamanda golge belirsizlik bulaniklik ifade eder Suro Sur Sur kokunden turemistir Surmek devam etmek kokunden gelir Ayni zamanda iz isaret demektir Zaman ve devamlilik anlamlari bulunur Mogol ve Tunguz dillerinde yakicilik ifade eder Heybet yoneticilik komutanlik anlamlari bulundugu da belirtilir Sur ise yine Mogolcada efendi manasi tasir ve Surdeh ise korku bildirir KaynakcaTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz