Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alâeddin Ali Bey (Alâeddin Paşa, Alâeddin Ali Paşa, Erden Ali Bey), Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi'nin oğullarından birisidir. Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk veziri.
| Alâeddin Bey | |
|---|---|
| Alâeddin Erden Ali Bey | |
| Doğum | ? |
| Ölüm | 1333 |
| Defin | Bursa |
| Eş(ler)i | ? |
| Çocuk(lar)ı | Kılıç Bey Mehmed Bey Ibrahim Bey Diğer |
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
| Babası | Osman Bey |
| Annesi | Bala Hatun |
| Dini | Sünnî İslam |
Osmanlı kroniklerine göre Osman Gazi'nin ölümünden sonra Orhan Gazi ile birlikte Şehzade Alâeddin'in ismi beylik için konuşulmuş; iki kardeş arasında yapılan görüşme sonunda Şehzade Alâeddin, kendi isteğiyle beylikten feragat etmiştir. Tarihî kaynaklarda alçakgönüllü kişiliği öne çıkarılır.
Bursa'daki tekkesinde derviş hayatı yaşamayı tercih eden Alâeddin Bey'in daha sonra Orhan Bey'in isteği ile bazı bürokratik görevler aldığı ve bazı seferlere katıldığı düşünülür. Kimi kaynaklara göre Alâeddin Bey, vezirlik sisteminin kurulmasına rol oynamış bir kişidir ve Osmanlı'nın ilk veziridir; ayrıca "paşa" unvanını kullanan ilk hanedan mensubudur.
Kaç yaşında ve hangi nedenle öldüğü kesin olarak bilinmez, hayatının son yıllarını Bursa'da Kükürtlü'de bulunan tekkesinde geçirmiş ve öldüğünde Osman Gazi'nin türbesine defnedilmiştir.
Yaşamı
Osman Gazi'nin oğullarından birisi olan Alâeddin Bey'in hayatına dair Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna ilişkin kaynaklarda çok az bilgi mevcuttur. Hatta bu bilgilerin azlığı nedeniyle Osman Gazi'nin Alâeddin adında bir oğlu olmayıp bunun kronik yazarlarının uydurması olduğu da ileri sürülmüş ancak tarihçiler arasında bu görüş kabul görmemiştir.
Araştırmacı Hüseyin Hüsameddin Yaşar'ın Alâeddin Bey hakkındaki makalesinde doğum tarihi, kaynak gösterilmeksizin 1279-1280 olarak belirtilmiştir. Annesinin kim olduğu tarihçilerin anlaşmazlığa düştükleri bir konudur. Kimi kaynaklara göre annesi Şeyh Edebali'nın kızı Bala Hatun'dur. Bazı tarihçiler ise Orhan Bey ile aynı anneden doğduğunu, annesinin Malhun Hatun olduğunu ileri sürer. Osman Gazi'nin en büyük oğlu olup olmadığı da tartışmalı bir konudur. Kimi kaynaklara göre Şehzade Alâeddin, kimine göre Şehzade Orhan en büyük oğul idi.
Alâeddin Bey'in çocukluk ve gençlik yıllarına değin bilinenler azdır. Diğer şehzadeler gibi iyi bir eğitim aldığı bilinir. Kimi kroniklere göre dedesi Şeyh Edebali ve annesi Bala Hatun ile birlikte Bilecik'te vakit geçirmiş ve şehrin korunması ile görevlendirilmişti.
Paşa unvanı
Şehzade Alâeddin Bey, Osmanlı tarihinde "Paşa" unvanını kullanan ilk hanedan üyesiydi. Erken Osmanlı bürokrasisinde genellikle vezirler tarafından kullanılan bu unvan geç Selçuklu ve erken Osmanlı döneminde ulema ve şeyhler tarafından kullanılmaktaydı. Osmanlı vezir ve sadrazamları biyografilerini veren Osmanzâde Ahmed Tâib Hadika'tü'l-vüzera adli biyografi eserinde Alaaddin Paşa'nın "paşa" sanı şöyle açıklanmaktadır:
Türkler arasında büyük oğla paşa denildiğinden ordu içinde de bu sanla anıl(mıştır).
Tahttan feragati
Araştırmacı Hüseyin Bey'e göre babası öldüğünde Şehzade Alâeddin 20 yaşında idi. İlk Osmanlı tarihçileri (Aşıkpaşazade, Oruç Bey, Nesri, İbn-i Kemal) ve geleneksel kabul edilen anlatıma göre beylik ileri gelenleri ve Osman Bey'in çocukları bir toplantı yapmışlar; bu toplantıda Şehzade Orhan, kardeşi Şehzade Alâeddin'in Bey olmasını önermiş ama Alâeddin bunu kabul etmeyip devlet ileri gelenlerinin uygun gördüğü gibi beylik tahtına ağabeyi Orhan'ı münasip gördüğünü ifade etmiş ve böylece Orhan tahta geçmiştir.
Tahta Şehzade Orhan'ın geçişi ile ilgili farklı görüşler de öne sürülmüştür. Ahiler'in Orhan'ı desteklemesi üzerine Alâeddin Bey'in sessiz kaldığı ve iki kardeşin arasında taht meselesi nedeniyle soğukluk yaşanmış olduğu görüşünü benimseyen tarihçiler vardır. Geç tarihli bazı Arap tarihçilere göre Osman Gazi'nin oğlu Alâeddinin asıl adı Erden Ali idi, babasının ölümünden sonra kısa süre de olsa beylik yapmıştı; bu bilgilere dayanarak onun Osmanlı Devleti'nin ikinci padişahı olduğunu yazan tarihçiler olmuştur. Bizanslı tarihçi Laonikos Halkokondiles kaynak göstermeden, babası ölünce oğlu Orhan'ın Uludağ'a çekildiğini ve sonra yanına asker toplayarak kardeşlerini alt ettiğini bildirir.
Vezirliği
Alâeddin Bey, tahttan feragat edip bir süre Bursa'nın batısında bulunan Fodra köyündeki (bugünkü Alaaddinbey Mahallesi) tekkede dervişlik yapmayı tercih etmişti ancak kimi kaynaklara göre Orhan Bey'in daveti üzerine vezirlik görevini kabul etti ve Orhan Gazi fetihlerle meşgulken Osmanlı Devleti'nin ilk veziri olarak idari yapılanma ile uğraştı. İki kardeş arasındaki yakınlık, bazı tarihçiler tarafından Musa ve Harun peygamberler arasındaki ilişkiye benzetilmiştir.
Alâeddin Bey'in vezirliği konusu, hakkındaki tartışmalı konulardan birisidir. Kimi tarihçiler onun Orhan Gazi'nin veziri olup orduda düzenlemeler yaptığı fikrini reddetmiştir. Örneğin İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı tarihi yazarlarının bu konuda yanıldığını; ilk Osmanlı veziri Alâeddin Paşa'nın, Alâeddin Bey'den farklı bir kişi olduğu görüşünü ileri sürmüştür. Bazı kaynaklar ilk vezirin ismini "Alaaddin Paşa bin Hacı Kemaleddin" ve "Hacıkemalettinoğlu Alaaddin Paşa" şeklinde verirler ve buna göre ilk vezir Osman Bey'in oğlu değil "Hacı Kemalettin" adlı bir kişinin oğludur.
Ordu komutanlığı
Vezir Alâeddin Paşa, ordu komutanı olarak bazı seferlere de katılmıştı. Vakfiyesindeki "emîr- kebir mücahid" ifadesi, onun ordu komutanlığı yaptığını gösterir. Bazı tarihçiler onun Maltepe Savaşı'na katıldığını ve savaşın kazanılmasında rolü olduğunu yazarlar ancak bu konuda kesin bilgi yoktur.
Osmanlı askerlerinin diğer beylik askerlerinden ayrılması için beyaz başlık giymeleri uygulamasının Alâeddin Paşa tarafından getirildiği, onun tavsiyesiyle Orhan Bey'in Bilecik'te ak börk ürettirdiği düşünülür. Çandarlı Kara Halil Paşa ile birlikte ilk defa daimî yaya ve müsellem birliklerinin kurulmasına ön ayak olan kişi, vezir ve ordu komutanı Alâeddin Paşa'dır. Ordunun diğer birliklerinin de teşkilâtlandırılması, divan teşkilâtının kurulması, divanda burma sarık giyilmesi ve para bastırılması da aynı kişiye atfedilir, ancak kesin değildir.
Aile
Alaeddin Paşa, Balad'ın kızıyla evlendi ve bu evlilikten yaklaşık sekiz çocuğu oldu:
- Kılıç Bey: Çocukları vardı.
- Hızır Bey: Çocukları vardı.
- Mehmed Bey: Bir oğlu ve bir kızı vardı.
- İbrahim Bey: Bir oğlu ve bir kızı vardı.
- Şahi Çelebi: Bir kızı vardı.
- Taci Hatun
- Ayşe Hatun
- Paşa Hatun
Tekke yaşamı ve ölümü
Alâeddin Bey, bir süre vezirlik ve ordu komutanlığından sonra tekke yaşamına döndü. Kükürtlü'deki tekkesinde yaşadı. Hayırseverliği ile tanındı. Kaç yaşında ve hangi nedenle öldüğü kesin olarak bilinmez. 1333 yılında Bursa'da öldüğü düşünülür. Bazı kaynaklar bir savaşta şehit düştüğünü de bildirirler. 1333 yılında Biga Kalesinde hayatını kaybettiği de söylenmektedir. Oğlu Hızır Bey aracılığıyla soyu devam etmiştir.
Eserleri
Bursa'da Hisar içinde bir mescit yaptırmıştır; bu mescit Bursa'da yapılan ilk cami olarak bilinmektedir.Kükürtlü'de Kaplıca Kapısı'ndan içeride bir tekke yaptırmış olduğu bilinir ancak Kaplıca Kapısı'ndaki yapının nerede olduğu ve ne zaman yıkıldığı bilinmemektedir.
Popüler kültürdeki yeri
2019'da yayın hayatına başlayan Kuruluş Osman dizisinde Alâeddin Bey'in çocukluğunu Yaman Çınar Balcı, yetişkinliğini Ömer Faruk Aran canlandırmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b Alderson 1956, s. 163-164.
- ^ a b c d e f g h Haşim, Şahin (Eylül-Ekim-Kasım 2020). "Dervişliği Saltanata Tercih Eden Bir Şehzade: Osman Gazi'nin Oğlu Alâeddin Bey" (PDF). Bursa Günlüğü, 10. ss. 52-55. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
- ^ Özcan, Abdülkadir. . Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 2 cilt, 1989. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
- ^ Bosworth & Donzel 1993.
- ^ Osmanzade Ahmed Taib (Hicri 1207), Hadikatü'l-vüzera, İstanbul C.5 s.6 (Osmanlıca)
- ^ Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları;, İstanbul:Oğlak Yayınları s.33
- ^ a b Özcan, Abdülkadir. . Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 2.cilt, 1989. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020.
- ^ Yüce, Yaşar ve Prof. Ali Sevim, (1991) "Türkiye tarihi C. II", İstanbul: AKDTYKTTK Yayınları, s. 310
- ^ a b Sakaoğlu, Necdet, "Alaaddin Paşa", (1999) Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.1 s.188 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş.
- ^ . Türkiye Kültür Portalı. 5 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020.
Alderson, A. D. (1956). The Structure of the Ottoman Dynasty. Oxford: Clarendon Press.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Alaeddin Ali Bey Alaeddin Pasa Alaeddin Ali Pasa Erden Ali Bey Osmanli Devleti nin kurucusu Osman Gazi nin ogullarindan birisidir Osmanli Imparatorlugu nun ilk veziri Alaeddin BeyAlaeddin Erden Ali BeyDogum Olum1333DefinBursaEs ler i Cocuk lar iKilic Bey Mehmed Bey Ibrahim Bey DigerHanedanOsmanli HanedaniBabasiOsman BeyAnnesiBala HatunDiniSunni Islam Osmanli kroniklerine gore Osman Gazi nin olumunden sonra Orhan Gazi ile birlikte Sehzade Alaeddin in ismi beylik icin konusulmus iki kardes arasinda yapilan gorusme sonunda Sehzade Alaeddin kendi istegiyle beylikten feragat etmistir Tarihi kaynaklarda alcakgonullu kisiligi one cikarilir Bursa daki tekkesinde dervis hayati yasamayi tercih eden Alaeddin Bey in daha sonra Orhan Bey in istegi ile bazi burokratik gorevler aldigi ve bazi seferlere katildigi dusunulur Kimi kaynaklara gore Alaeddin Bey vezirlik sisteminin kurulmasina rol oynamis bir kisidir ve Osmanli nin ilk veziridir ayrica pasa unvanini kullanan ilk hanedan mensubudur Kac yasinda ve hangi nedenle oldugu kesin olarak bilinmez hayatinin son yillarini Bursa da Kukurtlu de bulunan tekkesinde gecirmis ve oldugunde Osman Gazi nin turbesine defnedilmistir YasamiOsman Gazi nin ogullarindan birisi olan Alaeddin Bey in hayatina dair Osmanli Devleti nin kurulusuna iliskin kaynaklarda cok az bilgi mevcuttur Hatta bu bilgilerin azligi nedeniyle Osman Gazi nin Alaeddin adinda bir oglu olmayip bunun kronik yazarlarinin uydurmasi oldugu da ileri surulmus ancak tarihciler arasinda bu gorus kabul gormemistir Arastirmaci Huseyin Husameddin Yasar in Alaeddin Bey hakkindaki makalesinde dogum tarihi kaynak gosterilmeksizin 1279 1280 olarak belirtilmistir Annesinin kim oldugu tarihcilerin anlasmazliga dustukleri bir konudur Kimi kaynaklara gore annesi Seyh Edebali nin kizi Bala Hatun dur Bazi tarihciler ise Orhan Bey ile ayni anneden dogdugunu annesinin Malhun Hatun oldugunu ileri surer Osman Gazi nin en buyuk oglu olup olmadigi da tartismali bir konudur Kimi kaynaklara gore Sehzade Alaeddin kimine gore Sehzade Orhan en buyuk ogul idi Alaeddin Bey in cocukluk ve genclik yillarina degin bilinenler azdir Diger sehzadeler gibi iyi bir egitim aldigi bilinir Kimi kroniklere gore dedesi Seyh Edebali ve annesi Bala Hatun ile birlikte Bilecik te vakit gecirmis ve sehrin korunmasi ile gorevlendirilmisti Pasa unvani Sehzade Alaeddin Bey Osmanli tarihinde Pasa unvanini kullanan ilk hanedan uyesiydi Erken Osmanli burokrasisinde genellikle vezirler tarafindan kullanilan bu unvan gec Selcuklu ve erken Osmanli doneminde ulema ve seyhler tarafindan kullanilmaktaydi Osmanli vezir ve sadrazamlari biyografilerini veren Osmanzade Ahmed Taib Hadika tu l vuzera adli biyografi eserinde Alaaddin Pasa nin pasa sani soyle aciklanmaktadir Turkler arasinda buyuk ogla pasa denildiginden ordu icinde de bu sanla anil mistir Tahttan feragati Arastirmaci Huseyin Bey e gore babasi oldugunde Sehzade Alaeddin 20 yasinda idi Ilk Osmanli tarihcileri Asikpasazade Oruc Bey Nesri Ibn i Kemal ve geleneksel kabul edilen anlatima gore beylik ileri gelenleri ve Osman Bey in cocuklari bir toplanti yapmislar bu toplantida Sehzade Orhan kardesi Sehzade Alaeddin in Bey olmasini onermis ama Alaeddin bunu kabul etmeyip devlet ileri gelenlerinin uygun gordugu gibi beylik tahtina agabeyi Orhan i munasip gordugunu ifade etmis ve boylece Orhan tahta gecmistir Tahta Sehzade Orhan in gecisi ile ilgili farkli gorusler de one surulmustur Ahiler in Orhan i desteklemesi uzerine Alaeddin Bey in sessiz kaldigi ve iki kardesin arasinda taht meselesi nedeniyle sogukluk yasanmis oldugu gorusunu benimseyen tarihciler vardir Gec tarihli bazi Arap tarihcilere gore Osman Gazi nin oglu Alaeddinin asil adi Erden Ali idi babasinin olumunden sonra kisa sure de olsa beylik yapmisti bu bilgilere dayanarak onun Osmanli Devleti nin ikinci padisahi oldugunu yazan tarihciler olmustur Bizansli tarihci Laonikos Halkokondiles kaynak gostermeden babasi olunce oglu Orhan in Uludag a cekildigini ve sonra yanina asker toplayarak kardeslerini alt ettigini bildirir Vezirligi Alaeddin Bey tahttan feragat edip bir sure Bursa nin batisinda bulunan Fodra koyundeki bugunku Alaaddinbey Mahallesi tekkede dervislik yapmayi tercih etmisti ancak kimi kaynaklara gore Orhan Bey in daveti uzerine vezirlik gorevini kabul etti ve Orhan Gazi fetihlerle mesgulken Osmanli Devleti nin ilk veziri olarak idari yapilanma ile ugrasti Iki kardes arasindaki yakinlik bazi tarihciler tarafindan Musa ve Harun peygamberler arasindaki iliskiye benzetilmistir Alaeddin Bey in vezirligi konusu hakkindaki tartismali konulardan birisidir Kimi tarihciler onun Orhan Gazi nin veziri olup orduda duzenlemeler yaptigi fikrini reddetmistir Ornegin Ismail Hakki Uzuncarsili Osmanli tarihi yazarlarinin bu konuda yanildigini ilk Osmanli veziri Alaeddin Pasa nin Alaeddin Bey den farkli bir kisi oldugu gorusunu ileri surmustur Bazi kaynaklar ilk vezirin ismini Alaaddin Pasa bin Haci Kemaleddin ve Hacikemalettinoglu Alaaddin Pasa seklinde verirler ve buna gore ilk vezir Osman Bey in oglu degil Haci Kemalettin adli bir kisinin ogludur Ordu komutanligi Vezir Alaeddin Pasa ordu komutani olarak bazi seferlere de katilmisti Vakfiyesindeki emir kebir mucahid ifadesi onun ordu komutanligi yaptigini gosterir Bazi tarihciler onun Maltepe Savasi na katildigini ve savasin kazanilmasinda rolu oldugunu yazarlar ancak bu konuda kesin bilgi yoktur Osmanli askerlerinin diger beylik askerlerinden ayrilmasi icin beyaz baslik giymeleri uygulamasinin Alaeddin Pasa tarafindan getirildigi onun tavsiyesiyle Orhan Bey in Bilecik te ak bork urettirdigi dusunulur Candarli Kara Halil Pasa ile birlikte ilk defa daimi yaya ve musellem birliklerinin kurulmasina on ayak olan kisi vezir ve ordu komutani Alaeddin Pasa dir Ordunun diger birliklerinin de teskilatlandirilmasi divan teskilatinin kurulmasi divanda burma sarik giyilmesi ve para bastirilmasi da ayni kisiye atfedilir ancak kesin degildir AileAlaeddin Pasa Balad in kiziyla evlendi ve bu evlilikten yaklasik sekiz cocugu oldu Kilic Bey Cocuklari vardi Hizir Bey Cocuklari vardi Mehmed Bey Bir oglu ve bir kizi vardi Ibrahim Bey Bir oglu ve bir kizi vardi Sahi Celebi Bir kizi vardi Taci Hatun Ayse Hatun Pasa HatunTekke yasami ve olumuAlaeddin Bey bir sure vezirlik ve ordu komutanligindan sonra tekke yasamina dondu Kukurtlu deki tekkesinde yasadi Hayirseverligi ile tanindi Kac yasinda ve hangi nedenle oldugu kesin olarak bilinmez 1333 yilinda Bursa da oldugu dusunulur Bazi kaynaklar bir savasta sehit dustugunu de bildirirler 1333 yilinda Biga Kalesinde hayatini kaybettigi de soylenmektedir Oglu Hizir Bey araciligiyla soyu devam etmistir EserleriBursa da Hisar icinde bir mescit yaptirmistir bu mescit Bursa da yapilan ilk cami olarak bilinmektedir Kukurtlu de Kaplica Kapisi ndan iceride bir tekke yaptirmis oldugu bilinir ancak Kaplica Kapisi ndaki yapinin nerede oldugu ve ne zaman yikildigi bilinmemektedir Populer kulturdeki yeri2019 da yayin hayatina baslayan Kurulus Osman dizisinde Alaeddin Bey in cocuklugunu Yaman Cinar Balci yetiskinligini Omer Faruk Aran canlandirmaktadir Kaynakca a b Alderson 1956 s 163 164 a b c d e f g h Hasim Sahin Eylul Ekim Kasim 2020 Dervisligi Saltanata Tercih Eden Bir Sehzade Osman Gazi nin Oglu Alaeddin Bey PDF Bursa Gunlugu 10 ss 52 55 31 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Ekim 2020 Ozcan Abdulkadir Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi 2 cilt 1989 29 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2020 Bosworth amp Donzel 1993 Osmanzade Ahmed Taib Hicri 1207 Hadikatu l vuzera Istanbul C 5 s 6 Osmanlica Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari ISBN 975 329 2996 s 33 a b Ozcan Abdulkadir Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi 2 cilt 1989 29 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ekim 2020 Yuce Yasar ve Prof Ali Sevim 1991 Turkiye tarihi C II Istanbul AKDTYKTTK Yayinlari s 310 a b Sakaoglu Necdet Alaaddin Pasa 1999 Yasamlariyla ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 1 s 188 Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S ISBN 975 0800710 Turkiye Kultur Portali 5 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ekim 2020 Alderson A D 1956 The Structure of the Ottoman Dynasty Oxford Clarendon Press