Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ankara Rüzgâr Tüneli’nin (ART) ya da o zamanki adıyla “Ankara Hava Tüneli”nin kurulması kararı İkinci Dünya Savaşı yıllarına kadar dayanmaktadır. 1941 yılında dönemin Başbakanı Şükrü Saraçoğlu, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel, Türk Hava Kurumu(THK) Başkanı Şükrü Koçak tarafından Türkiye’de havacılık sektörünün yeterli ve tam bağımsız bir sanayi kolu olarak işlemesi için üç önemli karar alınmıştır:
- Ankara’da bir uçak ve motor fabrikasının kurulması
- Ankara’da uçak mühendisliği eğitimi veren bir teknik üniversitenin kurulması
- Ankara’da bu iki kuruluşa hizmet verecek bir rüzgar tünelinin kurulması
Belirtilen hedefler ile ilgili yapılan çalışmaların altı ayrı döneme ayrılabileceği görülmektedir.
1941 - 1947 Dönemi
Türk Hava Kurumu, bu tarihlerde Ankara Etimesgut tesislerindeki atölyelerde sınırlı imkânlarla uçak imalat faaliyetlerini sürdürmekteydi. Bu atölye geliştirilerek, bir uçak imalat ve motor fabrikasına dönüştürülmüş ve 1948 yılı Cumhuriyet Bayramı’nda ‘’Etimesgut Uçak ve Motor Fabrikası’’ olarak hizmet vermeye başlamıştır. Böylece uçak ve motor fabrikası kurulum hedefi gerçekleştirilmiştir. İkinci hedef ise İstanbul Teknik Üniversitesi(İTÜ) Makine Fakültesi Uçak Mühendisliği Bölümü kurularak 1941 yılında hayata geçirilmiştir. Üçüncü hedef için Türk Hava Kurumu’nun Polonya’dan Türkiye’ye getirttiği havacılık uzmanları, Etimesgut’taki planör atölyesini bir uçak fabrikasına dönüştürmüş, bu fabrikada üretilecek olan uçakların tasarımlarında mühendislere destek olmak üzere bir aerodinamik test tünelinin inşa edilmesine de karar vermişlerdir. Bir Rüzgâr tüneli yapımı için 1944 yılında İngiliz HOLST firmasıyla sözleşme imzalanmış, Ankara Rüzgar Tüneli inşaatının teknik kontrolü kabul faaliyetlerinin icra edilmesi ise yine bir İngiliz firması olan Miles Aircraft’a verilmiştir.
1948 – 1955 Dönemi
Ankara Rüzgar Tüneli binasının yapımına, 1947 yılında Milli Eğitim Bakanlığı(MEB) tarafından başlanmış, inşaatın kesin kabulü 1950 yılında yapılmıştır. Tünel donanımının kurulmasına ise 1949 yılında başlanmıştır. 1950 yılında tünelin mekanik ve motor aksamları monte edilerek tünele kısmî işlerlik kazandırılmıştır. Bu aşamaya kadar yapılan harcamaların tutarının yaklaşık 3.000.000 TL olduğu bilinmektedir. Bu harcama miktarı, Türkiye’nin belirtilen yıllarda içinde bulunduğu şartlar düşünüldüğünde, Türkiye’de havacılığa ve Ankara Rüzgar Tüneli’ne verilen önemi çok net vurgulamaktadır. 1950 yılına gelindiğinde uçak fabrikalarının kapatılması yönünde alınan karar nedeniyle THK Uçak Fabrikası, Makine Kimya Endüstrisi’ne(MKEK) devredilmiş, havacılık tasarımı faaliyetleri durdurulmuş, bu nedenle Ankara Rüzgar Tüneli gibi bir geliştirme altyapısına ihtiyaç kalmamıştır. Ayrıca MEB Teknik Müsteşarlığı kaldırılmış ve Ankara Rüzgar Tüneli’nde tamamlanmak üzere olan ölçüm sistemleri montaj çalışmaları da durdurulmuştur. Milli Savunma Bakanlığı, Nato AGARD (Advisory Group for Aerospace Research and Development) Türkiye Milli Delegesi o zamanlar albay olan hava yüksek mühendis Fuat Uluğ Tuğgeneralin önerisi ile, Ankara Rüzgar Tüneli’nin önemli ve değerli bir altyapı olduğunu belirterek altyapıyı devralmak istediğini belirtmiştir. Eş zamanlı olarak Makine Kimya Endüstrisi de ART’nin kendi bünyesine katılmasını talep etmiştir. MEB ise bu tesisin havacılık sanayi ile ilgili tek öğretim kuruluşu olan İTÜ’ye devredilmesini önermiştir.
1956 – 1972 Dönemi
12 Ocak 1956’da tüm talepler değerlendirilerek ART, ’na devredilmek üzere, adı daha sonra ARGE olarak değişen İLGE (İlmi İstişare Geliştirme Kurulu) başkanı Yüksek Mühendis Albay Fuat Uluğ’a teslim edilmiştir. Devir sonrası, kritik olduğu değerlendirilen bu altyapı, MSB–ARGE dairesi tarafından tam bir revizyondan geçirilmiştir. Tünel binasına ek bir bina inşa edilerek kullanım alanı genişletilmiş ve en önemlisi o dönem hâlâ sandıklarında kapalı duran mekanik balans çıkarılarak monte edilmiştir. MSB ve Genelkurmay Başkanlığı 1965 yılına kadar ART’yi hizmete almak için ulusal ve uluslararası platformlarda birçok çalışmada bulunmuş, fakat herhangi bir sonuç alınamamıştır. 1967 yılında rüzgar tünelleri konusunda uluslararası çapta bir uzman kabul edilen Jean Brocard’ın ziyaretiyle beraber ART’ye olan ilgi yeniden canlanmıştır. Brocard, raporunda deney odası kesit alanı olarak Avrupa’nın önde gelen tünellerinden olduğunu belirttiği ART’de; diğer hangi endüstriyel faaliyetlerin gerçekleştirilebileceğine ilişkin görüşlerini sunmuştur. ART’nin yeniden hizmete sokulması yönünde teknik ve idari kanaatlerini içeren bu rapor, dönemin akademik alandaki uzmanı olan ODTÜ ve İTÜ temsilcileri tarafından da değerlendirilmiştir.
1972 – 1992 Dönemi
Bu dönem içerisinde, MSB-ARGE Dairesi ve TÜBİTAK eşgüdümüyle, Güdümlü Araçlar Teknolojisi ve Ölçme Merkezi kurulması yönünde bir irade ortaya konulmuş, 1972 yılında GATÖM adıyla bu enstitü kurulmuştur. GATÖM daha sonra Balistik Araştırma Enstitüsü ve son olarak da Savunma Sanayi Araştırma Geliştirme Enstitüsü (TÜBİTAK SAGE) adını alarak çalışmalarına devam etmiştir. Böylece ART’nin deneysel altyapı olarak kullanılabileceği projelerin geliştirileceği bu Enstitü’de güdümlü sistemlerin geliştirilmesi üzerine mühendislik çalışmalarına başlanmıştır. Ancak ART ve kullanımı konusunda 1993 yılına kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır.
1993 – 2000 Dönemi
1993 yılında TÜBİTAK-SAGE’nin Lalahan yerleşkesine taşınması ile Beşevler ART’nin yıkılması gündeme gelmiştir. Bu konu ile askerlik görevi süresince de sürekli ilgilenen TÜBİTAK-SAGE Yönetim Kurulu Başkanı Doç. Dr. Cezmi Güner Omay, o dönemin TÜBİTAK-SAGE müdürü olan Prof. Dr. Eres Söylemez’den konu ile ilgilenmesini rica etmiştir. Yaptığı araştırmalar sonrasında Prof. Dr. Eres Söylemez, bu altyapının kıymeti konusunda TÜBİTAK Başkanlığı’na bilgi vermiş, fırsat ve yetki verilirse ART’yi çalıştırabileceğini ifade etmiştir. Böylece 1993 yılında TÜBİTAK Yönetim Kurulu tarafından “Ankara Rüzgar Tüneli Geliştirme Projesi” başlatılmıştır. Yenileme çalışmalarında T.C. Şeker Fabrikası Elektromekanik Aygıtlar Fabrikası (EMAF) büyük rol almış ve tamamen el emeği ile ART pervane ve motorunun bakımını yapmışlardır. Yaklaşık 7-8 ayda süren bakım çalışmalarının ardından ART’nin pervanesi 50 yıl aradan sonra 16 Mart 1994’de ilk kez çalışmıştır. Ardından kaynağı TÜBİTAK’dan karşılanan yaklaşık 1 Milyar TL’lik (20,480 USD) kaynak ile bina bakımı ve ofis oluşturma çalışmaları da gerçekleştirilmiştir. Ayrıca teknolojinin gerisinde kalan ölçüm sistemlerinin geliştirilmesi ve ART’nin kalan bölgelerinin yenilenmesi amacıyla Sayın Devlet Bakanı Rüştü Kazım Yücelen’in 1999 yılı ART’ye gezisi sağlanmış ve bu gezinin ardından Bakanlık tarafından 10.000.000.000 TL’lik bütçe sağlanmıştır. Bu kaynağa ek olarak TÜBİTAK-SAGE tarafından ART’ye aktarılan test gelirleri ve ek olarak sağladığı bütçelerle toplam 71,790 ABD $’lık bütçe oluşturulmuştur. Bu bütçe ile döneminde bir türlü kurulamayan dış balans sistemi yenilenmiş, test ekipmanları ve tüketim malzemeleri ihtiyaçları temin edilmiş, veri toplama sistemi kurulmuş, ART sayısal modeli oluşturularak çözümlemeler yapılmış ve kalibrasyon gerçekleştirilmiştir. Yapılan tüm çalışmalar ile 1999 senesi sonunda aerodinamik anlamında hizmet verebilecek bir altyapı haline gelmiş ve gecikmeli de olsa artık yeniden hizmet etmeye başlamıştır.
Geliştirme Döneminde aynı zamanda yüksek lisans tezleri ile çalışmalara destek verilmiştir:
- Burhan Şahin1998 Refurbishing, calibration and testing of the mechanical balance system of Ankara wind tunnel (Ankara rüzgar tüneli mekanik balans sisteminin donatılması, kalibrasyonu ve testi)
- Z. Tolga Yıldız1999Modernization, modification and calibration of the mechanical balance system of Ankara wind tunnel (Ankara rüzgar tüneli mekanik balans sisteminin modernizasyonu, modifikasyonu ve kalibrasyonu)
- Emel Özdemir Mahmutyazıcıoğlu2000 Calibration and instrumentation of Ankara wind tunnel (Ankara rüzgar tüneli'nin kalibrasyonu ve ölçüm sistemleri)
ART’deki altyapı çalışmaları tamamlandıktan sonra, teknolojinin gerisinde kalan ölçüm sistemlerinin geliştirilmesi ve ART’nin kalan bölgelerinin yenilenmesi amacıyla TÜBİTAK SAGE Yönetim Kurulu Başkanı Güner Omay’ın ortaya koyduğu irade ve çalışmaların gerçekleştirilmesi için gerekli kaynağın bulunması sayesinde ikinci faz çalışmalara başlanmıştır. Bu kapsamda, dış balans sisteminin elektromekanik hale getirilmesi, kalibrasyon aparatlarının hazırlanması, veri toplama sisteminin kurulması, dış balans-model bağlantı kol ve kaplamalarının üretimi, döner tabla tamiratı, elektrik tesisatı yenileme, takım ve tüketim malzemeleri ihtiyaçları temini çalışmaları da gerçekleştirilmiştir. Dış balans sisteminin; öncelikle kuvvet ve moment ölçüm mantığı anlaşılmış, mekanik olarak çalıştırılması sağlanmıştır. Hemen ardından, zamanın şartlarına daha uygun ve daha üretken bir yöntem olan yük hücreleri kullanılarak elektromekanik hale getirilebilmesi için araştırmalar yürütülmüştür. Yurtdışından tedarik edilen yük ölçer hücrelerinin mevcut dış balans sistemine uyumlandırılması, test verilerinin toplanması için gerekli olan veri toplama sistemi (VTS) donanımı ve yazılımının tedarik faaliyetleri de yine TÜBİTAK SAGE tarafından gerçekleştirilmiştir. Tüm ölçüm ekipmanlarının tedarikinin ardından, TÜBİTAK SAGE tarafından operasyonel işletme yazılımının hazırlanması, tünel içinde gerekli olan akış ölçümlendirmelerinin yapılması ve VTS’ye entegrasyonu, dış balans sisteminin kalibrasyonu, rüzgar tüneli düzeltmelerinin yapılması ve ART’nin akım kalitesi ve yük ölçüm hassasiyetinin belirlenmesine yönelik faaliyetler yürütülmüştür. Güner Omay'ın talebesi MSB Müsteşarı Korg. Şener Eruygur direktifi ile ART’nin binası baştan sona onarılarak daha modern bir yapıya kavuşması da sağlanmıştır. 1999 yılı ortalarında sona eren bu çalışmalar neticesinde deneysel aerodinamik anlamında hizmet verebilecek bir altyapı haline gelen ve ulusal savunma sanayimizin kurulmasına öncülük eden ART, gecikmeli de olsa artık bu amaca yeniden hizmet edebilecek duruma gelmiştir. Bu çalışmaların bitirilmesi ile ilk büyük ölçekli ARGE projesine ait geliştirme testlerinin icrası, ASELSAN için 1999 yılında başlamış ve 2000 yılında tamamlanmıştır. Kendini kanıtlayan sonuçlarla 2000 yılının Haziran ayında ART dünyada ses altı rüzgar tünellerinin üye olabildiği en önemli uluslararası topluluk olan Subsonic Aerodynamic Testing Assosiation (SATA) derneği üyeliğine hak kazanmıştır. Bu dönemden itibaren ART, ISO 9001 belgesinin de alınması ile TSK, ARGE kurumları ve sivil kuruluşlara test yapabilen endüstriyel bir rüzgar tüneli olduğunu ispat etmiştir.
2000 – 2023 Dönemi
Takip eden yıllarda, kendini kanıtlamış ve uluslararası otoritelerce de kabul görmüş bir ses altı rüzgar tüneli olarak ART, yoğun bir şekilde endüstriyel hizmet vermeye başlamış, savunma sanayi ve havacılık projeleri başta olmak üzere otomotiv, sivil sektör ve üniversitelere de yoğun şekilde test hizmeti sağlamıştır. ART’nin düzenli şekilde endüstriyel hizmet verdiği bu safhanın ilk yarısında gerçekleştirilen önemli testlerden bazıları; Tapasan için burun ve kuyruk tapa işlev testi, Aselsan için Aselpod sistemi testi ile muhtelif radar, anten, kamera, erken uyarı sistemi testleri, TÜBİTAK SAGE için SOM mühimmatı kapak ayrılma testleri, pitot tüpü testleri, çırpıntı testleri ve BOZOK mühimmatı testleri, TUSAŞ için insansız hava aracı testleri, Roketsan için Atmaca mühimmatı kanat açma testleri, Otokar ve TOFAŞ firmaları için otomotiv aerodinamiği testleri, İstanbul Teknik Üniversitesi için güneş enerjili araba testi, Başkent Üniversitesi için Rüzgar Türbini testi ve çeşitli sivil sektör firmaları için paratoner, anten, güneş paneli, siren, panel testleri şeklinde listelenebilir. ART’nin yoğun ve düzenli test hizmeti sağladığı bu dönemde, artan kullanım miktarları ve talebin değerlendirilmesiyle, Ankara Rüzgar Tüneli’ni muadil diğer tünellerle karşılaştırıldığında mevcut en yüksek teknolojiyle donatılmış bir rüzgar tüneli konumuna getirmek adına bir dizi modernizasyon faaliyetine daha karar verilmiştir. Bu doğrultuda Ankara Rüzgar Tüneli’nin Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından da kritik bir altyapı olarak görülmesi nedeniyle 2011-2018 yılları arasında kademeli olarak süren ASARTA modernizasyon projesi açılmıştır. ASARTA projesi kapsamında tünel motor yatağı soğutma sistemi modernize edilmiş, türbülans önleyici perdeler optimize edilerek yenilenmiş, dış balans mevcut en modern opsiyonlardan biriyle değiştirilmiş, iç balans seçenekleri artırılmış, basınç dağılımı ölçümüne yönelik modern çoklu basınç ölçüm ve yüzey basınç dağılımı görüntüleme enstrümanları edinilmiş, hava aracı testleri için yüksek hassasiyette model pozisyonlamayı ve sürekli tarama testlerini mümkün kılan model hareketlendirme sistemi entegre edilmiş, tünel test odası türbülans ölçümü gerçekleştirilmiştir. ASARTA projesi sonucunda Ankara Rüzgar Tüneli dünyadaki en güncel teknolojilere hakim, yüksek üretkenliğe sahip ve dünyadaki tüm muadilleriyle rekabet edebilecek nitelikte bir ses altı rüzgar tüneli haline gelmiştir.
ASARTA modernizasyon projesinin 2018 yılında tamamlanmasının ardından geçen 4 yıl içerisinde proje ile elde edilmiş teknolojik kazanımlar sayesinde daha yoğun ve kapsamlı test kampanyaları yürütmek mümkün hale gelmiş, bu 4 yıl içerisinde Ankara Rüzgar Tüneli tarihindeki en yoğun doluluk yüzdesine ulaşmıştır. Söz konusu dönemde savunma sanayi projeleri kapsamında tasarlanan pek çok hava aracının düşük ses altı veri tabanı tamamıyla Ankara Rüzgar Tüneli’nde elde edilmiştir. Bunun yanı sıra radar, termal kamera gibi hava aracı sınıfına girmeyen savunma sanayi projeleri ile sivil sektör ve üniversiteler için de çok sayıda test gerçekleştirilmiştir. Bu dönem içerisinde ART’de gerçekleştirilen savunma sanayine yönelik testlerden başlıcaları TÜBİTAK SAGE’ye ait Bozok güdümlü mühimmatı ve Gökdoğan hava hava füzesi; TUSAŞ’a ait Milli Muharip Uçak, Hürjet, Hürkuş, Şimşek ve ASOJ uçakları; Roketsan’a ait Atmaca füzesi ve çeşitli paraşüt sistemleri; STM’ye ait Alpagu hava aracı ile Aselsan’a ait muhtelif radar, anten, termal kamera, taret ve erken uyarı sistemlerinin testleri olarak listelenebilir.
ART’nin test kabiliyetlerini ve faaliyetlerini sivil ve savunma sanayii firmalarına tanıtmak ve test başvurularını almak için art.gov.tr web sitesi kullanıma açılmıştır.
Ankara Rüzgar Tüneli’nin atıl durumda kaldığı 50 yılın sonlandırılması ve tekrar işler hale gelerek Türk Savunma ve Havacılık sanayii için kritik önemdeki konumunu kazanmasındaki büyük katkılarından dolayı, TÜBİTAK SAGE Müdürü Sayın Gürcan Okumuş’un önerisi ile, ART’de yer alan toplantı salonlarından bir tanesine Doç. Dr. Cezmi Güner Omay adı verilmiştir.
| Wikimedia Commons'ta Ankara Rüzgar Tüneli (ART) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Dış bağlantılar
https://www.art.gov.tr/ 2 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ankara Rüzgar Tüneli (ART) web sayfası
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ankara Ruzgar Tuneli nin ART ya da o zamanki adiyla Ankara Hava Tuneli nin kurulmasi karari Ikinci Dunya Savasi yillarina kadar dayanmaktadir 1941 yilinda donemin Basbakani Sukru Saracoglu Milli Egitim Bakani Hasan Ali Yucel Turk Hava Kurumu THK Baskani Sukru Kocak tarafindan Turkiye de havacilik sektorunun yeterli ve tam bagimsiz bir sanayi kolu olarak islemesi icin uc onemli karar alinmistir Ankara da bir ucak ve motor fabrikasinin kurulmasi Ankara da ucak muhendisligi egitimi veren bir teknik universitenin kurulmasi Ankara da bu iki kurulusa hizmet verecek bir ruzgar tunelinin kurulmasiAnkara Ruzgar Tuneli ART Belirtilen hedefler ile ilgili yapilan calismalarin alti ayri doneme ayrilabilecegi gorulmektedir 1941 1947 DonemiTurk Hava Kurumu bu tarihlerde Ankara Etimesgut tesislerindeki atolyelerde sinirli imkanlarla ucak imalat faaliyetlerini surdurmekteydi Bu atolye gelistirilerek bir ucak imalat ve motor fabrikasina donusturulmus ve 1948 yili Cumhuriyet Bayrami nda Etimesgut Ucak ve Motor Fabrikasi olarak hizmet vermeye baslamistir Boylece ucak ve motor fabrikasi kurulum hedefi gerceklestirilmistir Ikinci hedef ise Istanbul Teknik Universitesi ITU Makine Fakultesi Ucak Muhendisligi Bolumu kurularak 1941 yilinda hayata gecirilmistir Ucuncu hedef icin Turk Hava Kurumu nun Polonya dan Turkiye ye getirttigi havacilik uzmanlari Etimesgut taki planor atolyesini bir ucak fabrikasina donusturmus bu fabrikada uretilecek olan ucaklarin tasarimlarinda muhendislere destek olmak uzere bir aerodinamik test tunelinin insa edilmesine de karar vermislerdir Bir Ruzgar tuneli yapimi icin 1944 yilinda Ingiliz HOLST firmasiyla sozlesme imzalanmis Ankara Ruzgar Tuneli insaatinin teknik kontrolu kabul faaliyetlerinin icra edilmesi ise yine bir Ingiliz firmasi olan Miles Aircraft a verilmistir 1948 1955 DonemiAnkara Ruzgar Tuneli binasinin yapimina 1947 yilinda Milli Egitim Bakanligi MEB tarafindan baslanmis insaatin kesin kabulu 1950 yilinda yapilmistir Tunel donaniminin kurulmasina ise 1949 yilinda baslanmistir 1950 yilinda tunelin mekanik ve motor aksamlari monte edilerek tunele kismi islerlik kazandirilmistir Bu asamaya kadar yapilan harcamalarin tutarinin yaklasik 3 000 000 TL oldugu bilinmektedir Bu harcama miktari Turkiye nin belirtilen yillarda icinde bulundugu sartlar dusunuldugunde Turkiye de havaciliga ve Ankara Ruzgar Tuneli ne verilen onemi cok net vurgulamaktadir 1950 yilina gelindiginde ucak fabrikalarinin kapatilmasi yonunde alinan karar nedeniyle THK Ucak Fabrikasi Makine Kimya Endustrisi ne MKEK devredilmis havacilik tasarimi faaliyetleri durdurulmus bu nedenle Ankara Ruzgar Tuneli gibi bir gelistirme altyapisina ihtiyac kalmamistir Ayrica MEB Teknik Mustesarligi kaldirilmis ve Ankara Ruzgar Tuneli nde tamamlanmak uzere olan olcum sistemleri montaj calismalari da durdurulmustur Milli Savunma Bakanligi Nato AGARD Advisory Group for Aerospace Research and Development Turkiye Milli Delegesi o zamanlar albay olan hava yuksek muhendis Fuat Ulug Tuggeneralin onerisi ile Ankara Ruzgar Tuneli nin onemli ve degerli bir altyapi oldugunu belirterek altyapiyi devralmak istedigini belirtmistir Es zamanli olarak Makine Kimya Endustrisi de ART nin kendi bunyesine katilmasini talep etmistir MEB ise bu tesisin havacilik sanayi ile ilgili tek ogretim kurulusu olan ITU ye devredilmesini onermistir 1956 1972 Donemi12 Ocak 1956 da tum talepler degerlendirilerek ART na devredilmek uzere adi daha sonra ARGE olarak degisen ILGE Ilmi Istisare Gelistirme Kurulu baskani Yuksek Muhendis Albay Fuat Ulug a teslim edilmistir Devir sonrasi kritik oldugu degerlendirilen bu altyapi MSB ARGE dairesi tarafindan tam bir revizyondan gecirilmistir Tunel binasina ek bir bina insa edilerek kullanim alani genisletilmis ve en onemlisi o donem hala sandiklarinda kapali duran mekanik balans cikarilarak monte edilmistir MSB ve Genelkurmay Baskanligi 1965 yilina kadar ART yi hizmete almak icin ulusal ve uluslararasi platformlarda bircok calismada bulunmus fakat herhangi bir sonuc alinamamistir 1967 yilinda ruzgar tunelleri konusunda uluslararasi capta bir uzman kabul edilen Jean Brocard in ziyaretiyle beraber ART ye olan ilgi yeniden canlanmistir Brocard raporunda deney odasi kesit alani olarak Avrupa nin onde gelen tunellerinden oldugunu belirttigi ART de diger hangi endustriyel faaliyetlerin gerceklestirilebilecegine iliskin goruslerini sunmustur ART nin yeniden hizmete sokulmasi yonunde teknik ve idari kanaatlerini iceren bu rapor donemin akademik alandaki uzmani olan ODTU ve ITU temsilcileri tarafindan da degerlendirilmistir 1972 1992 DonemiBu donem icerisinde MSB ARGE Dairesi ve TUBITAK esgudumuyle Gudumlu Araclar Teknolojisi ve Olcme Merkezi kurulmasi yonunde bir irade ortaya konulmus 1972 yilinda GATOM adiyla bu enstitu kurulmustur GATOM daha sonra Balistik Arastirma Enstitusu ve son olarak da Savunma Sanayi Arastirma Gelistirme Enstitusu TUBITAK SAGE adini alarak calismalarina devam etmistir Boylece ART nin deneysel altyapi olarak kullanilabilecegi projelerin gelistirilecegi bu Enstitu de gudumlu sistemlerin gelistirilmesi uzerine muhendislik calismalarina baslanmistir Ancak ART ve kullanimi konusunda 1993 yilina kadar herhangi bir calisma yapilmamistir 1993 2000 Donemi1993 yilinda TUBITAK SAGE nin Lalahan yerleskesine tasinmasi ile Besevler ART nin yikilmasi gundeme gelmistir Bu konu ile askerlik gorevi suresince de surekli ilgilenen TUBITAK SAGE Yonetim Kurulu Baskani Doc Dr Cezmi Guner Omay o donemin TUBITAK SAGE muduru olan Prof Dr Eres Soylemez den konu ile ilgilenmesini rica etmistir Yaptigi arastirmalar sonrasinda Prof Dr Eres Soylemez bu altyapinin kiymeti konusunda TUBITAK Baskanligi na bilgi vermis firsat ve yetki verilirse ART yi calistirabilecegini ifade etmistir Boylece 1993 yilinda TUBITAK Yonetim Kurulu tarafindan Ankara Ruzgar Tuneli Gelistirme Projesi baslatilmistir Yenileme calismalarinda T C Seker Fabrikasi Elektromekanik Aygitlar Fabrikasi EMAF buyuk rol almis ve tamamen el emegi ile ART pervane ve motorunun bakimini yapmislardir Yaklasik 7 8 ayda suren bakim calismalarinin ardindan ART nin pervanesi 50 yil aradan sonra 16 Mart 1994 de ilk kez calismistir Ardindan kaynagi TUBITAK dan karsilanan yaklasik 1 Milyar TL lik 20 480 USD kaynak ile bina bakimi ve ofis olusturma calismalari da gerceklestirilmistir Ayrica teknolojinin gerisinde kalan olcum sistemlerinin gelistirilmesi ve ART nin kalan bolgelerinin yenilenmesi amaciyla Sayin Devlet Bakani Rustu Kazim Yucelen in 1999 yili ART ye gezisi saglanmis ve bu gezinin ardindan Bakanlik tarafindan 10 000 000 000 TL lik butce saglanmistir Bu kaynaga ek olarak TUBITAK SAGE tarafindan ART ye aktarilan test gelirleri ve ek olarak sagladigi butcelerle toplam 71 790 ABD lik butce olusturulmustur Bu butce ile doneminde bir turlu kurulamayan dis balans sistemi yenilenmis test ekipmanlari ve tuketim malzemeleri ihtiyaclari temin edilmis veri toplama sistemi kurulmus ART sayisal modeli olusturularak cozumlemeler yapilmis ve kalibrasyon gerceklestirilmistir Yapilan tum calismalar ile 1999 senesi sonunda aerodinamik anlaminda hizmet verebilecek bir altyapi haline gelmis ve gecikmeli de olsa artik yeniden hizmet etmeye baslamistir Gelistirme Doneminde ayni zamanda yuksek lisans tezleri ile calismalara destek verilmistir Burhan Sahin1998 Refurbishing calibration and testing of the mechanical balance system of Ankara wind tunnel Ankara ruzgar tuneli mekanik balans sisteminin donatilmasi kalibrasyonu ve testi Z Tolga Yildiz1999Modernization modification and calibration of the mechanical balance system of Ankara wind tunnel Ankara ruzgar tuneli mekanik balans sisteminin modernizasyonu modifikasyonu ve kalibrasyonu Emel Ozdemir Mahmutyazicioglu2000 Calibration and instrumentation of Ankara wind tunnel Ankara ruzgar tuneli nin kalibrasyonu ve olcum sistemleri ART deki altyapi calismalari tamamlandiktan sonra teknolojinin gerisinde kalan olcum sistemlerinin gelistirilmesi ve ART nin kalan bolgelerinin yenilenmesi amaciyla TUBITAK SAGE Yonetim Kurulu Baskani Guner Omay in ortaya koydugu irade ve calismalarin gerceklestirilmesi icin gerekli kaynagin bulunmasi sayesinde ikinci faz calismalara baslanmistir Bu kapsamda dis balans sisteminin elektromekanik hale getirilmesi kalibrasyon aparatlarinin hazirlanmasi veri toplama sisteminin kurulmasi dis balans model baglanti kol ve kaplamalarinin uretimi doner tabla tamirati elektrik tesisati yenileme takim ve tuketim malzemeleri ihtiyaclari temini calismalari da gerceklestirilmistir Dis balans sisteminin oncelikle kuvvet ve moment olcum mantigi anlasilmis mekanik olarak calistirilmasi saglanmistir Hemen ardindan zamanin sartlarina daha uygun ve daha uretken bir yontem olan yuk hucreleri kullanilarak elektromekanik hale getirilebilmesi icin arastirmalar yurutulmustur Yurtdisindan tedarik edilen yuk olcer hucrelerinin mevcut dis balans sistemine uyumlandirilmasi test verilerinin toplanmasi icin gerekli olan veri toplama sistemi VTS donanimi ve yaziliminin tedarik faaliyetleri de yine TUBITAK SAGE tarafindan gerceklestirilmistir Tum olcum ekipmanlarinin tedarikinin ardindan TUBITAK SAGE tarafindan operasyonel isletme yaziliminin hazirlanmasi tunel icinde gerekli olan akis olcumlendirmelerinin yapilmasi ve VTS ye entegrasyonu dis balans sisteminin kalibrasyonu ruzgar tuneli duzeltmelerinin yapilmasi ve ART nin akim kalitesi ve yuk olcum hassasiyetinin belirlenmesine yonelik faaliyetler yurutulmustur Guner Omay in talebesi MSB Mustesari Korg Sener Eruygur direktifi ile ART nin binasi bastan sona onarilarak daha modern bir yapiya kavusmasi da saglanmistir 1999 yili ortalarinda sona eren bu calismalar neticesinde deneysel aerodinamik anlaminda hizmet verebilecek bir altyapi haline gelen ve ulusal savunma sanayimizin kurulmasina onculuk eden ART gecikmeli de olsa artik bu amaca yeniden hizmet edebilecek duruma gelmistir Bu calismalarin bitirilmesi ile ilk buyuk olcekli ARGE projesine ait gelistirme testlerinin icrasi ASELSAN icin 1999 yilinda baslamis ve 2000 yilinda tamamlanmistir Kendini kanitlayan sonuclarla 2000 yilinin Haziran ayinda ART dunyada ses alti ruzgar tunellerinin uye olabildigi en onemli uluslararasi topluluk olan Subsonic Aerodynamic Testing Assosiation SATA dernegi uyeligine hak kazanmistir Bu donemden itibaren ART ISO 9001 belgesinin de alinmasi ile TSK ARGE kurumlari ve sivil kuruluslara test yapabilen endustriyel bir ruzgar tuneli oldugunu ispat etmistir 2000 2023 DonemiHava Kuvvetleri Komutani Ergin Celesin in ART Ziyareti Takip eden yillarda kendini kanitlamis ve uluslararasi otoritelerce de kabul gormus bir ses alti ruzgar tuneli olarak ART yogun bir sekilde endustriyel hizmet vermeye baslamis savunma sanayi ve havacilik projeleri basta olmak uzere otomotiv sivil sektor ve universitelere de yogun sekilde test hizmeti saglamistir ART nin duzenli sekilde endustriyel hizmet verdigi bu safhanin ilk yarisinda gerceklestirilen onemli testlerden bazilari Tapasan icin burun ve kuyruk tapa islev testi Aselsan icin Aselpod sistemi testi ile muhtelif radar anten kamera erken uyari sistemi testleri TUBITAK SAGE icin SOM muhimmati kapak ayrilma testleri pitot tupu testleri cirpinti testleri ve BOZOK muhimmati testleri TUSAS icin insansiz hava araci testleri Roketsan icin Atmaca muhimmati kanat acma testleri Otokar ve TOFAS firmalari icin otomotiv aerodinamigi testleri Istanbul Teknik Universitesi icin gunes enerjili araba testi Baskent Universitesi icin Ruzgar Turbini testi ve cesitli sivil sektor firmalari icin paratoner anten gunes paneli siren panel testleri seklinde listelenebilir ART nin yogun ve duzenli test hizmeti sagladigi bu donemde artan kullanim miktarlari ve talebin degerlendirilmesiyle Ankara Ruzgar Tuneli ni muadil diger tunellerle karsilastirildiginda mevcut en yuksek teknolojiyle donatilmis bir ruzgar tuneli konumuna getirmek adina bir dizi modernizasyon faaliyetine daha karar verilmistir Bu dogrultuda Ankara Ruzgar Tuneli nin Cumhurbaskanligi Strateji ve Butce Baskanligi tarafindan da kritik bir altyapi olarak gorulmesi nedeniyle 2011 2018 yillari arasinda kademeli olarak suren ASARTA modernizasyon projesi acilmistir ASARTA projesi kapsaminda tunel motor yatagi sogutma sistemi modernize edilmis turbulans onleyici perdeler optimize edilerek yenilenmis dis balans mevcut en modern opsiyonlardan biriyle degistirilmis ic balans secenekleri artirilmis basinc dagilimi olcumune yonelik modern coklu basinc olcum ve yuzey basinc dagilimi goruntuleme enstrumanlari edinilmis hava araci testleri icin yuksek hassasiyette model pozisyonlamayi ve surekli tarama testlerini mumkun kilan model hareketlendirme sistemi entegre edilmis tunel test odasi turbulans olcumu gerceklestirilmistir ASARTA projesi sonucunda Ankara Ruzgar Tuneli dunyadaki en guncel teknolojilere hakim yuksek uretkenlige sahip ve dunyadaki tum muadilleriyle rekabet edebilecek nitelikte bir ses alti ruzgar tuneli haline gelmistir Doc Dr Cezmi Guner Omay adi verilen Toplanti Salonu onunde TUBITAK SAGE Muduru Sayin Gurcan Okumus ile ASARTA modernizasyon projesinin 2018 yilinda tamamlanmasinin ardindan gecen 4 yil icerisinde proje ile elde edilmis teknolojik kazanimlar sayesinde daha yogun ve kapsamli test kampanyalari yurutmek mumkun hale gelmis bu 4 yil icerisinde Ankara Ruzgar Tuneli tarihindeki en yogun doluluk yuzdesine ulasmistir Soz konusu donemde savunma sanayi projeleri kapsaminda tasarlanan pek cok hava aracinin dusuk ses alti veri tabani tamamiyla Ankara Ruzgar Tuneli nde elde edilmistir Bunun yani sira radar termal kamera gibi hava araci sinifina girmeyen savunma sanayi projeleri ile sivil sektor ve universiteler icin de cok sayida test gerceklestirilmistir Bu donem icerisinde ART de gerceklestirilen savunma sanayine yonelik testlerden baslicalari TUBITAK SAGE ye ait Bozok gudumlu muhimmati ve Gokdogan hava hava fuzesi TUSAS a ait Milli Muharip Ucak Hurjet Hurkus Simsek ve ASOJ ucaklari Roketsan a ait Atmaca fuzesi ve cesitli parasut sistemleri STM ye ait Alpagu hava araci ile Aselsan a ait muhtelif radar anten termal kamera taret ve erken uyari sistemlerinin testleri olarak listelenebilir ART nin test kabiliyetlerini ve faaliyetlerini sivil ve savunma sanayii firmalarina tanitmak ve test basvurularini almak icin art gov tr web sitesi kullanima acilmistir Ankara Ruzgar Tuneli nin atil durumda kaldigi 50 yilin sonlandirilmasi ve tekrar isler hale gelerek Turk Savunma ve Havacilik sanayii icin kritik onemdeki konumunu kazanmasindaki buyuk katkilarindan dolayi TUBITAK SAGE Muduru Sayin Gurcan Okumus un onerisi ile ART de yer alan toplanti salonlarindan bir tanesine Doc Dr Cezmi Guner Omay adi verilmistir Wikimedia Commons ta Ankara Ruzgar Tuneli ART ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dis baglantilarhttps www art gov tr 2 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Ruzgar Tuneli ART web sayfasi