Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Argentavis magnificens (muhteşem teratorn), yeni dünya akbabaları ile ilişkili soyu tükenmiş familyasından, Geç miyosen döneminde Arjantin'de yaşamış dev bir kuş türü.
| Argentavis magnificens | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Yaşam restorasyonu | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| †Argentavis magnificens Campbell & Tonni, 1980 | |||||||||||||||
Açıklama
Muhteşem teratorn, Arjantin'deki yüksek ovaların üzerinde, gökyüzünde zahmetsizce süzülen, şimdiye kadar yaşamış en büyük uçan kuşlardan biriydi. Bu devasa kuşun kanat açıklığı, küçük bir planörle yaklaşık olarak aynıydı, 6 ila 8 m arasındaydı ve muhtemelen 80 kg civarında, hatta daha ağırdı. Günümüzün en ağır uçan kuşu olan toy kuşunun (Otis tarda) 20 kg civarında olduğunu düşündüğümüzde bu gerçekten ağırdır. Ayakta duran devasa teratorn 1,5 ila 2 m boyundaydı.
Yaşam şekli
Avlanma
Diğer teratornlar gibi, muhteşem teratorn'un da kancalı bir gagası vardı, bu yüzden bir et yiyici olmalıydı, ama yemeğini nasıl bulduğu tartışma konusudur. Bu soyu tükenmiş kuş için üç makul yaşam biçimi önerilmiştir. Bazı uzmanlar, bu kuşun, süzülürken aşağı inen ve tavşan kadar büyük hayvanları yakalayan aktif bir avcı olduğunu öne sürerken diğerleri, günümüz akbabalarıyla aynı şekilde davrandığını, bir karkasın yanına konduğunu ve et ziyafeti çektiğini düşünüyor. Başka bir olasılık da, bu devin lezzetli yiyecek aramak için pampaları yürüyerek çok fazla zaman harcamasıdır. Bilim adamları, bu kuşun ve akrabalarının kafatası kemiklerini dikkatle inceledikten sonra, muhteşem bir teratornun kafatasının, ölü hayvanların derisini ve etini yırtma görevinin gerçekten uygun olmadığını öne sürdüler. Aynı zamanda yaşayan kılıç dişli yırtıcılar gibi deriyi yırtmak için diğer hayvanlara güvenmiş olabilir. Bu güçlü memeliler kuşkusuz kendilerinden çok daha büyük avları alt edebiliyorlardı, dolayısıyla dev bir çöpçü için kesinlikle büyük, ölü hayvanlardan oluşan bir kaynak vardı. Belki de bu kuşlar devasa boyutlarını yırtıcıları korkutmak ve onları avlarından uzaklaştırmak için kullanmışlardı.
Habitat
Yaşayan çöpçü kuşlar hakkında sahip olduğumuz bilgileri kullanarak, bu dev kuşun kendine yeterli yiyecek bulabilmesi için ihtiyaç duyduğu bölgenin büyüklüğünü tahmin etmek mümkündür ve bu 500 km² civarında bir şeydir. Bu kadar büyük bir bölgeyi araştırmak için muhteşem teratorn neredeyse sürekli olarak süzülüyor olmalıydı. Neyse ki, büyük bir kanat açıklığı, pampalardan yükselen termal hava akımları üzerinde zahmetsizce süzülmek için mükemmeldir. Ancak, böylesine büyük bir kuşun yerdeyse nasıl havaya uçtuğuna dair bir sorun var. Yere düştüğünüzde devasa kanatlar etkili bir şekilde çırpılamaz ve teratorun havalanabilmesi için saatte 40 km'lik bir yer hızına ulaşması gerektiği tahmin edilmektedir. Bu oldukça hızlıdır ve sakinleştirici takip için yapılmış gibi görünen teratorn ayaklarının yeteneklerinin ötesindedir. Bu sorunun çözümü, Güney Amerika pampaları ve Patagonya boyunca esen güçlü, aralıksız rüzgarlar olabilirdi. Muhteşem teratorn, uzanmış kanatlarını rüzgara çevirmeye ihtiyaç duymuş olabilir ve hareket eden havanın hızı muhtemelen onu gökyüzüne kaldırdı. Ayrıca yokuş aşağı koşarak veya yüksek bir tünekten düşerek havalanmış olabilir. Yaşayan kuşlar arasında en büyük kanat açıklığına sahip olan gezgin albatros (Diomedea exulans), kanatlarını gererek ve rüzgara koşarak havalanır.
Yaşayan kuşlar hakkında bilinenler kullanılarak muhteşem teratornun yaşamının diğer kısımları bir araya getirilebilir. Böyle büyük bir kuş kesinlikle çok uzun ömürlü olmalıdır. Günümüzdeki akbabaları en az 50 yıl yaşayabilir, yani soyu tükenmiş dev çok uzun bir süre yaşayabilirdi. Uzun ömür, yavaş üreme ile ilişkilidir ve bu devasa kuş, ancak on ikinci yaşından sonra cinsel olgunluğa erişmiş olabilir. Bir zamanlar bahar verme yeteneğine sahip olduğunda, her iki yılda bir yalnızca bir civciv yetiştirmesi kuvvetle muhtemeldir. Yuvalarını nereye kurdukları ve neye benzediği bir muamma, ancak yetişkinlere havalanıp inmeleri için yeterli alan sağlayan büyük bir uçurumun kenarında 1 kg'lık yumurtayı çevreleyen birkaç dalın basit bir meselesi olabilir. Büyük yaş, yavaş gelişme ve düşük üreme hızı, bir kuşun tüm yaşamı boyunca aynı eşle kalması için iyi nedenlerdir ve yalnızca birkaç kemiğinden bilinen bu dev ve uzun zaman önce soyu tükenmiş kuşlar, tüm üreme yaşamları boyunca devam eden çiftler kurmuş olmalılar.
Kaynakça
Dipnotlar
Bibliyografya
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Argentavis ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur![image]()
Vikitür'de Argentavis ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Argentavis magnificens muhtesem teratorn yeni dunya akbabalari ile iliskili soyu tukenmis familyasindan Gec miyosen doneminde Arjantin de yasamis dev bir kus turu Argentavis magnificens Yasadigi donem araligi 9 6 8 myo Pliyosen PreYeYeOSDCPTJKPgN Yasam restorasyonuBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif AvesTakim CathartiformesFamilya Cins Argentavis Campbell amp Tonni 1980Tur A magnificensIkili adlandirma Argentavis magnificensCampbell amp Tonni 1980AciklamaMuhtesem teratorn Arjantin deki yuksek ovalarin uzerinde gokyuzunde zahmetsizce suzulen simdiye kadar yasamis en buyuk ucan kuslardan biriydi Bu devasa kusun kanat acikligi kucuk bir planorle yaklasik olarak ayniydi 6 ila 8 m arasindaydi ve muhtemelen 80 kg civarinda hatta daha agirdi Gunumuzun en agir ucan kusu olan toy kusunun Otis tarda 20 kg civarinda oldugunu dusundugumuzde bu gercekten agirdir Ayakta duran devasa teratorn 1 5 ila 2 m boyundaydi Yasam sekliAvlanma Diger teratornlar gibi muhtesem teratorn un da kancali bir gagasi vardi bu yuzden bir et yiyici olmaliydi ama yemegini nasil buldugu tartisma konusudur Bu soyu tukenmis kus icin uc makul yasam bicimi onerilmistir Bazi uzmanlar bu kusun suzulurken asagi inen ve tavsan kadar buyuk hayvanlari yakalayan aktif bir avci oldugunu one surerken digerleri gunumuz akbabalariyla ayni sekilde davrandigini bir karkasin yanina kondugunu ve et ziyafeti cektigini dusunuyor Baska bir olasilik da bu devin lezzetli yiyecek aramak icin pampalari yuruyerek cok fazla zaman harcamasidir Bilim adamlari bu kusun ve akrabalarinin kafatasi kemiklerini dikkatle inceledikten sonra muhtesem bir teratornun kafatasinin olu hayvanlarin derisini ve etini yirtma gorevinin gercekten uygun olmadigini one surduler Ayni zamanda yasayan kilic disli yirticilar gibi deriyi yirtmak icin diger hayvanlara guvenmis olabilir Bu guclu memeliler kuskusuz kendilerinden cok daha buyuk avlari alt edebiliyorlardi dolayisiyla dev bir copcu icin kesinlikle buyuk olu hayvanlardan olusan bir kaynak vardi Belki de bu kuslar devasa boyutlarini yirticilari korkutmak ve onlari avlarindan uzaklastirmak icin kullanmislardi Habitat Yasayan copcu kuslar hakkinda sahip oldugumuz bilgileri kullanarak bu dev kusun kendine yeterli yiyecek bulabilmesi icin ihtiyac duydugu bolgenin buyuklugunu tahmin etmek mumkundur ve bu 500 km civarinda bir seydir Bu kadar buyuk bir bolgeyi arastirmak icin muhtesem teratorn neredeyse surekli olarak suzuluyor olmaliydi Neyse ki buyuk bir kanat acikligi pampalardan yukselen termal hava akimlari uzerinde zahmetsizce suzulmek icin mukemmeldir Ancak boylesine buyuk bir kusun yerdeyse nasil havaya uctuguna dair bir sorun var Yere dustugunuzde devasa kanatlar etkili bir sekilde cirpilamaz ve teratorun havalanabilmesi icin saatte 40 km lik bir yer hizina ulasmasi gerektigi tahmin edilmektedir Bu oldukca hizlidir ve sakinlestirici takip icin yapilmis gibi gorunen teratorn ayaklarinin yeteneklerinin otesindedir Bu sorunun cozumu Guney Amerika pampalari ve Patagonya boyunca esen guclu araliksiz ruzgarlar olabilirdi Muhtesem teratorn uzanmis kanatlarini ruzgara cevirmeye ihtiyac duymus olabilir ve hareket eden havanin hizi muhtemelen onu gokyuzune kaldirdi Ayrica yokus asagi kosarak veya yuksek bir tunekten duserek havalanmis olabilir Yasayan kuslar arasinda en buyuk kanat acikligina sahip olan gezgin albatros Diomedea exulans kanatlarini gererek ve ruzgara kosarak havalanir Yasayan kuslar hakkinda bilinenler kullanilarak muhtesem teratornun yasaminin diger kisimlari bir araya getirilebilir Boyle buyuk bir kus kesinlikle cok uzun omurlu olmalidir Gunumuzdeki akbabalari en az 50 yil yasayabilir yani soyu tukenmis dev cok uzun bir sure yasayabilirdi Uzun omur yavas ureme ile iliskilidir ve bu devasa kus ancak on ikinci yasindan sonra cinsel olgunluga erismis olabilir Bir zamanlar bahar verme yetenegine sahip oldugunda her iki yilda bir yalnizca bir civciv yetistirmesi kuvvetle muhtemeldir Yuvalarini nereye kurduklari ve neye benzedigi bir muamma ancak yetiskinlere havalanip inmeleri icin yeterli alan saglayan buyuk bir ucurumun kenarinda 1 kg lik yumurtayi cevreleyen birkac dalin basit bir meselesi olabilir Buyuk yas yavas gelisme ve dusuk ureme hizi bir kusun tum yasami boyunca ayni esle kalmasi icin iyi nedenlerdir ve yalnizca birkac kemiginden bilinen bu dev ve uzun zaman once soyu tukenmis kuslar tum ureme yasamlari boyunca devam eden ciftler kurmus olmalilar KaynakcaDipnotlar Argentavis paleobiodb org 15 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2021 a b c d e Extinct animals an encyclopedia of species that have disappeared during human history 2009 sf 168 170 Bibliyografya Piper Ross 2009 Extinct animals an encyclopedia of species that have disappeared during human history Westport Conn Greenwood Press ISBN 0 313 34988 6 OCLC 317945088 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Argentavis ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Argentavis ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur