Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arkhe (ἀρχή) (Yunancada "başlangıç," "ilk," "ilk neden"), Batı felsefesinin ve Sokrates öncesi Eski Yunan Felsefesinin en önemli kavramlarından biri.Felsefenin ana disiplini sayılan metafiziğin ve genellikle Bilimin, özellikle de fizik biliminin gelişmesinde önemli rolü olmuştur.
Sözcük, felsefe geleneği içinde, "fizikçiler" de denen, Batı Anadolu kıyılarındaki kentlerde yaşamış Sokrates öncesi filozofların kullanımlarıyla, "ilke", "temel", "ana madde" anlamlarını kazanmıştır.
Bilinen tarih içinde sözcüğü felsefi anlamda ilk kullanan, Batılı anlamda ilk filozof sayılan Thales'tir. "Her şeyin arkhe'si su'dur" düşüncesini dile getirmesiyle felsefenin kurucusu sayılan Thales, sözcüğü, her şeyin "ana madde"si, "dayandığı ilk", "çıktığı kaynak" gibi anlamlarda kullanıp, doğayı ve doğadaki gelişmeleri kendi içlerinde bulunan, doğaötesi açıklamalar gerektirmeyen bir kaynağa geri götürme çabasıyla, aynı zamanda bilimsel düşüncenin de öncüsü sayılır. Felsefe geleneği içinde, Thales'in bu düşünceye, yüksek dağlarda bulduğu deniz canlısı fosillerinden yola çıkarak, vardığı söylenir.
Geleneği sürdüren Thales'in öğrencisi ve izleyicisi Anaksimandros, varlığın arkhe' sini nitelemek için "su" gibi belirgin bir madde yerine, soyut bir kavram kullanır: apeiron. "Sınırsız", "sonsuz", "belirsiz" gibi anlamlara gelen bu kavram, Anaksimandros'un kullandığı tümceler içinde şöyle aktarılmıştır: "Varolan şeylerin arkhe'si apeiron'dur. Ama doğumları nereden gelmişse, ölümleri de zorunlu olarak oraya gider.".Daha sonra Anaksimendros'un genç yoldaşı Anaksimenes arkhenin hava olduğunu, kosmosun, düzenli evrenin, havanın sıkışıp genişlemesiyle meydana geldiğini söyler.
Bu düşünceyle bir yandan, bir düzen barındıran evrenin (kosmos) süreçlerden oluştuğu ve bunların düzenli bir biçimde yinelenerek sürüp gittiği gibi bilimsel bakışın temel bir varsayımı ortaya konmakta, bir yandan da düşünce tarihine metafizik düşüncenin temel bir bakış biçimi, olup bitenlerin temelinde hangi olumlu ya da olumsuz niteliklerin bulunduğunu ve dünyanın bir bütün olarak nasıl bir değer taşıdığını görme çabasını içeren bakış biçimi katılmaktadır. Öte yandan arkhe'nin yalnızca bir "ilk" kaynak değil, aynı zamanda değişimlerin temelinde yatan bir "ilke" olduğu düşüncesi de ilk kez belirmektedir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Arkhe ἀrxh Yunancada baslangic ilk ilk neden Bati felsefesinin ve Sokrates oncesi Eski Yunan Felsefesinin en onemli kavramlarindan biri Felsefenin ana disiplini sayilan metafizigin ve genellikle Bilimin ozellikle de fizik biliminin gelismesinde onemli rolu olmustur Sozcuk felsefe gelenegi icinde fizikciler de denen Bati Anadolu kiyilarindaki kentlerde yasamis Sokrates oncesi filozoflarin kullanimlariyla ilke temel ana madde anlamlarini kazanmistir Bilinen tarih icinde sozcugu felsefi anlamda ilk kullanan Batili anlamda ilk filozof sayilan Thales tir Her seyin arkhe si su dur dusuncesini dile getirmesiyle felsefenin kurucusu sayilan Thales sozcugu her seyin ana madde si dayandigi ilk ciktigi kaynak gibi anlamlarda kullanip dogayi ve dogadaki gelismeleri kendi iclerinde bulunan dogaotesi aciklamalar gerektirmeyen bir kaynaga geri goturme cabasiyla ayni zamanda bilimsel dusuncenin de oncusu sayilir Felsefe gelenegi icinde Thales in bu dusunceye yuksek daglarda buldugu deniz canlisi fosillerinden yola cikarak vardigi soylenir Gelenegi surduren Thales in ogrencisi ve izleyicisi Anaksimandros varligin arkhe sini nitelemek icin su gibi belirgin bir madde yerine soyut bir kavram kullanir apeiron Sinirsiz sonsuz belirsiz gibi anlamlara gelen bu kavram Anaksimandros un kullandigi tumceler icinde soyle aktarilmistir Varolan seylerin arkhe si apeiron dur Ama dogumlari nereden gelmisse olumleri de zorunlu olarak oraya gider Daha sonra Anaksimendros un genc yoldasi Anaksimenes arkhenin hava oldugunu kosmosun duzenli evrenin havanin sikisip genislemesiyle meydana geldigini soyler Bu dusunceyle bir yandan bir duzen barindiran evrenin kosmos sureclerden olustugu ve bunlarin duzenli bir bicimde yinelenerek surup gittigi gibi bilimsel bakisin temel bir varsayimi ortaya konmakta bir yandan da dusunce tarihine metafizik dusuncenin temel bir bakis bicimi olup bitenlerin temelinde hangi olumlu ya da olumsuz niteliklerin bulundugunu ve dunyanin bir butun olarak nasil bir deger tasidigini gorme cabasini iceren bakis bicimi katilmaktadir Ote yandan arkhe nin yalnizca bir ilk kaynak degil ayni zamanda degisimlerin temelinde yatan bir ilke oldugu dusuncesi de ilk kez belirmektedir Kaynakca Preus Anthony 2015 Historical Dictionary of Ancient Greek Philosophy 2 bas Rowman amp Littlefield Publishers ISBN 978 1442246386 n a n a 2020 The Routledge handbook of Hellenistic philosophy New York NY Oxford University Press ISBN 978 0815347910