Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Artezyen terimi, su seviyesi başlangıçta karşılaşılanın üstünde olan kuyulardaki yer altı suyunun yükseldiği durumlar için kullanılır. Artezyen sözcüğü, Fransa’da; 1126 yılında Avrupa’da ilk artezyen kuyusunun açıldığı ve bugün de hala akmakta olan Calais yakınındaki Artois bölgesi ve kasabasından gelir.
Artezyen durumunun oluşması için genellikle iki koşul mevcuttur;
- Su ile beslenmesi için akiferin bir kısmının yüzey ile temas halinde ve yüzeye yakın kesimlerin eğimli olması,
- Suyun kaçmasını önlemek için akiferin üstünde ve altındaki akitardların bulunması gerekmektedir.
Böyle bir akifer, basınçlı akifer olarak adlandırılır. Böyle bir katman dağıldığında; suyun üstündeki ağırlığın oluşturduğu basınç, suyu yükseltmeye zorlar. Herhangi bir sürtünme yoksa kuyudaki su, akifer üstündeki su seviyesine kadar yükselir.
Artezyen sistemi terimi
Yer altı suyunun kapalı ve yüksek hidrostatik basınç yarattığı bir sistemi tanımlar. Eğer basınçlı akiferin içine bir kuyu açılırsa su bu tip sistemlerde akifer düzeyinin üzerine çıkabilirler ve dolayısıyla orada basıncı azaltarak suyu yukarı doğru gitmeye zorlar.
Bir basınçlı akiferin (artezyen sistemi) gelişmesi için 3 jeolojik koşulun bulunması gerekir;
- Akifer alttan ve üstten suyun kaçmasını önleyen geçirimsiz birimlerle sınırlanmış olmalıdır,
- Kayaç istifi, akiferin beslenmesini sağlayacak biçimde genellikle eğimli ve yüzeye çıkmıştır,
- Beslenme alanında akiferi doldurmaya yetecek kadar yağış olmalıdır.
Eğer etrafındaki kayalar yeterli basınç uygularsa fosil su da basınçlı su olabilir. Bu yeni kademelenmiş petrol kuyularının basınçlanmasına benzer. Artezyen (basınçlı) suların gelişimi için gerekli jeolojik koşullar çeşitli şekillerde oluşabildiğinden dolayı artezyen sistemler, altında çökel kayaçların uzandığı pek çok yerde bulunur..
Artezyen terimi, artezyen kuyu ve artezyen kaynak alt başlıklarını içerisinde barındırır;
Artezyen kuyu
Basınçlı akiferde açılan bir kuyudaki suyun seviyesi genellikle akiferin tavanından daha yüksek bir seviyeye yükselir. Böyle durumlarda kuyuya artezyen kuyu denir ve artezyen şartlar altında olduğu ifade edilir. Bazı durumlarda su seviyesi zemin yüzeyinin üzerine de çıkabilmektedir. Böyle durumlardaki kuyuya fışkıran artezyen kuyusu denir ve fışkıran artezyen şartlar altında olduğu ifade edilir.[]
Artezyen kaynağı
Birçok artezyen kaynağı vardır. Eğer bir fay ya da kırık suyun akiferin üzerine yükselmesine izin veren basınçlı bir akifer ile kesişirse bu tip kaynaklar meydana gelir. Çöllerde vahalar yaygın artezyen kaynaklarıdır.[]
Artezyen kuyu ve artezyen kaynaktan elde edilen su
Artezyen kaynaklı suların diğer yer altı sularından bir miktar üstün kalitede olması doğaldır. Bazı yer altı suları mükemmel nitelikli olabilir, ama niteliği suyun akiferin üzerine yükselmesine bağlı değildir. Bunun yerine, suyun niteliği çözünmüş mineraller ve içerdiği maddelerden etkilenir. Böylece yer altı suyundan hiçbir farkı kalmaz.
Türkiye'de artezyen kaynak
Türkiye’de artezyen kaynağı bakımdan birçok uygun bölge (Örneğin; Trakya, Konya bölümünün Toroslara komşu kısımları gibi) vardır. Türkiye'de bazı artezyen sahalarında artezyen kuyu; Devlet Su İşleri, İller Bankası ve Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü ile şirketler ve şahsa ait sondaj ekipleri tarafından açılır.
Kaynakça
- ^ a b c Monroe, James S.; Wicander, Reed. Fiziksel Jeoloji : Yeryuvarının Araştırılması. Hacettepe Üniversitesi, Niğde Üniversitesi: TMMOB jeoloji mühendisleri çeviri serisi.
- ^ Lutgens, Frederick K.; Tarbuck, Edward J.; Tasa, Dennis. Genel Jeoloji - Temel Kavramlar. İstanbul: Nobel Kitabevi.
- ^ Dumlu, Orhan; Yalçın, H. Tolga; Bozkurtoğlu, Erkan. Yeraltısuyu Jeolojisi ve Hidroliği. İstanbul: Literatür Yayıncılık. ISBN .
- ^ "Artesian aquifer". 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2014.
- ^ Erinç, Sırrı. Jeomorfoloji. 2. DER yayınları.
- ^ Ketin, İhsan; Erinç, Sırrı; Eguvanlı, Kemal; Egemen, Recep; Özuygur, Mesut (1963). Umumi Jeoloji 2.Kısım Arzkabuğunun Dış Olayları Ve Yeryüzü Şekilleri. istanbul: Berksoy Matbaası.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Artezyen terimi su seviyesi baslangicta karsilasilanin ustunde olan kuyulardaki yer alti suyunun yukseldigi durumlar icin kullanilir Artezyen sozcugu Fransa da 1126 yilinda Avrupa da ilk artezyen kuyusunun acildigi ve bugun de hala akmakta olan Calais yakinindaki Artois bolgesi ve kasabasindan gelir Artezyen durumunun olusmasi icin genellikle iki kosul mevcuttur Bir artezyen kuyusuna sebebiyet veren jeolojik katmanlar Su ile beslenmesi icin akiferin bir kisminin yuzey ile temas halinde ve yuzeye yakin kesimlerin egimli olmasi Suyun kacmasini onlemek icin akiferin ustunde ve altindaki akitardlarin bulunmasi gerekmektedir Boyle bir akifer basincli akifer olarak adlandirilir Boyle bir katman dagildiginda suyun ustundeki agirligin olusturdugu basinc suyu yukseltmeye zorlar Herhangi bir surtunme yoksa kuyudaki su akifer ustundeki su seviyesine kadar yukselir Artezyen sistemi terimiYer alti suyunun kapali ve yuksek hidrostatik basinc yarattigi bir sistemi tanimlar Eger basincli akiferin icine bir kuyu acilirsa su bu tip sistemlerde akifer duzeyinin uzerine cikabilirler ve dolayisiyla orada basinci azaltarak suyu yukari dogru gitmeye zorlar Bir basincli akiferin artezyen sistemi gelismesi icin 3 jeolojik kosulun bulunmasi gerekir Bir artezyen kuyu sematigi Akifer alttan ve ustten suyun kacmasini onleyen gecirimsiz birimlerle sinirlanmis olmalidir Kayac istifi akiferin beslenmesini saglayacak bicimde genellikle egimli ve yuzeye cikmistir Beslenme alaninda akiferi doldurmaya yetecek kadar yagis olmalidir Eger etrafindaki kayalar yeterli basinc uygularsa fosil su da basincli su olabilir Bu yeni kademelenmis petrol kuyularinin basinclanmasina benzer Artezyen basincli sularin gelisimi icin gerekli jeolojik kosullar cesitli sekillerde olusabildiginden dolayi artezyen sistemler altinda cokel kayaclarin uzandigi pek cok yerde bulunur Artezyen terimi artezyen kuyu ve artezyen kaynak alt basliklarini icerisinde barindirir Artezyen kuyu Basincli akiferde acilan bir kuyudaki suyun seviyesi genellikle akiferin tavanindan daha yuksek bir seviyeye yukselir Boyle durumlarda kuyuya artezyen kuyu denir ve artezyen sartlar altinda oldugu ifade edilir Bazi durumlarda su seviyesi zemin yuzeyinin uzerine de cikabilmektedir Boyle durumlardaki kuyuya fiskiran artezyen kuyusu denir ve fiskiran artezyen sartlar altinda oldugu ifade edilir kaynak belirtilmeli Artezyen kaynagi Bircok artezyen kaynagi vardir Eger bir fay ya da kirik suyun akiferin uzerine yukselmesine izin veren basincli bir akifer ile kesisirse bu tip kaynaklar meydana gelir Collerde vahalar yaygin artezyen kaynaklaridir kaynak belirtilmeli Artezyen kuyu ve artezyen kaynaktan elde edilen suArtezyen kaynakli sularin diger yer alti sularindan bir miktar ustun kalitede olmasi dogaldir Bazi yer alti sulari mukemmel nitelikli olabilir ama niteligi suyun akiferin uzerine yukselmesine bagli degildir Bunun yerine suyun niteligi cozunmus mineraller ve icerdigi maddelerden etkilenir Boylece yer alti suyundan hicbir farki kalmaz Turkiye de artezyen kaynakTurkiye de artezyen kaynagi bakimdan bircok uygun bolge Ornegin Trakya Konya bolumunun Toroslara komsu kisimlari gibi vardir Turkiye de bazi artezyen sahalarinda artezyen kuyu Devlet Su Isleri Iller Bankasi ve Yenilenebilir Enerji Genel Mudurlugu ile sirketler ve sahsa ait sondaj ekipleri tarafindan acilir Kaynakca a b c Monroe James S Wicander Reed Fiziksel Jeoloji Yeryuvarinin Arastirilmasi Hacettepe Universitesi Nigde Universitesi TMMOB jeoloji muhendisleri ceviri serisi Lutgens Frederick K Tarbuck Edward J Tasa Dennis Genel Jeoloji Temel Kavramlar Istanbul Nobel Kitabevi Dumlu Orhan Yalcin H Tolga Bozkurtoglu Erkan Yeraltisuyu Jeolojisi ve Hidroligi Istanbul Literatur Yayincilik ISBN 975 04 0370 3 Artesian aquifer 20 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2014 Erinc Sirri Jeomorfoloji 2 DER yayinlari Ketin Ihsan Erinc Sirri Eguvanli Kemal Egemen Recep Ozuygur Mesut 1963 Umumi Jeoloji 2 Kisim Arzkabugunun Dis Olaylari Ve Yeryuzu Sekilleri istanbul Berksoy Matbaasi