Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Akarsularda genellikle turbulent akış (çalkantılı veya girdaplı akış) olur ve bu nedenle akarsu yükünü oluşturan unsurların bir kısmı dipten kaldırılır ve su içinde asılı halde taşınır. Bu sebeple bu yüklere asılı yük (yüzücü yükler) denir. Asılı yükler genellikle çok ince kum, silt ve kil gibi parçacıklardan oluşur.
Akarsularda Katı Madde Taşınımı
Bütün akarsular büyüklükleri ne olursa olsun bir miktar kaya malzemeyi taşırlar. Akarsular katı maddeleri taşırken aynı zamanda büyüklüklerine göre sıralarlar çünkü önce ince ve hafif, daha sonra büyük ve ağır katı maddeler taşınırlar. Akarsular katı madde yüklerini üç yolla taşırlar: (1) çözünmüş halde (çözünmüş katı madde yükü), (2) askıda(askıda katı madde yükü), (3) taban boyunca kayarak veya yuvarlanarak (taban malzemesi yükü).
Tortu Taşınımı
Askıda katı maddelerin tip ve miktarı iki faktör tarafından kontrol edilmektedir: akış hızı ve katı madde taneciklerinin çökelme hızı. Çökelme hızı bir katı madde tanesinin durgun sudaki serbest düşme hızıdır. Büyük parçacıklar akarsu tabanına doğru daha hızlı çökelirler. Parçacığın boyutu ve şekline ilaveten parçacığın özgül ağırlığı da çökelme hızını etkiler. Düz yassı tanecikler küresel yuvarlak taneciklere nazaran daha yavaş suyun dibine çökerler. Özgül ağırlığı daha fazla olan parçacıklar hafif parçacıklara nazaran akarsu tabanına doğru daha hızlı inerler. Çökelme hızının yavaş, akış hızının yüksek olduğu akarsularda katı maddeler daha uzun süre askıda kalır ve mansaba doğru daha uzun mesafelere taşınırlar.
Akarsu Hareketi
Akan bir su içindeki akımın hareketi, zaman içinde birim su kütlesinin yaptığı harekete bağlı olarak tanımlanır. Bu harekete, akım hatları (streamlines) denir. Tüm karasularda akan sular, ya laminer ya da türbülanslı adı verilen tarzda akarlar. Akımın tarzı, üç unsura bağlıdır: a) suyun hızı, b) suyun akış geometrisi ve c) viskozitesi.
Akarsularda Hız
Akarsuyun birim zamanda (saniye) aldığı yol (metre) onun hızını meydana getirir ve m/s olarak ifade edilir (V=yol/zaman=m/s). Akarsuyun hızı, genellikle muline (moulinet) adı verilen bir alet vasıtası ile ölçülür. Mulinede pervanenin dönme hızı akarsuyun hızıyla orantılıdır. Diğer bir deyişle, belirli dönme sayıları belirli akış hızlarına karşılık gelir. Bu nedenle muline ile ölçmede, bir zaman birimindeki dönme sayısı belirlenir ve buna karşılık gelen hız değeri saptanır.
Asılı yük, akarsuyun alt ile orta kısmı içinde taşınır ve 0.8 ile 1.2 arasında bir Rouse sayısı ile akışın ortalama akış hızının büyük bir kısmında hareket eder . Rouse sayısındaki oranlar, tortunun mevcut hızda hangi hızda taşınacağını gösterir. Bir oran üzerindeki düşme hızı ile yükselme hızının oranıdır.
| Taşıma Modu | Rouse Numarası |
|---|---|
| Yatak Yükü | > 2.5 |
| Asılı Yük %50 | > 1.2, <2.5 |
| Asılı Yük %100 | > 0.8, <1.2 |
| Yıkama Yükü | <0.8 |
Kapasite ve Yeterlilik
Bir akarsuyun katı parçacıkları taşıma kabiliyeti iki kriterle belirlenir -kapasite ve yeterlilik. Kapasite bir akarsuyun birim zamanda taşıyabileceği maksimum katı madde yüküdür. Debi ne kadar büyükse katı madde taşıma kapasitesi o kadar büyüktür.
Yeterlilik bir akarsuyun miktar olarak değilde dane boyutuna göre katı madde parçacıklarını taşıyabilme kabiliyetinin bir ölçüsüdür. Yeterlikte akış hızı anahtar roldedir, hızlı akan akarsuların yeterliliği, kanal büyüklüğüne bakılmaksızın, yavaş akan akarsulardan daha fazladır. Bir akarsuyun yeterliliği hızının karesiyle orantılı şekilde artar.
Asılı Yükü Ölçme
Askı malzemesi, parçacığın boyutuna, fiziksel ve kimyasal özelliğine ve akım özelliğine bağlı olarak değişir. Askı hareketi, akımın ortalama hızıyla iletim (konveksiyon) ve tanelerin, konsantrasyonun büyük olduğu bölgeden düşük olduğu bölgeye doğru hareketi (difüzyon) şeklinde olup, bu yolla taşınan taneler için maddenin korunumu prensibi sağlanmalıdır. Bir akarsuda; herhangi bir h derinliğinde ve V hacmindeki bir numunedeki katı madde hacmi Vs ise, konsantrasyon değeri şöyle tanımlanır:
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Akarsularda genellikle turbulent akis calkantili veya girdapli akis olur ve bu nedenle akarsu yukunu olusturan unsurlarin bir kismi dipten kaldirilir ve su icinde asili halde tasinir Bu sebeple bu yuklere asili yuk yuzucu yukler denir Asili yukler genellikle cok ince kum silt ve kil gibi parcaciklardan olusur Akarsularda Kati Madde TasinimiButun akarsular buyuklukleri ne olursa olsun bir miktar kaya malzemeyi tasirlar Akarsular kati maddeleri tasirken ayni zamanda buyukluklerine gore siralarlar cunku once ince ve hafif daha sonra buyuk ve agir kati maddeler tasinirlar Akarsular kati madde yuklerini uc yolla tasirlar 1 cozunmus halde cozunmus kati madde yuku 2 askida askida kati madde yuku 3 taban boyunca kayarak veya yuvarlanarak taban malzemesi yuku Sediment transportTortu TasinimiAskida kati maddelerin tip ve miktari iki faktor tarafindan kontrol edilmektedir akis hizi ve kati madde taneciklerinin cokelme hizi Cokelme hizi bir kati madde tanesinin durgun sudaki serbest dusme hizidir Buyuk parcaciklar akarsu tabanina dogru daha hizli cokelirler Parcacigin boyutu ve sekline ilaveten parcacigin ozgul agirligi da cokelme hizini etkiler Duz yassi tanecikler kuresel yuvarlak taneciklere nazaran daha yavas suyun dibine cokerler Ozgul agirligi daha fazla olan parcaciklar hafif parcaciklara nazaran akarsu tabanina dogru daha hizli inerler Cokelme hizinin yavas akis hizinin yuksek oldugu akarsularda kati maddeler daha uzun sure askida kalir ve mansaba dogru daha uzun mesafelere tasinirlar Akarsu HareketiAkan bir su icindeki akimin hareketi zaman icinde birim su kutlesinin yaptigi harekete bagli olarak tanimlanir Bu harekete akim hatlari streamlines denir Tum karasularda akan sular ya laminer ya da turbulansli adi verilen tarzda akarlar Akimin tarzi uc unsura baglidir a suyun hizi b suyun akis geometrisi ve c viskozitesi Akarsularda HizAkarsuyun birim zamanda saniye aldigi yol metre onun hizini meydana getirir ve m s olarak ifade edilir V yol zaman m s Akarsuyun hizi genellikle muline moulinet adi verilen bir alet vasitasi ile olculur Mulinede pervanenin donme hizi akarsuyun hiziyla orantilidir Diger bir deyisle belirli donme sayilari belirli akis hizlarina karsilik gelir Bu nedenle muline ile olcmede bir zaman birimindeki donme sayisi belirlenir ve buna karsilik gelen hiz degeri saptanir Asili yuk akarsuyun alt ile orta kismi icinde tasinir ve 0 8 ile 1 2 arasinda bir Rouse sayisi ile akisin ortalama akis hizinin buyuk bir kisminda hareket eder Rouse sayisindaki oranlar tortunun mevcut hizda hangi hizda tasinacagini gosterir Bir oran uzerindeki dusme hizi ile yukselme hizinin oranidir Tasima Modu Rouse NumarasiYatak Yuku gt 2 5Asili Yuk 50 gt 1 2 lt 2 5Asili Yuk 100 gt 0 8 lt 1 2Yikama Yuku lt 0 8Kapasite ve YeterlilikBir akarsuyun kati parcaciklari tasima kabiliyeti iki kriterle belirlenir kapasite ve yeterlilik Kapasite bir akarsuyun birim zamanda tasiyabilecegi maksimum kati madde yukudur Debi ne kadar buyukse kati madde tasima kapasitesi o kadar buyuktur Yeterlilik bir akarsuyun miktar olarak degilde dane boyutuna gore kati madde parcaciklarini tasiyabilme kabiliyetinin bir olcusudur Yeterlikte akis hizi anahtar roldedir hizli akan akarsularin yeterliligi kanal buyuklugune bakilmaksizin yavas akan akarsulardan daha fazladir Bir akarsuyun yeterliligi hizinin karesiyle orantili sekilde artar Asili Yuku OlcmeAski malzemesi parcacigin boyutuna fiziksel ve kimyasal ozelligine ve akim ozelligine bagli olarak degisir Aski hareketi akimin ortalama hiziyla iletim konveksiyon ve tanelerin konsantrasyonun buyuk oldugu bolgeden dusuk oldugu bolgeye dogru hareketi difuzyon seklinde olup bu yolla tasinan taneler icin maddenin korunumu prensibi saglanmalidir Bir akarsuda herhangi bir h derinliginde ve V hacmindeki bir numunedeki kati madde hacmi Vs ise konsantrasyon degeri soyle tanimlanir C VsV displaystyle C frac Vs V Kaynakca a b Hidrografya nin Ana Cizgileri I Cantay Kitabevi s 103 a b c ESSENTIALS OF GEOLOGY ss 223 225 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim NEHIRLER OKYANUSLARA TASIMA PDF a b Uygulamali Hidrografya Ibrahim Atalay erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim