Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azerbaycan'da Tunç Çağı MÖ 4. Binyıl'ın ikinci yarısında başladı ve MÖ 2. Binyıl'ın ikinci yarısında sona erdi, Demir Çağı ise MÖ yaklaşık 7-6. yüzyıllarda başladı. Bugünkü Azerbaycan topraklarındaki Tunç Çağı, Erken Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı ve Geç Tunç Çağı olarak bölümlere ayrılmıştır. Tunç Çağı Nahçıvan, Gence, Daşkesen, Mingeçevir, Kobustan, Kazah ve Karabağ'da araştırmılıştır.
İlk kazılar
1890'da tarafından Lenkeran yakınlarındaki Talış'ın dağlık bölgelerinde yürütülen bir araştırmada, Geç Tunç ve Erken Demir Çağlarına tarihlenen farklı arkeolojik alanlarda 230'dan fazla gömü ortaya çıkarıldı. E. Rösler, Azerbaycan'da öğretmenlik yaptığı süre boyunca 1894-1903 yılları arasında Karabağ ve Gence'den Geç Tunç Çağı'na tarihlenen buluntuları ortaya çıkarmış ve bulgularına ilişkin raporları Zeitschrift für Ethnologie, Ethnologie und Urgeschichte, Izvestiya Imperatorskoĭ Arkheologicheskoĭ Komissii ve Verhandlungen der Berliner Gesellschaft für Anthropologie'de düzenli olarak yayınlanmıştır. 1930-1941 yıllarında Göygol rayonunda (Sovyet döneminde Elenendorf) ve Karabağ'da kazılar yapan J. Hummel, Höyük I ve II gibi önemli yerleri ve Geç Tunç Çağı'na tarihlenen bilinmeyen birçok alanı ortaya çıkarmıştır.
2012-2013 yıllarında, Nabialla adlı Fransız-Azerbaycan arkeolojik keşif gezisinde, Lerik rayonundaki Lenkaran'dakiBronz-Demir Çağına ait nekropol ve ölü gömme geleneklerini araştırıldı.
Erken Tunç Çağı
MÖ 3500 ve 2500 arasındaki Erken Tunç Çağı'nda yeni çanak çömlek yaklaşımları, mimari ve metalurjik gelenekler, yeni yerleşim türleri ve farklı cenaze gelenekleri ortaya çıktı. Bu dönem, günümüz Azerbaycan topraklarının ötesinde tüm Transkafkasya, kuzey-batı İran, Doğu Anadolu, Dağıstan, Kuzey Kafkasya, Suriye ve Filistin ve diğer bölgelere uzanan Karaz kültürü ile karakterizedir. Tüm bu alanlarda benzer arkeolojik öğelerin veya yerleşimlerin keşfedilmesi, nüfusun arttığını ve geniş alanlara yayıldığını gösterdi. Yapay höyüklerin yanı sıra dağ yamaçları, doğal höyükler ve nehir kıyısı üzerine yerleşimler yapılmıştır. Mülkiyet ve sosyal farklılıklar, kabileler ve kabile birlikleri ortaya çıktı ve insanlar farklı alanlara taşınmaya başladı. Tarımın büyükbaş hayvancılıktan ayrılması ve çapa tarımının yerini tahta pulluk tarımının alması, hayvancılıktaki kayda değer ilerlemeler, erkeklerin toplumdaki rolünün artmasına ve ataerkilliğin artmasına (Azerice: ata xaqanlığı - baba hanlığı) ve anaerkil sistemin yerini almasına neden oldu. İlk Tunç Çağı, Kültepe I'de (ikinci tabaka), Nahçıvan'daki Kültepe II'de (alt tabaka), Kazah'taki Babaderviş'te, Tovuz'daki Menteş Tepe'de, ayrıca Mingeçevir ve Kobustan'da incelenmiştir.
Nahçıvan'da Arpaçay Nehri çevresinde 2006-2013 yıllarında V. Bakhshaliyev, V. Aliyev, R.Goyushov, K. Morro, S. Ashurov tarafından Erken Tunç Çağı yerleşimleri daha ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Arpaçay vadisindeki Ovçulartepesi topraklarında Karaz kültürüne ait cilalı tabaklar, seramik desenler, bronz ve kemik objeler ortaya çıkarılmıştır.
Şortepe'nin ilk tabakasında 1936 yılında A. Alakbarov tarafından Karaz kültürüne ait fırınlar, toprak kaplar ve aletler ortaya çıkarılmıştır. Şortepe'de 1986-87 yıllarında Erken Tunç Çağı'na ait silindirik, konik, bikonik, çanak tipi çanaklar bulunmuştur.
2001 yılında Şerur'da bulunan Aşağı Dasharkh sahasında S. Ashurov tarafından Erken Tunç Çağı'na ait yapı kalıntıları, bronz bir broş ve seramik örnekleri bulunmuştur.
1969 yılında Arpaçay vadisinde yer alan Dize köyünde bu döneme ait iki mezar bulunmuştur. Oval biçimli mezarların duvarları dere taşlarından inşa edilmiş ve kil ile güçlendirilmiş, tabanları ise kil harçla sıvanmıştır.
Serkertepe (Haçmaz), Babaderviş (Kazah) ve Kültepe'de (Nahçıvan) dini mabetler ortaya çıkarıldı.
Bu döneme ait mezarların büyük bir kısmı yerleşim yerlerinin dışında yer almaktadır, sadece birkaç mezar yerleşim yerlerinin içlerinde bulundu. Erken Tunç Çağı'nda mezarlar höyüklerle örtülmüştür. Daha yeni mezar ve toplu mezar alanları ortaya çıkarıldı.Mingeçevir'de ortaya çıkarılan basit kum mezarlarda, bir grup başın yanına yerleştirilmiş toprak çömlek ile farklı yönlerde eğik bir şekilde gömülmüştür. Hoşbulak, Daşkesen'de, başları Batıya doğru konumlandırılmış, eklemlerden bükülmüş cesetlerin sırt üstü birer birer gömüldüğü taş kaplı kurgan benzeri mezarlar bulunmuştur. Bu tür gömü alanlarında ağırlıklı olarak 3 kulplu siyah testiler ve altın, bronz veya gümüşten yapılmış takılar bulunmuştur.
Tovuz rayonundaki Menteştepe'deki IV. Tabaka'da Erken Tunç Çağı'na ait Kurgan ST 4 ve ST 54 adlı kurganların altında iki mezar tespit edilmiş, bu mezarlar Erken Kurgan ve Karaz kültürleriyle ilişkilendirilmiştir.
Bireysel mezar çukurları da Menteştepe yerleşiminin karakteristik özelliğidir. Çeşitli karbon analizlerine göre Menteştepe'deki IV. Tabaka'nın 2. bölümünde bulunan tekli mezarlar/çukurlar ve ocaklar M.Ö. 2800 ve MÖ 2400'e tarihlendirilmektedir.
Orta Tunç Çağı
Orta Tunç Çağı, MÖ 3. Binyıl'ın sonunda yerini Orta Tunç Çağı'na bırakmış, MÖ 2. Binyıl'ın başına kadar devam etmiştir. Orta Tunç Çağı, "boyalı çanak çömlek" veya "boyalı seramik" kültürü ile karakterize edilir.
Bu dönemde çok daha büyük yerleşim birimleri kurulmuş, nüfus arasındaki sosyal ve mülkiyet eşitsizliği artmaya başlamış, aşiretler arasındaki daha sürdürülebilir ilişkiler, ayrı etnokültürel ortaklıkların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Önceki dönemlerin oval biçimli yerleşimleri, yerini çok odalı evlere bırakmıştır. Ayrıca dağlık bölgelerdeki kiklopik alanlar, bu dönemden itibaren aşiret birliklerinin mallarını korumak için büyük kaya parçalarıyla inşa edilmiş güçlendirilmiş yerleşimler olarak kullanılmaya başlandı. Uzerliktepe, Ağdam (üzüm çekirdeği kalıntıları) ve Nahçıvan'da (üzüm kırmak için taş aletler) bulunan buluntulara dayanarak, bu dönemde asmacılık ve şarapçılık ortaya çıkmıştır. İkinci işbölümü Orta Tunç Çağı'nda meydana gelmiş ve zanaatkarlık diğer üretim alanlarından ayrılmıştır.
Boyalı çanak çömlek kültürü ilk olarak 1895 yılında Kızılvank'ta yapılan arazi çalışmalarında gözlemlenmiştir. Polikrom çanak çömlek desenleri Urmiye Gölü çevresindeki Haftavantepe ve Göytepe yerleşimleri ile ortak özellikler sergilemektedir. Bu dönemin kalıntılarına daha çok Nahçıvan (Kültepe II, Çalkangala), Gobustan (Büyükk Taş siti) ve Ağdam (Uzerliktepe), Karabağ (Garakopaktepe), Kazah'ta (Taşsalahlı) rastlanmıştır. Şehir merkezleri ve Nahçıvan antik kenti Orta Tunç Çağı'nda ortaya çıktı.
A. Miller, 1926 yılında Kızılvank mezarlığında (Nahçıvan) boyalı çanak çömlek kalıntıları bulmuştur.
XVIII-XVII. yüzyıla tarihlenen höyüklerden 16 mızrak ucu ve 17 ok ucu ortaya çıkarılmıştır. Bu mızraklar Taşsalahlı (Kazah), Haçbulak (Daşkesen), Hankendi (Karabağ), Çalkankale'de (Nahçıvan) ortaya çıkarıldı. Uçlardan üçü arsenikli bakırdan, sekizi kalaylı bronzdan, ikisi arsenikli kalaylı bronzdan, ikisi kurşun-kalaylı bronzdan yapılmıştır. Oklar Daşsalahlı (Kazah), Kızılburun (Nahçıvan), Kültepe II, Büyük Kışla'dan (Tovuz) elde edilmiştir. Oklardan dördü arsenik bakırdan, yedisi kalay bronzdan, ikisi kurşun kalay bronzdan, biri arsenik kalay bronzdan, ikisi bakırdan, biri bakır kurşun alaşımından yapılmıştır. Son araştırmalar, ok uçlarının ve mızrak uçlarının çoğunun, ithal kalay takviyesi ile yerel menşeli ham maddelerden kaynaştırıldığını göstermektedir.
Kültepe I'nin III. tabakasında dört planlı evlerin duvar kalıntıları, monokrom ve çok renkli kil kaplar ve taş aletler bulunmuştur.
2008 yılında ortaya çıkarılan Dize nekropolünde çakmaktaşından yapılmış bir testi ve kesici alet bulunmuştur. Şerur arkeolojik keşif gezisinde üç kurgan, mezar anıtları ve boyalı tabak parçaları araştırıldı.
Geç Tunç - Demir Çağı
Geç Tunç Çağı ve Demir Çağı, Azerbaycan topraklarında MÖ 15. ve 7. (16.-8. yüzyıllar) yüzyılları kapsıyordu. Azerbaycan topraklarında MÖ 14-12 . yüzyılları kapsayan Geç Tunç Çağı, Hocalı-Gedebey, Nahçıvan ve Talış-Muğan arkeolojik kültürleri ile karakterizedir. Geç Tunç-Erken Demir Çağı'na ait Nahçıvan, Karabağ, Lenkeran, Gence-Kazak ve Şeki-Zagatala bölgelerine ait mezar höyükleri O. Habibullayev, S. Ashurov, V. H. Aliyev, O. Belli, V. Sevin, V. Kerimov tarafından araştırıldı. Geç Tunç ve Erken Demir Çağı'nda nüfus artmış, kalıcı ve geçici surlar yapılmıştır. Azerbaycan'da Geç Tunç Çağı, daha çok Küçük Kafkasya bölgesinde (Taşlıtepe, Nagaradağ, Çobantaşı, Pir Galachasi, Karatepe) gözlenen kiklop kaleleri ile tanınır. Mezarlarda bulunan zengin bronz objeler, bu dönemde bir askeri elitin var olduğunu göstermektedir. Atların evcilleştirilmesi ve hayvancılığın gelişmesi mevsimsel göçü meydana getirmiştir. Araştırmalar sırasında bulunan at kemikleri, atın toplumda önemli bir rol oynadığını ve ata tapınıldığını göstermektedir. Mezar höyüklerinde toplu ve bireysel gömülere rastlanmıştır. Mezarlar genellikle kurganlar, basit kum mezarlar ve kromleçlerle (esas olarak Kobustan, Karabağ, Nahçıvan, Talış bölgelerinde görülmektedir) çevrelenmiş taş kutular ile karakterize edilmiştir. İnsanlar eğik, sol veya sağ yan veya sırt üstü gömülürlerdi, ancak oturur halde gömülü ceset örnekleri de görülmüştür.
kalıntıları ilk olarak Celilabad'daki Uzuntepe'de Isak Caferzadeh tarafından ortaya çıkarılmıştır. Burada geometrik desenli bronz ve demir silahlar ve yassı hançerler bulunmuştur.
Karabağlar Govurgalası'nda (Nahçıvan) 2. Binyıl'ın sonu ile MÖ 1. Binyıl'ın başlarına tarihlenen gri ve siyah seramik parçaları bulunmuştur.
Emil Rösler Hocalı'da taş bir sandık mezardan yaşlı bir adam iskeleti, bronz kuş figürü, bıçak, 2 yüzük, altın boncuk, altın plaket ve akikten yapılmış bir boncuk ortaya çıkarmıştır. Agattan yapılan boncuğun üzerinde Asur hükümdarı Adadnirari'nin adı geçmektedir. Bu, o dönemde diğer ülkelerle kültürel ve ekonomik ilişkilerin kurulduğunu ortaya koymaktadır.
Kobustan kayalarında betimlenen gemi çizimleri, bu dönemde Ön Asya ve Orta Doğu ülkeleriyle su ve yol ticareti bağlantılarının olduğunu göstermiştir.
Geç Tunç Çağı'nın Hocalı-Gedebey kültürüyle ilişkilendirilen Gence-Kazah bölgesinde 2018 yılında arkeologlar tarafından altın ve bronz mücevherlerin çıkarıldığı nekropolden seramik tabak kalıntıları gün ışığına çıkarıldı.
Tazılar ve Çakallar
Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nden arkeolog Walter Crist, 2018 yılında Kobustan Milli Parkı'nda "Tazılar ve Çakallar" veya "58 delik" adında 4000 yıllık bir Bronz Çağı masa oyunu ortaya çıkardı. Oyun o dönemde Mısır, Mezopotamya ve Anadolu'da popülerdi ve eski Mısır firavunu IV Amenemhat'ın mezarında tanımlanmıştı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f g . www.iranicaonline.org. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ a b c d e f g h i j (PDF). Londra: First Edition. 2014. ISBN . 25 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ a b c d e f History of Azerbaijan (PDF). Baku. 2017. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n Azərbaycan Arxeologiyası (PDF). İşıq. 1986. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.
- ^ a b Palumbi (2016). "The Early Bronze Age of the Southern Caucasus". Oxford Handbooks Online: 24-40.
- ^ Əzizov (2011). "AZƏRBAYCANIN İLK TUNC DÖVRÜNÜN TƏDQİQAT TARİXİ VƏ TARİXŞÜNASLIĞI" (PDF). Baki Universitetinin Xəbərləri: 223-227. 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.
- ^ a b JAFARLI (2016). "Bronze Age and Early Iron Age monuments of Karabakh" (PDF). İrs-Karabakh: 22-29. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.
- ^ Casanova (2016). "The necropolises of Azerbaijan during the Bronze and Iron Ages in the Lenkoran and the Lerik areas (NABIALLA Project, Azerbaijan): Preliminary report of the 2012–2013 campaigns". Quaternary International. 395: 194-207. doi:10.1016/j.quaint.2015.09.099.
- ^ a b c . www.aqra.az. 26 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ . Visions of Azerbaijan Magazine (İngilizce). 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ NAXÇIVANIN ILK TUNC DÖVRÜ KERAMIKASI (PDF). Bakı: Nafta-Press. 2002. 26 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.
- ^ a b c d e ARPAÇAY VADİSİNİN TUNC DÖVRÜ ARXEOLOJİ ABİDƏLƏRİ (PDF). Bakı: Elm və təhsil. 2014. 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.
- ^ a b The Kura Projects-new research on the later prehistory of the southern Caucasus. Deutsches Archäologisches Institut. 2017. ss. 141-151. ISBN .
- ^ Lyonnet (2012). "Mentesh Tepe". Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan: 86-108.
- ^ a b . medeniyyet.az (İngilizce). 26 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ "Naxçıvanın orta tunc dövrü mədəniyyəti". qedim.nakhchivan.az. 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ a b c . Visions of Azerbaijan Magazine (İngilizce). 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ Hasanova (2016). "ARCHAEOMETALLURGICAL STUDIES OF SPEAR HEADS AND ARROW HEADS OF THE MIDDLE BRONZE AGE SITES OF AZERBAIJAN" (PDF). Mediterranean Archaeology and Archaeometry. 16: 221-226. 9 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.
- ^ HALİLOV (2014). "Naxçıvandakı Son Tunc-Erkən Dəmir Dövrünün Qala Tipli Yaşayiş Məskənləri" (PDF). Sosyal Bilimler Dergisi: 117-132. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.
- ^ . The Archaeology News Network. 31 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ . Ancient Artifacts. 5 Temmuz 2018. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ . AzerNews.az (İngilizce). 5 Temmuz 2018. 5 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ . Science News (İngilizce). 16 Kasım 2018. 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ . WSBuzz.com (İngilizce). 18 Kasım 2018. 26 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ . Mysterious Universe (İngilizce). 21 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ . livescience.com (İngilizce). 10 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ . www.archaeology.org. 11 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Azerbaycan da Tunc Cagi MO 4 Binyil in ikinci yarisinda basladi ve MO 2 Binyil in ikinci yarisinda sona erdi Demir Cagi ise MO yaklasik 7 6 yuzyillarda basladi Bugunku Azerbaycan topraklarindaki Tunc Cagi Erken Tunc Cagi Orta Tunc Cagi ve Gec Tunc Cagi olarak bolumlere ayrilmistir Tunc Cagi Nahcivan Gence Daskesen Mingecevir Kobustan Kazah ve Karabag da arastirmilistir Ilk kazilar1890 da tarafindan Lenkeran yakinlarindaki Talis in daglik bolgelerinde yurutulen bir arastirmada Gec Tunc ve Erken Demir Caglarina tarihlenen farkli arkeolojik alanlarda 230 dan fazla gomu ortaya cikarildi E Rosler Azerbaycan da ogretmenlik yaptigi sure boyunca 1894 1903 yillari arasinda Karabag ve Gence den Gec Tunc Cagi na tarihlenen buluntulari ortaya cikarmis ve bulgularina iliskin raporlari Zeitschrift fur Ethnologie Ethnologie und Urgeschichte Izvestiya Imperatorskoĭ Arkheologicheskoĭ Komissii ve Verhandlungen der Berliner Gesellschaft fur Anthropologie de duzenli olarak yayinlanmistir 1930 1941 yillarinda Goygol rayonunda Sovyet doneminde Elenendorf ve Karabag da kazilar yapan J Hummel Hoyuk I ve II gibi onemli yerleri ve Gec Tunc Cagi na tarihlenen bilinmeyen bircok alani ortaya cikarmistir 2012 2013 yillarinda Nabialla adli Fransiz Azerbaycan arkeolojik kesif gezisinde Lerik rayonundaki Lenkaran dakiBronz Demir Cagina ait nekropol ve olu gomme geleneklerini arastirildi Erken Tunc CagiBabadervis ve Kultepe I den kil hayvan figurleri MO 3500 ve 2500 arasindaki Erken Tunc Cagi nda yeni canak comlek yaklasimlari mimari ve metalurjik gelenekler yeni yerlesim turleri ve farkli cenaze gelenekleri ortaya cikti Bu donem gunumuz Azerbaycan topraklarinin otesinde tum Transkafkasya kuzey bati Iran Dogu Anadolu Dagistan Kuzey Kafkasya Suriye ve Filistin ve diger bolgelere uzanan Karaz kulturu ile karakterizedir Tum bu alanlarda benzer arkeolojik ogelerin veya yerlesimlerin kesfedilmesi nufusun arttigini ve genis alanlara yayildigini gosterdi Yapay hoyuklerin yani sira dag yamaclari dogal hoyukler ve nehir kiyisi uzerine yerlesimler yapilmistir Mulkiyet ve sosyal farkliliklar kabileler ve kabile birlikleri ortaya cikti ve insanlar farkli alanlara tasinmaya basladi Tarimin buyukbas hayvanciliktan ayrilmasi ve capa tariminin yerini tahta pulluk tariminin almasi hayvanciliktaki kayda deger ilerlemeler erkeklerin toplumdaki rolunun artmasina ve ataerkilligin artmasina Azerice ata xaqanligi baba hanligi ve anaerkil sistemin yerini almasina neden oldu Ilk Tunc Cagi Kultepe I de ikinci tabaka Nahcivan daki Kultepe II de alt tabaka Kazah taki Babadervis te Tovuz daki Mentes Tepe de ayrica Mingecevir ve Kobustan da incelenmistir Nahcivan da Arpacay Nehri cevresinde 2006 2013 yillarinda V Bakhshaliyev V Aliyev R Goyushov K Morro S Ashurov tarafindan Erken Tunc Cagi yerlesimleri daha ayrintili bir sekilde incelenmistir Arpacay vadisindeki Ovculartepesi topraklarinda Karaz kulturune ait cilali tabaklar seramik desenler bronz ve kemik objeler ortaya cikarilmistir Sortepe nin ilk tabakasinda 1936 yilinda A Alakbarov tarafindan Karaz kulturune ait firinlar toprak kaplar ve aletler ortaya cikarilmistir Sortepe de 1986 87 yillarinda Erken Tunc Cagi na ait silindirik konik bikonik canak tipi canaklar bulunmustur 2001 yilinda Serur da bulunan Asagi Dasharkh sahasinda S Ashurov tarafindan Erken Tunc Cagi na ait yapi kalintilari bronz bir bros ve seramik ornekleri bulunmustur 1969 yilinda Arpacay vadisinde yer alan Dize koyunde bu doneme ait iki mezar bulunmustur Oval bicimli mezarlarin duvarlari dere taslarindan insa edilmis ve kil ile guclendirilmis tabanlari ise kil harcla sivanmistir Serkertepe Hacmaz Babadervis Kazah ve Kultepe de Nahcivan dini mabetler ortaya cikarildi Bu doneme ait mezarlarin buyuk bir kismi yerlesim yerlerinin disinda yer almaktadir sadece birkac mezar yerlesim yerlerinin iclerinde bulundu Erken Tunc Cagi nda mezarlar hoyuklerle ortulmustur Daha yeni mezar ve toplu mezar alanlari ortaya cikarildi Mingecevir de ortaya cikarilan basit kum mezarlarda bir grup basin yanina yerlestirilmis toprak comlek ile farkli yonlerde egik bir sekilde gomulmustur Hosbulak Daskesen de baslari Batiya dogru konumlandirilmis eklemlerden bukulmus cesetlerin sirt ustu birer birer gomuldugu tas kapli kurgan benzeri mezarlar bulunmustur Bu tur gomu alanlarinda agirlikli olarak 3 kulplu siyah testiler ve altin bronz veya gumusten yapilmis takilar bulunmustur Tovuz rayonundaki Mentestepe deki IV Tabaka da Erken Tunc Cagi na ait Kurgan ST 4 ve ST 54 adli kurganlarin altinda iki mezar tespit edilmis bu mezarlar Erken Kurgan ve Karaz kulturleriyle iliskilendirilmistir Bireysel mezar cukurlari da Mentestepe yerlesiminin karakteristik ozelligidir Cesitli karbon analizlerine gore Mentestepe deki IV Tabaka nin 2 bolumunde bulunan tekli mezarlar cukurlar ve ocaklar M O 2800 ve MO 2400 e tarihlendirilmektedir Orta Tunc CagiOrta Tunc Cagi MO 3 Binyil in sonunda yerini Orta Tunc Cagi na birakmis MO 2 Binyil in basina kadar devam etmistir Orta Tunc Cagi boyali canak comlek veya boyali seramik kulturu ile karakterize edilir Kultepe II den boyali kap Bu donemde cok daha buyuk yerlesim birimleri kurulmus nufus arasindaki sosyal ve mulkiyet esitsizligi artmaya baslamis asiretler arasindaki daha surdurulebilir iliskiler ayri etnokulturel ortakliklarin ortaya cikmasina neden olmustur Onceki donemlerin oval bicimli yerlesimleri yerini cok odali evlere birakmistir Ayrica daglik bolgelerdeki kiklopik alanlar bu donemden itibaren asiret birliklerinin mallarini korumak icin buyuk kaya parcalariyla insa edilmis guclendirilmis yerlesimler olarak kullanilmaya baslandi Uzerliktepe Agdam uzum cekirdegi kalintilari ve Nahcivan da uzum kirmak icin tas aletler bulunan buluntulara dayanarak bu donemde asmacilik ve sarapcilik ortaya cikmistir Ikinci isbolumu Orta Tunc Cagi nda meydana gelmis ve zanaatkarlik diger uretim alanlarindan ayrilmistir Kultepe I den boyali kap kalibi Boyali canak comlek kulturu ilk olarak 1895 yilinda Kizilvank ta yapilan arazi calismalarinda gozlemlenmistir Polikrom canak comlek desenleri Urmiye Golu cevresindeki Haftavantepe ve Goytepe yerlesimleri ile ortak ozellikler sergilemektedir Bu donemin kalintilarina daha cok Nahcivan Kultepe II Calkangala Gobustan Buyukk Tas siti ve Agdam Uzerliktepe Karabag Garakopaktepe Kazah ta Tassalahli rastlanmistir Sehir merkezleri ve Nahcivan antik kenti Orta Tunc Cagi nda ortaya cikti A Miller 1926 yilinda Kizilvank mezarliginda Nahcivan boyali canak comlek kalintilari bulmustur XVIII XVII yuzyila tarihlenen hoyuklerden 16 mizrak ucu ve 17 ok ucu ortaya cikarilmistir Bu mizraklar Tassalahli Kazah Hacbulak Daskesen Hankendi Karabag Calkankale de Nahcivan ortaya cikarildi Uclardan ucu arsenikli bakirdan sekizi kalayli bronzdan ikisi arsenikli kalayli bronzdan ikisi kursun kalayli bronzdan yapilmistir Oklar Dassalahli Kazah Kizilburun Nahcivan Kultepe II Buyuk Kisla dan Tovuz elde edilmistir Oklardan dordu arsenik bakirdan yedisi kalay bronzdan ikisi kursun kalay bronzdan biri arsenik kalay bronzdan ikisi bakirdan biri bakir kursun alasimindan yapilmistir Son arastirmalar ok uclarinin ve mizrak uclarinin cogunun ithal kalay takviyesi ile yerel menseli ham maddelerden kaynastirildigini gostermektedir Kultepe I nin III tabakasinda dort planli evlerin duvar kalintilari monokrom ve cok renkli kil kaplar ve tas aletler bulunmustur 2008 yilinda ortaya cikarilan Dize nekropolunde cakmaktasindan yapilmis bir testi ve kesici alet bulunmustur Serur arkeolojik kesif gezisinde uc kurgan mezar anitlari ve boyali tabak parcalari arastirildi Gec Tunc Demir CagiKazah ve Mingecevir den bronz kilic kulplari kavrama ve demir kiliclar Gec Tunc Cagi ve Demir Cagi Azerbaycan topraklarinda MO 15 ve 7 16 8 yuzyillar yuzyillari kapsiyordu Azerbaycan topraklarinda MO 14 12 yuzyillari kapsayan Gec Tunc Cagi Hocali Gedebey Nahcivan ve Talis Mugan arkeolojik kulturleri ile karakterizedir Gec Tunc Erken Demir Cagi na ait Nahcivan Karabag Lenkeran Gence Kazak ve Seki Zagatala bolgelerine ait mezar hoyukleri O Habibullayev S Ashurov V H Aliyev O Belli V Sevin V Kerimov tarafindan arastirildi Gec Tunc ve Erken Demir Cagi nda nufus artmis kalici ve gecici surlar yapilmistir Azerbaycan da Gec Tunc Cagi daha cok Kucuk Kafkasya bolgesinde Taslitepe Nagaradag Cobantasi Pir Galachasi Karatepe gozlenen kiklop kaleleri ile taninir Mezarlarda bulunan zengin bronz objeler bu donemde bir askeri elitin var oldugunu gostermektedir Atlarin evcillestirilmesi ve hayvanciligin gelismesi mevsimsel gocu meydana getirmistir Arastirmalar sirasinda bulunan at kemikleri atin toplumda onemli bir rol oynadigini ve ata tapinildigini gostermektedir Mezar hoyuklerinde toplu ve bireysel gomulere rastlanmistir Mezarlar genellikle kurganlar basit kum mezarlar ve kromleclerle esas olarak Kobustan Karabag Nahcivan Talis bolgelerinde gorulmektedir cevrelenmis tas kutular ile karakterize edilmistir Insanlar egik sol veya sag yan veya sirt ustu gomulurlerdi ancak oturur halde gomulu ceset ornekleri de gorulmustur kalintilari ilk olarak Celilabad daki Uzuntepe de Isak Caferzadeh tarafindan ortaya cikarilmistir Burada geometrik desenli bronz ve demir silahlar ve yassi hancerler bulunmustur Karabaglar Govurgalasi nda Nahcivan 2 Binyil in sonu ile MO 1 Binyil in baslarina tarihlenen gri ve siyah seramik parcalari bulunmustur Emil Rosler Hocali da tas bir sandik mezardan yasli bir adam iskeleti bronz kus figuru bicak 2 yuzuk altin boncuk altin plaket ve akikten yapilmis bir boncuk ortaya cikarmistir Agattan yapilan boncugun uzerinde Asur hukumdari Adadnirari nin adi gecmektedir Bu o donemde diger ulkelerle kulturel ve ekonomik iliskilerin kuruldugunu ortaya koymaktadir Kobustan kayalarinda betimlenen gemi cizimleri bu donemde On Asya ve Orta Dogu ulkeleriyle su ve yol ticareti baglantilarinin oldugunu gostermistir Gec Tunc Cagi nin Hocali Gedebey kulturuyle iliskilendirilen Gence Kazah bolgesinde 2018 yilinda arkeologlar tarafindan altin ve bronz mucevherlerin cikarildigi nekropolden seramik tabak kalintilari gun isigina cikarildi Tazilar ve Cakallar Tazilar ve Cakallar oyunu Amerikan Doga Tarihi Muzesi nden arkeolog Walter Crist 2018 yilinda Kobustan Milli Parki nda Tazilar ve Cakallar veya 58 delik adinda 4000 yillik bir Bronz Cagi masa oyunu ortaya cikardi Oyun o donemde Misir Mezopotamya ve Anadolu da populerdi ve eski Misir firavunu IV Amenemhat in mezarinda tanimlanmisti Ayrica bakinizTas Devri nde Azerbaycan Azerbaycan Tarihi Masa oyunu Antik donemde azerbaycanKaynakca a b c d e f g www iranicaonline org 29 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 a b c d e f g h i j PDF Londra First Edition 2014 ISBN 978 1291971316 25 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 a b c d e f History of Azerbaijan PDF Baku 2017 20 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Nisan 2022 a b c d e f g h i j k l m n Azerbaycan Arxeologiyasi PDF Isiq 1986 30 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Nisan 2022 a b Palumbi 2016 The Early Bronze Age of the Southern Caucasus Oxford Handbooks Online 24 40 Ezizov 2011 AZERBAYCANIN ILK TUNC DOVRUNUN TEDQIQAT TARIXI VE TARIXSUNASLIGI PDF Baki Universitetinin Xeberleri 223 227 27 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Nisan 2022 a b JAFARLI 2016 Bronze Age and Early Iron Age monuments of Karabakh PDF Irs Karabakh 22 29 30 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Nisan 2022 Casanova 2016 The necropolises of Azerbaijan during the Bronze and Iron Ages in the Lenkoran and the Lerik areas NABIALLA Project Azerbaijan Preliminary report of the 2012 2013 campaigns Quaternary International 395 194 207 doi 10 1016 j quaint 2015 09 099 a b c www aqra az 26 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 Visions of Azerbaijan Magazine Ingilizce 7 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 NAXCIVANIN ILK TUNC DOVRU KERAMIKASI PDF Baki Nafta Press 2002 26 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Nisan 2022 a b c d e ARPACAY VADISININ TUNC DOVRU ARXEOLOJI ABIDELERI PDF Baki Elm ve tehsil 2014 27 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Nisan 2022 a b The Kura Projects new research on the later prehistory of the southern Caucasus Deutsches Archaologisches Institut 2017 ss 141 151 ISBN 9783496015802 Lyonnet 2012 Mentesh Tepe Archaologische Mitteilungen aus Iran und Turan 86 108 a b medeniyyet az Ingilizce 26 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 Naxcivanin orta tunc dovru medeniyyeti qedim nakhchivan az 10 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2019 a b c Visions of Azerbaijan Magazine Ingilizce 31 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 Hasanova 2016 ARCHAEOMETALLURGICAL STUDIES OF SPEAR HEADS AND ARROW HEADS OF THE MIDDLE BRONZE AGE SITES OF AZERBAIJAN PDF Mediterranean Archaeology and Archaeometry 16 221 226 9 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Nisan 2022 HALILOV 2014 Naxcivandaki Son Tunc Erken Demir Dovrunun Qala Tipli Yasayis Meskenleri PDF Sosyal Bilimler Dergisi 117 132 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Nisan 2022 The Archaeology News Network 31 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 Ancient Artifacts 5 Temmuz 2018 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 AzerNews az Ingilizce 5 Temmuz 2018 5 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 Science News Ingilizce 16 Kasim 2018 16 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 WSBuzz com Ingilizce 18 Kasim 2018 26 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 Mysterious Universe Ingilizce 21 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 livescience com Ingilizce 10 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019 www archaeology org 11 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2019