Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aşkın Çabası Boşuna (İngilizcesi: Love's Labour's Lost) İngiliz yazar William Shakespeare tarafından yazılmış bir komedi oyunudur. Bu eser yazarın ilk komedileri arasında olup 1590'lı yılların ortalarında yazılmış olduğu sanılmaktadır. İlk defa basılıp yayınlanması 1598'dedir. Bu eser ilk defa 1598'de Kraliçe I. Elizabeth huzurunda sahneye konulmuş; ikinci defa yıllarca sonra 1605'te bir büyük malikanede oynamıştır. Sonra 1839'da Covent Garden Tiyatrosunda oynanıncaya kadar tiyatro repertuvarlarına hiç girmememiştir.
| Aşkın Çabası Boşuna Love's Labours Lost | |
|---|---|
Love's Labours Lost | |
 Loves Labour Lost Birinci Folio Bakisi | |
| Yazar | William Shakespeare |
| İlk gösterim | 1593 - 1596 civarları |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Tür | Gülmece-Komedi |
| Zaman ve mekân | Navara Kralı sarayi |
Yazılma kaynağı, zamanı ve sahnede ilk oyun
Bu oyunun ismi bir Klasik Yunan şairi olan şu mısrasından ortaya çıkartılmıştır:
- Düşmanlarına iyilik yapmak aşkın boşa giden çabasıdır"
Bu oyun Shakespeare'in eserleri arasında nadiren tek bir kaynağa bağlanamayanlardandır. Bu nitelikli diğer eserleri "Fırtına" ve "Cymbaline"dir. Bazı kritikler ayni devrin pek tanınmamış İngiliz yazarları olan ile Robert Wilsonun ve Fransız yazar 'nin etkilerini görürler Bu nedenle bu eserin Shakespeare'in tüm orijinalliğini ilk defa açıkça göstermiş olduğunu iddia etmektedirler.
Modern edebiyatçı ve kritiklerinin coğu oyunun 1595 veya 1596'da yazılmış olduğuna hemfikirdirler. Eğer bu doğru ise bu oyun Shakespeare'in en çok tanınmış eserlerinden olan ve Bir Yaz Gecesi Rüyası eserleri ile aynı dönemde yazılmıştır. Kitapçı 'nin 1598'de yayınlamış olduğu Quatro edisyonun içinde bulunan Aşkın Çabası Bosuna eserinin baş sayfasında "W.Shakespeare tarafından hataları değiştirilmiş ve eklemeler yapılmıştır" şeklinde bir ifade bulunmaktadır. Bunun eserin yeniden düzeltilip değiştirildiği manasında olduğu ve böylece bu eserin son formunun ilk şekilden değişik olduğu iddia edilmektedir. Bu oyun 1623'te Birinci Folyo edisyonunda ve 1631'de son quatro edisyonunda basılmıştır.
İlk defa sahneye konulması için yazılı belgeye göre bu eser ilk defa 1597'de Kraliçe I. Elizabeth huzurunda Saray'da Noel eğlenceleri arasında oynanmıştır. İkinci sahneye koyma ise 1605'te bir Londra'da bir tiyatoda değil; bir İngiliz asilzadesinin (ya 3. Southampton Baronu ya da Lord Cranborne'un) büyük malikanesinde yapılmıştır. Daha sonra da çok uzun bir ara ile 1839'da Covent Garden Kraliyet Operaevi'nde 1839'da yapılmıştır.
Karakterler
- Ferdinand - Navarre Kralı
- Prenses - Fransız Prensesi
- Berowne, Longaville, Dumaine - Kıralın maiyetindeki baronlar
- Boyet, Marcade - Franız Prensesi maiyetindeki baronlar
- Rosaline, Maria, Katharine - Fransız Prensesinin nedimeleri
- Don Adriano de Armado - Bir fantastik İspanyol
- Sir Nathaniel - Bir papaz
- Holofernes - Bir öğretmen
- Dull - Bir koruma görevlisi
- Costard- Bir soytarı
- Moth - Armado'nun genç uşağı
- Bir Orman Korucusu
- Jaquenetta - Hafif tabiatlı bir köylü kızı
- Subaylar ve diğerleri, Kral ve Prenses'in hizmetkarları
Konu
Bu oyun Navarre Kralının ve üç asilzade arkadaşının (Berowne, Dumaine ve Longaville) hayatlarının gelecek üç yılını ciddi akademik çalışmalara adayacaklarına ve kadınların bulundukları toplantılarda boş vakit geçirmeyeceklerine dair bir yemin vermeleri ile başlar. Berowne bu uğraş hakkında diğerlerine nazaran daha çekingen davranır. Berowne yakın bir zamanda krallığa Fransız Prensesi'nin üç asil kadın nedimeleri ile birlikte geleceğini ve bu asil hanımların ağırlanması gereğini krala hatırlatır. Kral Berowne'na, bu haberin yeminleri için pek önemi olmadığını, asil hanımların saray dışında bir arazide kamp kurulup ağırlanacaklarını söyler.
Fakat asil hanımlar geldiği zaman kral ve üç arkadaşı bu Fransız Prensesi ve üç asil nedime hanımlara komik olarak aşık olurlar. Bu ana konu etrafında birkaç komik alt-konu bulunmaktadır. Çok ağır bir İspanyol şivesi ile İngilizce konuşan silahşor Don Adrieno de Armado genç uşağı Moth yardımı ile ve muhalifi olan bir ahmak köylü olan ile, biraz hafif meşrep köylü kızı olan Jaquenetta'ya kur yapmaya çalışır ama hiç sonuç almadan başarısız kalır. Aynı zamanda iki tane yazarın alay ettiği ilim adamı, Holofrenes ve Nathniel, sahneye gelirler ve bilgi gösterisi yapma niyetiyle birbirlerine çok basit okul çocuğu Latincesi ile konuşmaya çalışırlar.
Son perdede komik karakterler asilzadeleri eğlendirmek için bir oyun sahneye koyarlar; bu fikir Holofernes tarafından geliştirilmiştir ve bu oyunda bu kişiler rollerini alırlar. Dört asilzade - ve asil hanımların erkek uşağı Boyet - bu oyunu alaya alırlar ve bu nedenle Armado ve Costard nerede ise kavga edecek hale gelirler. Bu oyun içinde oyunun sonunda yeni bir beklenmedik karmaşık sorun da ortaya çıkar. Fransa'dan bir haber gelmiştir. Prenses'in babası ölmüş ve taht prensese kalmıştır. Bu nedenle Prenses'in hemen ayrılıp geri dönmesi gerekmektedir. Kral ve asilzadeleri Fransız asil kadınlara onlar ayrıldıktan sonra da sadık kalacaklarına yemin ederler. Fakat asil hanımlar erkeklerin aşklarının o kadar güçlü olduğuna ve onlara sadık kalabileceklerine inançları yoktur. Bu nedenle bir yıl ve bir gün bekleyip yeminlerine sadık kalıp kalmadıklarının sınanması gerekmektedir.
Böylece bu oyun pek kesin olmayan bir sonuçla sona ermektedir; halbuki Shakespaere'in oyunları sonunda her sorunun kesin sonuçlara varılır. Bu oyun bu prensipten tek ayrıldığı oyun olduğu bilinmektedir. Onun için bazı edebiyatçılarsa bir başka oyunun bunu takip ettiğine inanmaktadır. Gerçekten Shakespeare'in oyunlarının adlarının bir listesini hazırlayan listesinde adi altında bir oyun bulunmakta ve bunun kaybolmuş bir Shakespeare oyunu olduğunu iddia etmektedirler.
Kritik
Aşkın Çabası Boşuna oyunu, Shakespeare'in oyunları arasında, çok gösterişli ve entelektüel olma ününü kazanmıştır. İçeriğinde çok karmaşık olarak geliştirilmiş kelime oyunları, cinaslar ve tanınmış edebiyat eserlerine telmihler bulunmaktadır. Çağının şiirsel şekillerini çok zeki bir şekilde iğneleyen ve taklit eden parçalar eser içinde her tarafa yayılmıştır.
Bu eser eski Shakespeare çağının entelektüel zümreden seyircisine hitap etmek üzere hazırlanmıştır. Onun için eski 16.yüzyıl içerik ve formları, her zaman modern çağların seyircisine çok acayip geldiği için bu oyun hiçbir zaman popüler olmamıştır. Bu durum Türkçeye sadece bir defa çeviri haline getirilmesi ile de anlaşılmaktadır. Yine 2000 yılında Kenneth Brenagh bu oyunun filmini hazırlarken oyunun janrını değiştirip müzikalleştirmiş ve böylece daha geniş bir seyirci zümresine hitap edebileceğini düşünmüştür; ne yazıktır ki oyunun ruhu galip gelmiş ve film pek gişe geliri getirmemiştir.
Adaptasyonlar
Alman asıllı Thomas Mann'ın 1943'te yazdığı adlı romanda hayalî bir şahıs olan Alman bestekârı Adrian Leverkühn Aşkın Çabası Bos adlı bir opera yazmıştır.
Kenneth Branagh'nın 2000 yılında yaptığı filmde olayların zamanı 1930'lu yıllara aktarılmıştır. Böylece hazırlanan filmin bir olmasına imkân sağlanmıştır. Bu janrda filmin seyirci çekeceğini beklemekteydi; ancak eğer başarı gişelerde satılan bilet sayısı ile değerlendirilirse, beyaz-sahnede bu filmin pek bir başarı sağlayamadığı kolayca iddia edilebilir.
Bu oyunu ve bunu seri olarak takip ettiği sanılan Shakespeare'in kayıp oyunlarından olan , İngiltere'de BBC Televizyonu için hazırlanan uzun yıllardır devam eden bigi-kurgu/fantezi dizisi olan Doktor Who serisinde adı verilmiş birkaç bölümün ana konusunu sağlamışlardır.
Dipnotlar
- ^ Kerrigan, J. ed. "Love's Labour's Lost", New Penguin Shakespeare, Harmondsworth 1982,
- ^ F. E. Halliday, A Shakespeare Companion 1564-1964, Baltimore, Penguin, 1964; pp. 288-89.
- ^ Knutson, Roslynn, (1991) The Repertory of Shakespeare's Company, 1594-1613, Fayatteville: University of Arkansas Press. say.75.
Türkçeye çeviriler
- Aşkın Çabası Boşuna. Çev. Ali Halim Neyzi. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları, 2002.
Dışsal kaynaklar
- [1]21 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wikisource'da Aşkın Çabası Boşuna oyununun tam metni İngilizce.
| Wikimedia Commons'ta Aşkın Çabası Boşuna ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Askin Cabasi Bosuna Ingilizcesi Love s Labour s Lost Ingiliz yazar William Shakespeare tarafindan yazilmis bir komedi oyunudur Bu eser yazarin ilk komedileri arasinda olup 1590 li yillarin ortalarinda yazilmis oldugu sanilmaktadir Ilk defa basilip yayinlanmasi 1598 dedir Bu eser ilk defa 1598 de Kralice I Elizabeth huzurunda sahneye konulmus ikinci defa yillarca sonra 1605 te bir buyuk malikanede oynamistir Sonra 1839 da Covent Garden Tiyatrosunda oynanincaya kadar tiyatro repertuvarlarina hic girmememistir Askin Cabasi Bosuna Love s Labours LostLove s Labours LostLoves Labour Lost Birinci Folio BakisiYazarWilliam ShakespeareIlk gosterim1593 1596 civarlariUlkeIngiltereOrijinal dilIngilizceTurGulmece KomediZaman ve mekanNavara Krali sarayi1598 de yayinlanan Birinci Quatro edisyonu icin Askin Cabasi Bos oyunu icin bas sayfaYazilma kaynagi zamani ve sahnede ilk oyunBu oyunun ismi bir Klasik Yunan sairi olan su misrasindan ortaya cikartilmistir Dusmanlarina iyilik yapmakaskin bosa giden cabasidir Bu oyun Shakespeare in eserleri arasinda nadiren tek bir kaynaga baglanamayanlardandir Bu nitelikli diger eserleri Firtina ve Cymbaline dir Bazi kritikler ayni devrin pek taninmamis Ingiliz yazarlari olan ile Robert Wilsonun ve Fransiz yazar nin etkilerini gorurler Bu nedenle bu eserin Shakespeare in tum orijinalligini ilk defa acikca gostermis oldugunu iddia etmektedirler Modern edebiyatci ve kritiklerinin cogu oyunun 1595 veya 1596 da yazilmis olduguna hemfikirdirler Eger bu dogru ise bu oyun Shakespeare in en cok taninmis eserlerinden olan ve Bir Yaz Gecesi Ruyasi eserleri ile ayni donemde yazilmistir Kitapci nin 1598 de yayinlamis oldugu Quatro edisyonun icinde bulunan Askin Cabasi Bosuna eserinin bas sayfasinda W Shakespeare tarafindan hatalari degistirilmis ve eklemeler yapilmistir seklinde bir ifade bulunmaktadir Bunun eserin yeniden duzeltilip degistirildigi manasinda oldugu ve boylece bu eserin son formunun ilk sekilden degisik oldugu iddia edilmektedir Bu oyun 1623 te Birinci Folyo edisyonunda ve 1631 de son quatro edisyonunda basilmistir Ilk defa sahneye konulmasi icin yazili belgeye gore bu eser ilk defa 1597 de Kralice I Elizabeth huzurunda Saray da Noel eglenceleri arasinda oynanmistir Ikinci sahneye koyma ise 1605 te bir Londra da bir tiyatoda degil bir Ingiliz asilzadesinin ya 3 Southampton Baronu ya da Lord Cranborne un buyuk malikanesinde yapilmistir Daha sonra da cok uzun bir ara ile 1839 da Covent Garden Kraliyet Operaevi nde 1839 da yapilmistir KarakterlerFerdinand Navarre Krali Prenses Fransiz Prensesi Berowne Longaville Dumaine Kiralin maiyetindeki baronlar Boyet Marcade Franiz Prensesi maiyetindeki baronlar Rosaline Maria Katharine Fransiz Prensesinin nedimeleri Don Adriano de Armado Bir fantastik Ispanyol Sir Nathaniel Bir papaz Holofernes Bir ogretmen Dull Bir koruma gorevlisi Costard Bir soytari Moth Armado nun genc usagi Bir Orman Korucusu Jaquenetta Hafif tabiatli bir koylu kizi Subaylar ve digerleri Kral ve Prenses in hizmetkarlariKonuBu oyun Navarre Kralinin ve uc asilzade arkadasinin Berowne Dumaine ve Longaville hayatlarinin gelecek uc yilini ciddi akademik calismalara adayacaklarina ve kadinlarin bulunduklari toplantilarda bos vakit gecirmeyeceklerine dair bir yemin vermeleri ile baslar Berowne bu ugras hakkinda digerlerine nazaran daha cekingen davranir Berowne yakin bir zamanda kralliga Fransiz Prensesi nin uc asil kadin nedimeleri ile birlikte gelecegini ve bu asil hanimlarin agirlanmasi geregini krala hatirlatir Kral Berowne na bu haberin yeminleri icin pek onemi olmadigini asil hanimlarin saray disinda bir arazide kamp kurulup agirlanacaklarini soyler Fakat asil hanimlar geldigi zaman kral ve uc arkadasi bu Fransiz Prensesi ve uc asil nedime hanimlara komik olarak asik olurlar Bu ana konu etrafinda birkac komik alt konu bulunmaktadir Cok agir bir Ispanyol sivesi ile Ingilizce konusan silahsor Don Adrieno de Armado genc usagi Moth yardimi ile ve muhalifi olan bir ahmak koylu olan ile biraz hafif mesrep koylu kizi olan Jaquenetta ya kur yapmaya calisir ama hic sonuc almadan basarisiz kalir Ayni zamanda iki tane yazarin alay ettigi ilim adami Holofrenes ve Nathniel sahneye gelirler ve bilgi gosterisi yapma niyetiyle birbirlerine cok basit okul cocugu Latincesi ile konusmaya calisirlar Son perdede komik karakterler asilzadeleri eglendirmek icin bir oyun sahneye koyarlar bu fikir Holofernes tarafindan gelistirilmistir ve bu oyunda bu kisiler rollerini alirlar Dort asilzade ve asil hanimlarin erkek usagi Boyet bu oyunu alaya alirlar ve bu nedenle Armado ve Costard nerede ise kavga edecek hale gelirler Bu oyun icinde oyunun sonunda yeni bir beklenmedik karmasik sorun da ortaya cikar Fransa dan bir haber gelmistir Prenses in babasi olmus ve taht prensese kalmistir Bu nedenle Prenses in hemen ayrilip geri donmesi gerekmektedir Kral ve asilzadeleri Fransiz asil kadinlara onlar ayrildiktan sonra da sadik kalacaklarina yemin ederler Fakat asil hanimlar erkeklerin asklarinin o kadar guclu olduguna ve onlara sadik kalabileceklerine inanclari yoktur Bu nedenle bir yil ve bir gun bekleyip yeminlerine sadik kalip kalmadiklarinin sinanmasi gerekmektedir Boylece bu oyun pek kesin olmayan bir sonucla sona ermektedir halbuki Shakespaere in oyunlari sonunda her sorunun kesin sonuclara varilir Bu oyun bu prensipten tek ayrildigi oyun oldugu bilinmektedir Onun icin bazi edebiyatcilarsa bir baska oyunun bunu takip ettigine inanmaktadir Gercekten Shakespeare in oyunlarinin adlarinin bir listesini hazirlayan listesinde adi altinda bir oyun bulunmakta ve bunun kaybolmus bir Shakespeare oyunu oldugunu iddia etmektedirler KritikAskin Cabasi Bosuna oyunu Shakespeare in oyunlari arasinda cok gosterisli ve entelektuel olma ununu kazanmistir Iceriginde cok karmasik olarak gelistirilmis kelime oyunlari cinaslar ve taninmis edebiyat eserlerine telmihler bulunmaktadir Caginin siirsel sekillerini cok zeki bir sekilde igneleyen ve taklit eden parcalar eser icinde her tarafa yayilmistir Bu eser eski Shakespeare caginin entelektuel zumreden seyircisine hitap etmek uzere hazirlanmistir Onun icin eski 16 yuzyil icerik ve formlari her zaman modern caglarin seyircisine cok acayip geldigi icin bu oyun hicbir zaman populer olmamistir Bu durum Turkceye sadece bir defa ceviri haline getirilmesi ile de anlasilmaktadir Yine 2000 yilinda Kenneth Brenagh bu oyunun filmini hazirlarken oyunun janrini degistirip muzikallestirmis ve boylece daha genis bir seyirci zumresine hitap edebilecegini dusunmustur ne yaziktir ki oyunun ruhu galip gelmis ve film pek gise geliri getirmemistir AdaptasyonlarAlman asilli Thomas Mann in 1943 te yazdigi adli romanda hayali bir sahis olan Alman bestekari Adrian Leverkuhn Askin Cabasi Bos adli bir opera yazmistir Kenneth Branagh nin 2000 yilinda yaptigi filmde olaylarin zamani 1930 lu yillara aktarilmistir Boylece hazirlanan filmin bir olmasina imkan saglanmistir Bu janrda filmin seyirci cekecegini beklemekteydi ancak eger basari giselerde satilan bilet sayisi ile degerlendirilirse beyaz sahnede bu filmin pek bir basari saglayamadigi kolayca iddia edilebilir Bu oyunu ve bunu seri olarak takip ettigi sanilan Shakespeare in kayip oyunlarindan olan Ingiltere de BBC Televizyonu icin hazirlanan uzun yillardir devam eden bigi kurgu fantezi dizisi olan Doktor Who serisinde adi verilmis birkac bolumun ana konusunu saglamislardir Dipnotlar Kerrigan J ed Love s Labour s Lost New Penguin Shakespeare Harmondsworth 1982 ISBN 0 14 070738 7 F E Halliday A Shakespeare Companion 1564 1964 Baltimore Penguin 1964 pp 288 89 Knutson Roslynn 1991 The Repertory of Shakespeare s Company 1594 1613 Fayatteville University of Arkansas Press say 75 Turkceye cevirilerAskin Cabasi Bosuna Cev Ali Halim Neyzi Istanbul Mitos Boyut Yayinlari 2002 Dissal kaynaklar 1 21 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Wikisource da Askin Cabasi Bosuna oyununun tam metni Ingilizce Wikimedia Commons ta Askin Cabasi Bosuna ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir