Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Baideng Muharebesi, MÖ 200 yılında, Hunlarla Çinliler arasındaki en ünlü çarpışmalardan biridir.
| Baideng Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Asya Hun İmparatorluğu | Çin İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Mete Han | İmparator Gaozu | ||||||
| Güçler | |||||||
| 20.000-40.000 | 320.000 | ||||||
Bozkırdan Çin'e doğru daha önce de akınlar olmakta ve küçük çatışmalar yaşanmaktaydı. MÖ 221'de Çin'de siyasi birlik sağlandı ve MÖ 206'da Han Hanedanı iktidara geldi. Bozkırda ise MÖ 209'da Hun yabgusu olan Mete birkaç yıl içinde bozkır birliğini kurmuştu. MÖ 200'e gelindiğinde Çin ve bozkır kendi içinde siyasi örgütlenmeyi tamamlamıştı ve o güne kadarki küçük çaplı çatışmaların yerini büyük bir savaşın alması kaçınılmazdı.
Savaş öncesi
İç savaşı bitiren İmparator Liu-bang/Gao-zu daha önce General Meng-tian tarafından inşa edilen kuzey savunmasını tahkim etmeye kalkıştı. Öte yandan Hunlar, iç savaştan yararlanarak aşılması zor Gobi Çölü'nün güneyinde üsler ele geçirmişti ve burayı kaybetmek istemiyorlardı.
Mete henüz kurduğu göçebe koalisyonundan bir ordu oluşturarak Çin sınırını geçti. Operasyon basit bir yağma gibi görünüyordu, ancak gerçek bir taktik ustası olan Mete'nin asıl amacı her yöne (kendi halkına, boyun eğdirdiği göçebelere ve Çinlilere) göz dağı vermekti. Elde edilecek ganimetle hem koalisyondaki diğer boy beylerinin sadakatini temin edecek, hem onları gücüyle korkutacak ve hem de kuzeyde (Hunlara göre güneyde) hareketlenmeye başlayan Çinlilere aba altından sopa göstermiş olacaktı.
İmparator Liu-bang/Gao-zu, Mete'nin hareketine karşılık vermeyi kararlaştırdı.
Hunların saldırısı
Mete maceraperest görünümünün altında temkinli bir stratejistti. Çin içlerine dek girip tuzağa düşmemeye dikkat ediyordu. Çin'in kuzey savunmasındaki en önemli nokta olan Mai Kalesi'ni kuşattı. Kaleyi savunan kişi imparatorun akrabası 'di (Aynı dönemde yaşayan ünlü general Han Hsin değil). Prens yardımdan ümidi kesince teslim oldu ve Mete'nin hizmetine girdi.
Mete amacına ulaşmış ve İmparator Liu-pang/Gao-zu'yu kışkırtmayı başarmıştı. İmparator Hun tehdidini def etmek üzere dev bir ordu kurarak kuzeye hareket etti.
Mete ordusunu dağlara çekti, bir yandan da sağa sola saldırarak Çinlilere ait her şeyi yağmalıyordu. Düzensiz bir yağmacı izlenimi oluşturarak İmparator'un kendisini takip etmesini sağladı, aslında başından beri yaptığı şey Çin ordusunu tuzağa çekmekti.
Taktikler
Hun ordusunun tamamı süvarilerden oluşuyordu ve kuzeydeki kara ikliminden geldikleri için soğuğa hazırlıklıydılar. Eldivenleri ve kış şartlarına uygun giysileri vardı. Çin askerleriyse halktan devşirilmiş piyadelerdi ve yüksek dağlarda Hunları kovalarken soğuğun pençesine düştüler. Binlerce Çinli okçunun parmakları dondu ve Çin'in askerî gücünün önemli bir kısmı savaşamaz hale geldi.
Bu Mete'nin kurduğu tuzağın ilk parçasıydı.
Mete, süvarilerini hızla geri çekerek "Çinlilerin elinden kaçtığı" izlenimini uyandırdı. İmparator telaşlandı, zira önünde iki seçenek vardı. Ya Hunların elini kolunu sallayarak gitmesine göz yumacaktı ya da yalnızca hızlı birlikleri yanına alıp Hunların peşine düşecekti. Liu-bang/Gao-zu riskli olan ikinci yolu seçti.
Çin ordusu ikiye bölündü, İmparator küçük ama hızlı bir birliğin başında Hunların peşine düştü.
Muharebe ve kuşatma
Geri çekilmekte olan Mete, aniden durup Çinlilerin üstüne saldırdı. Çinliler bu beklenmedik hamle karşısında afallamıştı, Baideng Kalesi önünde Hunlarla karşılaştılar ve ağır bir yenilgiye uğradılar.
Baideng Muharebesi, göçebeler tarafından tarih boyunca kullanılacak olan "sahte geri çekilme" taktiğinin ilk örneğidir.
İmparator panik içinde kaleye çekildi. Birliklerini toparlayıp durumu değerlendirmeyi umuyordu ancak Hunlar fırsatı kaçırmayarak kalenin etrafını sardı. Mete ordusunu dört tümene ayırıp kalenin tüm çıkışlarını tuttu.
Orduların mevcutları belirsizdir. Çin ordusunun tümünün mevcudu 300.000'in üstündeydi, ancak İmparatorla beraber kaleye sıkışan öncü kuvvetin ne kadar olduğu bilinmiyor. Çin tarihçileri Hun ordusunun mevcudunun 400.000 olduğunu yazsa da bu sayı fazlasıyla abartılıdır, zira göçebelerin toplam nüfusu böyle bir ordu çıkarmaya yetmeyeceği gibi her askerin yanında en az iki at olduğuna ve bu atlar kuşatma sırasında kalenin çevresine dağılıp otla besleneceğine göre Hun ordusunun mevcudu, kabaca çayır miktarına göre sınırlanmalıydı. Buna göre Hun ordusunun mevcudunun da 20.000 ile 40.000 arasında olması gerekir.
Antlaşma
Kuşatma yedi gün sürdü. İmparator köşeye sıkışmıştı ve barış için tüm şartları kabule razıydı. Buradan kurtulsa bile düşmanının taktik ve manevra kabiliyetine bizzat tanık olduğu için savaşı sürdüremeyeceğini biliyordu. İmparator, Hunlara barış önerdi.
Çinli tarihçilere göre yabgunun karısı "yenge" ile temas kurularak hediyelerle gözü boyandı. Ve karısının etkisinde kalan yabgu barışı kabul etti. Ancak Mete'nin dehasını düşünürsek durumun başka bir açıklaması olabilir. Mete Çinlilerin yüreğine korku salmıştı, fakat kendi gücünün sınırlı olduğunun farkındaydı. Kuşatmayı uzun süre devam ettiremezdi ve Çin ordusunun geriden gelen asıl kısmıyla karşılaşması halinde iki ateş arasında kalabilir, kendisi tuzağa düşebilirdi. Ayrıca barış teklifi oldukça makuldü ve Mete, bir avuç süvariyle Çin'i işgal etmeye kalkışmayacak kadar gerçekçi bir liderdi. Sonuç olarak Çinlilerin şartlarını kabul etti ve belki de güç gösterisini zedelememek için barışa karısının ricasıyla razı olduğu izlenimini oluşturdu.
Mete, psikolojik yıpratma taktiğini sonuna kadar uyguladı. Antlaşmadan sonra İmparator'un kaleden çıkmasına izin verdi ancak Çinlilerin geçeceği yolun iki yakasına askerlerini yerleştirip okları İmparator'a çevirtti. Liu-Bang/Gao-zu bu korkuyu hayatı boyunca unutmayacak ve Mete'nin tüm tehditlerine boyun eğecekti.
Mete daha sonra da Çin'e keyfi akınlar düzenleyip düşmanın yüreğine bıraktığı korkuyu tazelemeyi ihmal etmedi. Ancak Çinliler, Mete hayatta olduğu sürece antlaşmaya uydular. Buna göre Hunlara "hediye" adı altında yıllık vergi veriyor, kuzeydeki ticaret ve savunma bölgesini Hunlara bırakıyor ve yabguya bir prenses armağan ediyorlardı.
Kaynakça
- ^ Lev Gumilev, Hunlar, s. 82.
- ^ Konuralp Ercilasun, Türk Tarihinde Asya Hunları, s. 48.
- ^ Nicola Di Cosmo, Antik Çin ve Düşmanları, s. 244.
- ^ Chang, Chun-shu (2007). The Rise of the Chinese Empire, Volume 1: Nation, State, and Imperialism in Early China, ca. 1600 B.C. - A.D. 8. Ann Arbor: University of Michigan Press. s. 158. ISBN . 11 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017.
- ^ Chang, Chun-shu (2007). The Rise of the Chinese Empire, Volume 1: Nation, State, and Imperialism in Early China, ca. 1600 B.C. - A.D. 8 11 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Ann Arbor: University of Michigan Press. p. 158. ISBN .
- ^ Hunlar, Gumilev
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Baideng Muharebesi MO 200 yilinda Hunlarla Cinliler arasindaki en unlu carpismalardan biridir Baideng MuharebesiTarihMO 200BolgeDatong Sansi CinSonucHun zaferiTaraflarAsya Hun ImparatorluguCin ImparatorluguKomutanlar ve liderlerMete HanImparator GaozuGucler20 000 40 000320 000Baideng Muharebesi Bozkirdan Cin e dogru daha once de akinlar olmakta ve kucuk catismalar yasanmaktaydi MO 221 de Cin de siyasi birlik saglandi ve MO 206 da Han Hanedani iktidara geldi Bozkirda ise MO 209 da Hun yabgusu olan Mete birkac yil icinde bozkir birligini kurmustu MO 200 e gelindiginde Cin ve bozkir kendi icinde siyasi orgutlenmeyi tamamlamisti ve o gune kadarki kucuk capli catismalarin yerini buyuk bir savasin almasi kacinilmazdi Savas oncesiIc savasi bitiren Imparator Liu bang Gao zu daha once General Meng tian tarafindan insa edilen kuzey savunmasini tahkim etmeye kalkisti Ote yandan Hunlar ic savastan yararlanarak asilmasi zor Gobi Colu nun guneyinde usler ele gecirmisti ve burayi kaybetmek istemiyorlardi Mete henuz kurdugu gocebe koalisyonundan bir ordu olusturarak Cin sinirini gecti Operasyon basit bir yagma gibi gorunuyordu ancak gercek bir taktik ustasi olan Mete nin asil amaci her yone kendi halkina boyun egdirdigi gocebelere ve Cinlilere goz dagi vermekti Elde edilecek ganimetle hem koalisyondaki diger boy beylerinin sadakatini temin edecek hem onlari gucuyle korkutacak ve hem de kuzeyde Hunlara gore guneyde hareketlenmeye baslayan Cinlilere aba altindan sopa gostermis olacakti Imparator Liu bang Gao zu Mete nin hareketine karsilik vermeyi kararlastirdi Hunlarin saldirisiMete maceraperest gorunumunun altinda temkinli bir stratejistti Cin iclerine dek girip tuzaga dusmemeye dikkat ediyordu Cin in kuzey savunmasindaki en onemli nokta olan Mai Kalesi ni kusatti Kaleyi savunan kisi imparatorun akrabasi di Ayni donemde yasayan unlu general Han Hsin degil Prens yardimdan umidi kesince teslim oldu ve Mete nin hizmetine girdi Mete amacina ulasmis ve Imparator Liu pang Gao zu yu kiskirtmayi basarmisti Imparator Hun tehdidini def etmek uzere dev bir ordu kurarak kuzeye hareket etti Mete ordusunu daglara cekti bir yandan da saga sola saldirarak Cinlilere ait her seyi yagmaliyordu Duzensiz bir yagmaci izlenimi olusturarak Imparator un kendisini takip etmesini sagladi aslinda basindan beri yaptigi sey Cin ordusunu tuzaga cekmekti TaktiklerHun ordusunun tamami suvarilerden olusuyordu ve kuzeydeki kara ikliminden geldikleri icin soguga hazirlikliydilar Eldivenleri ve kis sartlarina uygun giysileri vardi Cin askerleriyse halktan devsirilmis piyadelerdi ve yuksek daglarda Hunlari kovalarken sogugun pencesine dustuler Binlerce Cinli okcunun parmaklari dondu ve Cin in askeri gucunun onemli bir kismi savasamaz hale geldi Bu Mete nin kurdugu tuzagin ilk parcasiydi Mete suvarilerini hizla geri cekerek Cinlilerin elinden kactigi izlenimini uyandirdi Imparator telaslandi zira onunde iki secenek vardi Ya Hunlarin elini kolunu sallayarak gitmesine goz yumacakti ya da yalnizca hizli birlikleri yanina alip Hunlarin pesine dusecekti Liu bang Gao zu riskli olan ikinci yolu secti Cin ordusu ikiye bolundu Imparator kucuk ama hizli bir birligin basinda Hunlarin pesine dustu Muharebe ve kusatmaGeri cekilmekte olan Mete aniden durup Cinlilerin ustune saldirdi Cinliler bu beklenmedik hamle karsisinda afallamisti Baideng Kalesi onunde Hunlarla karsilastilar ve agir bir yenilgiye ugradilar Baideng Muharebesi gocebeler tarafindan tarih boyunca kullanilacak olan sahte geri cekilme taktiginin ilk ornegidir Imparator panik icinde kaleye cekildi Birliklerini toparlayip durumu degerlendirmeyi umuyordu ancak Hunlar firsati kacirmayarak kalenin etrafini sardi Mete ordusunu dort tumene ayirip kalenin tum cikislarini tuttu Ordularin mevcutlari belirsizdir Cin ordusunun tumunun mevcudu 300 000 in ustundeydi ancak Imparatorla beraber kaleye sikisan oncu kuvvetin ne kadar oldugu bilinmiyor Cin tarihcileri Hun ordusunun mevcudunun 400 000 oldugunu yazsa da bu sayi fazlasiyla abartilidir zira gocebelerin toplam nufusu boyle bir ordu cikarmaya yetmeyecegi gibi her askerin yaninda en az iki at olduguna ve bu atlar kusatma sirasinda kalenin cevresine dagilip otla beslenecegine gore Hun ordusunun mevcudu kabaca cayir miktarina gore sinirlanmaliydi Buna gore Hun ordusunun mevcudunun da 20 000 ile 40 000 arasinda olmasi gerekir AntlasmaKusatma yedi gun surdu Imparator koseye sikismisti ve baris icin tum sartlari kabule raziydi Buradan kurtulsa bile dusmaninin taktik ve manevra kabiliyetine bizzat tanik oldugu icin savasi surduremeyecegini biliyordu Imparator Hunlara baris onerdi Cinli tarihcilere gore yabgunun karisi yenge ile temas kurularak hediyelerle gozu boyandi Ve karisinin etkisinde kalan yabgu barisi kabul etti Ancak Mete nin dehasini dusunursek durumun baska bir aciklamasi olabilir Mete Cinlilerin yuregine korku salmisti fakat kendi gucunun sinirli oldugunun farkindaydi Kusatmayi uzun sure devam ettiremezdi ve Cin ordusunun geriden gelen asil kismiyla karsilasmasi halinde iki ates arasinda kalabilir kendisi tuzaga dusebilirdi Ayrica baris teklifi oldukca makuldu ve Mete bir avuc suvariyle Cin i isgal etmeye kalkismayacak kadar gercekci bir liderdi Sonuc olarak Cinlilerin sartlarini kabul etti ve belki de guc gosterisini zedelememek icin barisa karisinin ricasiyla razi oldugu izlenimini olusturdu Mete psikolojik yipratma taktigini sonuna kadar uyguladi Antlasmadan sonra Imparator un kaleden cikmasina izin verdi ancak Cinlilerin gececegi yolun iki yakasina askerlerini yerlestirip oklari Imparator a cevirtti Liu Bang Gao zu bu korkuyu hayati boyunca unutmayacak ve Mete nin tum tehditlerine boyun egecekti Mete daha sonra da Cin e keyfi akinlar duzenleyip dusmanin yuregine biraktigi korkuyu tazelemeyi ihmal etmedi Ancak Cinliler Mete hayatta oldugu surece antlasmaya uydular Buna gore Hunlara hediye adi altinda yillik vergi veriyor kuzeydeki ticaret ve savunma bolgesini Hunlara birakiyor ve yabguya bir prenses armagan ediyorlardi Kaynakca Lev Gumilev Hunlar s 82 Konuralp Ercilasun Turk Tarihinde Asya Hunlari s 48 Nicola Di Cosmo Antik Cin ve Dusmanlari s 244 Chang Chun shu 2007 The Rise of the Chinese Empire Volume 1 Nation State and Imperialism in Early China ca 1600 B C A D 8 Ann Arbor University of Michigan Press s 158 ISBN 978 0 472 11533 4 11 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2017 Chang Chun shu 2007 The Rise of the Chinese Empire Volume 1 Nation State and Imperialism in Early China ca 1600 B C A D 8 11 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ann Arbor University of Michigan Press p 158 ISBN 978 0 472 11533 4 Hunlar Gumilev