Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fizikte bakışım, fizik sistemi betimleyen temel 'lerle ilgilidir. Fiziksel sistem matematik modeller kullanılarak betimlenir ve modellerden en başarılı olanı kuram statüsüne ulaşır. Fizikte ve diğer bilimlerde modelin başarısı modelin öngörü üretebilme kapasitesiyle ve bu öngörülerin deneylerle doğrulanmasıyla ölçülür. Çoğu zaman fizik modelin değişik 'ler altında nasıl davrandığı incelenir. Eğer bir matematik dönüşüm sonucunda modelin betimlediği fizik sistem değişmiyorsa o dönüşümle ilgili bir bakışım (symmetry) olduğu söylenir. Modellerin doğrulukları deneylerden önce bu şekilde test edilir. Eğer fizik modeli daha karmaşık sistemleri betimliyorsa ya da kuantum fiziğinde olduğu gibi doğrudan gözlem yapamıyacağımız nicelikleri açıklayabilmek için geliştirilmiş ise bu karmaşık modelin içinde matematiksel olarak var olan bakışımların ortaya çıkması zaman alır ve kuramsal fizikçiler önce bu bakışımları ortaya çıkarmaya çalışırlar. Karmaşık modelin daha önce fark edilmeyen bir bakışımı bulunduğunda yeni bir korunum kanunu öngörülüyor demektir. Bazen yeni bakışımlar yeni parçacıkların varlığına işaret eder. Grup kuramı bakışımları sistematik ve matematiksel olarak inceler.
Örnekler
Küresel bakışım
Yüzeyi pürüzsüz küresel bir kütle düşünelim, bu küreyi kaç derece döndürürsek döndürelim kürenin fiziği değişmez, diğer bir deyişle küresel bakışım vardır. Küreyi döndürmek yerine koordinatlarımızı değiştirebiliriz yani kendimiz kürenin etrafında dönebiliriz ama kürenin kütlesi ve diğer fiziki özellikleri değişmez. Bu kürenin fiziğini anlatan modelinde aynı şekilde altında aynı değişmezlere ulaşması gerekir. Bu küre uzayda bir kütle olsun. Merkezi kütlenin merkezi ile bir olan yarıçapı da kütlenin yarıçapından büyük hayali bir küresel yüzey düşünelim. Bu hayali küresel yüzeyin her noktasında yerçekim kuvvetinin gücü (genligi) aynıdır. Diğer bir deyişle Newton modelinde yerçekimi kuvvet alanında küresel bakışım vardır.
Silindirik bakışım
Düz çizgi şeklinde ince ve sonsuz uzunlukta bir bakır tel düşünelim. Bu telden elektrik akımı geçtiğinde o telin etrafında manyetik alan oluşur. Bu manyetik alan bir vektor alan'dır ve kuvvet vektörü her noktada o noktadan geçen bir dairenin tanjant vektörüyle aynı yöndedir (sağ el kuralı). Bu kuvvet vektörünün gücü (genliği) söz konusu daire üzerinde her noktada aynıdır. Telin tüm uzunluğunu düşünürsek bu dairelerin yan yana dizilmesiyle bir silindir oluşur. Bu silindir üzerindeki her noktada manyetik kuvvetin genliği aynıdır. altındaki değişmezliğe silindirik bakışım denir.
Yansıma bakışım
İki boyutlu bir uzayda yani bir düzlemde iki eşit kütle düşünelim. Bu iki kütle koordinat sisteminin merkezinden başlayıp aksi yönlerde X-koordinatı üzerinde sabit hızla hareket etsinler. Y-koordinat eksenini bir ayna olarak düşünebiliriz ve 'ü sistemi oluşturan tüm noktaların X-koordinatlarının x değerinden -x değerine aynı anda değişmesi olarak tanımlayabiliriz. Yansıma dönüşümü altında değişmeyen sistemde yansıma bakışım' var denir. Eğer kütleler eşit olmasaydı yansıma bakışım bozulmuş olurdu.
Lokal ve global bakışım
Ayrıksız bakışım
Uzayzaman bakışımları
Ayrıklı bakışım
C, P, T bakışımları
Superbakışım
Bakışımlar ve korunum kanunları
 | Parçacık fiziği ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fizikte bakisim fizik sistemi betimleyen temel lerle ilgilidir Fiziksel sistem matematik modeller kullanilarak betimlenir ve modellerden en basarili olani kuram statusune ulasir Fizikte ve diger bilimlerde modelin basarisi modelin ongoru uretebilme kapasitesiyle ve bu ongorulerin deneylerle dogrulanmasiyla olculur Cogu zaman fizik modelin degisik ler altinda nasil davrandigi incelenir Eger bir matematik donusum sonucunda modelin betimledigi fizik sistem degismiyorsa o donusumle ilgili bir bakisim symmetry oldugu soylenir Modellerin dogruluklari deneylerden once bu sekilde test edilir Eger fizik modeli daha karmasik sistemleri betimliyorsa ya da kuantum fiziginde oldugu gibi dogrudan gozlem yapamiyacagimiz nicelikleri aciklayabilmek icin gelistirilmis ise bu karmasik modelin icinde matematiksel olarak var olan bakisimlarin ortaya cikmasi zaman alir ve kuramsal fizikciler once bu bakisimlari ortaya cikarmaya calisirlar Karmasik modelin daha once fark edilmeyen bir bakisimi bulundugunda yeni bir korunum kanunu ongoruluyor demektir Bazen yeni bakisimlar yeni parcaciklarin varligina isaret eder Grup kurami bakisimlari sistematik ve matematiksel olarak inceler OrneklerKuresel bakisim Yuzeyi puruzsuz kuresel bir kutle dusunelim bu kureyi kac derece dondurursek dondurelim kurenin fizigi degismez diger bir deyisle kuresel bakisim vardir Kureyi dondurmek yerine koordinatlarimizi degistirebiliriz yani kendimiz kurenin etrafinda donebiliriz ama kurenin kutlesi ve diger fiziki ozellikleri degismez Bu kurenin fizigini anlatan modelinde ayni sekilde altinda ayni degismezlere ulasmasi gerekir Bu kure uzayda bir kutle olsun Merkezi kutlenin merkezi ile bir olan yaricapi da kutlenin yaricapindan buyuk hayali bir kuresel yuzey dusunelim Bu hayali kuresel yuzeyin her noktasinda yercekim kuvvetinin gucu genligi aynidir Diger bir deyisle Newton modelinde yercekimi kuvvet alaninda kuresel bakisim vardir Silindirik bakisim Duz cizgi seklinde ince ve sonsuz uzunlukta bir bakir tel dusunelim Bu telden elektrik akimi gectiginde o telin etrafinda manyetik alan olusur Bu manyetik alan bir vektor alan dir ve kuvvet vektoru her noktada o noktadan gecen bir dairenin tanjant vektoruyle ayni yondedir sag el kurali Bu kuvvet vektorunun gucu genligi soz konusu daire uzerinde her noktada aynidir Telin tum uzunlugunu dusunursek bu dairelerin yan yana dizilmesiyle bir silindir olusur Bu silindir uzerindeki her noktada manyetik kuvvetin genligi aynidir altindaki degismezlige silindirik bakisim denir Yansima bakisim Iki boyutlu bir uzayda yani bir duzlemde iki esit kutle dusunelim Bu iki kutle koordinat sisteminin merkezinden baslayip aksi yonlerde X koordinati uzerinde sabit hizla hareket etsinler Y koordinat eksenini bir ayna olarak dusunebiliriz ve u sistemi olusturan tum noktalarin X koordinatlarinin x degerinden x degerine ayni anda degismesi olarak tanimlayabiliriz Yansima donusumu altinda degismeyen sistemde yansima bakisim var denir Eger kutleler esit olmasaydi yansima bakisim bozulmus olurdu Lokal ve global bakisimAyriksiz bakisimUzayzaman bakisimlariAyrikli bakisimC P T bakisimlari SuperbakisimBakisimlar ve korunum kanunlariParcacik fizigi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz