Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Balım Sultan (1457; Dimetoka - 1517), Alevî-Bektaşiliği sağlam bir sistemle hem Türkmen hem de Alevî (Seyyid ve Şerif) ve ocaklarıyla kurumlaştırmasıyla bilinen Horasan kökenli Seyyid Alevî-Bektâşî bir Türkmen ve Tasavvuf âlimi olup, Alevî Pîri ve Horasanlı Türkmen Şeyhi Hacı Bektâş Velî'den sonraki ikinci Pîri'dir. Anadoluya Türk-İslam'ı yaymaya görevlendirilen Hacı Bektâş Velî ile birlikte kendisiyle Anadoluya gelen 90.000 Alevî Türkmen Horasan Erenlerin soyuna mensup olup, önemli bir kişiliği vardır. Alevî-Bektâşî Türkmenlerinin günümüz Türkiye'de en çok yoğun olarak Çorum, Tokat, Amasya, Nevşehir (Hacıbektaş) ve Türkiye'nin birçok yöreleri ve illerindeki gibi, Türkmen aşireti ve Balım Sultan'ın Alevî ocaklarından sorumlu olduğu gibi, Alevî-Bektâşî Müslümanların, Hacı Bektaş Velî'den sonra ikinci Pîr (Pîr-i Sânî), yani Şia-î Batınîyye (Tasavvufî) âlimi bir Rehber, Pîr, Mürşid ve Önder olarak kabul edilir.
Kişiliği
Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli'nin mânevî kızı Fatma Nuriye Hatun (Kadıncık Ana - Kutlu Melek)'un torunu Mürsel Baba'nın oğludur. Geniş bir kitleye göre de Bektaşîliğin önemli bir unsurudur. “İkinci pir-î (pir-î sânî)”, kurucusu ve kurumlaştırıcısı olarak görülür. Kurucusu değildir ancak “ikinci piri” olduğu, kurumlaştırdığı, yolu yasal bir kurum durumuna getirdiği, Bektaşîliğin var olan yapısına yeni bir biçim kazandırdığı, erkanını geliştirerek yeniden düzenlediği kesindir. Bektaşilik onunla birlikte devlet tarafından tanınır ve geniş kitlelere mâl olur. 1501’de dönemin padişahı kendisi de Bektaşîliği benimsediği iddia edilen II. Bayezid tarafından Kırşehir’deki Hacı Bektaş Dergâhı’nın başına atanır. Nesepleri; Türk/Türkmen-Kızılbaş-Alevî-Bektaşi’yi Safevî Türkmenleri'nden gelmektedir. Bu durum Bektaşîlik'le devletin ilişkilerini arttırır. Bundan sonra, devlet içerisindeki birçok yönetici bürokrat ve ulemadan insanlar doğrudan Bektaşilik Tarikatı’nın üyeleri olurlar.
Bektaşîlik Tarikâtı
Balım Sultan, Hacı Bektaş-ı Veli’den sonraki “mihenk taşı”dır. Bektaşiliğin toplumsal ve insancıl yönlerini, barışseverliğini ve yardımseverliğini ön plana çıkaran bir gönül eridir. Yüzyıllardan beri gelen Alevî-Bektaşiliğe ait kuralları derlemiş ve dergahta bir düzen içerisinde yaşama geçirilmesini sağlamıştır. Sözel olan Bektaşi geleneğinde düzenlemeler yaparak, yazılı metin haline getirmiştir. Yapısal olarak Bektaşîliği “kurallara bağlamış”tır. Balım Sultan'la Bektaşîlik erkannamesi son biçimini almıştır. Böylece geniş bir coğrafik alana yayılan Bektaşîlik uygulamasında “bir örneklilik” sağlanmış olur.
Balım Sultan 16. yy. yılda Bektaşîliği, Haydarîliğin bir kolu ve türevi olmaktan kurtarmış ve onu Haydarîlik etkilerinden arındırmıştır. Osmanlı Devleti’nin de desteğini alarak Hacı Bektaş-ı Veli’nin adına yeniden yapılandırmıştır. Artık bu yüzyıldan sonra Bektaşîlik bağımsız bir tarikattır. Diğer Bâtınî-Alevî eğilimli tarikâtları içerisinde eritip özümleyecek güçtedir.
Balım Sultan yola, tarikâtın pratiğine sürekli bir biçim ve içerik kazandıracak yeni etkiler getirmiştir. Geliştirilen erkana göre yola girenlerle sıkı ilişki içerisinde örgütlenmiş bir Bektaşi toplumu ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Tarikata bir disiplin getirmiştir. Kent içi ve kenti çevreleyen tekkelerde daha yetkinleştirilmiş “bir ritüel ve örgütlenme” başlatmıştır. Giderek düzenlenmiş sistemin dışında kalan köy gruplarından farklılaşan, bir biçime ulaşmış Bektaşîlik Tarikâtı yaratmıştır. Bu örgütünü kendisi tarafından kurulan sistemin “ruhani ve örgütsel” başı olan Dedeler’le yaymayı ve yaşatmayı amaçlamıştır. Çelebiler kentsel yörelerde tutunurken, Anadolu ve köylük yörelerde Balım Sultan Ekolü benimsenir. Balım Sultan, soydan Alevi olmayanlara kapı açarak Bektaşi olabilmelerinin yolunu açarak, Alevî-Bektaşîlik alanında önemli bir reform yapar. Dedebabalık’la yönetilen Bektaşîliğin bu kolu yeniçeri ocaklarının kapatılmasıyla büyük bir güç kaybetmiştir. Ancak 1800'lerin sonu ve 1900'lerin başında tekrar hareketlenmiş İstanbul ve Rumelideki birçok Ocak yeniden uyandırılmış ve Osmanlı Eliti içinde etkin olmuştur. Cumhuriyet döneminde Tekke ve Zaviyelerin kapatılmasıyla birlikte tekrar zayıflamıştır. Günümüzde başta Rumeli ve Balkanlar olmak üzere birkaç milyon kişilik muhibbi bulunan önemli bir topluluktur.
Getirdiği yenilikler
Balım Sultan'ın getirdiği yeni usullerin en önemlileri Dedebabalık, evlenmemiş(“mücerret”) babalık kurumu ve “mengüç”tür. Ayrıca İbahilik, teslis (üçleme), tenasüh ve hülul anlayışları da Balım Sultan'la birlikte Alevî-Bektaşîliğe girmiştir.
Balım Sultan’a kadar Bektaşilik, genellikle kırsal kesimlerde ve köylük yörelerde tutunmuş, Alevi- Türkmen içerisinde benimsenme olanağı bulmuştur. Özellikle Aleviliğin bir türevi ve Aleviliği yeniden biçimleyen, derneştiren, onları eğiterek disipline eden bir eğilim olarak kendini ortaya korken, Balım Sultan’la kentsel kesimlere ve Osmanlı aydınları arasına da girmiştir. Böylece Bektaşilik tarihinde yeni bir dönem başlar ve Bektaşiler; “Köy Bektaşisi” ve “Kent Bektaşisi” olarak farklılaşırlar. Kent Bektaşiliğine “Nazenin Tarikatı” veya “Babagan Kolu (Babalar Kolu)” da denir.
Kaynakça
Vikikaynak'ta Balım Sultan ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Balim Sultan 1457 Dimetoka 1517 Alevi Bektasiligi saglam bir sistemle hem Turkmen hem de Alevi Seyyid ve Serif ve ocaklariyla kurumlastirmasiyla bilinen Horasan kokenli Seyyid Alevi Bektasi bir Turkmen ve Tasavvuf alimi olup Alevi Piri ve Horasanli Turkmen Seyhi Haci Bektas Veli den sonraki ikinci Piri dir Anadoluya Turk Islam i yaymaya gorevlendirilen Haci Bektas Veli ile birlikte kendisiyle Anadoluya gelen 90 000 Alevi Turkmen Horasan Erenlerin soyuna mensup olup onemli bir kisiligi vardir Alevi Bektasi Turkmenlerinin gunumuz Turkiye de en cok yogun olarak Corum Tokat Amasya Nevsehir Hacibektas ve Turkiye nin bircok yoreleri ve illerindeki gibi Turkmen asireti ve Balim Sultan in Alevi ocaklarindan sorumlu oldugu gibi Alevi Bektasi Muslumanlarin Haci Bektas Veli den sonra ikinci Pir Pir i Sani yani Sia i Batiniyye Tasavvufi alimi bir Rehber Pir Mursid ve Onder olarak kabul edilir KisiligiHunkar Haci Bektas i Veli nin manevi kizi Fatma Nuriye Hatun Kadincik Ana Kutlu Melek un torunu Mursel Baba nin ogludur Genis bir kitleye gore de Bektasiligin onemli bir unsurudur Ikinci pir i pir i sani kurucusu ve kurumlastiricisi olarak gorulur Kurucusu degildir ancak ikinci piri oldugu kurumlastirdigi yolu yasal bir kurum durumuna getirdigi Bektasiligin var olan yapisina yeni bir bicim kazandirdigi erkanini gelistirerek yeniden duzenledigi kesindir Bektasilik onunla birlikte devlet tarafindan taninir ve genis kitlelere mal olur 1501 de donemin padisahi kendisi de Bektasiligi benimsedigi iddia edilen II Bayezid tarafindan Kirsehir deki Haci Bektas Dergahi nin basina atanir Nesepleri Turk Turkmen Kizilbas Alevi Bektasi yi Safevi Turkmenleri nden gelmektedir Bu durum Bektasilik le devletin iliskilerini arttirir Bundan sonra devlet icerisindeki bircok yonetici burokrat ve ulemadan insanlar dogrudan Bektasilik Tarikati nin uyeleri olurlar Bektasilik TarikatiBalim Sultan Haci Bektas i Veli den sonraki mihenk tasi dir Bektasiligin toplumsal ve insancil yonlerini barisseverligini ve yardimseverligini on plana cikaran bir gonul eridir Yuzyillardan beri gelen Alevi Bektasilige ait kurallari derlemis ve dergahta bir duzen icerisinde yasama gecirilmesini saglamistir Sozel olan Bektasi geleneginde duzenlemeler yaparak yazili metin haline getirmistir Yapisal olarak Bektasiligi kurallara baglamis tir Balim Sultan la Bektasilik erkannamesi son bicimini almistir Boylece genis bir cografik alana yayilan Bektasilik uygulamasinda bir orneklilik saglanmis olur Balim Sultan 16 yy yilda Bektasiligi Haydariligin bir kolu ve turevi olmaktan kurtarmis ve onu Haydarilik etkilerinden arindirmistir Osmanli Devleti nin de destegini alarak Haci Bektas i Veli nin adina yeniden yapilandirmistir Artik bu yuzyildan sonra Bektasilik bagimsiz bir tarikattir Diger Batini Alevi egilimli tarikatlari icerisinde eritip ozumleyecek guctedir Balim Sultan yola tarikatin pratigine surekli bir bicim ve icerik kazandiracak yeni etkiler getirmistir Gelistirilen erkana gore yola girenlerle siki iliski icerisinde orgutlenmis bir Bektasi toplumu ortaya cikarmayi amaclamistir Tarikata bir disiplin getirmistir Kent ici ve kenti cevreleyen tekkelerde daha yetkinlestirilmis bir rituel ve orgutlenme baslatmistir Giderek duzenlenmis sistemin disinda kalan koy gruplarindan farklilasan bir bicime ulasmis Bektasilik Tarikati yaratmistir Bu orgutunu kendisi tarafindan kurulan sistemin ruhani ve orgutsel basi olan Dedeler le yaymayi ve yasatmayi amaclamistir Celebiler kentsel yorelerde tutunurken Anadolu ve koyluk yorelerde Balim Sultan Ekolu benimsenir Balim Sultan soydan Alevi olmayanlara kapi acarak Bektasi olabilmelerinin yolunu acarak Alevi Bektasilik alaninda onemli bir reform yapar Dedebabalik la yonetilen Bektasiligin bu kolu yeniceri ocaklarinin kapatilmasiyla buyuk bir guc kaybetmistir Ancak 1800 lerin sonu ve 1900 lerin basinda tekrar hareketlenmis Istanbul ve Rumelideki bircok Ocak yeniden uyandirilmis ve Osmanli Eliti icinde etkin olmustur Cumhuriyet doneminde Tekke ve Zaviyelerin kapatilmasiyla birlikte tekrar zayiflamistir Gunumuzde basta Rumeli ve Balkanlar olmak uzere birkac milyon kisilik muhibbi bulunan onemli bir topluluktur Getirdigi yeniliklerBalim Sultan in getirdigi yeni usullerin en onemlileri Dedebabalik evlenmemis mucerret babalik kurumu ve menguc tur Ayrica Ibahilik teslis ucleme tenasuh ve hulul anlayislari da Balim Sultan la birlikte Alevi Bektasilige girmistir Balim Sultan a kadar Bektasilik genellikle kirsal kesimlerde ve koyluk yorelerde tutunmus Alevi Turkmen icerisinde benimsenme olanagi bulmustur Ozellikle Aleviligin bir turevi ve Aleviligi yeniden bicimleyen dernestiren onlari egiterek disipline eden bir egilim olarak kendini ortaya korken Balim Sultan la kentsel kesimlere ve Osmanli aydinlari arasina da girmistir Boylece Bektasilik tarihinde yeni bir donem baslar ve Bektasiler Koy Bektasisi ve Kent Bektasisi olarak farklilasirlar Kent Bektasiligine Nazenin Tarikati veya Babagan Kolu Babalar Kolu da denir KaynakcaVikikaynak ta Balim Sultan ile ilgili metin bulabilirsiniz