Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bartın Çayı, Antik Partenios (Grekçe: Παρθένιος Parthénios, Latince: Parthenius), MÖ yıllarda Parthenios adı ile anılan ve kente adını veren Bartın Irmağı’dır.Kastamonu ve Karabük'te bulunan Ilgaz Dağları'nda doğar, kuzeye doğru akar, şehir merkezinde 'nda birleşen Kocaçay ve 'ının oluşturduğu ırmak, 15 Km. akarak Boğaz mevkiinde Karadeniz'e ulaşır.
Kocanazçayı; güneyden doğup Kozcağız'dan kuzeye doğru akarken, Kocaçay; Kastamonu’dan gelip Ulus’tan geçen Göksu ve Çayları (Ulus Çayı) ile bunlara katılan derelerden oluşur. Arıt ve Derelerinden oluşan ile birleşen , Akpınar ve Kocaçay’ı besleyen akarsulardır. Diğer önemli akarsuları; Kurucaşile topraklarında doğan ve Karadeniz’e ulaşan Kapısuyu ve ile Ulus-Uluyayla’yı sulayan ve .
Bartın Irmağı; üzerinde 500 tonluk gemilerle Karadeniz’den kente kadar ulaşım yapılabilen en düzenli akarsudur. Akış hızı saatte 720 m. olup, denize her yıl 1.000.000.000 m3 su akıtmaktadır. Bartın Irmağı (Yalı mevkii), Amasra Antikliman ve Balıkçı Barınakları; yat turizminde değerlendirilebilecek özellikler taşımaktadır. Bunun balıkçılığa ve bölge turizmine etkisi oldukça büyüktür.
Stratigrafi
Havza içindeki en eski kayaç gruplarının Prekambriyen arazileri bu sahada oldukça sınırlı alanlarda mostralar verir. Bu grup içinde Riyodasit, Megaranitoyit ve türev kayaçlar magmatik kayaç örnekleridir. Bartın ırmağı sahası Paleozoik, iki farklı grup ile temsil edilir. Ordovisiyen, Devoniyen, Silüriyen yaşlı kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı, şeyl, çamurtaşı ve şelf çökelleri olarak bilinirler. Bartın Çayının Karadeniz’e boşaldığı mansap kesiminde yayılma sahiptir.
Karbonifer yaşlı diğer paleozoik formasyonu ise çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı, şeyl, kömür bantlı karasal çökel ardalanmasının oluşturduğu gruptur. Bartın şehir merkezinin kuzey-kuzeybatı yönünde sınırlı bir alanda mostra verir.
Mesozoik arazileri bu alanda Triyas. Jura ve Kretase arazileri ile temsil edilirler. Çökel zamanları farklı olmasına karşın bunların hepsi karasal yamaç, ve/veya şelf çökel birimleri olma özelliğine sahiptir.
Triyas çökelleri; çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı, kireçtaşı karasal çökellerinden oluşmaktadır. Bartın Çayının kuzey bölümünde Arıt ilçesi ve Bartın Çayının Arıt kolu havzası içinde takip edilmekte olup, Perminyen Triyas zaman aralığına atfedilirler. Ulus ilçesinin kuzeyinde, kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı kireçtaşlarından oluşan şelf çökel kayaçları Mesozoik yaşlı diğer çökel birimdir. Jura dönemine atfedilen kumtaşı, kireçtaşı karasal şelf çökel kayaçları bir diğer Mesozoik çökel birimidir. Bartın Çayı havzasında, Arıt ilçesinin kuzeybatısında yüzeylenir.
Bartın Çayı havzasında Kreatese de çökel ve katılaşım kayaçlarının örnekleri ile temsil edilirler. Kireçtaşı, killi kireçtaşı ve yamaç çökellerinden oluşan birim Kretase çökellerinin sahada en az rastlanan örneğidir. Bartın şehir merkezinin kuzey doğusunda sınırlı bir alanda rastlanır. Bartın Çayının aşağı çığırında, Bartın şehir merkezinden sonra. Kuzeydoğu-kuzeybatı uzanımlı olarak Kretase yaşlı katılaşım kayaçları yer alır. Bu birim, andezitler ile birlikte katılaşım kayaçlarının çökel örnekleri ile temsil edilir. Bartın Çayı havzasında çok geniş alanlar kaplayan Kretase yaşlı diğer birim ise kumtaşı, çamurtaşı, şelf, şelf-yamaç çökel kayaçlarından oluşan birimdir. Genel olarak, havzanın güneydoğusunu oluştururlar. Farklı yaşlardaki kayaç gruplarının küçük mostralar verdiği bu saha aynı zamanda havzanın yükseltisi fazla olan bölümünü temsil eder.
Andazit, dazit, aglomera, piroklastik, bazalt vb, katılaşım kayaçlarından oluşan Eosen yaşlı karasal ve şelf çökelleri Tersiyer arazilerinin bir bölümünü temsil eder. Bartın şehir merkezinde güneyinde sınırlı bir alanda mostra verir. Çok geniş bir alanda yüzeylenen Eosen Flişleri ise bu dönemin diğer çökel kayaç grubu oluşturur. Eosen Flişleri, Bartın şehrinin güneyinde Kozcağız ilçesinin de içinde bulunduğu ve Bartın şehrinin doğusunda da geniş alanlarda yayılıma sahip kayaç grubudur.
Bartın çayı ve kolları boyunca, özellikle akarsuyun tabanlı vadi karakteri gösterdiği orta ve aşağı çığırı boyunca takip edilen, akarsu çökellerinden oluşan karasal çökel birimdir. Bartın şehir merkezi ile eğim değerlerinin azaldığı, Bartın Çayını önemli kollarını takip eden sahalarda görülmektedir.
Tektonik Özellikleri
Bartın Çayı havzasının günümüz jeomorfolojik özelliklerini kazanmasında tektonik hareketler de önemli rol oynamıştır. Havzanın doğu ve güneyinde yer alan farklı yaşlardaki tabakalı çökel birimlerinin, kıvrım ve faylanmalarla şiddetli şekilde deforme edilmiş olmaları, sahanın kara haline geçmesinden sonra tektonik faaliyetlerden çok fazla etkilendiğini göstermektedir.
Kıvrımlı ve faylı yapı özelliklerini; kısmen çayın kuzeyinde, ancak daha fazla doğu ve güneyinde belirgin şekilde izlemek mümkündür. Havzanın genel olarak doğu ve kuzeyi ile Bartın Çayının mansap kısmında fay diklikleri ve topoğrafik diskordanslar, Arıt, Ulus, Kirazlıköprü baraj inşaatı ve Derbent Boğazı çevresindeki asılı vadiler, Ulus ve Arıt’taki şelaleler ve değişik yükseltilerdeki su düşüşlerine neden olan boyuna profillerdeki kırıklar ve benzeri morfolojik örneklerin tümü sahanın tektonik aktivitesi hakkında bilgi vermektedir.
Bu alanda meydana gelen depremler tektonik aktivitesinin halen devam ettiğinin göstergesidir.
Jeomorfolojik Özellikler
Bartın Çayı, 2059.35 km2'lik bir su toplama havzasına sahiptir. Bu alan 8 alt havzadan oluşmaktadır. Havzanın genel eğim yönü kuzeybatı olup, Bartın Çayı da bu ana yönde akış Karadeniz’e boşalır. Havzanın kuzeybatı-güneydoğu doğrultusundaki (uzunluğu) düz mesafesi 57,123 km, güneybatı-kuzeydoğu doğrultusundaki (genişlik) düz mesafesi ise 57,960 km dir. Bu değerlere göre havzanın form sayısı 1,01'dir. Havza form sayısı 1 ve üstü olan havzalar, taşkın riski yüksek olarak kabul edilir.
Bartın Çayının kolları ile hesaplanan toplam kanal uzunluğu 1978,169 km dir. Havza içinde kanal sıklığı ise 1203 adettir.
Dağlık Alanlar
Eğim değerleri değişken olmakla beraber, genel olarak dik ve sarp karakter arz eder. Kireçtaşı formasyonunun hakim olduğu Arıt alt havzası ve çevresinde fay diklikleri, o havzadaki dağlık alanların diğer morfolojik karakterini belirler. Havza genelinde doğal bitki örtüsünden yoksun dağlık alanlarda günlenme ile oluşan ayrışmış-ufalanmış örtü-döküntü malzemeleri bu alanların diğer karakteristik özelliklerindendir.
Bartın Çayı kolları tarafından yarılması sonucunda plato alanları gelişmiş olup, havzada üç farklı seviyede takip etmek mümkündür. Bunlar; en yüksek plato alanları (750–1000 m yükseltiler), yüksek plato alanları (500–750 m yükseltiler), alçak plato alanları (200–500 m yükseltiler) olarak isimlendirilmiştir. Her kademedeki plato yüzeyleri, düşey yönlü yer değiştirmenin şiddetine bağlı olarak Bartın Çayının kolları ile sık ve derin olarak yarılmışlardır. Aynı sebeple şelaleler (Ulukaya ve Çöpbey Şelaleleri), asılı vadiler (Kirazköprü baraj gövdesi yamaçlarında, Arıt ve Ulus Çayları vadi yamaçlarında), fay dikliklerini (havzanın kuzey ve doğusundaki yüksek alanlarda), boğazlar(Derbent Boğazı, bartın Liman Boğazı, Çöme Boğazı, vd.) geliştiğini görmek mümkündür.
Bartın Çayı havzasının %88 ini yüksek alanlar temsil eder ve alçak alanlardan belirgin morfolojik diskordans ile ayrılır. Tektonik kökenli yükselmelerinde etkisinde gelişen yüksek alanlar, Bartın Çayının kolları tarafından sık bir şekilde yarılmışlardır. Bu gelişim içerinde sadece plato yüzeyleri değil tektonik deformasyon ve akarsu aşındırma faaliyetleri ile havza içinde ayrıca boğazlar da meydana gelmiştir. Bunlardan Derbent Boğazı, Liman Boğazı, Çöme (Çetme) Boğazı havzadaki önemli boğazlardandır.
Alçak Alanlar
Bartın Çayı havzasının 0–100 m yükselti kademesinin kapladığı alan 247,12 km2 olup bu değer %12'lik bölüme denk gelir. Bu alan genel olarak Eosen düzlükleri ve alçak sırtlar ve dar vadi tabaları, kuaterner alüvyonlarında oluşan akarsu taraçaları ile temsil edilir. Alçak alanlar, Bartın Çayı alt havzaları ayrımında incelendiğinde bu sahanın Bartın ve Kocanaz Deresi olarak iki alt havzada toplanır.
Bartın Çayı havzasında 2 farklı akarsu taraçası seviyesi takip edilir. Bunlar 13–17 m ve 20–25 m yükselti değerlerine sahip olup, özellikle Bartın Çayı ve Kocanaz Deresi alt havzalarında çok belirgin olarak görülür. İstif özellikleri, farklı boylardaki akarsu çakılları ve kumulların ardalanmaları ile karakterize olmaktadır. Bu düşey istifi yer yer bozan menderes kuşağı içindeki ince taneli ard bataklık çökelleri ile yine ince taneli taşkın çökelleridir.
Bartın Çayı havzasındaki 0–20 m yükseltiye sahip, eğim değerlerinin %0,1 civarındaki Bartın Çayı taraçaları olup bu alanları ayrıca Bartın Çayının Taşkın ovası olarak nitelendirmekte mümkündür. Eğim özelliklerinin yanında çökel malzeme özellikleri ile de çevredeki morfolojik birimlerden kolayca ayırt edilebilir.
Mansap Alanı Özelliği
Bartın Çayının mansabının morfolojik özelliği, Bartın Çayı, Bartın Limanı Boğazı içindeki Boğaz mahallesi mevkiiden itibaren 300 m genişliğindeki tabanlı bir vadi içinden 1400 metrelik mesafeyi kat ederek günümüzde batı yönünde Karadeniz’e boşalmaktadır. Bartın Çayının mansabı, 1960 yılında Bartın limanının inşaatı ile bu konumunu almıştır. Başka bir ifade ile Bartın Çayının son 1400 metrelik kısmının yatak özelliğine müdahale edilerek kanala alınmış ve Karadeniz’e boşalma konumu ve kıyı morfolojisi değiştirilmiştir. 1960 öncesinde Bartın Çayı, 600 m x 300 m boyutlarında ve KD ve GB yamaçları 130 m yükseltilere sahip Paleozoik metamorfiklerinin çevrelediği, KB ye açık, plajlı kıyıya sahip bir koya boşalmaktaydı. Batın Çayının yatağı ise bu koyun KD yamacına yaslı olarak gelişmiştir. 1960 tarihinde Liman inşaatı ile yatağın drenaj güzergâhı değiştirilerek kanala alınıp. Karadeniz’e boşalımı 25 m lık bir kanal genişliği ile sağlanarak, inşaat tamamlanmıştır.
Eğim Özelliği
Bartın Çayı yakın dönemlere kadar, mansaptan iç kısma doğru 13 km ile, Türkiye'nin en uzun nehir taşımacılığının yapıldığı akarsuyudur. 1950 li yıllarda 500 tonluk ahşap teknelerin Bartın Çayına yük taşıyarak denizden bugünkü Yalı semtinden iskeleye yanaştıkları bilinmektedir.
Ancak günümüzde, doğal ve insan tarafından yapılan doldurmalar ile yatak geometrisinde büyük değişiklikler meydana getirilmiştir. Bu sebepten dolayı nehir içi taşımacılık yapılamamaktadır. Sadece küçük tonajlı balıkçı ve yük tekneleri Karadeniz’den şehir merkezindeki iskeleye gelebilmektedirler. Küçük balıkçı tekneleri ise daha iç kesimlere kadar devam edebilmektedirler.
Havzadaki yüksek alanlara geçildikçe, arazinin eğim değerlerine uyumlu olarak boyuna profillerde de yüksek eğim değerleri ve su düşüşleri izlenir.
Bartın Çayının eğim değerlerine bağlı alansal dağılışı dikkate alındığında düz alanlar ile dik ve çok eğimli alanlar arasında, geçiş zonu oluşturan eğim değerlerinin az olduğu alanların çok az yer kapladığı görülmektedir. Bu alansal dağılış, havzadaki eğimli arazilerden, düz arazilere aniden geçiş olduğunu göstermektedir.
Yağış Özelliği
Bartın Çayı havzası Karadeniz iklimi ve Karadeniz yağış rejiminin görüldüğü bir alanda yer almaktadır. Gerek sahasının coğrafi konumu gerekse fiziki coğrafya şartlarına bağlı olarak Bartın Çayı havzasında görülen yağışlar, gezici alçak basınç merkezlerine bağlı cephesel yağışlar ve oroğrafik yağışlar şeklinde gelişmektedir. Havzada yer alan meteoloji istasyonlarına göre yıllık ortama toplam yağış miktarı, Ulus hariç, 1000 mm'nin üzerindedir. (Bartın 1024 mm., Kozcağız 1093 mm., Ulus 845 mm.)
Bartın Çayı havzası kaynak suları bakımından zengindir. Havza genelinde yüzeysel suları besleyen kaynakların yanı sıra, su kalitesi yüksek olan ve çevrede tanınan; Askesuyu, Kavşak suyu, Çirkin suyu, Irmak suyu, Paşa suyu, Çörtle suyu, Durnuk suyu, Ağdacı köyü suyu, Gölbucağı suyu, Esmer Kuyusu suyu gibi adlar ile anılan kaynak suları mevcuttur. Havzanın litolojik tektonik özellikleri itibarı ile özellikle kireçtaşı litolojisindeki arazilerde subatan ve suçıkankar, erime-çatlak zonları boyunca sıkça gelişmiştir. Ulus ve Arıt havzaları bu şekilde gelişen kaynaklar bakımından zengindir. Ayrıca havzada geniş bir yayılıma sahip kretase ve eosen fliş analizleri akiferler ve kaynaklar bakımından oldukça önemli bir potansiyele sahiptir.
Kaynakça
- ^ a b http://www.bartinkulturturizm.gov.tr/TR,69016/bartin-irmagi.html
- ^ http://www.bartin.gov.tr/cografi-yapi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Bartın İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü’nce hazırlanan 2015 Ağustos Bartın İli Brifing Raporu’ndan alınmıştır.
- ^ http://www.bartin.gov.tr/kultur-turizm
- ^ a b c d e f g h i TUROĞLU, Hüseyin (2005). Bartın'da sel ve taşkınlar (birinci basım bas.). istanbul: cantay. ss. 15, 63. ISBN .
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bartin Cayi Antik Partenios Grekce Par8enios Parthenios Latince Parthenius MO yillarda Parthenios adi ile anilan ve kente adini veren Bartin Irmagi dir Kastamonu ve Karabuk te bulunan Ilgaz Daglari nda dogar kuzeye dogru akar sehir merkezinde nda birlesen Kocacay ve inin olusturdugu irmak 15 Km akarak Bogaz mevkiinde Karadeniz e ulasir Bartin Cayi Karadeniz kenarinda Bartin Irmagi Kocanazcayi guneyden dogup Kozcagiz dan kuzeye dogru akarken Kocacay Kastamonu dan gelip Ulus tan gecen Goksu ve Caylari Ulus Cayi ile bunlara katilan derelerden olusur Arit ve Derelerinden olusan ile birlesen Akpinar ve Kocacay i besleyen akarsulardir Diger onemli akarsulari Kurucasile topraklarinda dogan ve Karadeniz e ulasan Kapisuyu ve ile Ulus Uluyayla yi sulayan ve Bartin Irmagi uzerinde 500 tonluk gemilerle Karadeniz den kente kadar ulasim yapilabilen en duzenli akarsudur Akis hizi saatte 720 m olup denize her yil 1 000 000 000 m3 su akitmaktadir Bartin Irmagi Yali mevkii Amasra Antikliman ve Balikci Barinaklari yat turizminde degerlendirilebilecek ozellikler tasimaktadir Bunun balikciliga ve bolge turizmine etkisi oldukca buyuktur StratigrafiHavza icindeki en eski kayac gruplarinin Prekambriyen arazileri bu sahada oldukca sinirli alanlarda mostralar verir Bu grup icinde Riyodasit Megaranitoyit ve turev kayaclar magmatik kayac ornekleridir Bartin irmagi sahasi Paleozoik iki farkli grup ile temsil edilir Ordovisiyen Devoniyen Siluriyen yasli kirectasi dolomitik kirectasi seyl camurtasi ve self cokelleri olarak bilinirler Bartin Cayinin Karadeniz e bosaldigi mansap kesiminde yayilma sahiptir Karbonifer yasli diger paleozoik formasyonu ise cakiltasi kumtasi camurtasi seyl komur bantli karasal cokel ardalanmasinin olusturdugu gruptur Bartin sehir merkezinin kuzey kuzeybati yonunde sinirli bir alanda mostra verir Mesozoik arazileri bu alanda Triyas Jura ve Kretase arazileri ile temsil edilirler Cokel zamanlari farkli olmasina karsin bunlarin hepsi karasal yamac ve veya self cokel birimleri olma ozelligine sahiptir Triyas cokelleri cakiltasi kumtasi camurtasi kirectasi karasal cokellerinden olusmaktadir Bartin Cayinin kuzey bolumunde Arit ilcesi ve Bartin Cayinin Arit kolu havzasi icinde takip edilmekte olup Perminyen Triyas zaman araligina atfedilirler Ulus ilcesinin kuzeyinde kuzeydogu guneybati uzanimli kirectaslarindan olusan self cokel kayaclari Mesozoik yasli diger cokel birimdir Jura donemine atfedilen kumtasi kirectasi karasal self cokel kayaclari bir diger Mesozoik cokel birimidir Bartin Cayi havzasinda Arit ilcesinin kuzeybatisinda yuzeylenir Bartin Cayi havzasinda Kreatese de cokel ve katilasim kayaclarinin ornekleri ile temsil edilirler Kirectasi killi kirectasi ve yamac cokellerinden olusan birim Kretase cokellerinin sahada en az rastlanan ornegidir Bartin sehir merkezinin kuzey dogusunda sinirli bir alanda rastlanir Bartin Cayinin asagi cigirinda Bartin sehir merkezinden sonra Kuzeydogu kuzeybati uzanimli olarak Kretase yasli katilasim kayaclari yer alir Bu birim andezitler ile birlikte katilasim kayaclarinin cokel ornekleri ile temsil edilir Bartin Cayi havzasinda cok genis alanlar kaplayan Kretase yasli diger birim ise kumtasi camurtasi self self yamac cokel kayaclarindan olusan birimdir Genel olarak havzanin guneydogusunu olustururlar Farkli yaslardaki kayac gruplarinin kucuk mostralar verdigi bu saha ayni zamanda havzanin yukseltisi fazla olan bolumunu temsil eder Andazit dazit aglomera piroklastik bazalt vb katilasim kayaclarindan olusan Eosen yasli karasal ve self cokelleri Tersiyer arazilerinin bir bolumunu temsil eder Bartin sehir merkezinde guneyinde sinirli bir alanda mostra verir Cok genis bir alanda yuzeylenen Eosen Flisleri ise bu donemin diger cokel kayac grubu olusturur Eosen Flisleri Bartin sehrinin guneyinde Kozcagiz ilcesinin de icinde bulundugu ve Bartin sehrinin dogusunda da genis alanlarda yayilima sahip kayac grubudur Bartin cayi ve kollari boyunca ozellikle akarsuyun tabanli vadi karakteri gosterdigi orta ve asagi cigiri boyunca takip edilen akarsu cokellerinden olusan karasal cokel birimdir Bartin sehir merkezi ile egim degerlerinin azaldigi Bartin Cayini onemli kollarini takip eden sahalarda gorulmektedir Tektonik OzellikleriBartin Cayi havzasinin gunumuz jeomorfolojik ozelliklerini kazanmasinda tektonik hareketler de onemli rol oynamistir Havzanin dogu ve guneyinde yer alan farkli yaslardaki tabakali cokel birimlerinin kivrim ve faylanmalarla siddetli sekilde deforme edilmis olmalari sahanin kara haline gecmesinden sonra tektonik faaliyetlerden cok fazla etkilendigini gostermektedir Kivrimli ve fayli yapi ozelliklerini kismen cayin kuzeyinde ancak daha fazla dogu ve guneyinde belirgin sekilde izlemek mumkundur Havzanin genel olarak dogu ve kuzeyi ile Bartin Cayinin mansap kisminda fay diklikleri ve topografik diskordanslar Arit Ulus Kirazlikopru baraj insaati ve Derbent Bogazi cevresindeki asili vadiler Ulus ve Arit taki selaleler ve degisik yukseltilerdeki su dususlerine neden olan boyuna profillerdeki kiriklar ve benzeri morfolojik orneklerin tumu sahanin tektonik aktivitesi hakkinda bilgi vermektedir Bu alanda meydana gelen depremler tektonik aktivitesinin halen devam ettiginin gostergesidir Jeomorfolojik OzelliklerBartin Cayi 2059 35 km2 lik bir su toplama havzasina sahiptir Bu alan 8 alt havzadan olusmaktadir Havzanin genel egim yonu kuzeybati olup Bartin Cayi da bu ana yonde akis Karadeniz e bosalir Havzanin kuzeybati guneydogu dogrultusundaki uzunlugu duz mesafesi 57 123 km guneybati kuzeydogu dogrultusundaki genislik duz mesafesi ise 57 960 km dir Bu degerlere gore havzanin form sayisi 1 01 dir Havza form sayisi 1 ve ustu olan havzalar taskin riski yuksek olarak kabul edilir Bartin Cayinin kollari ile hesaplanan toplam kanal uzunlugu 1978 169 km dir Havza icinde kanal sikligi ise 1203 adettir Daglik Alanlar Egim degerleri degisken olmakla beraber genel olarak dik ve sarp karakter arz eder Kirectasi formasyonunun hakim oldugu Arit alt havzasi ve cevresinde fay diklikleri o havzadaki daglik alanlarin diger morfolojik karakterini belirler Havza genelinde dogal bitki ortusunden yoksun daglik alanlarda gunlenme ile olusan ayrismis ufalanmis ortu dokuntu malzemeleri bu alanlarin diger karakteristik ozelliklerindendir Bartin Cayi kollari tarafindan yarilmasi sonucunda plato alanlari gelismis olup havzada uc farkli seviyede takip etmek mumkundur Bunlar en yuksek plato alanlari 750 1000 m yukseltiler yuksek plato alanlari 500 750 m yukseltiler alcak plato alanlari 200 500 m yukseltiler olarak isimlendirilmistir Her kademedeki plato yuzeyleri dusey yonlu yer degistirmenin siddetine bagli olarak Bartin Cayinin kollari ile sik ve derin olarak yarilmislardir Ayni sebeple selaleler Ulukaya ve Copbey Selaleleri asili vadiler Kirazkopru baraj govdesi yamaclarinda Arit ve Ulus Caylari vadi yamaclarinda fay dikliklerini havzanin kuzey ve dogusundaki yuksek alanlarda bogazlar Derbent Bogazi bartin Liman Bogazi Come Bogazi vd gelistigini gormek mumkundur Bartin Cayi havzasinin 88 ini yuksek alanlar temsil eder ve alcak alanlardan belirgin morfolojik diskordans ile ayrilir Tektonik kokenli yukselmelerinde etkisinde gelisen yuksek alanlar Bartin Cayinin kollari tarafindan sik bir sekilde yarilmislardir Bu gelisim icerinde sadece plato yuzeyleri degil tektonik deformasyon ve akarsu asindirma faaliyetleri ile havza icinde ayrica bogazlar da meydana gelmistir Bunlardan Derbent Bogazi Liman Bogazi Come Cetme Bogazi havzadaki onemli bogazlardandir Alcak Alanlar Bartin Cayi havzasinin 0 100 m yukselti kademesinin kapladigi alan 247 12 km2 olup bu deger 12 lik bolume denk gelir Bu alan genel olarak Eosen duzlukleri ve alcak sirtlar ve dar vadi tabalari kuaterner aluvyonlarinda olusan akarsu taracalari ile temsil edilir Alcak alanlar Bartin Cayi alt havzalari ayriminda incelendiginde bu sahanin Bartin ve Kocanaz Deresi olarak iki alt havzada toplanir Bartin Cayi havzasinda 2 farkli akarsu taracasi seviyesi takip edilir Bunlar 13 17 m ve 20 25 m yukselti degerlerine sahip olup ozellikle Bartin Cayi ve Kocanaz Deresi alt havzalarinda cok belirgin olarak gorulur Istif ozellikleri farkli boylardaki akarsu cakillari ve kumullarin ardalanmalari ile karakterize olmaktadir Bu dusey istifi yer yer bozan menderes kusagi icindeki ince taneli ard bataklik cokelleri ile yine ince taneli taskin cokelleridir Bartin Cayi havzasindaki 0 20 m yukseltiye sahip egim degerlerinin 0 1 civarindaki Bartin Cayi taracalari olup bu alanlari ayrica Bartin Cayinin Taskin ovasi olarak nitelendirmekte mumkundur Egim ozelliklerinin yaninda cokel malzeme ozellikleri ile de cevredeki morfolojik birimlerden kolayca ayirt edilebilir Mansap Alani OzelligiBartin Cayinin mansabinin morfolojik ozelligi Bartin Cayi Bartin Limani Bogazi icindeki Bogaz mahallesi mevkiiden itibaren 300 m genisligindeki tabanli bir vadi icinden 1400 metrelik mesafeyi kat ederek gunumuzde bati yonunde Karadeniz e bosalmaktadir Bartin Cayinin mansabi 1960 yilinda Bartin limaninin insaati ile bu konumunu almistir Baska bir ifade ile Bartin Cayinin son 1400 metrelik kisminin yatak ozelligine mudahale edilerek kanala alinmis ve Karadeniz e bosalma konumu ve kiyi morfolojisi degistirilmistir 1960 oncesinde Bartin Cayi 600 m x 300 m boyutlarinda ve KD ve GB yamaclari 130 m yukseltilere sahip Paleozoik metamorfiklerinin cevreledigi KB ye acik plajli kiyiya sahip bir koya bosalmaktaydi Batin Cayinin yatagi ise bu koyun KD yamacina yasli olarak gelismistir 1960 tarihinde Liman insaati ile yatagin drenaj guzergahi degistirilerek kanala alinip Karadeniz e bosalimi 25 m lik bir kanal genisligi ile saglanarak insaat tamamlanmistir Egim OzelligiBartin Cayi yakin donemlere kadar mansaptan ic kisma dogru 13 km ile Turkiye nin en uzun nehir tasimaciliginin yapildigi akarsuyudur 1950 li yillarda 500 tonluk ahsap teknelerin Bartin Cayina yuk tasiyarak denizden bugunku Yali semtinden iskeleye yanastiklari bilinmektedir Ancak gunumuzde dogal ve insan tarafindan yapilan doldurmalar ile yatak geometrisinde buyuk degisiklikler meydana getirilmistir Bu sebepten dolayi nehir ici tasimacilik yapilamamaktadir Sadece kucuk tonajli balikci ve yuk tekneleri Karadeniz den sehir merkezindeki iskeleye gelebilmektedirler Kucuk balikci tekneleri ise daha ic kesimlere kadar devam edebilmektedirler Havzadaki yuksek alanlara gecildikce arazinin egim degerlerine uyumlu olarak boyuna profillerde de yuksek egim degerleri ve su dususleri izlenir Bartin Cayinin egim degerlerine bagli alansal dagilisi dikkate alindiginda duz alanlar ile dik ve cok egimli alanlar arasinda gecis zonu olusturan egim degerlerinin az oldugu alanlarin cok az yer kapladigi gorulmektedir Bu alansal dagilis havzadaki egimli arazilerden duz arazilere aniden gecis oldugunu gostermektedir Yagis OzelligiBartin Cayi havzasi Karadeniz iklimi ve Karadeniz yagis rejiminin goruldugu bir alanda yer almaktadir Gerek sahasinin cografi konumu gerekse fiziki cografya sartlarina bagli olarak Bartin Cayi havzasinda gorulen yagislar gezici alcak basinc merkezlerine bagli cephesel yagislar ve orografik yagislar seklinde gelismektedir Havzada yer alan meteoloji istasyonlarina gore yillik ortama toplam yagis miktari Ulus haric 1000 mm nin uzerindedir Bartin 1024 mm Kozcagiz 1093 mm Ulus 845 mm Bartin Cayi havzasi kaynak sulari bakimindan zengindir Havza genelinde yuzeysel sulari besleyen kaynaklarin yani sira su kalitesi yuksek olan ve cevrede taninan Askesuyu Kavsak suyu Cirkin suyu Irmak suyu Pasa suyu Cortle suyu Durnuk suyu Agdaci koyu suyu Golbucagi suyu Esmer Kuyusu suyu gibi adlar ile anilan kaynak sulari mevcuttur Havzanin litolojik tektonik ozellikleri itibari ile ozellikle kirectasi litolojisindeki arazilerde subatan ve sucikankar erime catlak zonlari boyunca sikca gelismistir Ulus ve Arit havzalari bu sekilde gelisen kaynaklar bakimindan zengindir Ayrica havzada genis bir yayilima sahip kretase ve eosen flis analizleri akiferler ve kaynaklar bakimindan oldukca onemli bir potansiyele sahiptir Kaynakca a b http www bartinkulturturizm gov tr TR 69016 bartin irmagi html http www bartin gov tr cografi yapi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bartin Il Planlama ve Koordinasyon Mudurlugu nce hazirlanan 2015 Agustos Bartin Ili Brifing Raporu ndan alinmistir http www bartin gov tr kultur turizm a b c d e f g h i TUROGLU Huseyin 2005 Bartin da sel ve taskinlar birinci basim bas istanbul cantay ss 15 63 ISBN 975 9060 04 3 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kaynakca