Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Baykal Gölü (Türkçe: Bay köl, Rusça: озеро Байкал - ozero baykal, Buryatça: Байгал далай - Baygal dalay), dünyanın en derin gölü olarak anılmaktadır. Sibirya'nın güneyinde, İrkutsk Oblastı ve Buryatya arasında yer alır. İrkutsk şehrinin yakınında bulunan göl, "Sibirya'nın Mavi Gözü" diye adlandırılır. Yüzölçümü yaklaşık 31.722 km²'dir (adalar hariç). Uzunluğu 636 km, en geniş yeri 79,5 km'dir (Onguren ve Ust-Barguzin köyleri arasında). Gölün tabanı deniz seviyesinin yaklaşık 1285 m altındadır. Gölün dibindeki tortul kayaçların yaklaşık 7 km kalınlığında olduğu tahmin edilmektedir. Bu da gölün yeryüzündeki en derin yarıklardan biri olduğunu göstermektedir.
| Baykal Gölü | |
|---|---|
 | |
 | |
| Havza | |
| Konum | İrkutsk Oblastı, Buryatya, Rusya |
| Koordinatlar | 53°18′10″K 108°0′17″D / 53.30278°K 108.00472°D |
| Ada(lar) | Olhon Adası dahil 22 |
| Yerleşim(ler) (sahil) | İrkutsk, Severobaykalsk |
| Genel bilgiler | |
| Akarsu (gelen) | Selenge, , , , , Yukarı Angara nehirleri |
| Akarsu (giden) | Angara nehri |
| Göl türü | Tatlı su gölü |
| Etki alanı | 560.000 km (350.000 mi) |
| Yüzölçümü | 31.494 km2 (12.160 sq mi) |
| Ortalama derinlik | 758 m (2.487 ft) |
| En derin noktası | 1.642 m (5.387 ft) |
| Su hacmi | 23.600 km3 |
| Kıyı uzunluğu | 2.100 km (1.300 mi) |
| Yüzey rakımı | 456 m (1.496 ft) |
| Özellikler | En eski göl |
| 16010100111116200000013 | |
| Wikimedia Commons | |
  Baykal Gölü (Rusya)  Baykal Gölü (Asya)  Baykal Gölü (China) | |
 Sadece Baykal Gölü'nde yaşayan Baykal foku | |
| Konum |  Rusya |
| (Kriter) | Doğal: vii, viii, ix, x |
| Referans | 754 |
| Tescil | 1996 (20. oturum) |
| Bölge | Asya-Pasifik |
Sözkökü
Eski Türklerin yaşam alanlarından biri de Baykal gölü çevresi idi. Bazı Türk topluluklarının geçiş alanında da göl çevresi yer almıştır. Saha Türkçesinde baygal, baaygal, bayagal sözleri deniz, bolluk, su bolluğu, büyük deniz, okyanus anlamlarında kullanılmıştır.
Jeoloji
Dünyanın en yaşlı ve en derin gölü olan Baykal gölü tektonik oluşumlu bir göldür ve 25 milyon yıl yaşındadır. Oldukça aktif bir tektonik bölgede yer alan Baykal gölü yer kabuğu hareketlerinin sıkça yaşandığı, deformasyonların yıldan yıla değiştiği bir durumdadır. Bölge bir rift havzasıdır ve her sene binlerce irili ufaklı deprem yaşanmaktadır. Gölün oluşumu oligosen dönemine dayanmaktadır ve parça parça oluştuğu hipotezi ortaya atılmıştır ve bu hipoteze gölün bugünkü büyük halini almasıysa Pliocene devrinde gerçekleşmiştir. Göl bugün hala depremlerle büyümektedir. Hatta Baikal Center'da görevli jeofizikçilerin hipotezine göre Baykal gölü yeni doğmuş bir okyanustur ve kıyıları yılda 2 cm miktarında açılmaktadır, ayrıca hareket Afrika ve güney Amerika'nın birbirlerinden ayrılma hızına denktir.
İklim ve ekosistem
Baykal gölü'nün iklimi kendisini çevreleyen bölgeye nazaran oldukça ılımandır. Kışın hava sıcaklığı ortalama -6 santigrat derece iken; Ağustos ayında 11 santigrat derecedir. Göl suları ocak ayında donar, mayıs sonu gibi çözülmeye başlar, ayrıca göl suyu da çevresine nazaran sıcaktır. Ağustos ayında yüzey suyu sıcaklığı 12 derece iken, kıyıdan uzakta 20 dereceye yakındır. Göl suyu oldukça berraktır, ayrıca düşük tuzluluk oranına sahiptir ve suyunda çeşitli mineraller vardır. Zengin bir hayvan ve bitki çeşitliliğine sahip olan Baykal gölü geniş bir doğal yaşam alanı oluşturur. Göl çok sayıda balığa ev sahipliği yapmasının yanında 320'den fazla kuş ve bir de memeli türünü barındırır. Phoca sibirica olarak adlandırılmış endemik bir fok türü bu gölde yaşar, ayrıca bölgenin bir diğer ayırıcı özelliği barındırdığı türlerin çoğunun endemik olmasıdır. Baykal gölü barındırdığı biyolojik zenginlik yanında, zengin yer altı ve yer üstü kaynaklarına da sahiptir. Mika, mermer, kağıt, balıkçılık, gemi yapımı ve kereste imalatı gibi çok farklı sektörlerde ciddi ilgi uyandırmıştır. 1966 yılında Baykal gölü'nün güney kıyılarına yapılan kağıt ve posa fabrikası ise dönemin entelektüelleri ve bilim insanlarınca tepki ciddi tepki ve baskıyla karşılanmıştır. Dönemin Sovyet hükûmeti 1971'de bölgenin koruma statüsünü yükseltmiş ve kirliliği kontrol konusunda ısrar edilmiştir. Nihayet 1996 yılında bölge Unesco tarafından dünya mirası listesine alınmıştır. Ayrıca bölgede Rus Bilimler Akademisi'nin Sibirya kolunun kurduğu bir gölbilim merkezi de yer alır.
Tarih
25-30 milyon yıl tahmin edilen yaşıyla jeolojik olarak en eski göllerden biri olarak kabul edilmektedir. Tarihte kullanılan adları, Lamu (deniz), Beihai (kuzey denizi), Tengis (deniz), Baigal (baygal - muren - baykal nehri), Baikal (Rus yayılmasından sonra).
Dünyada sadece Ladoga Gölü ve Baykal'da tatlı su fokları yaşamaktadır. Dünyadaki içme suyunun yaklaşık %20'si buradadır.
Rusya, gölün araştırılması için göle özel denizaltı yapmıştır. Derinliği 1,5 km'dir. Gölde sadece buraya özel endemik balık türleri yaşamaktadır. Göl, kendine özgü bir ekosistem oluşturmuştur.
Galeri
-
![image]()
Muayene buz örtüsü sürat teknesi hoverkraft Hivus-10 -
![image]()
Olkhon Adası -
![image]()
Buz Baykal
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . geology.com. 21 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2007.
- ^ Dr. Yusuf Gedikli, Türk Coğrafyasındaki Bazı Su Adları (Hidronim) Köken ve Anlamları 4, Yesevi Dergisi, Mayıs 2013
- ^ a b . United States Geological Survey. 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2016.
- ^ "Deepest Lake in the World". geology.com. 21 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ağustos 2007.
- ^ "Lake Baikal – UNESCO World Heritage Centre". 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ekim 2012.
- ^ Szalay, Jessie. "Lake Baikal: World's Largest, Deepest Lake". www.livescience.com. LiveScience. 27 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ Galazy, Grigory Ivanovich. "Lake Baikal". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 25 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ Putin Rusya'sından Volga Ana'ya-4 Nilgün Cerrahoğlu Cumhuriyet Gazetesi 19 Ekim 2008
- ^ "Lake Baikal: the great blue eye of Siberia". CNN. 11 Ekim 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2006.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Baykal Gölü ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
 | Rusya coğrafyası ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Göl ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Baykal Golu Turkce Bay kol Rusca ozero Bajkal ozero baykal Buryatca Bajgal dalaj Baygal dalay dunyanin en derin golu olarak anilmaktadir Sibirya nin guneyinde Irkutsk Oblasti ve Buryatya arasinda yer alir Irkutsk sehrinin yakininda bulunan gol Sibirya nin Mavi Gozu diye adlandirilir Yuzolcumu yaklasik 31 722 km dir adalar haric Uzunlugu 636 km en genis yeri 79 5 km dir Onguren ve Ust Barguzin koyleri arasinda Golun tabani deniz seviyesinin yaklasik 1285 m altindadir Golun dibindeki tortul kayaclarin yaklasik 7 km kalinliginda oldugu tahmin edilmektedir Bu da golun yeryuzundeki en derin yariklardan biri oldugunu gostermektedir Baykal GoluHavzaKonumIrkutsk Oblasti Buryatya RusyaKoordinatlar53 18 10 K 108 0 17 D 53 30278 K 108 00472 D 53 30278 108 00472Ada lar Olhon Adasi dahil 22Yerlesim ler sahil Irkutsk SeverobaykalskGenel bilgilerAkarsu gelen Selenge Yukari Angara nehirleriAkarsu giden Angara nehriGol turuTatli su goluEtki alani560 000 km 350 000 mi Yuzolcumu31 494 km2 12 160 sq mi Ortalama derinlik758 m 2 487 ft En derin noktasi1 642 m 5 387 ft Su hacmi23 600 km3Kiyi uzunlugu2 100 km 1 300 mi Yuzey rakimi456 m 1 496 ft OzelliklerEn eski gol16010100111116200000013Wikimedia CommonsBaykal Golu Rusya Rusya haritasinda gosterBaykal Golu Asya Asya haritasinda gosterBaykal Golu China China haritasinda gosterSadece Baykal Golu nde yasayan Baykal fokuUNESCO Dunya MirasiKonum RusyaKriterDogal vii viii ix xReferans754Tescil1996 20 oturum BolgeAsya PasifikSozkokuEski Turklerin yasam alanlarindan biri de Baykal golu cevresi idi Bazi Turk topluluklarinin gecis alaninda da gol cevresi yer almistir Saha Turkcesinde baygal baaygal bayagal sozleri deniz bolluk su bollugu buyuk deniz okyanus anlamlarinda kullanilmistir JeolojiDunyanin en yasli ve en derin golu olan Baykal golu tektonik olusumlu bir goldur ve 25 milyon yil yasindadir Oldukca aktif bir tektonik bolgede yer alan Baykal golu yer kabugu hareketlerinin sikca yasandigi deformasyonlarin yildan yila degistigi bir durumdadir Bolge bir rift havzasidir ve her sene binlerce irili ufakli deprem yasanmaktadir Golun olusumu oligosen donemine dayanmaktadir ve parca parca olustugu hipotezi ortaya atilmistir ve bu hipoteze golun bugunku buyuk halini almasiysa Pliocene devrinde gerceklesmistir Gol bugun hala depremlerle buyumektedir Hatta Baikal Center da gorevli jeofizikcilerin hipotezine gore Baykal golu yeni dogmus bir okyanustur ve kiyilari yilda 2 cm miktarinda acilmaktadir ayrica hareket Afrika ve guney Amerika nin birbirlerinden ayrilma hizina denktir Iklim ve ekosistemBaykal golu nun iklimi kendisini cevreleyen bolgeye nazaran oldukca ilimandir Kisin hava sicakligi ortalama 6 santigrat derece iken Agustos ayinda 11 santigrat derecedir Gol sulari ocak ayinda donar mayis sonu gibi cozulmeye baslar ayrica gol suyu da cevresine nazaran sicaktir Agustos ayinda yuzey suyu sicakligi 12 derece iken kiyidan uzakta 20 dereceye yakindir Gol suyu oldukca berraktir ayrica dusuk tuzluluk oranina sahiptir ve suyunda cesitli mineraller vardir Zengin bir hayvan ve bitki cesitliligine sahip olan Baykal golu genis bir dogal yasam alani olusturur Gol cok sayida baliga ev sahipligi yapmasinin yaninda 320 den fazla kus ve bir de memeli turunu barindirir Phoca sibirica olarak adlandirilmis endemik bir fok turu bu golde yasar ayrica bolgenin bir diger ayirici ozelligi barindirdigi turlerin cogunun endemik olmasidir Baykal golu barindirdigi biyolojik zenginlik yaninda zengin yer alti ve yer ustu kaynaklarina da sahiptir Mika mermer kagit balikcilik gemi yapimi ve kereste imalati gibi cok farkli sektorlerde ciddi ilgi uyandirmistir 1966 yilinda Baykal golu nun guney kiyilarina yapilan kagit ve posa fabrikasi ise donemin entelektuelleri ve bilim insanlarinca tepki ciddi tepki ve baskiyla karsilanmistir Donemin Sovyet hukumeti 1971 de bolgenin koruma statusunu yukseltmis ve kirliligi kontrol konusunda israr edilmistir Nihayet 1996 yilinda bolge Unesco tarafindan dunya mirasi listesine alinmistir Ayrica bolgede Rus Bilimler Akademisi nin Sibirya kolunun kurdugu bir golbilim merkezi de yer alir Tarih25 30 milyon yil tahmin edilen yasiyla jeolojik olarak en eski gollerden biri olarak kabul edilmektedir Tarihte kullanilan adlari Lamu deniz Beihai kuzey denizi Tengis deniz Baigal baygal muren baykal nehri Baikal Rus yayilmasindan sonra Dunyada sadece Ladoga Golu ve Baykal da tatli su foklari yasamaktadir Dunyadaki icme suyunun yaklasik 20 si buradadir Rusya golun arastirilmasi icin gole ozel denizalti yapmistir Derinligi 1 5 km dir Golde sadece buraya ozel endemik balik turleri yasamaktadir Gol kendine ozgu bir ekosistem olusturmustur GaleriMuayene buz ortusu surat teknesi hoverkraft Hivus 10 Olkhon Adasi Buz BaykalAyrica bakinizOlusumlarina gore Turkiye nin golleri listesi Turkiye deki gollerKaynakca geology com 21 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2007 Dr Yusuf Gedikli Turk Cografyasindaki Bazi Su Adlari Hidronim Koken ve Anlamlari 4 Yesevi Dergisi Mayis 2013 a b United States Geological Survey 29 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2016 Deepest Lake in the World geology com 21 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Agustos 2007 Lake Baikal UNESCO World Heritage Centre 26 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ekim 2012 Szalay Jessie Lake Baikal World s Largest Deepest Lake www livescience com LiveScience 27 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2020 Galazy Grigory Ivanovich Lake Baikal Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica inc 25 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2020 Putin Rusya sindan Volga Ana ya 4 Nilgun Cerrahoglu Cumhuriyet Gazetesi 19 Ekim 2008 Lake Baikal the great blue eye of Siberia CNN 11 Ekim 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2006 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Baykal Golu ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Rusya cografyasi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Gol ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz