Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birleşik cümle veya bileşik cümle, bir ana (temel) cümle ile onun anlamını tamamlayan bir veya daha fazla yardımcı cümleden (yan cümlecik) meydana gelen cümledir. Birleşik cümlelerde ana yüklemin haricinde yargı veya eylem bildiren başka sözcükler de bulunur. Aşağıdaki örneklerde yardımcı cümleler eğik çizgi (/) ile ayrılmıştır ve bazı noktalama işaretleri anlatım kolaylığı açısından kullanılmamıştır:
- Gittin / sanıyordum.
- Otobüs zamanında gelmezse / geç kalacağız.
Ana cümlenin yükleminin bildirdiği yargıya temel yargı denir. Örneğin yukarıdaki örneklerde "sanıyordum" ve "geç kalacağız" yüklemleri temel yargıları bildirmektedir.
Çeşitleri
Şartlı
Şartlı bileşik cümlelerdeki yardımcı cümleler (dilek-şart eki) "-se" ile oluşturulur:
- Yarın hava güzel olursa / gezmeye gideceğiz.
- Dikkatle dinlersen / hemen anlarsın.
- Artık demir almak günü gelmişse zamandan /
- Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan (Sessiz Gemi, Yahya Kemal Beyatlı)
Şartlı bileşik cümleler Türkçenin aslî bileşik cümle çeşididir. Dikkat edilirse Türkçede "Dizinde ağlasam." cümlesi gibi, dilek-şart kipinin basit bir cümlede yüklem olarak kullanıldığı cümleler oldukça sınırlı sayıdadır. Bu nedenle dilek-şart ekinin aslî görevi bileşik cümle oluşturmaktır.
ki'li
ki'li bileşik cümle, yardımcı cümlenin "ki" bağlacı ile oluşturulduğu cümlelerdir:
- Duydum ki / unutmuşsun gözlerimin rengini.
- Görüyorum ki / çalışmışsın.
- Şu çocuk ki / kendisi sınıf arkadaşım olur / bu semtin en iyi futbolcusudur. (bkz. parantez cümlesi)
Bazı kaynaklarda ki'li bileşik cümle hatalı olarak "ilgi bileşik cümlesi" olarak adlandırılır. , ilgi zamiri -ki ile karıştırılmamalıdır.
İç içe
İç içe bileşik cümle, yardımcı cümlenin "tam bir cümle" olduğu bileşik cümle türüdür. Yardımcı cümle ana cümlenin öğelerinden birini meydana getirmekle birlikte kendine ait yüklemi bulunur:
- Güneş doğdu mu / kalkarım.
- İş bitiyor / sayılır.
- Gittin / sanıyordum.
- Buraya gel / dedi.
Girişik
Girişik bileşik cümleler, yardımcı unsurun bir fiilimsi ile oluşturulduğu cümlelerdir:
- Beni soran adam / şu muydu? (sıfat-fiil)
- Havaların ısınması / tatilcileri sevindirdi. (isim-fiil)
- Döndüğünü duyunca / hemen geldim. (zarf-fiil)
Fiilimsiler, cümlede isim soylu sözcükler gibi kullanılan fiillerdir. Fiilimsiler ile oluşturulan cümleler bazı kaynaklarda bileşik cümle kabul edilmez.
Kaynakça
- Ergin, Muharrem. Üniversiteler İçin Türk Dili. İstanbul: Bayrak Yayım, 2009.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birlesik cumle veya bilesik cumle bir ana temel cumle ile onun anlamini tamamlayan bir veya daha fazla yardimci cumleden yan cumlecik meydana gelen cumledir Birlesik cumlelerde ana yuklemin haricinde yargi veya eylem bildiren baska sozcukler de bulunur Asagidaki orneklerde yardimci cumleler egik cizgi ile ayrilmistir ve bazi noktalama isaretleri anlatim kolayligi acisindan kullanilmamistir Gittin saniyordum Otobus zamaninda gelmezse gec kalacagiz Ana cumlenin yukleminin bildirdigi yargiya temel yargi denir Ornegin yukaridaki orneklerde saniyordum ve gec kalacagiz yuklemleri temel yargilari bildirmektedir CesitleriSartli Sartli bilesik cumlelerdeki yardimci cumleler dilek sart eki se ile olusturulur Yarin hava guzel olursa gezmeye gidecegiz Dikkatle dinlersen hemen anlarsin Artik demir almak gunu gelmisse zamandan Mechule giden bir gemi kalkar bu limandan Sessiz Gemi Yahya Kemal Beyatli Sartli bilesik cumleler Turkcenin asli bilesik cumle cesididir Dikkat edilirse Turkcede Dizinde aglasam cumlesi gibi dilek sart kipinin basit bir cumlede yuklem olarak kullanildigi cumleler oldukca sinirli sayidadir Bu nedenle dilek sart ekinin asli gorevi bilesik cumle olusturmaktir ki li ki li bilesik cumle yardimci cumlenin ki baglaci ile olusturuldugu cumlelerdir Duydum ki unutmussun gozlerimin rengini Goruyorum ki calismissin Su cocuk ki kendisi sinif arkadasim olur bu semtin en iyi futbolcusudur bkz parantez cumlesi Bazi kaynaklarda ki li bilesik cumle hatali olarak ilgi bilesik cumlesi olarak adlandirilir ilgi zamiri ki ile karistirilmamalidir Ic ice Ic ice bilesik cumle yardimci cumlenin tam bir cumle oldugu bilesik cumle turudur Yardimci cumle ana cumlenin ogelerinden birini meydana getirmekle birlikte kendine ait yuklemi bulunur Gunes dogdu mu kalkarim Is bitiyor sayilir Gittin saniyordum Buraya gel dedi Girisik Girisik bilesik cumleler yardimci unsurun bir fiilimsi ile olusturuldugu cumlelerdir Beni soran adam su muydu sifat fiil Havalarin isinmasi tatilcileri sevindirdi isim fiil Dondugunu duyunca hemen geldim zarf fiil Fiilimsiler cumlede isim soylu sozcukler gibi kullanilan fiillerdir Fiilimsiler ile olusturulan cumleler bazi kaynaklarda bilesik cumle kabul edilmez KaynakcaErgin Muharrem Universiteler Icin Turk Dili Istanbul Bayrak Yayim 2009 a b Ergin 380 Ergin 382 Ergin 379 383