Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bilgi Mimarisi; paylaşılan bilgi ortamlarının yapısal tasarımı, organizasyon, etiketleme, arama, web siteleri ve intranet içindeki navigasyon sistemlerinin birleşimi veya kullanılabilirlik ve bulunabilirliğini destekleyen bilgi ürünleri ve deneyimleri şekillendirme sanatı ve bilimidir.
Bilgi, günden güne çoğalan bir yapı haline geldi. Bu nedenle bilgiyi yönetmek,düzenlemek,sınıflamak ve bilgiye erişimi sağlamak oldukça zorlaştı. Aşırı bilgi yüklemesi sonucu kullanıcılar ihtiyaç duydukları bilgilere ulaşamamakta.Bilgiye erişim ilerleyen teknolojiyle çeşitli yollarla kullanıcıya sunulmaya başlandı. Bu tür uygulamaların başarılı hale getirilmesi için bilgi mimarisi büyük önem kazandı. Bilgi mimarisi teknolojiden çok hizmet ettiği insanların (kullanıcıların) aktiviteleri,erişilen bilginin içeriği,faydası ve bu bağlamda kullanılan teknolojilerin yararını kapsamaktadır. Bilgiye erişimi ve bilgiyi kullanabilmek için bilgi mimarisi yöntem ve araçlarını uygulamayı bilmeliyiz. Ayrıca bu uygulamalar karmaşık bilgi sistemlerini kolay kullanabilmek için büyük olanak sağlar. Çünkü birçok veri tabanı,kütüphane veya herhangi web sitesine ulaşım açık ve hızlı olmalıdır.Bu kullanıcı için önemlidir.
Bilgi mimarisi uzmanı
Bilgi mimarları eksik bilgi ve bilgi niteliklerini kontrol eder. Bilgi mimarları sayesinde kullanıcılarla bilgiler ve tecrübeler paylaşılıp bilgi akışı sağlanmaktadır. Bu hizmetler geliştirilmeli ve incelenmeli ki istenilen hizmet kalitesine ulaşılabilsin. Ayrıca Hacettepe Üniversitesi'de de "bilgi uzmanı" yetiştirmek adına eğitimi verilmektedir. Burada verilen bilgi mimarisi dersi bu amaca yöneliktir ve bilgi uzmanlarını yetiştirmektedir.
Arayüz ve web siteleri
Web siteleri bilginin yoğun olarak bulundukları yerlerdir. Bilginin akışı ve erişimi çoğu kullanıcı için buradan sağlanmaktadır. Fakat oluşan “bilgi patlaması” ile kullanıcı nereden hangi bilgiye ulaşacağı konusunda sıkıntı yaşamaktadır. Bu yüzden bu sitelerin düzeni ve bilgiye erişimi önem kazanmıştır. Web sitelerinin kurulmasında yatan amaç kullanıcının kullanımı kolay ve ihtiyacı karşılayan bir arayüz ile bilgiye ulaşımını sağlamaktır. Bu nedenle arayüz kullanımı rahat olmayan siteler tercih edilmemektedir.
“Kullanıcı odaklı ve kullanılabilirlik testleri yapılarak tasarlanmış arayüzlere sahip web sayfaları, benzer içeriğe sahip diğer web sitelerine göre kullanıcılar tarafından daha çok tercih edilmektedir. Bu nedenle web sitelerinin tasarlanmasında kullanıcı özelliklerinin dikkate alınması gerekir. Kullanıcı özelliklerine göre tasarlanan web siteleri, kullanıcılara daha etkin bir içerik sunmakta, site içinde kaybolmadan ve gereksiz işlemler yapmadan bilgiye erişme olanağı sağlamaktadır. Web sitelerinin kurulum aşamasında olduğu kadar var olan sitelerin değerlendirilmesinde de kullanılabilirlik testleri ile sınanması yaygınlık kazanmaktadır”. Web sitelerine giren kullanıcı ilk olarak gözüne çarpanlara dikkat eder. Bu yüzden önemli ve kullanıcının ihtiyaç duyacağı şeyleri belirgin bir şekilde sitede belirtmeliyiz ki kullanıcı aradığını bulsun ve yorulmasın. Eğer kullanıcının aklı karışırsa o web sitesininde kullanımı,etkinliği azalacaktır. İyi bir web sitesi için önemli olan kısımları net şekilde belirtilmeli. Mantıksal ve görsel karmaşıklıklar bu noktada kullanıcı için can sıkıcı olabilir. Sayfalar bölümler halinde olursa o site hem bilgi mimarisi açısından hem de kullanıcı için daha uygun hale gelir. Ayrıca arka plan veya reklam içeren sitelerde kullanıcının dikkatinin dağılmasına yol açar. Web sitelerinin etkinliği kullanımlarının fazla olmasıyla değerlendirilir.
İlerleyen teknolojiyle Web sayfalarındaki teknik sorunlar giderilmiş ve siteler belli bir kaliteye ulaşmıştır. Bu, kullanıcının bilgiye ne kadar kısa sürede ulaştığı,bilginin erişimine sitelerin ne kadar katkı sağladığı düşüncesiyle ortaya çıkmıştır.
Web tasarımı: Amaç ve hedef
Web sitelerini tasarlarken asıl amaç teknik konular olmamalıdır. Önemli olan kullanıcının siteye gelişindeki ihtiyacı karşılamak ona deneyim kazandırmaktır. Sitenin tam not alması kullanıcıyı tanımasıyla gerçekleşir. Bu yüzden web sitelerinin tasarımı kullanıcı merkezli olmalıdır.
“Başarılı bir Web projesine, öncellikle, o Web sitesinin hedefini iyi anlamak ile başlamak gerekiyor. Bir Web sitesinin şirket yönlü amacı, bir “şeyler” satmak, bir “şeyler” satmaya yardımcı olmak; daha fazla kar sağlamak, şirket markasını tanıtmak ya da daha iyi pazarlamak olabilir. İşin garip yanı, şirket hedeflerinin hiçbiri, genelde, bir Web sitesi kullanıcısının hedefleri ile uyuşmaz. Bir Web sitesi kullanıcısının hedefleri ise, en uygun fiyatı bulmak, siteye geliş amacını gerçekleştirmek ya da bir tüketici olarak kendini özel hissetmek olabilir. Görüldüğü gibi iki grubun da hedefleri birbirlerinden çok farklı. Peki biz, Web çalışanları, tasarımcılar, proje yöneticileri, yazılımcılar, bu bahsettiğim iki grubu aynı anda nasıl memnun edebiliriz? Bu iki hedefin yani şirket hedeflerinin ve kullanıcı hedeflerinin birbirinden farklı olmalarına rağmen, birbirine yakınlaştırıp, her iki grubu da tatmin edecek bir yöntem var mı?”. Bunun mümkün olması için projelerin öncelikle kullanıcıya dönük onları aradıkları “şey”lere ulaştıracak, ulaştırırken kullanıcıya seçenekler sunarak bu düzeni en uygun biçim ve ücretle sağlanması gerekir.
“Öncellikle Web sitesi sahiplerinin ve tasarımcılarının yapması gereken, kullanıcılarının ihtiyaçlarını anlamak ve bu ihtiyaçları karşılayabileceklerini kullanıcılarına inandırmaktır. Birçok Web sitesi, kullanıcının ihtiyacı olan bilgiyi sitelerinde barındırırken, bu bilgileri kullanıcıya ulaştırma yönteminde başarısız yöntemleri uyguluyor”. Sürekli bahsettiğimiz olay kullanıcıyı anlamakla alakalı. Bunu başaran web siteleri hem güvenilir hem kullanım açısından büyük bir gelişme gösterir.
Dipnotlar
1.^ Louis Rosenfeld ve Peter Morville, (2002).Information architecture for the Web: Designing large-scale web sites.(2. basım.) Sebastopol, CA: O'Reilly, Sayfa numaraları:4,18.
2.^İrem Soydal (2011). Ders Notları.
3.^İnformation architecture(2008).Erişim tarihi: 5 Ocak 2013 http://en.wikipedia.org/wiki/Information_architecture 18 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
4.^Yaşar Tonta.Erişim tarihi: 5 Ocak 2013 http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/spring2010/bby607/bby607dersprog2010.htm 27 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
5.^Nazan Uçak ve Tolga Çakmak (2009.) Web Sayfası Kullanılabilirliğinin Ölçülmesi: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Web Sayfası Örneği. Türk Kütüphaneciliği, Cilt:23 Sayı:2 Sayfa numaraları: 278-298
6.^Steve Krug (2007)..Kullanışlı web siteleri yaratma.Çeviri:Gönül Çolak, Editör:Nusret Kurar.Orijinal isim: Don't Make Me Think: A Common Sense Approach to Web Usability İstanbul:Açık Akademi Yayınları.
7.^Mehmet Doğan (2005).Teknoloji kimin umurunda.Editör:Mehmet Çömlekçi.İstanbul: Alfa.Sayfa numaraları: 13-14,39,44,86-87.
Kaynakça
- ^ Rosenfeld, L. ve Morville, P. (2002). Information architecture for the Web: Designing large-scale web sites. (2. basım.) Sebastopol, CA: O'Reilly.(s.4)
- ^ Soydal. İ, (2011) Ders Notları
- ^ İnformation architecture(2008).5 Ocak 2013 tarihinde http://en.wikipedia.org/wiki/Information_architecture 18 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinden erişildi.
- ^ s.18 Information architecture for the Web: Designing large-scale web sites
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ocak 2013.
- ^ Uçak, N. ve Çakmak, T. (2009) Web Sayfası Kullanılabilirliğinin Ölçülmesi: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Web Sayfası Örneği. Türk Kütüphaneciliği, 23(2), 278-298 http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/2142-4192-1-PB.pdf 17 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ s.280 Türk Kütüphaneciliği
- ^ Krug, S. (2007).Kullanışlı web siteleri yaratma(G.Çolak,Çev.).İstanbul:Açık Akademi Yayınları.
- ^ Doğan, M. (2005). Teknoloji kimin umurunda. İstanbul: Alfa.(s.13-14) http://www.altiustutasarim.com/upload/tku.pdf 15 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ s.39 Teknoloji kimin umurunda
- ^ s.44 Teknoloji kimin umurunda
- ^ s.86-87 Teknoloji kimin umurunda
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bilgi Mimarisi paylasilan bilgi ortamlarinin yapisal tasarimi organizasyon etiketleme arama web siteleri ve intranet icindeki navigasyon sistemlerinin birlesimi veya kullanilabilirlik ve bulunabilirligini destekleyen bilgi urunleri ve deneyimleri sekillendirme sanati ve bilimidir Bilgi gunden gune cogalan bir yapi haline geldi Bu nedenle bilgiyi yonetmek duzenlemek siniflamak ve bilgiye erisimi saglamak oldukca zorlasti Asiri bilgi yuklemesi sonucu kullanicilar ihtiyac duyduklari bilgilere ulasamamakta Bilgiye erisim ilerleyen teknolojiyle cesitli yollarla kullaniciya sunulmaya baslandi Bu tur uygulamalarin basarili hale getirilmesi icin bilgi mimarisi buyuk onem kazandi Bilgi mimarisi teknolojiden cok hizmet ettigi insanlarin kullanicilarin aktiviteleri erisilen bilginin icerigi faydasi ve bu baglamda kullanilan teknolojilerin yararini kapsamaktadir Bilgiye erisimi ve bilgiyi kullanabilmek icin bilgi mimarisi yontem ve araclarini uygulamayi bilmeliyiz Ayrica bu uygulamalar karmasik bilgi sistemlerini kolay kullanabilmek icin buyuk olanak saglar Cunku bircok veri tabani kutuphane veya herhangi web sitesine ulasim acik ve hizli olmalidir Bu kullanici icin onemlidir Bilgi mimarisi uzmani Bilgi mimarlari eksik bilgi ve bilgi niteliklerini kontrol eder Bilgi mimarlari sayesinde kullanicilarla bilgiler ve tecrubeler paylasilip bilgi akisi saglanmaktadir Bu hizmetler gelistirilmeli ve incelenmeli ki istenilen hizmet kalitesine ulasilabilsin Ayrica Hacettepe Universitesi de de bilgi uzmani yetistirmek adina egitimi verilmektedir Burada verilen bilgi mimarisi dersi bu amaca yoneliktir ve bilgi uzmanlarini yetistirmektedir Arayuz ve web siteleri Web siteleri bilginin yogun olarak bulunduklari yerlerdir Bilginin akisi ve erisimi cogu kullanici icin buradan saglanmaktadir Fakat olusan bilgi patlamasi ile kullanici nereden hangi bilgiye ulasacagi konusunda sikinti yasamaktadir Bu yuzden bu sitelerin duzeni ve bilgiye erisimi onem kazanmistir Web sitelerinin kurulmasinda yatan amac kullanicinin kullanimi kolay ve ihtiyaci karsilayan bir arayuz ile bilgiye ulasimini saglamaktir Bu nedenle arayuz kullanimi rahat olmayan siteler tercih edilmemektedir Kullanici odakli ve kullanilabilirlik testleri yapilarak tasarlanmis arayuzlere sahip web sayfalari benzer icerige sahip diger web sitelerine gore kullanicilar tarafindan daha cok tercih edilmektedir Bu nedenle web sitelerinin tasarlanmasinda kullanici ozelliklerinin dikkate alinmasi gerekir Kullanici ozelliklerine gore tasarlanan web siteleri kullanicilara daha etkin bir icerik sunmakta site icinde kaybolmadan ve gereksiz islemler yapmadan bilgiye erisme olanagi saglamaktadir Web sitelerinin kurulum asamasinda oldugu kadar var olan sitelerin degerlendirilmesinde de kullanilabilirlik testleri ile sinanmasi yayginlik kazanmaktadir Web sitelerine giren kullanici ilk olarak gozune carpanlara dikkat eder Bu yuzden onemli ve kullanicinin ihtiyac duyacagi seyleri belirgin bir sekilde sitede belirtmeliyiz ki kullanici aradigini bulsun ve yorulmasin Eger kullanicinin akli karisirsa o web sitesininde kullanimi etkinligi azalacaktir Iyi bir web sitesi icin onemli olan kisimlari net sekilde belirtilmeli Mantiksal ve gorsel karmasikliklar bu noktada kullanici icin can sikici olabilir Sayfalar bolumler halinde olursa o site hem bilgi mimarisi acisindan hem de kullanici icin daha uygun hale gelir Ayrica arka plan veya reklam iceren sitelerde kullanicinin dikkatinin dagilmasina yol acar Web sitelerinin etkinligi kullanimlarinin fazla olmasiyla degerlendirilir Ilerleyen teknolojiyle Web sayfalarindaki teknik sorunlar giderilmis ve siteler belli bir kaliteye ulasmistir Bu kullanicinin bilgiye ne kadar kisa surede ulastigi bilginin erisimine sitelerin ne kadar katki sagladigi dusuncesiyle ortaya cikmistir Web tasarimi Amac ve hedef Web sitelerini tasarlarken asil amac teknik konular olmamalidir Onemli olan kullanicinin siteye gelisindeki ihtiyaci karsilamak ona deneyim kazandirmaktir Sitenin tam not almasi kullaniciyi tanimasiyla gerceklesir Bu yuzden web sitelerinin tasarimi kullanici merkezli olmalidir Basarili bir Web projesine oncellikle o Web sitesinin hedefini iyi anlamak ile baslamak gerekiyor Bir Web sitesinin sirket yonlu amaci bir seyler satmak bir seyler satmaya yardimci olmak daha fazla kar saglamak sirket markasini tanitmak ya da daha iyi pazarlamak olabilir Isin garip yani sirket hedeflerinin hicbiri genelde bir Web sitesi kullanicisinin hedefleri ile uyusmaz Bir Web sitesi kullanicisinin hedefleri ise en uygun fiyati bulmak siteye gelis amacini gerceklestirmek ya da bir tuketici olarak kendini ozel hissetmek olabilir Goruldugu gibi iki grubun da hedefleri birbirlerinden cok farkli Peki biz Web calisanlari tasarimcilar proje yoneticileri yazilimcilar bu bahsettigim iki grubu ayni anda nasil memnun edebiliriz Bu iki hedefin yani sirket hedeflerinin ve kullanici hedeflerinin birbirinden farkli olmalarina ragmen birbirine yakinlastirip her iki grubu da tatmin edecek bir yontem var mi Bunun mumkun olmasi icin projelerin oncelikle kullaniciya donuk onlari aradiklari sey lere ulastiracak ulastirirken kullaniciya secenekler sunarak bu duzeni en uygun bicim ve ucretle saglanmasi gerekir Oncellikle Web sitesi sahiplerinin ve tasarimcilarinin yapmasi gereken kullanicilarinin ihtiyaclarini anlamak ve bu ihtiyaclari karsilayabileceklerini kullanicilarina inandirmaktir Bircok Web sitesi kullanicinin ihtiyaci olan bilgiyi sitelerinde barindirirken bu bilgileri kullaniciya ulastirma yonteminde basarisiz yontemleri uyguluyor Surekli bahsettigimiz olay kullaniciyi anlamakla alakali Bunu basaran web siteleri hem guvenilir hem kullanim acisindan buyuk bir gelisme gosterir Dipnotlar1 Louis Rosenfeld ve Peter Morville 2002 Information architecture for the Web Designing large scale web sites 2 basim Sebastopol CA O Reilly Sayfa numaralari 4 18 2 Irem Soydal 2011 Ders Notlari 3 Information architecture 2008 Erisim tarihi 5 Ocak 2013 http en wikipedia org wiki Information architecture 18 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi 4 Yasar Tonta Erisim tarihi 5 Ocak 2013 http yunus hacettepe edu tr tonta courses spring2010 bby607 bby607dersprog2010 htm 27 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 5 Nazan Ucak ve Tolga Cakmak 2009 Web Sayfasi Kullanilabilirliginin Olculmesi Hacettepe Universitesi Bilgi ve Belge Yonetimi Bolumu Web Sayfasi Ornegi Turk Kutuphaneciligi Cilt 23 Sayi 2 Sayfa numaralari 278 298 6 Steve Krug 2007 Kullanisli web siteleri yaratma Ceviri Gonul Colak Editor Nusret Kurar Orijinal isim Don t Make Me Think A Common Sense Approach to Web Usability Istanbul Acik Akademi Yayinlari 7 Mehmet Dogan 2005 Teknoloji kimin umurunda Editor Mehmet Comlekci Istanbul Alfa Sayfa numaralari 13 14 39 44 86 87 Kaynakca Rosenfeld L ve Morville P 2002 Information architecture for the Web Designing large scale web sites 2 basim Sebastopol CA O Reilly s 4 Soydal I 2011 Ders Notlari Information architecture 2008 5 Ocak 2013 tarihinde http en wikipedia org wiki Information architecture 18 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi adresinden erisildi s 18 Information architecture for the Web Designing large scale web sites Arsivlenmis kopya 27 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ocak 2013 Ucak N ve Cakmak T 2009 Web Sayfasi Kullanilabilirliginin Olculmesi Hacettepe Universitesi Bilgi ve Belge Yonetimi Bolumu Web Sayfasi Ornegi Turk Kutuphaneciligi 23 2 278 298 http www bby hacettepe edu tr yayinlar dosyalar 2142 4192 1 PB pdf 17 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde s 280 Turk Kutuphaneciligi Krug S 2007 Kullanisli web siteleri yaratma G Colak Cev Istanbul Acik Akademi Yayinlari Dogan M 2005 Teknoloji kimin umurunda Istanbul Alfa s 13 14 http www altiustutasarim com upload tku pdf 15 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde s 39 Teknoloji kimin umurunda s 44 Teknoloji kimin umurunda s 86 87 Teknoloji kimin umurunda