Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bilgi tekeli, ilk kez Kanadalı ekonomi tarihçisi Harold Innis'in iletişim üzerine yazdığı yazılarda ortaya attığı bir konsept. Innis bu terime net bir açıklama getirmese de, bu tekel konseptine ekonomi ve bilgi alanında yaklaştığını belirtir. Bilgi tekeli egemen sınıfların temel iletişim teknolojilerini kontrol etmek suretiyle siyasal iktidarlarını korumalarıyla ortaya çıkar. Bunun bir örneği Eski Mısır'da karmaşık yazı sisteminin okur yazar rahiplerle, yazman takımına kazandırdığı bilgi tekelidir. Yazma ve okumada uzmanlaşmanın çok uzun süreli bir çıraklık ve eğitimden sonra elde edilmesi bilginin sadece bu güçlü sınıfın tekelinde tutulmasına yol açmıştır.
Bu teori bilgi tekelinin yeni düşünme yollarını engellediğini savunur. Yerleşik hiyerarşiler toplumsal gerçeklere karşı giderek sert ve dokunulmaz hale gelir. Elit güçlerin karşısına çıkabilecek zorluklar genellikle toplumun uçlarındakilerinden gelir. Sanat, örneğin, çoğu zaman konformist düşüncenin verimsizliğinden bir kaçış olarak görülür.
Innis bilgi tekeli ile ilgili uyarılarını 1952 yılında ölümünden önce yapmıştır. Son yazılarında, sanayileşme ve medyanın sözlü iletişimin kişisel formlarının radikal bir şekilde devalüe edildiği makineleşmiş bir kültüre yol açtığını iddia etti. Innis 1948'de bu konudaki görüşlerini "Okumak dinlemekten hızlıdır, matbaa ve radyo bireyden çok dünyaya hitap eder." şeklinde ifade etmiştir.
Konseptin kökeni
Innis bilgi tekelini ele alırken daha çok Amerika Birleşik Devletleri'ne odaklanır ve basılı yayın ile özel radyo ve televizyonların bağımsız düşünceyi ve yerel kültürü baltaladığını ve hitap ettiği kitleyi kendi tabiriyle dev bilgi tekelleri karşısında pasif hale getirdiğini ifade eder. James W. Carey, Innis'in reklamla ayakta duran medyanın, bilginin ve eğlencenin merkezi kontrol mekanizması haline gelmesinden endişe ettiğini belirtir. Carey "bilgi çok büyük bir ihtiyaçtır ve medya adı verilen kurum her birini gerekli hale getirir. Pek çok insan gazeteciye, yayıncıya ve yönetmene bağlı olarak daha fazla vakit harcıyor. Her hafta Time dergisini bekliyorlar." der.
Innis, bilgi tekeli konseptine şekil verirken ekonomi, tarih ve iletişim teknolojileri alanlarını da kullanır.
Ekonomi ve fiyat sistemi
Innis 1938'de yazdığı The Penetrative Powers of the Price System (Fiyat sisteminin etkili güçleri) başlıklı makalesinde, sonradan kullanacağı bilgi tekeli konseptini öngörür. Fiyat sistemi derken neyi kastettiğini net olarak açıklamasa da, ticaret ve teknolojinin modern endüstriyel ekonomileri nasıl şekillendirdiğini açıklar. Innis'e göre, kömür ve demirden petrol ve elektriğe geçişin endüstriyel toplumlarda kimsenin kaçamayacağı etkili çıkarımları var.
Modern endüstriyel toplumlarda yaşayan insanlar hatta kırsal bölgelerde yaşayan atalarından bile farklı yiyorlar. Bilimsel gelişmeler neticesinde kalabalık nüfuslu kırsal yerlerde yeme alışkanlıkları karbonhidatlarlardan vitaminlere veya undan süt ürünlerine, meyve ve sebzeye kaydı. Şehirde yaşayanlar ise ev ev dolaşan işportacı mahiyetindeki gazete gibi siyasi klişe ve reklamlarla dolu kitle iletişim araçlarından etkilendiler. Innis'e göre endüstriyel ekonomi insanların nasıl yaşayacağını, çalışacağını, iletişim kuracağını ve düşüneceğini tekel haline getirir.
Yeni medya
İnterneti bilgi tekelleri oluşturan bir faktör olarak görebiliriz. Teknolojiyi kullanma kabiliyeti olanlar bilgi akışını da seçme gücüne sahipler. Fakat son yıllarda gün geçtikçe teknolojiyi kullanabilen insanların sayısındaki artış bu tekelleri azaltmaya başladı. Bunun yanı sıra New York Times'ın 2009'da The Digital Arms Race başlığıyla yayınladığı makalade belirtildiği gibi, kullanımı karmaşık dijital teknolojilerin sürekli artışı tekellerin elini güçlendiriyor: "Pentagon geleceğin internetinin bir kopyasını yapmak için kolları sıvadı. Amaç herhangi bir saldırı karşısında ülkenin güç kaynaklarının ve iletişimin nasıl kontrol edileceğini canlandırmak."
Ne zaman yeni bir medya doğarsa o zaman tekel sahipleri bu medyayı kontrol etme yollarını ararlar.
Kaynakça
- ^ Innis, Harold. (1951) The Bias of Communication. Toronto: University of Toronto Press, pp. 179-180.
- ^ Heyer,Paul. (2003) Harold Innis. Toronto: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., s.76.
- ^ Watson, Alexander John. (2006). Marginal Man: The Dark Vision of Harold Innis. Toronto: University of Toronto Press, s.357.
- ^ Innis, Harold. (2007) Empire and Communications. Toronto: Dundurn Press, s.44.
- ^ Innis, Harold. (1980) The Idea File of Harold Adams Innis, by William Christian. Toronto: University of Toronto Press, pp.xii-xiii.
- ^ Heyer, pp.80-81.
- ^ Innis (Bias), s.191.
- ^ Innis, Harold. (1952) The Strategy of Culture. Toronto: University of Toronto Press, pp. 14-15.
- ^ Carey, James W. (1992) Communication As Culture: Essays on Media and Society, p.168.
- ^ Watson, pp.217-218.
- ^ Innis (Essays), pp.266-267.
- ^ Kroker, Arthur. (1984) Technology and the Canadian Mind. Montreal: New World Perspectives, pp.120-121.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Nisan 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bilgi tekeli ilk kez Kanadali ekonomi tarihcisi Harold Innis in iletisim uzerine yazdigi yazilarda ortaya attigi bir konsept Innis bu terime net bir aciklama getirmese de bu tekel konseptine ekonomi ve bilgi alaninda yaklastigini belirtir Bilgi tekeli egemen siniflarin temel iletisim teknolojilerini kontrol etmek suretiyle siyasal iktidarlarini korumalariyla ortaya cikar Bunun bir ornegi Eski Misir da karmasik yazi sisteminin okur yazar rahiplerle yazman takimina kazandirdigi bilgi tekelidir Yazma ve okumada uzmanlasmanin cok uzun sureli bir ciraklik ve egitimden sonra elde edilmesi bilginin sadece bu guclu sinifin tekelinde tutulmasina yol acmistir Innis bilgi tekeline ornek olarak 1887 yilinda kurulan gazeteler zincirini ve onun diger guclu rakiplerini gosterir Bu teori bilgi tekelinin yeni dusunme yollarini engelledigini savunur Yerlesik hiyerarsiler toplumsal gerceklere karsi giderek sert ve dokunulmaz hale gelir Elit guclerin karsisina cikabilecek zorluklar genellikle toplumun uclarindakilerinden gelir Sanat ornegin cogu zaman konformist dusuncenin verimsizliginden bir kacis olarak gorulur Innis bilgi tekeli ile ilgili uyarilarini 1952 yilinda olumunden once yapmistir Son yazilarinda sanayilesme ve medyanin sozlu iletisimin kisisel formlarinin radikal bir sekilde devalue edildigi makinelesmis bir kulture yol actigini iddia etti Innis 1948 de bu konudaki goruslerini Okumak dinlemekten hizlidir matbaa ve radyo bireyden cok dunyaya hitap eder seklinde ifade etmistir Konseptin kokeniInnis bilgi tekelini ele alirken daha cok Amerika Birlesik Devletleri ne odaklanir ve basili yayin ile ozel radyo ve televizyonlarin bagimsiz dusunceyi ve yerel kulturu baltaladigini ve hitap ettigi kitleyi kendi tabiriyle dev bilgi tekelleri karsisinda pasif hale getirdigini ifade eder James W Carey Innis in reklamla ayakta duran medyanin bilginin ve eglencenin merkezi kontrol mekanizmasi haline gelmesinden endise ettigini belirtir Carey bilgi cok buyuk bir ihtiyactir ve medya adi verilen kurum her birini gerekli hale getirir Pek cok insan gazeteciye yayinciya ve yonetmene bagli olarak daha fazla vakit harciyor Her hafta Time dergisini bekliyorlar der Innis bilgi tekeli konseptine sekil verirken ekonomi tarih ve iletisim teknolojileri alanlarini da kullanir Ekonomi ve fiyat sistemi Innis 1938 de yazdigi The Penetrative Powers of the Price System Fiyat sisteminin etkili gucleri baslikli makalesinde sonradan kullanacagi bilgi tekeli konseptini ongorur Fiyat sistemi derken neyi kastettigini net olarak aciklamasa da ticaret ve teknolojinin modern endustriyel ekonomileri nasil sekillendirdigini aciklar Innis e gore komur ve demirden petrol ve elektrige gecisin endustriyel toplumlarda kimsenin kacamayacagi etkili cikarimlari var Modern endustriyel toplumlarda yasayan insanlar hatta kirsal bolgelerde yasayan atalarindan bile farkli yiyorlar Bilimsel gelismeler neticesinde kalabalik nufuslu kirsal yerlerde yeme aliskanliklari karbonhidatlarlardan vitaminlere veya undan sut urunlerine meyve ve sebzeye kaydi Sehirde yasayanlar ise ev ev dolasan isportaci mahiyetindeki gazete gibi siyasi klise ve reklamlarla dolu kitle iletisim araclarindan etkilendiler Innis e gore endustriyel ekonomi insanlarin nasil yasayacagini calisacagini iletisim kuracagini ve dusunecegini tekel haline getirir Yeni medyaInterneti bilgi tekelleri olusturan bir faktor olarak gorebiliriz Teknolojiyi kullanma kabiliyeti olanlar bilgi akisini da secme gucune sahipler Fakat son yillarda gun gectikce teknolojiyi kullanabilen insanlarin sayisindaki artis bu tekelleri azaltmaya basladi Bunun yani sira New York Times in 2009 da The Digital Arms Race basligiyla yayinladigi makalade belirtildigi gibi kullanimi karmasik dijital teknolojilerin surekli artisi tekellerin elini guclendiriyor Pentagon gelecegin internetinin bir kopyasini yapmak icin kollari sivadi Amac herhangi bir saldiri karsisinda ulkenin guc kaynaklarinin ve iletisimin nasil kontrol edilecegini canlandirmak Ne zaman yeni bir medya dogarsa o zaman tekel sahipleri bu medyayi kontrol etme yollarini ararlar Kaynakca Innis Harold 1951 The Bias of Communication Toronto University of Toronto Press pp 179 180 Heyer Paul 2003 Harold Innis Toronto Rowman amp Littlefield Publishers Inc s 76 Watson Alexander John 2006 Marginal Man The Dark Vision of Harold Innis Toronto University of Toronto Press s 357 Innis Harold 2007 Empire and Communications Toronto Dundurn Press s 44 Innis Harold 1980 The Idea File of Harold Adams Innis by William Christian Toronto University of Toronto Press pp xii xiii Heyer pp 80 81 Innis Bias s 191 Innis Harold 1952 The Strategy of Culture Toronto University of Toronto Press pp 14 15 Carey James W 1992 Communication As Culture Essays on Media and Society p 168 Watson pp 217 218 Innis Essays pp 266 267 Kroker Arthur 1984 Technology and the Canadian Mind Montreal New World Perspectives pp 120 121 Arsivlenmis kopya 14 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Nisan 2012