Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bilinen geçmiş zaman ya da -di'li geçmiş zaman; Türkçede fiil sonuna "-di" ekinin ses uyumlarına uyacak şekilde eklenmesi ile oluşturulan geçmiş zaman yapısı. Ayrıca görülen geçmiş zaman ve hikâye geçmiş zaman olarak da bilinir. -di eki; -dı, -du, -dü, -ti, -tı, -tu veya -tü şekillerinden birini alabilir. -di ekinden sonra -varsa- ilgili şahıs eki gelir.
Bilinen geçmiş zaman kipi, Türkçedeki 5 haber kipinden biridir. Uzak ya da yakın geçmişte yapılan ve tamamlanan işleri kesinliğe bağlayarak anlatır. Tipik bir olumlu basit cümle kuruluşu şu şekildedir:
| Ben izledim. | Biz izledik. |
| Sen izledin. | Siz izlediniz. |
| O izledi. | Onlar izlediler. |
İsim cümleleri de ek-fiil alarak bilinen geçmiş zamanı ifade edebilirler:
- Dün hava çok güzeldi.
- Şimdiye kadar izlediğim en korkunç filmdi.
Çağdaş Türkçede giderek seyrekleşmekle birlikte -di eki, ("idi" şeklinde) ayrı olarak da kullanılabilir. Bu durumdayken küçük ve büyük ses uyumlarına uyması zorunlu değildir:
- Hükümdar halkın sorunlarına karşı çok duyarlı idi. (Bileşik yazılsaydı ses uyumlarına uyarak "duyarlıydı" şekline dönüşürdü.)
- Çorba çok lezzetli idi.
Olumsuzluk
Fiil cümlelerinde olumsuz hâli, -di ekinden önce -me olumsuzluk ekinin eklenmesi ile sağlanır. -me eki de -di eki gibi ses uyumlarına uyar:
- Bugün evden çıkmadım.
İsim cümlelerinde olumsuz hâli değil koşacı ile oluşturulur:
- Kardeşim evde değildi.
Soru hâli
Soru hâli, fiilden sonra (boşluk bırakarak) olumsuzluk eki "mi"nin ses uyumlarına uyacak şekilde eklenmesiyle veya soru sözcükleri ile sağlanır:
- Haberleri duydun mu?
- Eve kaçta geldin?
Var-yok kelimelerinin ek-fiil çekimi
| Kişi | olumlu | olumlu-soru | olumsuz | olumsuz-soru |
|---|---|---|---|---|
| 1. Tekil Kişi (Ben) | var-dım | var mıydım? | yok-tum | yok muydum? |
| 2. Tekil Kişi (Sen) | var-dın | var mıydın? | yok-tun | yok muydun? |
| 3. Tekil Kişi (O) | vardı | var mıydı? | yoktu | yok muydu? |
| 1. Çoğul Kişi (Biz) | var-dık | var mıydık? | yok-tuk | yok muyduk? |
| 2. Çoğul Kişi (Siz) | var-dınız | var mıydınız? | yok-tunuz | yok muydunuz? |
| 3. Çoğul Kişi (Onlar) | var-dılar | var mıydılar? | yok-tular | yok muydular? |
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bilinen gecmis zaman ya da di li gecmis zaman Turkcede fiil sonuna di ekinin ses uyumlarina uyacak sekilde eklenmesi ile olusturulan gecmis zaman yapisi Ayrica gorulen gecmis zaman ve hikaye gecmis zaman olarak da bilinir di eki di du du ti ti tu veya tu sekillerinden birini alabilir di ekinden sonra varsa ilgili sahis eki gelir Bilinen gecmis zaman yakin ya da uzak gecmis zamanda gerceklesmis tamamlanmis olaylar icin kullanilir ve kesinlik bildirir Bilinen gecmis zaman kipi Turkcedeki 5 haber kipinden biridir Uzak ya da yakin gecmiste yapilan ve tamamlanan isleri kesinlige baglayarak anlatir Tipik bir olumlu basit cumle kurulusu su sekildedir Ben izledim Biz izledik Sen izledin Siz izlediniz O izledi Onlar izlediler Isim cumleleri de ek fiil alarak bilinen gecmis zamani ifade edebilirler Dun hava cok guzeldi Simdiye kadar izledigim en korkunc filmdi Cagdas Turkcede giderek seyreklesmekle birlikte di eki idi seklinde ayri olarak da kullanilabilir Bu durumdayken kucuk ve buyuk ses uyumlarina uymasi zorunlu degildir Hukumdar halkin sorunlarina karsi cok duyarli idi Bilesik yazilsaydi ses uyumlarina uyarak duyarliydi sekline donusurdu Corba cok lezzetli idi OlumsuzlukFiil cumlelerinde olumsuz hali di ekinden once me olumsuzluk ekinin eklenmesi ile saglanir me eki de di eki gibi ses uyumlarina uyar Bugun evden cikmadim Isim cumlelerinde olumsuz hali degil kosaci ile olusturulur Kardesim evde degildi Soru haliSoru hali fiilden sonra bosluk birakarak olumsuzluk eki mi nin ses uyumlarina uyacak sekilde eklenmesiyle veya soru sozcukleri ile saglanir Haberleri duydun mu Eve kacta geldin Var yok kelimelerinin ek fiil cekimiKisi olumlu olumlu soru olumsuz olumsuz soru1 Tekil Kisi Ben var dim var miydim yok tum yok muydum 2 Tekil Kisi Sen var din var miydin yok tun yok muydun 3 Tekil Kisi O vardi var miydi yoktu yok muydu 1 Cogul Kisi Biz var dik var miydik yok tuk yok muyduk 2 Cogul Kisi Siz var diniz var miydiniz yok tunuz yok muydunuz 3 Cogul Kisi Onlar var dilar var miydilar yok tular yok muydular Kaynakca