Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kristal, billur ya da kesme cam, kimyadaki katı haldeki bir elementin veya bileşiğin, molekül, atom veya iyon yığınlarının (paketinin) kesin geometrik bir yapı göstermesidir.
Bir kristal veya kristal katı, bileşenleri her yöne uzanan bir kristal kafes oluşturan, yüksek dereceli bir mikroskobik yapıda düzenlenmiş katı bir malzemedir. Makroskopik tek kristaller genellikle spesifik, karakteristik yönelimlere sahip düz yüzlerden oluşan geometrik şekilleri ile tanımlanabilir.
Kristallerin ve kristal oluşumunun bilimsel çalışması kristalografi olarak bilinir. Kristal büyüme mekanizmaları yoluyla kristal oluşum sürecine kristalleşme veya katılaşma denir.Büyük kristallerin örnekleri arasında kar taneleri, elmaslar ve sofra tuzu bulunur.
Çoğu inorganik katılar kristaller değil, polikristaller, yani tek bir katı halinde birbirine kaynaşmış birçok mikroskobik kristallerdir. Polikristal örnekleri çoğu metal, Kaya, seramik ve buz içerir. Katıların üçüncü bir kategorisi, atomların periyodik bir yapıya sahip olmadığı amorf katılardır. Amorf katıların örnekleri arasında cam, Balmumu ve birçok plastik bulunur.
Yapısı
Kristal atomları periyodik düzenlemede katıdır ve mikroskobik düzenlemeye dayanır. Tüm küçük kristaller atomların periyodik bir düzenlemeye sahip gerçek kristaldir,ancak tüm polikristal atomların periyodik bir düzenlemeye sahip değildir, çünkü periyodik desen tane sınırlarında kırılır. Makroskopik inorganik katıların çoğu, neredeyse tüm metaller, seramikler, buzlar, kayalar vb. dahil olmak üzere polikristaldir.
Amorf, cam gibi olan katılara denir ve bunların belli bir periyodu yoktur. Birim hücreler kristali oluşturmak için üç boyutlu uzayda istiflenir. Kristalografik uzay grupları olarak adlandırılan 219 Olası kristal simetrisi vardır.
Yüzeyi ve şekli
Kristal yüzeyleri, keskin açılara sahip düz yüzeylerden oluşur. Şeklinin böyle olması zorunlu değildir ancak mikroskobik inceleme açısından kolaydır. Euhedral kristaller, belirgin, iyi şekillendirilmiş düz yüzlere sahip olanlardır. Anhedral kristaller, genellikle kristal polikristalin bir katıda bir tane olduğu için yapmaz.Bir kristal büyüdükçe, yeni atomlar yüzeyin daha pürüzlü ve daha az kararlı kısımlarına kolayca bağlanır, ancak düz, kararlı yüzeylere daha zor bağlanır.
Kristal yüzeylerini ölçmek ve kristal simetrisini anlamak için Kristalografi kullanılır. Kristal yapısı ağ ve kristalin oluşturduğu koşullarca ayarlanır.
Doğada oluşumu
Kayalar
Dünyadaki en büyük kristal konsantrasyonları hacim ve ağırlık olarak ana kayanın bir parçasıdır. Kayalarda bulunan kristallerin boyutları genellikle bir milimetre ile birkaç santimetre arasında değişir. Fakat son derece büyük kristalleri görmekte mümkündür.
Dünyanın doğal olarak oluşan, bilinen en büyük kristali 1999 yılında Madagaskar, Malakialina'da görülmüş olan 18 m uzunluğunda, 3.5 m çapında ve 380.000 kg ağırlığındaki beril kristalidir.
Bazı kristaller magmatik ve metamorfik süreçlerle oluşmuş ve büyük kristal kaya kütlelerinin kökenini oluşturmuştur. Magmatik kayaçların büyük bir kısmı erimiş magmadan oluşur ve kristalleşme derecesi öncelikle katılaştıkları koşullara göre belirlenir. Granit gibi yavaş ve büyük baskı altında soğutulan kayaçlar, tamamen kristalleşmiştir. Ancak yüzeye dökelen birçok lav türünün ve çok hızlı bir şekilde soğutulması nedeniyle amorf veya camsı maddelerin yaygınlığı artmıştır. Diğer kristal kayaçlar, mermerler, mika-şistler ve kuvarsitler gibi metamorfik kayaçlar yeniden kristalleştirilebilirler. Kireçtaşı, şeyl ve kumtaşı gibi ilk fragmental kayalar ise erimezler ve tamamen çözelti içinde değillerdir. Ancak metamorfizmanın yüksek sıcaklık ve basınç koşulları ile orijinal yapıları silinerek katı halde kristalleşmeye başlarlar.
Diğer kaya kristalleri, drüsleri veya kuvars damarlarını oluşturmak için sıvılardan, genellikle sulu çözeltilerden oluşmuştur. Halit (mineral), alçı ve bazı kireçtaşları gibi evaporitler, çoğunlukla kurak iklimlerde buharlaşma nedeniyle sulu çözeltiden meydana gelmiştir.
Buz
Dünya'da kar, deniz buzu ve buzullar şeklindeki yaygın kristaller polikristal yapıdadır. Tek bir kar tanesi tek bir kristal veya kristallerin bir koleksiyonudur. Buz küpü bir polikristaldir.
Organijenik Kristaller
Birçok canlı organizma ve omurgalılar yumuşak veya hidroksilapatit durumunda olan kalsit ve aragonit gibi kristaller üretebilir.
Çok biçimlilik
Bir Atom Grubu birden çok şekilde katılaşabilir. Polimorfizm, bir katının birden fazla kristal formunda var olma kabiliyetidir.Farklı polimorflara genellikle farklı fazlar denir fakat aynı atomlar farklı oluşum da gösterebilir. Bir madde kristal oluşturabiliyorsa polikristal de oluşturabilir.
Polimorfizm allotropi saf kimyasal maddeler için kullanılır.
Polimorflar aynı atomlara sahip olmasına rağmen farklı özelliklere sahiptir. Poliamorfizm, aynı atomların birden fazla amorf katı formda var olabilecek benzer bir olgudur.
Kristalleşme
Kristalleşme karmaşık yapıya sahiptir çünkü birden fazla forma dönüşebilir. Belki de çeşitli olası fazlar, stokiyometriler, safsızlıklar, kusurlar ve alışkanlıklar ile tek bir kristal oluşturabilir veya tanelerinin büyüklüğü, düzenlemesi, oryantasyonu ve fazı için çeşitli olasılıklara sahip bir polikristal oluşturabilir. Maddenin katı olmasındaki son şekle, yapı basınç ve sıcaklık gibi unsurlar karar verir.
Büyük tek kristaller üretmek için farklı endüstriyel işlemler uygulanır. Bu kristaller anca jeolojik süreçler içerisinde oluşur. Kristal oluşumunu sağlayan etkenler olduğu gibi, oluşumu engelleyen etkenler de vardır ve bunlar organizmalardır.
Kusurlar, safsızlıklar ve eşleştirme
Mükemmel bir şekilde tekrar eden desenlere sahip olan kristtaller en ideal kristallerdir. Ancak bazı kristallerde kristalin deseninin kesildiği çeşitli yerler bulunur. Bu yerleri kristalografik kusurlar olarak adlandırırız. Kristalografik kusurların, türleri ve yapılarını ele aldığımızda malzemelerin özellikleri üzerinde önemli biri etkisi vardır.
Boşluk kusurları (bir atomun uyması gereken boş bir alan), geçiş boşlukları (uymadığı yerde sıkışan ekstra bir atom) ve çıkıklar kristalografik kusurlara örnek olarak verilebilir.
Özellikle çıkıklar, malzemelerin mekanik mukavemetini belirlemeye yardımcı olduklarından malzeme bilimi için büyük önem taşırlar.
Yaygın kristalografik kusur tiplerinden bir diğeri ise safsızlıktır. Safsızlık, bir kristalde bulunan yanlış atom türüdür. Örneğin, kusursuz bir elmas kristali yalnızca karbon atomları içerir.
Ancak bazı kristallerde birkaç bor atomunun içerdiği gözlenmiştir. Elmasın renginin maviye dönmesine bu bor safsızlıkları neden olur.
Yarı iletkenlerde kristalin elektriksel özelliklerini büyük ölçüde değiştiren depant adı verilen özel bir safsızlık tipi mevcuttur.
Transistörler gibi yarı iletken cihazlar yarı iletken maddeleri farklı yerlere, belli modellerde koyarlar.
Başka bir kusur çeşidi ise eşleştirmedir. Eşleştirme, kristalografik bir kusur ile bir tane sınırı arasında olur. İkiz bir sınırın iki tarafında farklı kristal yönelimleri bulunur. Bunların bir tane sınırından farkı ise yönelimler rastgele değil, bir ayna görüntüsü biçimindedir.
Kristal düzlem yönelimlerinin yayılımına mozaiklik denir. Mozaik bir kristalin daha küçük bir kristalin birbirlerine göre yanlış hizalanmış birimlerinden oluştuğu varsayılmaktadır.
Kimyasal bağlar
Katıların bir arada tutunabilmesi için metalik bağlar, iyonik bağlar, kovalent bağlar, van der walls bağları gibi çeşitli kimyasal bağlara ihtiyaç duyarlar. Bunları kristal ya da kristal değil diye adlandıramayız. Ancak bazı eğilimlerine aşağıda yer verilmiştir.
Metaller genellikle polikristaldir. Ancak amorf metal ve tek kristalli metaller gibi istisnalar mevcuttur. İyonik bileşikli malzemeler ise genellikle kristal veya polikristaldir. Büyük tuz kristallerinin oluşması için erimiş bir sıvının katılaşması veya bir çözeltiden kristalleşme meydana gelmesi gereklidir. Elmas ve kuvars kovalent olarak bağlanmış katıların en yaygınıdır. Moleküler katılar gibi kristallerin yanı sıra grafitte ara katman bağını bir araya getiren kuvvet zayıf van der walls kuvvetleridir. Polimer malzemeler genellikle kristalin bölgelerini oluşturacaktır. Ancak polimerler şekilsiz olduğu için moleküllerin uzunlukları tam kristalleşmeyi önlemektedir.
Yarı kristaller
Bir yarı kristal, periyodik olmayan atom dizilerinden oluşur. Pürüzsüz, düz yüzeylerle şekiller oluşturma yeteneği ve X ışını kırımında ayrı bir desen görüntüleme gibi kristallerle birçok özelliğe sahiptirler.
Yarı kristaller, beş kat simetri gösterme özellikleri ile ünlüdür. Bu durum sıradan bir periyodik kristal için mümkün değildir. Kristalografik sıralama teoremine göre bir kristalin dönme simetrileri iki kat üç kat dört kat ve altı kat ile sınırlıydı. Ancak Shechtman tarafından 1982 yılında keşfedildiğine göre yarı kristaller beş kat gibi kırınım deseni simetrileri ile ortaya çıkabilirler.
Uluslararası Kristalografi Birliği, ''kristal'' terimini hem sıradan periyodik kristaller hem de kuasikristalleri (ayrık bir kırınım diyagramına sahip herhangi bir katı) içerecek şekilde yeniden tanımlamıştır.
Yarı kristaller pratikte oldukça nadirdir. 2004 yılında bilinen yaklaşık 400.000 periyodik kristal mevcuttur.Ancak yalnızca 100 katı madde kuasikristallerden oluşmuştur. Yarı kristali keşfettiği için 2011 yılında Nobel Kimya ödülü Dan Shechtman'a verilmiştir.
Anizotopi'nin özellikleri
Kristaller, cam ve polikristallerin normalde yapamayacağı belirli özel elektrik, optik ve mekanik özelliklere sahiptirler. Bu özellikler kristalin atomik düzenlenmesinde dönme simetrisinin olmamasıyla yani anizotropisiyle ilgilidir. Bu özellik, bir voltajın kristali küçültebileceği veya gerebileceği piezoelektrik etkidir. Bir diğeri ise kristale bakarken çift görüntünün sağlandığı çift kırılmadır. Ayrıca bir kristalin farklı yönlerinde elektrik iletkenliği, elektrik geçirgenliği ve young'un modülü gibi çeşitli özellikleri farklılık gösterebilir. Örneğin, grafit kristalleri bir yığın tabakadan oluşur ve her bir tabaka mekanik olarak çok güçlüdür. Buna rağmen tabakalar gevşek bir şekilde birbirine bağlıdır. Bu yüzden malzemenin mekanik dayanıklılığı gerilme yönüne bağlı olarak farklılık gösterir.
Bu özelliklere tüm kristaller sahip değildir. Aslında bu özellikler kristallere özgü özellikler değildir. Yalnızca çalışma veya stres ile anizotropik hale getirilmiş gözlüklerde veya polikristallerde (örneğin strese bağlı çift kırılma) ortaya çıkabilir.
Kristalografi
Birleşmiş Milletler Temmuz 2012'de, 2014'ün Uluslararası Kristalografi yılı olacağını ilan ederek kristalografi biliminin önemini kabul etmiştir. "Kristalografi" kelimesi Yunanca "soğuk damla, dondurulmuş damla" kelimelerinden türetilmiştir. " Kristalografi'' bir kristalin atomik düzenlemesini yani kristalin yapısını ölçen bilim dalıdır. Bilinen kristal yapılar çok sayıda kristalografik veri tabanlarında saklanır.
Yaygın olarak kullanılan kristalografi tekniklerinden biri X ışını kırınımıdır. X ışını kırınım kristalografisi geliştirilmeden önce kristaller üzerinde yapılan çalışmalar, bir gonyometre kullanarak geometrilerinin fiziksel ölçümlerinin yapılmasına dayanıyordu.
Kaynakça
- ^ . 1 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Ashcroft and Mermin (1976). Solid state physics [katı hal fiziği].
- ^ G. Cressey and I. F. Mercer, (1999) Crystals, London, Natural History Museum, page 58
- ^ One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Flett, John Smith (1911). "Petrology". In Chisholm, Hugh (ed.). Encyclopædia Britannica. 21 (11th ed.). Cambridge University Press.
- ^ Yoshinori Furukawa, "Ice"; Matti Leppäranta, "Sea Ice"; D.P. Dobhal, "Glacier"; and other articles in Vijay P. Singh, Pratap Singh, and Umesh K. Haritashya, eds., Encyclopedia of Snow, Ice and Glaciers (Dordrecht, NE: Springer Science & Business Media, 2011). ISBN 904812641X, 9789048126415
- ^ Libbrecht, Kenneth; Wing, Rachel (2015-09-01). The Snowflake: Winter's Frozen Artistry. Voyageur Press. ISBN 9781627887335.
- ^ Hjorth-Hansen, E. (2017-10-19). Snow Engineering 2000: Recent Advances and Developments. Routledge. ISBN 9781351416238.
- ^ ingilizce sözlük. κρύος, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus Digital Library.
- ^ . 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Britain), Science Research Council (Great (1972). Report of the Council. H.M. Stationery Office.
- ^ nternational Union of Crystallography (1992). "Report of the Executive Committee for 1991". Acta Crystallogr. A. 48 (6): 922. doi:10.1107/S0108767392008328. PMC 1826680
- ^ Steurer W. (2004). "Twenty years of structure research on quasicrystals. Part I. Pentagonal, octagonal, decagonal and dodecagonal quasicrystals". Z. Kristallogr. 219 (7–2004): 391–446. Bibcode:2004ZK....219..391S. doi:10.1524/zkri.219.7.391.35643
- ^ "The Nobel Prize in Chemistry 2011". Nobelprize.org. Retrieved 2011-12-29.
- ^ UN announcement "International Year of Crystallography". iycr2014.org. 12 July 2012
- ^ "The Evolution of the Goniometer". Nature. 95 (2386): 564–565. 1915-07-01. doi:10.1038/095564a0. ISSN 1476-4687
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kristal billur ya da kesme cam kimyadaki kati haldeki bir elementin veya bilesigin molekul atom veya iyon yiginlarinin paketinin kesin geometrik bir yapi gostermesidir Kuvars kristali Bir kristal veya kristal kati bilesenleri her yone uzanan bir kristal kafes olusturan yuksek dereceli bir mikroskobik yapida duzenlenmis kati bir malzemedir Makroskopik tek kristaller genellikle spesifik karakteristik yonelimlere sahip duz yuzlerden olusan geometrik sekilleri ile tanimlanabilir Kuvars kristali Kristallerin ve kristal olusumunun bilimsel calismasi kristalografi olarak bilinir Kristal buyume mekanizmalari yoluyla kristal olusum surecine kristallesme veya katilasma denir Buyuk kristallerin ornekleri arasinda kar taneleri elmaslar ve sofra tuzu bulunur Cogu inorganik katilar kristaller degil polikristaller yani tek bir kati halinde birbirine kaynasmis bircok mikroskobik kristallerdir Polikristal ornekleri cogu metal Kaya seramik ve buz icerir Katilarin ucuncu bir kategorisi atomlarin periyodik bir yapiya sahip olmadigi amorf katilardir Amorf katilarin ornekleri arasinda cam Balmumu ve bircok plastik bulunur YapisiKristal atomlari periyodik duzenlemede katidir ve mikroskobik duzenlemeye dayanir Tum kucuk kristaller atomlarin periyodik bir duzenlemeye sahip gercek kristaldir ancak tum polikristal atomlarin periyodik bir duzenlemeye sahip degildir cunku periyodik desen tane sinirlarinda kirilir Makroskopik inorganik katilarin cogu neredeyse tum metaller seramikler buzlar kayalar vb dahil olmak uzere polikristaldir Mikroskobik kristal yapi Amorf cam gibi olan katilara denir ve bunlarin belli bir periyodu yoktur Birim hucreler kristali olusturmak icin uc boyutlu uzayda istiflenir Kristalografik uzay gruplari olarak adlandirilan 219 Olasi kristal simetrisi vardir Mikroskobik kristal 1Yuzeyi ve sekliKristal yuzeyleri keskin acilara sahip duz yuzeylerden olusur Seklinin boyle olmasi zorunlu degildir ancak mikroskobik inceleme acisindan kolaydir Euhedral kristaller belirgin iyi sekillendirilmis duz yuzlere sahip olanlardir Anhedral kristaller genellikle kristal polikristalin bir katida bir tane oldugu icin yapmaz Bir kristal buyudukce yeni atomlar yuzeyin daha puruzlu ve daha az kararli kisimlarina kolayca baglanir ancak duz kararli yuzeylere daha zor baglanir Kristal yuzeylerini olcmek ve kristal simetrisini anlamak icin Kristalografi kullanilir Kristal yapisi ag ve kristalin olusturdugu kosullarca ayarlanir Dogada olusumuKayalar Dunyadaki en buyuk kristal konsantrasyonlari hacim ve agirlik olarak ana kayanin bir parcasidir Kayalarda bulunan kristallerin boyutlari genellikle bir milimetre ile birkac santimetre arasinda degisir Fakat son derece buyuk kristalleri gormekte mumkundur Dunyanin dogal olarak olusan bilinen en buyuk kristali 1999 yilinda Madagaskar Malakialina da gorulmus olan 18 m uzunlugunda 3 5 m capinda ve 380 000 kg agirligindaki beril kristalidir Buz kristali Bazi kristaller magmatik ve metamorfik sureclerle olusmus ve buyuk kristal kaya kutlelerinin kokenini olusturmustur Magmatik kayaclarin buyuk bir kismi erimis magmadan olusur ve kristallesme derecesi oncelikle katilastiklari kosullara gore belirlenir Granit gibi yavas ve buyuk baski altinda sogutulan kayaclar tamamen kristallesmistir Ancak yuzeye dokelen bircok lav turunun ve cok hizli bir sekilde sogutulmasi nedeniyle amorf veya camsi maddelerin yayginligi artmistir Diger kristal kayaclar mermerler mika sistler ve kuvarsitler gibi metamorfik kayaclar yeniden kristallestirilebilirler Kirectasi seyl ve kumtasi gibi ilk fragmental kayalar ise erimezler ve tamamen cozelti icinde degillerdir Ancak metamorfizmanin yuksek sicaklik ve basinc kosullari ile orijinal yapilari silinerek kati halde kristallesmeye baslarlar Kalsit kristalli fosil kabuk Diger kaya kristalleri drusleri veya kuvars damarlarini olusturmak icin sivilardan genellikle sulu cozeltilerden olusmustur Halit mineral alci ve bazi kirectaslari gibi evaporitler cogunlukla kurak iklimlerde buharlasma nedeniyle sulu cozeltiden meydana gelmistir Buz Dunya da kar deniz buzu ve buzullar seklindeki yaygin kristaller polikristal yapidadir Tek bir kar tanesi tek bir kristal veya kristallerin bir koleksiyonudur Buz kupu bir polikristaldir Organijenik Kristaller Bircok canli organizma ve omurgalilar yumusak veya hidroksilapatit durumunda olan kalsit ve aragonit gibi kristaller uretebilir Cok bicimlilikBir Atom Grubu birden cok sekilde katilasabilir Polimorfizm bir katinin birden fazla kristal formunda var olma kabiliyetidir Farkli polimorflara genellikle farkli fazlar denir fakat ayni atomlar farkli olusum da gosterebilir Bir madde kristal olusturabiliyorsa polikristal de olusturabilir Dikey sogutma kristalizatoru Polimorfizm allotropi saf kimyasal maddeler icin kullanilir Polimorflar ayni atomlara sahip olmasina ragmen farkli ozelliklere sahiptir Poliamorfizm ayni atomlarin birden fazla amorf kati formda var olabilecek benzer bir olgudur KristallesmeKristallesme karmasik yapiya sahiptir cunku birden fazla forma donusebilir Belki de cesitli olasi fazlar stokiyometriler safsizliklar kusurlar ve aliskanliklar ile tek bir kristal olusturabilir veya tanelerinin buyuklugu duzenlemesi oryantasyonu ve fazi icin cesitli olasiliklara sahip bir polikristal olusturabilir Maddenin kati olmasindaki son sekle yapi basinc ve sicaklik gibi unsurlar karar verir Buyuk tek kristaller uretmek icin farkli endustriyel islemler uygulanir Bu kristaller anca jeolojik surecler icerisinde olusur Kristal olusumunu saglayan etkenler oldugu gibi olusumu engelleyen etkenler de vardir ve bunlar organizmalardir Kusurlar safsizliklar ve eslestirmeIki tip kristalografik kusur gorulmektedir Sag ust kenar cikigi Sag alt vida cikigi Mukemmel bir sekilde tekrar eden desenlere sahip olan kristtaller en ideal kristallerdir Ancak bazi kristallerde kristalin deseninin kesildigi cesitli yerler bulunur Bu yerleri kristalografik kusurlar olarak adlandiririz Kristalografik kusurlarin turleri ve yapilarini ele aldigimizda malzemelerin ozellikleri uzerinde onemli biri etkisi vardir Bosluk kusurlari bir atomun uymasi gereken bos bir alan gecis bosluklari uymadigi yerde sikisan ekstra bir atom ve cikiklar kristalografik kusurlara ornek olarak verilebilir Ozellikle cikiklar malzemelerin mekanik mukavemetini belirlemeye yardimci olduklarindan malzeme bilimi icin buyuk onem tasirlar Yaygin kristalografik kusur tiplerinden bir digeri ise safsizliktir Safsizlik bir kristalde bulunan yanlis atom turudur Ornegin kusursuz bir elmas kristali yalnizca karbon atomlari icerir Ikiz pirit kristal grubu Ancak bazi kristallerde birkac bor atomunun icerdigi gozlenmistir Elmasin renginin maviye donmesine bu bor safsizliklari neden olur Yari iletkenlerde kristalin elektriksel ozelliklerini buyuk olcude degistiren depant adi verilen ozel bir safsizlik tipi mevcuttur Transistorler gibi yari iletken cihazlar yari iletken maddeleri farkli yerlere belli modellerde koyarlar Baska bir kusur cesidi ise eslestirmedir Eslestirme kristalografik bir kusur ile bir tane siniri arasinda olur Ikiz bir sinirin iki tarafinda farkli kristal yonelimleri bulunur Bunlarin bir tane sinirindan farki ise yonelimler rastgele degil bir ayna goruntusu bicimindedir Kristal duzlem yonelimlerinin yayilimina mozaiklik denir Mozaik bir kristalin daha kucuk bir kristalin birbirlerine gore yanlis hizalanmis birimlerinden olustugu varsayilmaktadir Kimyasal baglarKatilarin bir arada tutunabilmesi icin metalik baglar iyonik baglar kovalent baglar van der walls baglari gibi cesitli kimyasal baglara ihtiyac duyarlar Bunlari kristal ya da kristal degil diye adlandiramayiz Ancak bazi egilimlerine asagida yer verilmistir Metaller genellikle polikristaldir Ancak amorf metal ve tek kristalli metaller gibi istisnalar mevcuttur Iyonik bilesikli malzemeler ise genellikle kristal veya polikristaldir Buyuk tuz kristallerinin olusmasi icin erimis bir sivinin katilasmasi veya bir cozeltiden kristallesme meydana gelmesi gereklidir Elmas ve kuvars kovalent olarak baglanmis katilarin en yayginidir Molekuler katilar gibi kristallerin yani sira grafitte ara katman bagini bir araya getiren kuvvet zayif van der walls kuvvetleridir Polimer malzemeler genellikle kristalin bolgelerini olusturacaktir Ancak polimerler sekilsiz oldugu icin molekullerin uzunluklari tam kristallesmeyi onlemektedir Yari kristallerHolmiyum magnezyum cinko malzemesi ile bir dodekahedronun makroskopik seklini alabilen kuasikristalleri olusur Sadece yari kristaller bu sekli alabilir Kenarlar 2 mm uzunlugundadir Bir yari kristal periyodik olmayan atom dizilerinden olusur Puruzsuz duz yuzeylerle sekiller olusturma yetenegi ve X isini kiriminda ayri bir desen goruntuleme gibi kristallerle bircok ozellige sahiptirler Yari kristaller bes kat simetri gosterme ozellikleri ile unludur Bu durum siradan bir periyodik kristal icin mumkun degildir Kristalografik siralama teoremine gore bir kristalin donme simetrileri iki kat uc kat dort kat ve alti kat ile sinirliydi Ancak Shechtman tarafindan 1982 yilinda kesfedildigine gore yari kristaller bes kat gibi kirinim deseni simetrileri ile ortaya cikabilirler Uluslararasi Kristalografi Birligi kristal terimini hem siradan periyodik kristaller hem de kuasikristalleri ayrik bir kirinim diyagramina sahip herhangi bir kati icerecek sekilde yeniden tanimlamistir Yari kristaller pratikte oldukca nadirdir 2004 yilinda bilinen yaklasik 400 000 periyodik kristal mevcuttur Ancak yalnizca 100 kati madde kuasikristallerden olusmustur Yari kristali kesfettigi icin 2011 yilinda Nobel Kimya odulu Dan Shechtman a verilmistir Anizotopi nin ozellikleriKristaller cam ve polikristallerin normalde yapamayacagi belirli ozel elektrik optik ve mekanik ozelliklere sahiptirler Bu ozellikler kristalin atomik duzenlenmesinde donme simetrisinin olmamasiyla yani anizotropisiyle ilgilidir Bu ozellik bir voltajin kristali kucultebilecegi veya gerebilecegi piezoelektrik etkidir Bir digeri ise kristale bakarken cift goruntunun saglandigi cift kirilmadir Ayrica bir kristalin farkli yonlerinde elektrik iletkenligi elektrik gecirgenligi ve young un modulu gibi cesitli ozellikleri farklilik gosterebilir Ornegin grafit kristalleri bir yigin tabakadan olusur ve her bir tabaka mekanik olarak cok gucludur Buna ragmen tabakalar gevsek bir sekilde birbirine baglidir Bu yuzden malzemenin mekanik dayanikliligi gerilme yonune bagli olarak farklilik gosterir Bu ozelliklere tum kristaller sahip degildir Aslinda bu ozellikler kristallere ozgu ozellikler degildir Yalnizca calisma veya stres ile anizotropik hale getirilmis gozluklerde veya polikristallerde ornegin strese bagli cift kirilma ortaya cikabilir KristalografiBirlesmis Milletler Temmuz 2012 de 2014 un Uluslararasi Kristalografi yili olacagini ilan ederek kristalografi biliminin onemini kabul etmistir Kristalografi kelimesi Yunanca soguk damla dondurulmus damla kelimelerinden turetilmistir Kristalografi bir kristalin atomik duzenlemesini yani kristalin yapisini olcen bilim dalidir Bilinen kristal yapilar cok sayida kristalografik veri tabanlarinda saklanir Yaygin olarak kullanilan kristalografi tekniklerinden biri X isini kirinimidir X isini kirinim kristalografisi gelistirilmeden once kristaller uzerinde yapilan calismalar bir gonyometre kullanarak geometrilerinin fiziksel olcumlerinin yapilmasina dayaniyordu Kaynakca 1 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ashcroft and Mermin 1976 Solid state physics kati hal fizigi G Cressey and I F Mercer 1999 Crystals London Natural History Museum page 58 One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain Flett John Smith 1911 Petrology In Chisholm Hugh ed Encyclopaedia Britannica 21 11th ed Cambridge University Press Yoshinori Furukawa Ice Matti Lepparanta Sea Ice D P Dobhal Glacier and other articles in Vijay P Singh Pratap Singh and Umesh K Haritashya eds Encyclopedia of Snow Ice and Glaciers Dordrecht NE Springer Science amp Business Media 2011 ISBN 904812641X 9789048126415 Libbrecht Kenneth Wing Rachel 2015 09 01 The Snowflake Winter s Frozen Artistry Voyageur Press ISBN 9781627887335 Hjorth Hansen E 2017 10 19 Snow Engineering 2000 Recent Advances and Developments Routledge ISBN 9781351416238 ingilizce sozluk kryos Henry George Liddell Robert Scott A Greek English Lexicon on Perseus Digital Library 28 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Britain Science Research Council Great 1972 Report of the Council H M Stationery Office nternational Union of Crystallography 1992 Report of the Executive Committee for 1991 Acta Crystallogr A 48 6 922 doi 10 1107 S0108767392008328 PMC 1826680 Steurer W 2004 Twenty years of structure research on quasicrystals Part I Pentagonal octagonal decagonal and dodecagonal quasicrystals Z Kristallogr 219 7 2004 391 446 Bibcode 2004ZK 219 391S doi 10 1524 zkri 219 7 391 35643 The Nobel Prize in Chemistry 2011 Nobelprize org Retrieved 2011 12 29 UN announcement International Year of Crystallography iycr2014 org 12 July 2012 The Evolution of the Goniometer Nature 95 2386 564 565 1915 07 01 doi 10 1038 095564a0 ISSN 1476 4687