Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birinci Meşrutiyet, Osmanlı İmparatorluğu'nda 23 Aralık 1876'da II. Abdülhamid tarafından ilan edilen, anayasal monarşi rejiminin ilk dönemi. Bu dönemin anayasası Kanun-ı Esasi, yürütme organı padişah II. Abdülhamid, yasama organı ise Meclis-i Umumi'dir.
Arka plan
Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik sorunları, 17. yüzyıldan itibaren toprak kaybetmesi ve sürekli bütçe açığı vermesiyle başladı. Avrupa devletleriyle imzalanan serbest ticaret antlaşmalarıyla ülkeye giren mallardan düşük gümrük vergileri alınıyordu. Bu hem devletin gelirlerini azaltmış hem de yerli sanayinin gerilemesine yol açmıştı. Ekonomik sıkıntıların yanı sıra, özellikle 1789 Fransız Devrimi'nin etkisiyle yayılan özgürlükçü düşünceler ve milliyetçilik akımı, Osmanlı İmparatorluğu’nu da sarstı. Balkanlar'da 19. yüzyılda bağımsızlık talebiyle ayaklanmalar çıktı. Balkanlarda ve Orta Doğu’da çıkar çatışmaları içindeki Avrupa devletleri ile Rusya Çarlığı'da da zaman zaman bu hareketleri desteklediler. Osmanlı sınırları içindeki Müslüman olmayan halkların durumlarının düzeltilmesi gerekçesiyle Osmanlı İmparatorluğu’nu reformlar yapmaya zorladılar. 1839’daki Tanzimat Fermanı ile 1856’daki Islahat Fermanı’nın ilanları bu tür koşullarda gerçekleşti. Bu nedenle Osmanlı Devleti'ne kanun gücü girmiş, halkın can, mal, namus güvenlikleri sağlanmış, Islahat Fermanıyla da gayrimüslimlere birtakım haklar verilmişti.
Gelişimi
1860'larda bir aydın hareketi olarak Genç Osmanlılar ortaya çıktı.Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi aydınlar, Avrupa ülkelerindeki anayasal monarşilerden etkilenerek Osmanlı İmparatorluğu’nun meşrutiyet ile yönetilmesi gerektiğini savundular. Osmanlı İmparatorluğu, Kırım Savaşı'ndan itibaren dış borç almaya başlamıştı ve 1870'lere gelindiğinde devlet hem ekonomik hem de siyasal bunalıma sürüklenmişti. Bu bunalım sırasında Mithat Paşa ve arkadaşları 30 Mayıs 1876'da Abdülaziz'i tahttan indirerek yerine V. Murat'ı geçirdiler. Ne var ki, V. Murat aydınların ve ilerici devlet adamlarının istediği reformları yapabilecek biri olmasına rağmen ruh sağlığı bozulduğu için tahttan indirildi. Yerine II. Abdülhamid, meşrutiyeti ilan edeceği sözünü vererek tahta oturtuldu.
İlanı
II. Abdülhamid tahta çıktığında Balkanlar’da ayaklanmalar başlamış, Rus İmparatorluğu, Osmanlı'ya bir ültimatom vermişti. Büyük Avrupa devletlerinin Haliç tersanelerinde toplanarak bir konferansta Balkan sorununu tartıştıkları ve Osmanlı İmparatorluğu'ndan reformlar yapmasını istedikleri sırada, II. Abdülhamid siyasal bir manevrayla 23 Aralık 1876'da Kanun-i Esasi’yi ilan etti. Böylece Birinci Meşrutiyet dönemi başladı.
1876 Anayasası olarak da bilinen Kanun-i Esasi, aslında padişahın egemenlik haklarına bir kısıtlama getirmiyordu. Yürütme yetkisini tümüyle elinde tutan padişah, sadrazam ve vekilleri (bakanları) istediği gibi atayıp görevden alabiliyordu. Meclisin vekiller üzerinde denetim yetkisi yoktu. Padişah, savaş ve barış yapma, istediğinde meclisi kapatma ve yeniden seçimlere götürme yetkisine de sahipti. Ayrıca padişahın, "kamu yararı için" polis soruşturması sonucunda kişiyi sürgün etme yetkisi vardı. Hükümdara tanınan haklara rağmen anayasa, Avrupa etkilerinin Osmanlı bürokrasisinin bir bölümü içerisinde ne derecelere ulaştığının göstergesiydi.
Rejimin yeni organları
Kanun-i Esasi uyarınca iki kanatlı bir parlamento oluşturuldu. Üyeleri seçim yoluyla belirlenen meclise Meclis-i Mebûsan, üyeleri atama yoluyla belirlenen meclise de Âyan Meclisi deniyordu. İki meclisin oluşturduğu parlamento Meclis-i Umumi (Genel Meclis) olarak adlandırılmıştı. Âyan Meclisi'nin başkan ve üyeleri doğrudan padişah tarafından atanıyordu. Anayasaya göre Genel Meclis padişahın buyruğuyla kasımda açılıyor, mart başında çalışmalarını tamamlıyordu.
Sonlanması
Birinci Meşrutiyet, II. Abdülhamid'in 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'ndaki yenilgiyi gerekçe göstererek Meclis-i Mebusan'ı kapatmasıyla 1878'de son bulmuştur. 1878'de Meclis-i Mebusan'ın kapanması ile başlayan ve 1908 yılında İkinci Meşrutiyetin ilanına kadar sürecek olan döneme istibdat dönemi adı verilmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Birinci Meşrutiyet ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birinci Mesrutiyet Osmanli Imparatorlugu nda 23 Aralik 1876 da II Abdulhamid tarafindan ilan edilen anayasal monarsi rejiminin ilk donemi Bu donemin anayasasi Kanun i Esasi yurutme organi padisah II Abdulhamid yasama organi ise Meclis i Umumi dir Arka planOsmanli Imparatorlugu nun ekonomik sorunlari 17 yuzyildan itibaren toprak kaybetmesi ve surekli butce acigi vermesiyle basladi Avrupa devletleriyle imzalanan serbest ticaret antlasmalariyla ulkeye giren mallardan dusuk gumruk vergileri aliniyordu Bu hem devletin gelirlerini azaltmis hem de yerli sanayinin gerilemesine yol acmisti Ekonomik sikintilarin yani sira ozellikle 1789 Fransiz Devrimi nin etkisiyle yayilan ozgurlukcu dusunceler ve milliyetcilik akimi Osmanli Imparatorlugu nu da sarsti Balkanlar da 19 yuzyilda bagimsizlik talebiyle ayaklanmalar cikti Balkanlarda ve Orta Dogu da cikar catismalari icindeki Avrupa devletleri ile Rusya Carligi da da zaman zaman bu hareketleri desteklediler Osmanli sinirlari icindeki Musluman olmayan halklarin durumlarinin duzeltilmesi gerekcesiyle Osmanli Imparatorlugu nu reformlar yapmaya zorladilar 1839 daki Tanzimat Fermani ile 1856 daki Islahat Fermani nin ilanlari bu tur kosullarda gerceklesti Bu nedenle Osmanli Devleti ne kanun gucu girmis halkin can mal namus guvenlikleri saglanmis Islahat Fermaniyla da gayrimuslimlere birtakim haklar verilmisti Gelisimi1860 larda bir aydin hareketi olarak Genc Osmanlilar ortaya cikti Namik Kemal ve Ziya Pasa gibi aydinlar Avrupa ulkelerindeki anayasal monarsilerden etkilenerek Osmanli Imparatorlugu nun mesrutiyet ile yonetilmesi gerektigini savundular Osmanli Imparatorlugu Kirim Savasi ndan itibaren dis borc almaya baslamisti ve 1870 lere gelindiginde devlet hem ekonomik hem de siyasal bunalima suruklenmisti Bu bunalim sirasinda Mithat Pasa ve arkadaslari 30 Mayis 1876 da Abdulaziz i tahttan indirerek yerine V Murat i gecirdiler Ne var ki V Murat aydinlarin ve ilerici devlet adamlarinin istedigi reformlari yapabilecek biri olmasina ragmen ruh sagligi bozuldugu icin tahttan indirildi Yerine II Abdulhamid mesrutiyeti ilan edecegi sozunu vererek tahta oturtuldu Meclis i Mebusan in acilisi 1876 Meclisin acilis toreni Dolmabahce Sarayi 1876 Meclisin Ciragan Sarayindaki toplanti salonu 1877 IlaniII Abdulhamid tahta ciktiginda Balkanlar da ayaklanmalar baslamis Rus Imparatorlugu Osmanli ya bir ultimatom vermisti Buyuk Avrupa devletlerinin Halic tersanelerinde toplanarak bir konferansta Balkan sorununu tartistiklari ve Osmanli Imparatorlugu ndan reformlar yapmasini istedikleri sirada II Abdulhamid siyasal bir manevrayla 23 Aralik 1876 da Kanun i Esasi yi ilan etti Boylece Birinci Mesrutiyet donemi basladi 1876 Anayasasi olarak da bilinen Kanun i Esasi aslinda padisahin egemenlik haklarina bir kisitlama getirmiyordu Yurutme yetkisini tumuyle elinde tutan padisah sadrazam ve vekilleri bakanlari istedigi gibi atayip gorevden alabiliyordu Meclisin vekiller uzerinde denetim yetkisi yoktu Padisah savas ve baris yapma istediginde meclisi kapatma ve yeniden secimlere goturme yetkisine de sahipti Ayrica padisahin kamu yarari icin polis sorusturmasi sonucunda kisiyi surgun etme yetkisi vardi Hukumdara taninan haklara ragmen anayasa Avrupa etkilerinin Osmanli burokrasisinin bir bolumu icerisinde ne derecelere ulastiginin gostergesiydi Rejimin yeni organlariKanun i Esasi uyarinca iki kanatli bir parlamento olusturuldu Uyeleri secim yoluyla belirlenen meclise Meclis i Mebusan uyeleri atama yoluyla belirlenen meclise de Ayan Meclisi deniyordu Iki meclisin olusturdugu parlamento Meclis i Umumi Genel Meclis olarak adlandirilmisti Ayan Meclisi nin baskan ve uyeleri dogrudan padisah tarafindan ataniyordu Anayasaya gore Genel Meclis padisahin buyruguyla kasimda aciliyor mart basinda calismalarini tamamliyordu SonlanmasiBirinci Mesrutiyet II Abdulhamid in 1877 78 Osmanli Rus Savasi ndaki yenilgiyi gerekce gostererek Meclis i Mebusan i kapatmasiyla 1878 de son bulmustur 1878 de Meclis i Mebusan in kapanmasi ile baslayan ve 1908 yilinda Ikinci Mesrutiyetin ilanina kadar surecek olan doneme istibdat donemi adi verilmistir Ayrica bakinizIkinci MesrutiyetKaynakcaWikimedia Commons ta Birinci Mesrutiyet ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir 13 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b 14 Ocak 2022 20 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2022 Cleveland William L 2008 2004 Modern Ortadogu Tarihi Istanbul Agora Yayinlari