Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Blattoidea, Blattodea takımına bağlı bir familya.
| Blattoidea | |
|---|---|
| Biyolojik sınıflandırma | |
| Âlem: | Animalia |
| Şube: | Arthropoda |
| Sınıf: | Insecta |
| Takım: | Blattodea |
| Üst familya: | Blattoidea |
Blattodea, hamamböcekleri ve termitleri içeren bir böcek takımıdır. Eskiden termitler ayrı bir takım olan Isoptera olarak kabul edilirdi. Blattodea ve peygamberdevesi (Mantodea takımı) artık Dictyoptera süper takımının bir parçası olarak kabul edilmektedir. Blattodea, yaklaşık 500 cins içinde yaklaşık 4.400 hamamböceği türü ve yaklaşık 300 cins içinde yaklaşık 3.000 termit türü içerir.
Termitler koloniler halinde yaşayan soluk renkli, yumuşak gövdeli sosyal böcekler iken hamamböcekleri daha koyu renkli (genellikle kahverengi), sklerotize, segmentli böceklerdir. Koloni içinde termitler, bir çift olgun üreyen, kral ve kraliçe ile çok sayıda kısır işçi ve askerden oluşan bir kast sistemine sahiptir. Hamamböcekleri koloni halinde yaşamazlar ancak bir araya gelme eğilimleri vardır ve tüm yetişkinler üreme yeteneğine sahip olduğu için ön-sosyal olarak kabul edilebilirler. İki grup arasındaki diğer benzerlikler arasında çeşitli sosyal davranışlar, iz takibi, akraba tanıma ve iletişim yöntemleri yer alır.
Tüm termit alt familyalarını, 29 alt familyanın 22'sini içeren altı hamamböceği familyasının tamamını ve 15 peygamberdevesi familyasının beşini (dış grup olarak) temsil eden 107 türdeki beş DNA dizisinin kladistik analizi, termitlerin hamamböcekleri içinde yuvalandığını ve Cryptocercidae'nin termitlerin kardeş grubu olduğunu göstermiştir. Mantidlerin Blattodea ile kardeş grup olduğu gösterilmiştir. Cryptocercus ayrıca termitlerle bağırsak bakteri türleri gibi özellikleri paylaşmaktadır.
Dünyanın her köşesinde 4.000'den fazla hamamböceği türü bulunur ve her kıtanın kendine özgü türleri vardır. Bunların çoğu omnivor veya detritivordur ve yaprak çöpleri, çürüyen odunlar, kalın bitki örtüsü, yarıklar, ağaç kabuklarının altındaki oyuklar, kütüklerin altı ve döküntüler gibi çeşitli habitatlarda yaşarlar. Bazıları ağaçta, bazıları mağaralarda ve bazıları da suda yaşar. Az sayıda tür, binalarda insanlara yakın yaşamayı benimsemiş, onlar tarafından dünyanın dört bir yanına taşınmış ve zararlı olarak kabul edilmiştir. Bazı türler bağırsaklarında selüloz sindirimini kolaylaştıran simbiyontlar barındırsa da, birçok tür simbiyontlardan bağımsız olarak selülozu sindirmek için enzimler de üretir.
Antarktika hariç tüm kıtalarda 3.000'den fazla termit türü bulunur. En büyük çeşitlilik Afrika'da bulunur ve nispeten az sayıda tür Avrupa ve Kuzey Amerika'da yaşar. Aynı zamanda detrivorlardır ve birçok tür odunla beslenir, selülozu sindirmek için simbiyotik protozoa içeren özelleşmiş bağırsaklara sahiptir. Termitlerin yumuşak vücutları vardır ve mümkün olduğunca gözden uzak dururlar. Nemli odun, kuru odun ve toprak altı türleri olarak alt bölümlere ayrılabilirler. Genel olarak nemli ağaç termitleri iğne yapraklı ormanlarda, kuru ağaç termitleri sert ağaç ormanlarında ve yeraltı termitleri ise çok çeşitli habitatlarda yaşar.
Özellikler
Termitler koloniler halinde yaşayan böceklerdir. Her kolonide bir kral ve kraliçe ile çok sayıda üremeyen işçiden oluşan bir kast sistemine sahiptirler. İşçiler, üreyenleri ve gelişmekte olan yavruları beslemek için koloniye geri getirdikleri yiyecekleri ararlar.Hamamböcekleri de sosyal böceklerdir ancak koloniler halinde yaşamazlar ve tüm yetişkinler üreyebilir. Bazı türler kümeler oluşturur, diğerleri kümeleşme eğilimi gösterir ve bazıları yavrularına ebeveyn bakımı gösterir.
Hamamböcekleri ve termitler, muhtemelen ortak atalarından miras aldıkları davranışlarda çarpıcı benzerliklere sahiptir. Bunlar arasında sıcak ve nemli yerlere ilgi, thigmotaxis, yuvalama, alt tabaka manipülasyonu, hijyenik davranış, yiyecek paylaşımı, yamyamlık, boşaltım davranışı, titreşimsel iletişim, akraba tanıma, iz takibi, allogrooming, yavru bakımı, antenlerin kırpılması ve bazı çiftleşme davranışları bulunmaktadır. Bu davranışların bazılarında termitler ve yavru hamamböcekleri arasında belirgin benzerlikler vardır, ancak yetişkin hamamböcekleri arasında yoktur.
Hem termitler hem de hamamböcekleri dışkı peletlerinin tüketimi olan koprofaji ile uğraşırlar. Yetişkin termit işçileri yiyecek arar ve yiyecekleri yuvaya geri getirerek ağız ya da anüs yoluyla üreyenlere ve yavrulara aktarır ve besin ihtiyaçlarının tamamını bu şekilde sağlarlar. Genç hamamböcekleri etkisiz toplayıcılardır, saklandıkları yerlerden nadiren uzaklaşırlar ve besinlerinin çoğunu daha büyük bireylerin dışkı peletlerini yiyerek elde ederler. Bunlardan, yiyeceklerini sindirmelerine yardımcı olan mikrobiyal florayı edinirler.
Çoğu böcek türünde olduğu gibi hamamböcekleri de birbirleriyle feromon salgılayarak iletişim kurarlar. Hamamböceklerinin vücutlarından salgıladıkları hidrokarbonların antenlerin etkileşimi yoluyla aktarıldığı da keşfedilmiştir. Bu hidrokarbonlar hamamböceği iletişimine yardımcı olabilir ve hatta akraba evliliğini önlemek için bir bireyin akrabasının üyesi olup olmadığını söyleyebilir.
Termitler
Tüm termit türleri bir dereceye kadar eusosyaldir ve bir koloninin üyeleri kast sistemlerine ayrılır. Termit popülasyonlarının çoğunluğu, yiyecek arama, yuva yapımı, tımar ve yavru bakımından sorumlu olan işçi kastından oluşur. Asker kastının tek bir sorumluluğu vardır, o da yuvayı avcılardan ve diğer rakiplerden korumaktır. Askerlerin oldukça gelişmiş çene kemikleri ve yırtıcılara karşı zararlı birçok savunma maddesi salgılayabilen çok sayıda ekzokrin bezleri vardır.
Normalde sadece kral ve kraliçe termit ürer; diğer kastların hepsi kısırdır. İki üreme sınıfı vardır: birincil üreyenler ve neotenik üreyenler. Birincil üreyenler sınıfı koloni oluşumundan sorumludur ve bileşik gözler, kanat izleri (kanatların dökülmeden önce bulunduğu noktalar) ve tanımlanmış sklerotizasyon ile karakterize edilir. Neotenik üreyenler, genellikle birincil üreyenlerden biri öldüğünde koloni içinden gelişebilir veya kraliçeye ek olarak gelişebilir.Neotenik üreyenler, biri kanatlı diğeri kanatsız olmak üzere iki farklı fenotip yaşayabilir. Neotenikler kanatlıysa ebeveyn koloniden uçarak uzaklaşır, çiftleşir ve yeni bir koloni oluştururlar, ancak kanatsızlarsa ebeveyn koloni içinde kalırlar. Bu iki morf tarafından izlenen farklı gelişim rotaları genellikle kolonideki gıda mevcudiyetine veya koloni içindeki değişen parazitlik seviyelerine bağlıdır. Herhangi bir nimfin gelişeceği kast, geç instarlar arasında belirginleşmeye başlar; bu sırada potansiyel üreyenler gonadal bölgenin boyutunda bir artış göstermeye başlayacaktır.
Termit kolonileri ağaçlık, höyük benzeri veya yeraltı olabilir; ilkel termitler tamamen kütük veya kütük gibi kapalı yapıların içinde yuva yapar. Yuva yapımında büyük ölçüde termitlerin kendi dışkıları kullanılır; diğer malzemeler ise zayıf karton benzeri ancak su geçirmez bir madde oluşturan çiğnenmiş bitkisel lifler ve güçlü bir madde oluşturan ancak su ile erozyona maruz kalan topraktır. Havadaki yuvalar kapalı geçitlerle yere bağlanır; çoğu türün yumuşak vücutlu, kör işçileri sürekli olarak korunaklı ortamlarında yaşar ve açık havaya çıkmaz. Trinervitermes trinervoides bunun bir istisnasıdır, işçiler geceleri yüzeyde küçük gruplar halinde yiyecek arar ve yırtıcıları caydırmak için zehirli terpenler salgılar. Yuvalar karmaşık yapılardır ve tüneller onları yiyecek arama alanlarına bağlar.Afrika'da termit höyükleri dokuz metre boyunda ve otuz metre çapında olabilir, bu da verimliliğin arttığı bir alan yaratır ve biyoçeşitlilik için küçük bir sıcak nokta oluşturur.
Kaynakça
- ^ "Blattodea". 8 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Blattoidea Blattodea takimina bagli bir familya BlattoideaBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ArthropodaSinif InsectaTakim BlattodeaUst familya BlattoideaAmerikan hamambocegi Blattodea hamambocekleri ve termitleri iceren bir bocek takimidir Eskiden termitler ayri bir takim olan Isoptera olarak kabul edilirdi Blattodea ve peygamberdevesi Mantodea takimi artik Dictyoptera super takiminin bir parcasi olarak kabul edilmektedir Blattodea yaklasik 500 cins icinde yaklasik 4 400 hamambocegi turu ve yaklasik 300 cins icinde yaklasik 3 000 termit turu icerir Termitler koloniler halinde yasayan soluk renkli yumusak govdeli sosyal bocekler iken hamambocekleri daha koyu renkli genellikle kahverengi sklerotize segmentli boceklerdir Koloni icinde termitler bir cift olgun ureyen kral ve kralice ile cok sayida kisir isci ve askerden olusan bir kast sistemine sahiptir Hamambocekleri koloni halinde yasamazlar ancak bir araya gelme egilimleri vardir ve tum yetiskinler ureme yetenegine sahip oldugu icin on sosyal olarak kabul edilebilirler Iki grup arasindaki diger benzerlikler arasinda cesitli sosyal davranislar iz takibi akraba tanima ve iletisim yontemleri yer alir Tum termit alt familyalarini 29 alt familyanin 22 sini iceren alti hamambocegi familyasinin tamamini ve 15 peygamberdevesi familyasinin besini dis grup olarak temsil eden 107 turdeki bes DNA dizisinin kladistik analizi termitlerin hamambocekleri icinde yuvalandigini ve Cryptocercidae nin termitlerin kardes grubu oldugunu gostermistir Mantidlerin Blattodea ile kardes grup oldugu gosterilmistir Cryptocercus ayrica termitlerle bagirsak bakteri turleri gibi ozellikleri paylasmaktadir Dunyanin her kosesinde 4 000 den fazla hamambocegi turu bulunur ve her kitanin kendine ozgu turleri vardir Bunlarin cogu omnivor veya detritivordur ve yaprak copleri curuyen odunlar kalin bitki ortusu yariklar agac kabuklarinin altindaki oyuklar kutuklerin alti ve dokuntuler gibi cesitli habitatlarda yasarlar Bazilari agacta bazilari magaralarda ve bazilari da suda yasar Az sayida tur binalarda insanlara yakin yasamayi benimsemis onlar tarafindan dunyanin dort bir yanina tasinmis ve zararli olarak kabul edilmistir Bazi turler bagirsaklarinda seluloz sindirimini kolaylastiran simbiyontlar barindirsa da bircok tur simbiyontlardan bagimsiz olarak selulozu sindirmek icin enzimler de uretir Antarktika haric tum kitalarda 3 000 den fazla termit turu bulunur En buyuk cesitlilik Afrika da bulunur ve nispeten az sayida tur Avrupa ve Kuzey Amerika da yasar Ayni zamanda detrivorlardir ve bircok tur odunla beslenir selulozu sindirmek icin simbiyotik protozoa iceren ozellesmis bagirsaklara sahiptir Termitlerin yumusak vucutlari vardir ve mumkun oldugunca gozden uzak dururlar Nemli odun kuru odun ve toprak alti turleri olarak alt bolumlere ayrilabilirler Genel olarak nemli agac termitleri igne yaprakli ormanlarda kuru agac termitleri sert agac ormanlarinda ve yeralti termitleri ise cok cesitli habitatlarda yasar OzelliklerTermitler koloniler halinde yasayan boceklerdir Her kolonide bir kral ve kralice ile cok sayida uremeyen isciden olusan bir kast sistemine sahiptirler Isciler ureyenleri ve gelismekte olan yavrulari beslemek icin koloniye geri getirdikleri yiyecekleri ararlar Hamambocekleri de sosyal boceklerdir ancak koloniler halinde yasamazlar ve tum yetiskinler ureyebilir Bazi turler kumeler olusturur digerleri kumelesme egilimi gosterir ve bazilari yavrularina ebeveyn bakimi gosterir Hamambocekleri ve termitler muhtemelen ortak atalarindan miras aldiklari davranislarda carpici benzerliklere sahiptir Bunlar arasinda sicak ve nemli yerlere ilgi thigmotaxis yuvalama alt tabaka manipulasyonu hijyenik davranis yiyecek paylasimi yamyamlik bosaltim davranisi titresimsel iletisim akraba tanima iz takibi allogrooming yavru bakimi antenlerin kirpilmasi ve bazi ciftlesme davranislari bulunmaktadir Bu davranislarin bazilarinda termitler ve yavru hamambocekleri arasinda belirgin benzerlikler vardir ancak yetiskin hamambocekleri arasinda yoktur Hem termitler hem de hamambocekleri diski peletlerinin tuketimi olan koprofaji ile ugrasirlar Yetiskin termit iscileri yiyecek arar ve yiyecekleri yuvaya geri getirerek agiz ya da anus yoluyla ureyenlere ve yavrulara aktarir ve besin ihtiyaclarinin tamamini bu sekilde saglarlar Genc hamambocekleri etkisiz toplayicilardir saklandiklari yerlerden nadiren uzaklasirlar ve besinlerinin cogunu daha buyuk bireylerin diski peletlerini yiyerek elde ederler Bunlardan yiyeceklerini sindirmelerine yardimci olan mikrobiyal florayi edinirler Cogu bocek turunde oldugu gibi hamambocekleri de birbirleriyle feromon salgilayarak iletisim kurarlar Hamamboceklerinin vucutlarindan salgiladiklari hidrokarbonlarin antenlerin etkilesimi yoluyla aktarildigi da kesfedilmistir Bu hidrokarbonlar hamambocegi iletisimine yardimci olabilir ve hatta akraba evliligini onlemek icin bir bireyin akrabasinin uyesi olup olmadigini soyleyebilir TermitlerTum termit turleri bir dereceye kadar eusosyaldir ve bir koloninin uyeleri kast sistemlerine ayrilir Termit populasyonlarinin cogunlugu yiyecek arama yuva yapimi timar ve yavru bakimindan sorumlu olan isci kastindan olusur Asker kastinin tek bir sorumlulugu vardir o da yuvayi avcilardan ve diger rakiplerden korumaktir Askerlerin oldukca gelismis cene kemikleri ve yirticilara karsi zararli bircok savunma maddesi salgilayabilen cok sayida ekzokrin bezleri vardir Termit Hoyukleri Normalde sadece kral ve kralice termit urer diger kastlarin hepsi kisirdir Iki ureme sinifi vardir birincil ureyenler ve neotenik ureyenler Birincil ureyenler sinifi koloni olusumundan sorumludur ve bilesik gozler kanat izleri kanatlarin dokulmeden once bulundugu noktalar ve tanimlanmis sklerotizasyon ile karakterize edilir Neotenik ureyenler genellikle birincil ureyenlerden biri oldugunde koloni icinden gelisebilir veya kraliceye ek olarak gelisebilir Neotenik ureyenler biri kanatli digeri kanatsiz olmak uzere iki farkli fenotip yasayabilir Neotenikler kanatliysa ebeveyn koloniden ucarak uzaklasir ciftlesir ve yeni bir koloni olustururlar ancak kanatsizlarsa ebeveyn koloni icinde kalirlar Bu iki morf tarafindan izlenen farkli gelisim rotalari genellikle kolonideki gida mevcudiyetine veya koloni icindeki degisen parazitlik seviyelerine baglidir Herhangi bir nimfin gelisecegi kast gec instarlar arasinda belirginlesmeye baslar bu sirada potansiyel ureyenler gonadal bolgenin boyutunda bir artis gostermeye baslayacaktir Termitler Termit kolonileri agaclik hoyuk benzeri veya yeralti olabilir ilkel termitler tamamen kutuk veya kutuk gibi kapali yapilarin icinde yuva yapar Yuva yapiminda buyuk olcude termitlerin kendi diskilari kullanilir diger malzemeler ise zayif karton benzeri ancak su gecirmez bir madde olusturan cignenmis bitkisel lifler ve guclu bir madde olusturan ancak su ile erozyona maruz kalan topraktir Havadaki yuvalar kapali gecitlerle yere baglanir cogu turun yumusak vucutlu kor iscileri surekli olarak korunakli ortamlarinda yasar ve acik havaya cikmaz Trinervitermes trinervoides bunun bir istisnasidir isciler geceleri yuzeyde kucuk gruplar halinde yiyecek arar ve yirticilari caydirmak icin zehirli terpenler salgilar Yuvalar karmasik yapilardir ve tuneller onlari yiyecek arama alanlarina baglar Afrika da termit hoyukleri dokuz metre boyunda ve otuz metre capinda olabilir bu da verimliligin arttigi bir alan yaratir ve biyocesitlilik icin kucuk bir sicak nokta olusturur Kaynakca Blattodea 8 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2024