Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bozoklu Şeyh Celâl veya müridleri arasındaki adıyla Kızılbaş Şah Velî (d. (?), Yozgat — ö. 1519, Erzincan), Celâlî isyanlarına (1519 — 1610) adını veren âsî ve timarlı sipâhîdir.
Yaşamı
Osmanlı Devleti’nde bugünkü Yozgat ilini içine alan Bozok sancağında timar sâhibi olan Celâl, Osmanlı-Safevî savaşları (1514-1823) devrinde işlerinin bozulması üzerine Bozok’tan ayrılıp Tokat yöresine gelerek Turhal yakınlarındaki bir mağarada yaşamaya başladı. Bölgede Alevî Kızılbaş Türkmenlerinin çoğunlukta olduğunu bilen Bozoklu Celâl; burada Alevîlerin inançlarını istedikleri gibi yaşayamadığını, devletin Sünnî mezhebine göre idâre edildiğini, kendisinin Mehdî olduğunu ve bu haksızlıkları gidereceğini duyurduktan sonra taraftar toplamaya başladı. Genellikle işsiz güçsüz insanları etrâfına toplayan Bozoklu Celâl, etrâfındakilere şerîatın tüm yasaklarının helâl olduğuna dâir fetvâlar vererek süratle ün kazandı. Bozoklu Şeyh Celâl, Alevî Türkmenlere karşı yürüttüğü propagandalar sâyesinde 20 bini aşkın mürid edindi ve isyân hazırlıklarına başladı.
Ayaklanması
Târihler 7 Mart 1519 yılını gösterdiğinde, devlete karşı isyân bayrağını çeken Bozoklu Şeyh Celâl ile emrindeki 20 bini aşkın yaya ve atlıdan oluşan kuvvet; Osmanlı Devleti’ni hızla harekete geçirdi. Rum Beylerbeyi Sadi Paşa ve emrindeki Osmanlı kuvvetleri, Şeyh Celâl’e karşı sefere çıktı. İsyân mevkiinde karşılaşan taraflar arasında yaşanan çatışmalar sonucunda bozguna uğrayan Sadi Paşa, Amasya’ya çekilmek mecbûriyetinde kaldı. Bu bozgunun ardından bu defa Karaman Beylerbeyi Deli Hüsrev Paşa isyânı bastırmak için Şeyh Celâl’e karşı sefere çıktı. Ancak aynı mevkide Celâl ve ordusunun Hüsrev Paşa emrindeki Osmanlı ordusunu da mağlûp etmesiyle isyân, Osmanlı topraklarında hızla yayılmaya başladı. O sırada Edirne’de bulunan I. Selim, Rumeli Beylerbeyi Ferhad Paşa’yı isyânı bastırması için tavzif etti. Ferhad Paşa, kapıkulu ve yeniçerilerden oluşturduğu büyük bir kuvvetle hemen sefere çıktı. Bunun yanında Dulkadıroğulları Beyi Şahsüvaroğlu Ali Bey’e de Ferhad Paşa’ya yardım etmesi için ulak yollandı. Bu gelişmelerin haberini alan Şeyh Celâl, bu kadar güçle baş edemeyeceğini düşünerek Şah İsmâil’e sığınmaya karar verdi. Taraftarlarını toplayarak Sivas’a ulaşan Şeyh Celâl, Şahsüvaroğlu Ali Bey’in kendisine yaklaştığının haberini alınca Şebinkarahisar’a doğru yöneldi. Âsîlerin kaçacağını anlayan Ali Bey, henüz Ankara’ya yaklaşmakta olan Ferhat Paşa’yı beklemeden Erzincan yöresindeki Akşehir’de Şeyh Celâl ve emrindekilere saldırdı. Taraflar arasında meydana gelen sert çatışmalar netîcesinde Ali Bey galip gelerek Bozoklu Şeyh Celâl başta olmak üzere bütün âsîler kılıçtan geçirildi ve ilk Celâlî isyânı böylece bastırılmış oldu.
Kaynakça
- ^ Lutfî, s. 284
- ^ “1519 yılında Bozoklu Celâl adında bir timarlı sipahi kendisini mehdî ilân ederek Şah Velî unvanıyla dünya saltanatı kurmak iddiasıyla Osmanlı idaresine isyan etmiştir.” https://islamansiklopedisi.org.tr/anadolu 2 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "HÜSREV PAŞA, Deli". TDV İslâm Ansiklopedisi. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Nisan 2024.
- ^ Uzunçarşılı, II, 297
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bozoklu Seyh Celal veya muridleri arasindaki adiyla Kizilbas Sah Veli d Yozgat o 1519 Erzincan Celali isyanlarina 1519 1610 adini veren asi ve timarli sipahidir YasamiOsmanli Devleti nde bugunku Yozgat ilini icine alan Bozok sancaginda timar sahibi olan Celal Osmanli Safevi savaslari 1514 1823 devrinde islerinin bozulmasi uzerine Bozok tan ayrilip Tokat yoresine gelerek Turhal yakinlarindaki bir magarada yasamaya basladi Bolgede Alevi Kizilbas Turkmenlerinin cogunlukta oldugunu bilen Bozoklu Celal burada Alevilerin inanclarini istedikleri gibi yasayamadigini devletin Sunni mezhebine gore idare edildigini kendisinin Mehdi oldugunu ve bu haksizliklari giderecegini duyurduktan sonra taraftar toplamaya basladi Genellikle issiz gucsuz insanlari etrafina toplayan Bozoklu Celal etrafindakilere seriatin tum yasaklarinin helal olduguna dair fetvalar vererek suratle un kazandi Bozoklu Seyh Celal Alevi Turkmenlere karsi yuruttugu propagandalar sayesinde 20 bini askin murid edindi ve isyan hazirliklarina basladi AyaklanmasiTarihler 7 Mart 1519 yilini gosterdiginde devlete karsi isyan bayragini ceken Bozoklu Seyh Celal ile emrindeki 20 bini askin yaya ve atlidan olusan kuvvet Osmanli Devleti ni hizla harekete gecirdi Rum Beylerbeyi Sadi Pasa ve emrindeki Osmanli kuvvetleri Seyh Celal e karsi sefere cikti Isyan mevkiinde karsilasan taraflar arasinda yasanan catismalar sonucunda bozguna ugrayan Sadi Pasa Amasya ya cekilmek mecburiyetinde kaldi Bu bozgunun ardindan bu defa Karaman Beylerbeyi Deli Husrev Pasa isyani bastirmak icin Seyh Celal e karsi sefere cikti Ancak ayni mevkide Celal ve ordusunun Husrev Pasa emrindeki Osmanli ordusunu da maglup etmesiyle isyan Osmanli topraklarinda hizla yayilmaya basladi O sirada Edirne de bulunan I Selim Rumeli Beylerbeyi Ferhad Pasa yi isyani bastirmasi icin tavzif etti Ferhad Pasa kapikulu ve yenicerilerden olusturdugu buyuk bir kuvvetle hemen sefere cikti Bunun yaninda Dulkadirogullari Beyi Sahsuvaroglu Ali Bey e de Ferhad Pasa ya yardim etmesi icin ulak yollandi Bu gelismelerin haberini alan Seyh Celal bu kadar gucle bas edemeyecegini dusunerek Sah Ismail e siginmaya karar verdi Taraftarlarini toplayarak Sivas a ulasan Seyh Celal Sahsuvaroglu Ali Bey in kendisine yaklastiginin haberini alinca Sebinkarahisar a dogru yoneldi Asilerin kacacagini anlayan Ali Bey henuz Ankara ya yaklasmakta olan Ferhat Pasa yi beklemeden Erzincan yoresindeki Aksehir de Seyh Celal ve emrindekilere saldirdi Taraflar arasinda meydana gelen sert catismalar neticesinde Ali Bey galip gelerek Bozoklu Seyh Celal basta olmak uzere butun asiler kilictan gecirildi ve ilk Celali isyani boylece bastirilmis oldu Kaynakca Lutfi s 284 1519 yilinda Bozoklu Celal adinda bir timarli sipahi kendisini mehdi ilan ederek Sah Veli unvaniyla dunya saltanati kurmak iddiasiyla Osmanli idaresine isyan etmistir https islamansiklopedisi org tr anadolu 2 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde HUSREV PASA Deli TDV Islam Ansiklopedisi 7 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Nisan 2024 Uzuncarsili II 297