Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Brandenburg Afrika Şirketi (Almanca: Brandenburgisch-Afrikanische Compagnie (BAC)) daha sonra Brandenburg Afro-Amerikan Şirketi (Almanca: Brandenburg-African-American Compagnie (BAAC)), 1682 tarihinde Batı Afrika ve Kuzey Amerika ile denizaşırı ticaret yapmak amacıyla kurulan Brandenburg-Prusya şirketiydi. O zamanlar Avrupa, Afrika ve Amerika arasındaki üçgen ticarette yer aldı ve sömürge malları ve köle ticareti yaptı. Ana limanı Emden'di ve Batı Afrika'da (Groß Friedrichsburg kolonisi dahil) ve Karayipler'de üsleri vardı.
Elektör Friedrich Wilhelm yönetimindeki kuruluş, Brandenburg'un hizmetinde olan Hollandalı Benjamin Raule'nin çalışmaları ve hızlandırılmış gelişimi ile yakından ilgiliydi. Ticaret şirketi aynı zamanda ilk Alman anonim şirketi olarak kabul edilir. 1711'de Prusya Kralı I. Friedrich tarafından feshedildi.
Kuruluş öncesi
16. ve 17. yüzyılın başlarındaki Avrupa keşif gezileri, “bilinen dünya” genişlemesinin yanı sıra Avrupalı yöneticilerin siyasi ufuklarının ve hırslarının da genişlediği anlamına da geliyordu. Avrupalı güçler arasında yeni keşfedilen topraklar için çıkan rekabette savaş filolarına ve kolonilere sahip olma belirleyici bir rol oynadı.
Friedrich Wilhelm yönetimindeki Brandenburg-Prusya da büyük güçlerin konserinde yeni bir yer talep etti. Brandenburglar için model, denizaşırı ticaret ve büyük bir ticaret filosu sayesinde baskın bir ticari ve ekonomik güç haline gelen küçük Hollanda cumhuriyetiydi. 1651 gibi erken bir tarihte, elektör bir Doğu Asya ticaret şirketi kurmayı planlıyordu, ancak herhangi bir yatırımcı bulamadı. Yine de, elektör sömürgeci hırslarından vazgeçmedi.
Hollandalı tüccar ve armatör Benjamin Raule'nin teşvikiyle, Batı Afrika'ya ilk ticaret seferi 1680/81'de Brandenburg bayrağı altında yapıldı. Bu ilk seferde gemilerin maliyetleri ve riskleri yalnızca Raule ve hissedarlarına aitti. Amaçları Gine kıyılarında altın, fildişi, tahıl ve köle ticareti yapmak ve bu "malları" Lizbon, Cádiz'de veya "tezgah altında" satışa sunmaktı. Mayıs 1681'de Raule, bu sefer Axim ve Üç Nokta Burnu arasındaki Brandenburg Altın Sahili'ndeki yerel Afrika kabileleriyle bir ticaret anlaşması imzalamayı başardı. Sözleşmenin içeriğinde Brandenburgların bir yıl içinde silahlı bir ticaret merkezi kurmalarına izin verilmesi ve orada yaşayan Afrikalılara mallarını yalnızca Brandenburglara satma zorunluluğu getirilmesi vardı.
Şirketin tarihi
1682 yılında şirketin kuruluşu
Ağustos 1681'de ilk seferin dönüşünden sonra, Büyük Elektör bu başarıdan dolayı Afrika projesinin devamını savundu. 7 Mart 1682'de Gine kıyılarında kurulacak ticaret şirketinin yasalaşması nedeniyle fermanla "Gine Kıyılarında Ticaret Şirketi"nin kurulduğunu duyurdu.
Şirkete 50.000 taler sermaye sağlandı ve bunun 48.000 taleri taahhüt edildi. Daha sonra "Brandenburg-Afrika ticaret şirketi (BAC)" olarak yeniden adlandırılan ticaret şirketine, Batı Afrika'da biber, fildişi, altın ve köle ticareti için 30 yıl boyunca Brandenburg tekeli ve bölgelerde üs kurma hakkı verildi. Elektör mürettebatı ve ekipmanı sağladı. Ayrıca şirkete kendi adına yerel halkla kendi sözleşmelerini akdetme hakkı verdi. Toplumun kendi yargı yetkisi vardı, kendi askerini sürdürmesine ve denizaşırı ülkelerde savunma savaşları yürütmesine izin verildi. "BAC", Avrupa mahkemelerinde elektör tarafından temsil edildi. Şirketten bir hisse alınabilmesi için asgari olarak 200 taler ödeme yapılması gerekiyordu. Şirket içinde söz hakkına sahip olabilmek için de 1.000 taler ödeme yapılarak 1 oy hakkına sahip olunabilirdi. Tüm şirket çalışanlarının denizaşırı ülkelerde özel ticaret yapmaları kesinlikle yasaktı. İlgili Brandenburg Elektörü şirketi denetlemeden sorumluydu.
BAC'nin Königsberg'den Emden'e taşınması, 1683
Birçok nedenden dolayı, önceki Brandenburg donanma limanları olan Königsberg ve Pillau, yeni kurulan ticaret şirketi için ana limanlar olarak pek uygun değildi. Örneğin, Baltık Denizi kışın dört ay boyunca gezilebilir değildi, Kattegat üzerinden yolculuk tehlikeliydi ve Danimarka ve Brandenburg'un çok iyi ilişkileri olmasına rağmen Danimarka her an Øresund'u engelleyebilirdi.
Böylece elektör, Kuzey Denizi'nde bir derin deniz limanı elde etme planlarını duyurdu ve merkez olarak Emden şehrini seçti çünkü oradaki liman o zamanlar Avrupa'nın en iyilerinden biri olarak kabul ediliyordu. O zamanlar, Doğu Frizya Prensesi, Doğu Frizya önde gelenleri ile çatışıyordu. Bundan yararlanan elektör, prensesi zayıflatmakla ilgilenen Emden'den gelen önde gelenlerle bir anlaşmaya vardı. Ülkeyi korumak için bir imparatorluk emri bahanesiyle, Elektör, Danimarka ile anlaşarak 26 Ekim 1682'de 300 Brandenburg askerini Glückstadt'a çıkardı. 6 Kasım'da Emden'deki önde gelenler bunu onayladıktan sonra Greetsiel Kalesi alındı ve sadece 16 kişilik garnizon karşılıklı rıza ile teslim oldu. Altı ay sonra, 22 Nisan 1683'te Brandenburglar, Emden önde gelenler ile bir ticaret ve nakliye sözleşmesi müzakere edebildiler. O andan itibaren Emden, Brandenburg Afrika Şirketi'nin merkezi oldu.
4 Ağustos 1683'te müzakere edilen başka bir sözleşmede, Emden'in mülklerinin 24.000 reichstaler ile şirkete katılması (1686'da önde gelenlerden gelen şikayetler üzerine elektör tarafından iade edildi) ve şirketin kârının üçte birini paylaşması şarttı.
BAC'den BAAC'a (1683-1692)
Bunu takip eden dönemde, şirket, bugünkü Gana'nın batı kıyısı olan ve daha sonraları Brandenburg Altın Sahili olarak adlandırılan kıyı şeridine yerleşti. 1 Ocak 1683'te ilk Brandenburg üssü Batı Afrika'da Groß Friedrichsburg'da kuruldu. Aynı adı taşıyan koloni, Groß Friedrichsburg, yaklaşık 30 ila 50 km uzunluğunda bir kıyı şeridinden oluşuyordu ve Großfriedrichsburg kalesine ek olarak, ayrıca 1684'te kurulan Dorothea ve Louise'den ve Taccaary yakınlarında kurulan bir üsden oluşuyordu. 1685'te Brandenburglar, bugünkü Moritanya kıyılarındaki Arguin adasını işgal etti ve oradaki eski Portekiz kalesini restore etti. Danimarka ile Brandenburgların Karayip adası St. Thomas'ı kullanmalarına izin veren bir anlaşma imzalandı. Üçgen ticaretinin temel önkoşulları böylece verilmiş oldu.
Bu üslerin oluşturulması ve bakımı yüksek maliyetlere neden oldu. Ayrıca, şirkete dahil olan tüccarlar yolsuzluğa eğilimliydi ve şirketten çok kendi cepleri için ticaret yaptılar. Diğer Avrupalı ticaret şirketleriyle rekabet defalarca Brandenburg gemilerine el konulmasına yol açtı ve ancak uzun müzakerelerden sonra iade edildi. yönetimi ve ticaret şirketi birleştirildi, bu da 1684'te aranan donanma ve ticaret arasındaki ayrımın yeniden kaldırılması anlamına geliyordu. 1692'de BAC sonunda iflas etti.
1692 tarihli bir seçim fermanı, BAC'yi Brandenburg Afro-Amerikan Şirketi'ne (BAAC) dönüştürdü. Aldığı ayrıcalıklar açısından selefine benziyordu, ancak organizasyon yapısı açısından modeli Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'ne daha da yakındı.
BAAC'ın düşüşü ve sonu (1693-1711)
Ortaklar arasında artan anlaşmazlıklar, üslere korsan saldırıları ve çok sayıda gemi kaybı nedeniyle şirket, yatırımcılarının tüm güvenini yok etti. 1700'de 34 gemiden sadece 11'i (1684) Brandenburg bayrağı altında yelken açtı. Yani1699 ve 1709 yılları arasında BAAC tarafından sadece birkaç gemi faal halde tutulabiliyordu. Çünkü Üsler artık yeterince tedarik edilemiyordu. 1711'de ticaret şirketi, üyelerden herhangi bir direniş görmeden Kral I. Friedrich tarafından devralındı. Otuz yıl sonra ticaret şirketi ortadan kalktı. Önümüzdeki yirmi yıl boyunca, yeni Prusya kralı yalnızca şirketin mal varlığını ve envanterini tasfiye etmeye odaklandı.
Özet
BAC'ın temel sorunu, uzun vadede denizaşırı ticarette Avrupalı rakiplerine karşı kendilerini savunabilmeleri için gereken mali kaynaklardan yoksun olmasıydı. Şirketin başarısızlığındaki bir diğer faktör de Brandenburg-Prusya'nın ana eyaletindeki ekonomik altyapı eksikliğiydi. O zamanlar ülke ithal malları işleyemezdi ve bu ürünleri satın almak için mali imkânlara sahip geniş bir zengin sınıf şeklinde yeterli bir iç pazar da yoktu. Amerika'da Brandenburglar, ana ülkeye sürekli olarak sömürge malları tedarik edebilecek plantasyon kolonileri kurmayı da başaramadılar. Ancak bu başarılabilseydi de yalnızca Amerika ile ticaret yapmaktan kalıcı bir kâr elde edilemezdi.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ http://lateinamerika.phil-fak.uni-koeln.de/fileadmin/bilder/arbeitspapiere/weindl.pdf[]
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Brandenburg Afrika Sirketi Almanca Brandenburgisch Afrikanische Compagnie BAC daha sonra Brandenburg Afro Amerikan Sirketi Almanca Brandenburg African American Compagnie BAAC 1682 tarihinde Bati Afrika ve Kuzey Amerika ile denizasiri ticaret yapmak amaciyla kurulan Brandenburg Prusya sirketiydi O zamanlar Avrupa Afrika ve Amerika arasindaki ucgen ticarette yer aldi ve somurge mallari ve kole ticareti yapti Ana limani Emden di ve Bati Afrika da Gross Friedrichsburg kolonisi dahil ve Karayipler de usleri vardi BAC bayragi Beyaz bir arka plan uzerinde kirmizi kartal Elektor Friedrich Wilhelm yonetimindeki kurulus Brandenburg un hizmetinde olan Hollandali Benjamin Raule nin calismalari ve hizlandirilmis gelisimi ile yakindan ilgiliydi Ticaret sirketi ayni zamanda ilk Alman anonim sirketi olarak kabul edilir 1711 de Prusya Krali I Friedrich tarafindan feshedildi Kurulus oncesiAcik denizde 16 ve 17 yuzyilin baslarindaki Avrupa kesif gezileri bilinen dunya genislemesinin yani sira Avrupali yoneticilerin siyasi ufuklarinin ve hirslarinin da genisledigi anlamina da geliyordu Avrupali gucler arasinda yeni kesfedilen topraklar icin cikan rekabette savas filolarina ve kolonilere sahip olma belirleyici bir rol oynadi Friedrich Wilhelm yonetimindeki Brandenburg Prusya da buyuk guclerin konserinde yeni bir yer talep etti Brandenburglar icin model denizasiri ticaret ve buyuk bir ticaret filosu sayesinde baskin bir ticari ve ekonomik guc haline gelen kucuk Hollanda cumhuriyetiydi 1651 gibi erken bir tarihte elektor bir Dogu Asya ticaret sirketi kurmayi planliyordu ancak herhangi bir yatirimci bulamadi Yine de elektor somurgeci hirslarindan vazgecmedi Hollandali tuccar ve armator Benjamin Raule nin tesvikiyle Bati Afrika ya ilk ticaret seferi 1680 81 de Brandenburg bayragi altinda yapildi Bu ilk seferde gemilerin maliyetleri ve riskleri yalnizca Raule ve hissedarlarina aitti Amaclari Gine kiyilarinda altin fildisi tahil ve kole ticareti yapmak ve bu mallari Lizbon Cadiz de veya tezgah altinda satisa sunmakti Mayis 1681 de Raule bu sefer Axim ve Uc Nokta Burnu arasindaki Brandenburg Altin Sahili ndeki yerel Afrika kabileleriyle bir ticaret anlasmasi imzalamayi basardi Sozlesmenin iceriginde Brandenburglarin bir yil icinde silahli bir ticaret merkezi kurmalarina izin verilmesi ve orada yasayan Afrikalilara mallarini yalnizca Brandenburglara satma zorunlulugu getirilmesi vardi Sirketin tarihi1682 yilinda sirketin kurulusu BAC in kuran 7 Mart 1682 tarihli secim fermani Agustos 1681 de ilk seferin donusunden sonra Buyuk Elektor bu basaridan dolayi Afrika projesinin devamini savundu 7 Mart 1682 de Gine kiyilarinda kurulacak ticaret sirketinin yasalasmasi nedeniyle fermanla Gine Kiyilarinda Ticaret Sirketi nin kuruldugunu duyurdu Sirkete 50 000 taler sermaye saglandi ve bunun 48 000 taleri taahhut edildi Daha sonra Brandenburg Afrika ticaret sirketi BAC olarak yeniden adlandirilan ticaret sirketine Bati Afrika da biber fildisi altin ve kole ticareti icin 30 yil boyunca Brandenburg tekeli ve bolgelerde us kurma hakki verildi Elektor murettebati ve ekipmani sagladi Ayrica sirkete kendi adina yerel halkla kendi sozlesmelerini akdetme hakki verdi Toplumun kendi yargi yetkisi vardi kendi askerini surdurmesine ve denizasiri ulkelerde savunma savaslari yurutmesine izin verildi BAC Avrupa mahkemelerinde elektor tarafindan temsil edildi Sirketten bir hisse alinabilmesi icin asgari olarak 200 taler odeme yapilmasi gerekiyordu Sirket icinde soz hakkina sahip olabilmek icin de 1 000 taler odeme yapilarak 1 oy hakkina sahip olunabilirdi Tum sirket calisanlarinin denizasiri ulkelerde ozel ticaret yapmalari kesinlikle yasakti Ilgili Brandenburg Elektoru sirketi denetlemeden sorumluydu BAC nin Konigsberg den Emden e tasinmasi 1683 1686 da tamamlandigi sirada Gross Friedrichsburg un gorunumu Bircok nedenden dolayi onceki Brandenburg donanma limanlari olan Konigsberg ve Pillau yeni kurulan ticaret sirketi icin ana limanlar olarak pek uygun degildi Ornegin Baltik Denizi kisin dort ay boyunca gezilebilir degildi Kattegat uzerinden yolculuk tehlikeliydi ve Danimarka ve Brandenburg un cok iyi iliskileri olmasina ragmen Danimarka her an Oresund u engelleyebilirdi Boylece elektor Kuzey Denizi nde bir derin deniz limani elde etme planlarini duyurdu ve merkez olarak Emden sehrini secti cunku oradaki liman o zamanlar Avrupa nin en iyilerinden biri olarak kabul ediliyordu O zamanlar Dogu Frizya Prensesi Dogu Frizya onde gelenleri ile catisiyordu Bundan yararlanan elektor prensesi zayiflatmakla ilgilenen Emden den gelen onde gelenlerle bir anlasmaya vardi Ulkeyi korumak icin bir imparatorluk emri bahanesiyle Elektor Danimarka ile anlasarak 26 Ekim 1682 de 300 Brandenburg askerini Gluckstadt a cikardi 6 Kasim da Emden deki onde gelenler bunu onayladiktan sonra Greetsiel Kalesi alindi ve sadece 16 kisilik garnizon karsilikli riza ile teslim oldu Alti ay sonra 22 Nisan 1683 te Brandenburglar Emden onde gelenler ile bir ticaret ve nakliye sozlesmesi muzakere edebildiler O andan itibaren Emden Brandenburg Afrika Sirketi nin merkezi oldu 4 Agustos 1683 te muzakere edilen baska bir sozlesmede Emden in mulklerinin 24 000 reichstaler ile sirkete katilmasi 1686 da onde gelenlerden gelen sikayetler uzerine elektor tarafindan iade edildi ve sirketin karinin ucte birini paylasmasi sartti BAC den BAAC a 1683 1692 Bunu takip eden donemde sirket bugunku Gana nin bati kiyisi olan ve daha sonralari Brandenburg Altin Sahili olarak adlandirilan kiyi seridine yerlesti 1 Ocak 1683 te ilk Brandenburg ussu Bati Afrika da Gross Friedrichsburg da kuruldu Ayni adi tasiyan koloni Gross Friedrichsburg yaklasik 30 ila 50 km uzunlugunda bir kiyi seridinden olusuyordu ve Grossfriedrichsburg kalesine ek olarak ayrica 1684 te kurulan Dorothea ve Louise den ve Taccaary yakinlarinda kurulan bir usden olusuyordu 1685 te Brandenburglar bugunku Moritanya kiyilarindaki Arguin adasini isgal etti ve oradaki eski Portekiz kalesini restore etti Danimarka ile Brandenburglarin Karayip adasi St Thomas i kullanmalarina izin veren bir anlasma imzalandi Ucgen ticaretinin temel onkosullari boylece verilmis oldu Bu uslerin olusturulmasi ve bakimi yuksek maliyetlere neden oldu Ayrica sirkete dahil olan tuccarlar yolsuzluga egilimliydi ve sirketten cok kendi cepleri icin ticaret yaptilar Diger Avrupali ticaret sirketleriyle rekabet defalarca Brandenburg gemilerine el konulmasina yol acti ve ancak uzun muzakerelerden sonra iade edildi yonetimi ve ticaret sirketi birlestirildi bu da 1684 te aranan donanma ve ticaret arasindaki ayrimin yeniden kaldirilmasi anlamina geliyordu 1692 de BAC sonunda iflas etti 1692 tarihli bir secim fermani BAC yi Brandenburg Afro Amerikan Sirketi ne BAAC donusturdu Aldigi ayricaliklar acisindan selefine benziyordu ancak organizasyon yapisi acisindan modeli Hollanda Dogu Hindistan Sirketi ne daha da yakindi BAAC in dususu ve sonu 1693 1711 Ortaklar arasinda artan anlasmazliklar uslere korsan saldirilari ve cok sayida gemi kaybi nedeniyle sirket yatirimcilarinin tum guvenini yok etti 1700 de 34 gemiden sadece 11 i 1684 Brandenburg bayragi altinda yelken acti Yani1699 ve 1709 yillari arasinda BAAC tarafindan sadece birkac gemi faal halde tutulabiliyordu Cunku Usler artik yeterince tedarik edilemiyordu 1711 de ticaret sirketi uyelerden herhangi bir direnis gormeden Kral I Friedrich tarafindan devralindi Otuz yil sonra ticaret sirketi ortadan kalkti Onumuzdeki yirmi yil boyunca yeni Prusya krali yalnizca sirketin mal varligini ve envanterini tasfiye etmeye odaklandi OzetBAC in temel sorunu uzun vadede denizasiri ticarette Avrupali rakiplerine karsi kendilerini savunabilmeleri icin gereken mali kaynaklardan yoksun olmasiydi Sirketin basarisizligindaki bir diger faktor de Brandenburg Prusya nin ana eyaletindeki ekonomik altyapi eksikligiydi O zamanlar ulke ithal mallari isleyemezdi ve bu urunleri satin almak icin mali imkanlara sahip genis bir zengin sinif seklinde yeterli bir ic pazar da yoktu Amerika da Brandenburglar ana ulkeye surekli olarak somurge mallari tedarik edebilecek plantasyon kolonileri kurmayi da basaramadilar Ancak bu basarilabilseydi de yalnizca Amerika ile ticaret yapmaktan kalici bir kar elde edilemezdi Kaynakca Arsivlenmis kopya 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2022 Arsivlenmis kopya 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2022 Arsivlenmis kopya 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2022 Arsivlenmis kopya 16 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2022 Arsivlenmis kopya 22 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2022 Arsivlenmis kopya PDF 23 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Temmuz 2022 http lateinamerika phil fak uni koeln de fileadmin bilder arbeitspapiere weindl pdf olu kirik baglanti Arsivlenmis kopya PDF 31 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Temmuz 2022 Arsivlenmis kopya PDF 10 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Temmuz 2022 Arsivlenmis kopya 27 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2022 Arsivlenmis kopya 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2022