Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu, 1946 yılında Bursa'da kurulmuş bir sivil toplum örgütü.
| Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu | |
|---|---|
| Kuruluş | 25 Ocak 1946) |
| Tür | Dernek |
| Amaç | Kültürel |
| Konum |
|
| Önemli kişiler | Kâzım Baykal |
Bursa'daki tarihsel yapıların korunması, onarılması ve yaşatılması amacıyla Kazım Baykal öncülüğünde kuruldu. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra “kamu yararına çalışan dernek” statüsü kazanarak faaliyetleri devlet tarafından desteklendi. Koza Han ve Mescidi'nin onarılması, Mevlid yazarı Süleyman Çelebi'nin türbesinin inşaatı, kurumun yaptığı önemli işlerdendir.
Arka plan
Bursa şehri,1855 Bursa Depremi'nden sonra harabe haline gelmiş, neredeyse bütün tarihî camileri hasar görmüş; deprem sonrasında yapılan onarımlarla diriltilmişti. Ancak ardı ardına gerçekleşen savaşlar (Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı) ve bakımsızlıktan ötürü camilerin birçoğu tekrar harap hale geldi.
Derneğin kurulduğu dönemde Türkiye'nin çeşitli kentlerinde "Eski Eserleri Sevenler" adı taşıyan kurum ve dernekler mevcuttu. Bursa'da da harap durumdaki tarihi yapıları onarıp korumak üzere Tarihi Sevenler Kurumu adlı bir kurum kurulmuş olsa da ilk kongresini yapamadan dağılmıştır. 1945 yılında Bursa Erkek Lisesi'ne felsefe öğretmeni olarak atanan Kazım Baykal, müze müdür yardımcısı Vecdi Kalyoncuoğlu'nun teklifi üzerine yeni bir dernek kurmak üzere girişimde bulundu. Yeni dernek, Bursa Eski Eserleri Sevenler adıyla kurulmuştur.
Tarihçe
1946 yılında Bursa Erkek Lisesi felsefe öğretmeni Kazım Baykal ile o dönemde Bursa Müzesi müdür muavini olan Vecdi Kalyoncuoğlu'nun girişimi ile kuruldu. Derneğin ilk genel kurulu 26 Şubat 1946 günü Bursa Halkevi Salonu'nda gerçekleşti.
Dernek tüzüğü 25 Ocak 946 tarihinde Ant gazetesinde ilan edildi ve faaliyetlerine başladı. Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumunun tüzükte yer alan adresi Bursa Müzesi idi ancak ilk yıllarında dernek toplantılarını üyelerinden Rıza İlova'nın Koza Han'daki yazıhanesinde yapmıştır.
Kurum, kısa sürede Bursa'daki çok sayıda tarihî yapının onarım görmesini ya da restore edilmesini sağladı, çalışmalarıyla ilgili on altı broşür yayımladı. Koza Han ve Mescidi’nin onarılması ile ilgili broşürün önsözünde, kurumun "şehirdeki çeşitli nedenler yıkıma uğrayan tarihi anıtları yok etmekten kurtarmayı amaçladığı belirtilmiş,"Büyük anıtların onarımı Bursalılarla beraber devletin işidir. Küçüklerin korunması sırf biz Bursalıların gayretine muhtaçtır.” ifadesine yer verilmiştir.
Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurulu'nun, ilk çalışması Zağferanlık Mahallesi'ndeki Bekir Dede Türbesi ile Karamazak Mahallesi’ndeki Kara Abdürrezzak Türbesi'nin onarımı idi. Ardından II. Dünya Savaşı nedeniyle ibadete kapanmış olan ve askeri depo olarak kullanılmakta olan Şehadet Camii ile Abdal Camisi'ni temizleyerek ibadete açtı. Demirtaş ile Hoca Alizade camilerinin hazirelerini düzenledi. 1947'de Bakanlar Kurulu kararı ile kamu yararına çalışam dernek (o zamanki ifade ile: "Menfaii Umumiyeye hadim cemiyet”) statüsü kazandı.
Kale içindeki 15. yüzyıla tarihlenen ve Bursa'nın en küçük mescidi olan İmaret-i İsa Bey Camii’nin yıkımdan kurtarılması, şehirdeki büyük çınar ağaçlarının anıt ağaç olarak tescillenmesi derneğin ilk yıllardaki faaliyetlerindendir. Yıldırım Bayezid döneminde yaşamış Timurtaş Paşa’nın, Çakır Hamam karşısında bulunan, marangoz ve konserve atölyeleri arasında kalmış mezarı düzenlenip bir açık türbe haline getirildi.
Derneğin, toplantılarını Koza Han'da bir yazıhanede yapmasının bir sonucu olarak Koza Han'daki kimi tüccarlar da üye olmuş ve hanın içinde bulunan ve 1855 Bursa depreminde kubbesi çökmüş mescidin onarılmasını talep etmişlerdi. Kurumu ilk ciddi çalışması, 1948'de Beyazıt Veli Mescidi adlı bu yapının tüccarların yardımı ile onarımı idi. Onarımdan sonra mescidin o dönemki hali, onarıma nasıl başlandığı, bu süreçte yaşananlar, oluşan fikir ayrılıkları, onarım için kimlerden, ne miktarda para tedarik edildiği, nerede ve ne kadar kullanıldığına dair tüm bilgileri ayrıntılarıyla anlatan bir kitapçık hazırlandı
Mevlid yazarı Süleyman Çelebi'nin türbesinin inşaatı, kurumun önemli işlerinden birisidir. Bu amaçla 1947 yılında valilikten izin alan kurum, gazetelerde duyuru yaptı ve “Süleyman Çelebi’nin türbesini nasıl görmek istersiniz" diye soran bir anket yaptı. Projeyi belirlemek için bir yarışma yapıldı. Yarışma jürisi mimar İbrahim Süzen ile mimar Nurettin Özsalam’ın ortak projelerini birinci seçti. İnşaat giderleri için valilik bir kampanya düzenledi. İktidar değişikliği sonucu aksayan çalışmalar, 1952'de sona geldi. Türbe 14 Aralık 1952'de açıldı.
Kurum, 1957 yılında surların içinde bulunan harap haldeki Darülkurra'yı onardı. Bu yapının kendisine tahsis edilmesinden sonra kurum merkezi olarak kullandı.
İlk yıllarda ikinci başkan olarak yönetim kurulunda görev alan Kazım Baykal, 1950'den başkan oldu ve 1993'te ölümüne kadar bu görevi sürdürdü. 1946-1993 yılları arasında Bursa’da 150’ye yakın anıt eserin restorasyonunu gerçekleştirildi. Kurum, daha sonra çalışmalarına ara verip durağan bir döneme girdi.
Çalışmaları
Yapılar
Kurumun 1996 yılına kadar onarımını yaptığı başlıca yapılar şunlardır:
|
|
|
Çınarlar
1947'de Çınarlı Oteli’nin inşaatı nedeniye önündeki çınarın kesilmeye başlanması üzerine Kurum müteahhide dava açmı; henüz "Eski Eser Kanunu" ve “Gayri Menkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu”'nun bulunmadığı bu dönemde çınar, Asar-ı Atika tüzüğüne dayanarak mahkeme kararı ile kurtarılmıştır. Ardından Kurum, tarihî çınarlara“Tabii anıttır, kesilemez” levhaları koydu. Kurum'un korumaya aldığı diğer tarihi çınar ağaçları şunlardır:
- Geyikli Baba’nın diktiği Kavaklı Çınarı
- Koğukçınar semtinde bulunan Ulufeli Çınarı (Uluferli, Kovuk Çınar)
- Kestel ilçesindeki Babasultan Köyü’ndeki Geyikli Sultan türbesinin önündeki çınar
Kurucu üyeler
- Abdülkadir Keskin (vali muavini)
- Hilmi Erözden (öğretmen)
- Hulusi Köymen (avukat)
- Kâzım Baykal (felsefe öğretmeni)
- Ahmet Muhtar Aykut (öğretmen)
- Hüseyin Kocabaş (tüccar),
- Rıza İlova (tüccar)
- Necip Kartalkaya (emekli yarbay)
- Vecdi Kalyoncuoğlu (Bursa Müzesi müdür muavini)
- Neşet Köseoğlu (Bursa Müzesi müdürü)
Kaynakça
- ^ a b "Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu". Bursadakultur.org sitesi. 23 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ a b Keskin, Duygu (2015). . İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi. 23 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Kaplanoğlu, Raif. "Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu". Bursa.com. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ a b "Mevlit Yazarı Süleyman Çelebi'nin Türbesi Nasıl Yapıldı". Belgesel Tarih. 1 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ a b Güler, Semra (30 Haziran 2020). "Bursa Hanlarında Mescidler". İSTEM (35): 17-39. doi:10.31591/istem.758701. ISSN 1304-0618.
- ^ "İMARET-İ İSA BEY MESCİDİ". bgc.org.tr. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ "Gazi Timurtaş Paşa Mezarı". Bursa Alan Başkanlığı web sitesi. 8 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu 1946 yilinda Bursa da kurulmus bir sivil toplum orgutu Bursa Eski Eserleri Sevenler KurumuKurulus25 Ocak 1946 78 yil once 1946 01 25 TurDernekAmacKulturelKonumBursaOnemli kisilerKazim Baykal Bursa daki tarihsel yapilarin korunmasi onarilmasi ve yasatilmasi amaciyla Kazim Baykal onculugunde kuruldu Kurulusundan cok kisa bir sure sonra kamu yararina calisan dernek statusu kazanarak faaliyetleri devlet tarafindan desteklendi Koza Han ve Mescidi nin onarilmasi Mevlid yazari Suleyman Celebi nin turbesinin insaati kurumun yaptigi onemli islerdendir Arka planBursa sehri 1855 Bursa Depremi nden sonra harabe haline gelmis neredeyse butun tarihi camileri hasar gormus deprem sonrasinda yapilan onarimlarla diriltilmisti Ancak ardi ardina gerceklesen savaslar Balkan Savaslari I Dunya Savasi ve Kurtulus Savasi ve bakimsizliktan oturu camilerin bircogu tekrar harap hale geldi Dernegin kuruldugu donemde Turkiye nin cesitli kentlerinde Eski Eserleri Sevenler adi tasiyan kurum ve dernekler mevcuttu Bursa da da harap durumdaki tarihi yapilari onarip korumak uzere Tarihi Sevenler Kurumu adli bir kurum kurulmus olsa da ilk kongresini yapamadan dagilmistir 1945 yilinda Bursa Erkek Lisesi ne felsefe ogretmeni olarak atanan Kazim Baykal muze mudur yardimcisi Vecdi Kalyoncuoglu nun teklifi uzerine yeni bir dernek kurmak uzere girisimde bulundu Yeni dernek Bursa Eski Eserleri Sevenler adiyla kurulmustur Tarihce1946 yilinda Bursa Erkek Lisesi felsefe ogretmeni Kazim Baykal ile o donemde Bursa Muzesi mudur muavini olan Vecdi Kalyoncuoglu nun girisimi ile kuruldu Dernegin ilk genel kurulu 26 Subat 1946 gunu Bursa Halkevi Salonu nda gerceklesti Dernek tuzugu 25 Ocak 946 tarihinde Ant gazetesinde ilan edildi ve faaliyetlerine basladi Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumunun tuzukte yer alan adresi Bursa Muzesi idi ancak ilk yillarinda dernek toplantilarini uyelerinden Riza Ilova nin Koza Han daki yazihanesinde yapmistir Kurum kisa surede Bursa daki cok sayida tarihi yapinin onarim gormesini ya da restore edilmesini sagladi calismalariyla ilgili on alti brosur yayimladi Koza Han ve Mescidi nin onarilmasi ile ilgili brosurun onsozunde kurumun sehirdeki cesitli nedenler yikima ugrayan tarihi anitlari yok etmekten kurtarmayi amacladigi belirtilmis Buyuk anitlarin onarimi Bursalilarla beraber devletin isidir Kucuklerin korunmasi sirf biz Bursalilarin gayretine muhtactir ifadesine yer verilmistir Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurulu nun ilk calismasi Zagferanlik Mahallesi ndeki Bekir Dede Turbesi ile Karamazak Mahallesi ndeki Kara Abdurrezzak Turbesi nin onarimi idi Ardindan II Dunya Savasi nedeniyle ibadete kapanmis olan ve askeri depo olarak kullanilmakta olan Sehadet Camii ile Abdal Camisi ni temizleyerek ibadete acti Demirtas ile Hoca Alizade camilerinin hazirelerini duzenledi 1947 de Bakanlar Kurulu karari ile kamu yararina calisam dernek o zamanki ifade ile Menfaii Umumiyeye hadim cemiyet statusu kazandi Kale icindeki 15 yuzyila tarihlenen ve Bursa nin en kucuk mescidi olan Imaret i Isa Bey Camii nin yikimdan kurtarilmasi sehirdeki buyuk cinar agaclarinin anit agac olarak tescillenmesi dernegin ilk yillardaki faaliyetlerindendir Yildirim Bayezid doneminde yasamis Timurtas Pasa nin Cakir Hamam karsisinda bulunan marangoz ve konserve atolyeleri arasinda kalmis mezari duzenlenip bir acik turbe haline getirildi Dernegin toplantilarini Koza Han da bir yazihanede yapmasinin bir sonucu olarak Koza Han daki kimi tuccarlar da uye olmus ve hanin icinde bulunan ve 1855 Bursa depreminde kubbesi cokmus mescidin onarilmasini talep etmislerdi Kurumu ilk ciddi calismasi 1948 de Beyazit Veli Mescidi adli bu yapinin tuccarlarin yardimi ile onarimi idi Onarimdan sonra mescidin o donemki hali onarima nasil baslandigi bu surecte yasananlar olusan fikir ayriliklari onarim icin kimlerden ne miktarda para tedarik edildigi nerede ve ne kadar kullanildigina dair tum bilgileri ayrintilariyla anlatan bir kitapcik hazirlandi Mevlid yazari Suleyman Celebi nin turbesinin insaati kurumun onemli islerinden birisidir Bu amacla 1947 yilinda valilikten izin alan kurum gazetelerde duyuru yapti ve Suleyman Celebi nin turbesini nasil gormek istersiniz diye soran bir anket yapti Projeyi belirlemek icin bir yarisma yapildi Yarisma jurisi mimar Ibrahim Suzen ile mimar Nurettin Ozsalam in ortak projelerini birinci secti Insaat giderleri icin valilik bir kampanya duzenledi Iktidar degisikligi sonucu aksayan calismalar 1952 de sona geldi Turbe 14 Aralik 1952 de acildi Kurum 1957 yilinda surlarin icinde bulunan harap haldeki Darulkurra yi onardi Bu yapinin kendisine tahsis edilmesinden sonra kurum merkezi olarak kullandi Ilk yillarda ikinci baskan olarak yonetim kurulunda gorev alan Kazim Baykal 1950 den baskan oldu ve 1993 te olumune kadar bu gorevi surdurdu 1946 1993 yillari arasinda Bursa da 150 ye yakin anit eserin restorasyonunu gerceklestirildi Kurum daha sonra calismalarina ara verip duragan bir doneme girdi CalismalariYapilar Kurumun 1996 yilina kadar onarimini yaptigi baslica yapilar sunlardir Timurtas Pasa Turbesi Isa Bey Camisi Azep Bey Mescidi Ismail Hakki Tekkesi Suleyman Celebi Turbesi Hacilar Camisi Hoca Alizade Camisi Maksem Camisi Bedrettin Camisi Zeyniler Camisi Hamza Bey Camisi Hudavendigar Camisi Alaattin Camisi Veled i Saray Camisi Iznik Yesil Cami minaresi Akbiyik Camisi Simkes Mescidi Cinarlar 1947 de Cinarli Oteli nin insaati nedeniye onundeki cinarin kesilmeye baslanmasi uzerine Kurum muteahhide dava acmi henuz Eski Eser Kanunu ve Gayri Menkul Eski Eserler ve Anitlar Yuksek Kurulu nun bulunmadigi bu donemde cinar Asar i Atika tuzugune dayanarak mahkeme karari ile kurtarilmistir Ardindan Kurum tarihi cinarlara Tabii anittir kesilemez levhalari koydu Kurum un korumaya aldigi diger tarihi cinar agaclari sunlardir Geyikli Baba nin diktigi Kavakli Cinari Kogukcinar semtinde bulunan Ulufeli Cinari Uluferli Kovuk Cinar Kestel ilcesindeki Babasultan Koyu ndeki Geyikli Sultan turbesinin onundeki cinarKurucu uyelerAbdulkadir Keskin vali muavini Hilmi Erozden ogretmen Hulusi Koymen avukat Kazim Baykal felsefe ogretmeni Ahmet Muhtar Aykut ogretmen Huseyin Kocabas tuccar Riza Ilova tuccar Necip Kartalkaya emekli yarbay Vecdi Kalyoncuoglu Bursa Muzesi mudur muavini Neset Koseoglu Bursa Muzesi muduru Kaynakca a b Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu Bursadakultur org sitesi 23 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2024 a b Keskin Duygu 2015 Istanbul Teknik Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu yuksek lisans tezi 23 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Kaplanoglu Raif Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu Bursa com Erisim tarihi 22 Ocak 2024 a b Mevlit Yazari Suleyman Celebi nin Turbesi Nasil Yapildi Belgesel Tarih 1 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2024 a b Guler Semra 30 Haziran 2020 Bursa Hanlarinda Mescidler ISTEM 35 17 39 doi 10 31591 istem 758701 ISSN 1304 0618 IMARET I ISA BEY MESCIDI bgc org tr Erisim tarihi 22 Ocak 2024 Gazi Timurtas Pasa Mezari Bursa Alan Baskanligi web sitesi 8 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2024