Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ocak 2020) |
Moğollara akraba Oyrat (Kalmık) ulusunun kahramanlık destanıdır. Cangar (Cangır, Cungar, Cangaray, Cunra, Altay varyantında Yangar) ise bu destanın baş kişisidir.
Destanın oluşumu
Cangar destanının oluşması ve Oyratlar arasında yayılması çok eski çağlara dayanır. Destanda anlatılan bazı mitolojik unsurların milattan önceki dönemlerde biçimlendiği öne sürülür. Destanın giriş bölümünde, Cangar’ın doğumu ve daha sonra gelişen olaylar anlatılır. Kahramanın doğumunda olağanüstü özellikleri bulunması, küçük yaştan itibaren kahramanlıklar yapması gibi unsurlara yer verilir. Destan Budizm’den önemli ölçüde etkilenmiştir. Cangar daha genç yaşta burhan yani en üst düzey din adamı olur, yani kahramana dinsel kimlik de yüklenir. Eski Kalmuk Şamanizmine ait motiflere de rastlanır.
Destanın Konusu
Cangar’ın ve 12 savaşçısının Bumba adlı ülkelerini düşmanların saldırılarından korumaları destanın ana konusunu oluşturur. Cangar’ın 6 bin kahraman askeri bulunur. 12 komutanın her biri 500 askere komuta eder. Destan da 12 bölümden oluşur. Düşmanlar bazen yer altından çıkan Mangas adlı yaratıklardır, bazen de göklerden inen Şulmuslardır. Gökte yaşayan, 44 başlı kartala dönüşebilen bir canavarda yine anlatıda yer alır. Cangar adının dünya sultanı anlamına gelen Farsça Cihangir’den türediği öne sürülse de bu makul bir yaklaşım değildir. Destandan elde edilen ipuçlarıyla yapılan açıklamalarda yetim, kimsesiz, yalnız anlamlarına geldiği görüşü ağır basar. Bu Sibirya bölgesi Türk-Moğol destanlarının kahramanlarının belirgin özelliği olduğu söylenebilir. Destandan Cangar’ın zamanın başladığı eski çağlarda doğması ve küçük yaşta yetim ve kimsesiz kalması sebebiyle adının verildiği anlaşılır. Cangar’ın eşsiz güzellikteki eşinin adı ise Şavdal olarak geçer. Cangar’ın Aranzal Zerde adlı olağanüstü yetenekleri bulunan, çok hızlı ve zeki atı ve Altan Böre (Altın Börü) adlı bir de mızrağı vardır. Destanın Altay varyantında Cangar’ın kız kardeşinin adının Yangarçi olarak anılması ilgi çekicidir. Çünkü Cangar destanını okuyan kişilere Cangarçi denir. Cangarçiler halk arasında bir saygı görürler. Cangarçi olabilmek için usta-çırak ilişkisine dayalı bir eğitim gerekir. Destanda Cangarçi ile ilgili bir de öykü anlatılır: Cangar ve komutanları ülkelerinde huzurlu bir şekilde yaşarlarken nereden geldiği belli olmayan güzel bir kız ortaya çıkar. Kahramanların bulundukları çadıra girer, Cangar’ın ve arkadaşlarının yiğitliklerini ve savaşlarını anlatan şarkılar söylemeye başlar. Böylece Cangar destanı ortaya çıkar.
Kaynakça
- Cangar, Moğolların Büyük Destanı- He Dexiu, , 186 sayfa
- Cengiz BUYAR, Geçmişten Günümüze Cangar Destanı, Milli Folklor Dergisi, 2016, Sayı: 109.
- The Oirat Epic Cycle of Jangar - Chao Gejin, Oral Tradition, 16/2 (2001): 402-435
- Bergmann B., Nomadische unter den Kalmüken/ Bd. II, Riga, 1804, стр. 205—211; Bd. IV, Riga, 1805, стр. 181—214; (Almanca)
- Т. А. Емельяненко, К вопросу о ранних записях «Джангара», Учёные записки, КНИИЯЛИ, вып. 7, серия филологическая, Элиста, 1969 г.
- Alaadin İNAN, Cangar Destanı, İpekyolu Kültür ve Edebiyat/ Canut Yayınları, 2017, , 170 Sayfa
Dış bağlantılar
- «Джангар» на русском языке на сайте «Бумбин Орн» 29 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (by Chao Gejin)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ocak 2020 Mogollara akraba Oyrat Kalmik ulusunun kahramanlik destanidir Cangar Cangir Cungar Cangaray Cunra Altay varyantinda Yangar ise bu destanin bas kisisidir Destanin olusumuCangar destaninin olusmasi ve Oyratlar arasinda yayilmasi cok eski caglara dayanir Destanda anlatilan bazi mitolojik unsurlarin milattan onceki donemlerde bicimlendigi one surulur Destanin giris bolumunde Cangar in dogumu ve daha sonra gelisen olaylar anlatilir Kahramanin dogumunda olaganustu ozellikleri bulunmasi kucuk yastan itibaren kahramanliklar yapmasi gibi unsurlara yer verilir Destan Budizm den onemli olcude etkilenmistir Cangar daha genc yasta burhan yani en ust duzey din adami olur yani kahramana dinsel kimlik de yuklenir Eski Kalmuk Samanizmine ait motiflere de rastlanir Destanin KonusuCangar in ve 12 savascisinin Bumba adli ulkelerini dusmanlarin saldirilarindan korumalari destanin ana konusunu olusturur Cangar in 6 bin kahraman askeri bulunur 12 komutanin her biri 500 askere komuta eder Destan da 12 bolumden olusur Dusmanlar bazen yer altindan cikan Mangas adli yaratiklardir bazen de goklerden inen Sulmuslardir Gokte yasayan 44 basli kartala donusebilen bir canavarda yine anlatida yer alir Cangar adinin dunya sultani anlamina gelen Farsca Cihangir den turedigi one surulse de bu makul bir yaklasim degildir Destandan elde edilen ipuclariyla yapilan aciklamalarda yetim kimsesiz yalniz anlamlarina geldigi gorusu agir basar Bu Sibirya bolgesi Turk Mogol destanlarinin kahramanlarinin belirgin ozelligi oldugu soylenebilir Destandan Cangar in zamanin basladigi eski caglarda dogmasi ve kucuk yasta yetim ve kimsesiz kalmasi sebebiyle adinin verildigi anlasilir Cangar in essiz guzellikteki esinin adi ise Savdal olarak gecer Cangar in Aranzal Zerde adli olaganustu yetenekleri bulunan cok hizli ve zeki ati ve Altan Bore Altin Boru adli bir de mizragi vardir Destanin Altay varyantinda Cangar in kiz kardesinin adinin Yangarci olarak anilmasi ilgi cekicidir Cunku Cangar destanini okuyan kisilere Cangarci denir Cangarciler halk arasinda bir saygi gorurler Cangarci olabilmek icin usta cirak iliskisine dayali bir egitim gerekir Destanda Cangarci ile ilgili bir de oyku anlatilir Cangar ve komutanlari ulkelerinde huzurlu bir sekilde yasarlarken nereden geldigi belli olmayan guzel bir kiz ortaya cikar Kahramanlarin bulunduklari cadira girer Cangar in ve arkadaslarinin yigitliklerini ve savaslarini anlatan sarkilar soylemeye baslar Boylece Cangar destani ortaya cikar KaynakcaCangar Mogollarin Buyuk Destani He Dexiu ISBN 978 605 9914 45 1 186 sayfa Cengiz BUYAR Gecmisten Gunumuze Cangar Destani Milli Folklor Dergisi 2016 Sayi 109 The Oirat Epic Cycle of Jangar Chao Gejin Oral Tradition 16 2 2001 402 435 Bergmann B Nomadische unter den Kalmuken Bd II Riga 1804 str 205 211 Bd IV Riga 1805 str 181 214 Almanca T A Emelyanenko K voprosu o rannih zapisyah Dzhangara Uchyonye zapiski KNIIYaLI vyp 7 seriya filologicheskaya Elista 1969 g Alaadin INAN Cangar Destani Ipekyolu Kultur ve Edebiyat Canut Yayinlari 2017 ISBN 978 605 9914 45 1 170 SayfaDis baglantilar Dzhangar na russkom yazyke na sajte Bumbin Orn 29 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Chao Gejin