Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, ; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Bu madde, uygun değildir. (Mayıs 2020) |
Cankurtaran Sandalı Etiği çevrebilimci tarafından savunulan ve kaynakların dağıtımını konu alan bir metafordur. Hardin metaforunda içinde 50 kişinin olduğu ve maksimum 10 kişilik daha boş yer olan bir tekneyi betimler. Tekne, etrafında yüzlerce kişinin bulunduğu bir okyanusta yol almaktadır. Metaforun kendisine geçmeden önce şu sayısal verileri hatırlamakta fayda vardır. Dünyanın yaklaşık üçte ikisi son derece fakirdir ve sadece üçte biri nispeten zengindir. Yoksul ülkelerde yaşayan insanların ortalama kişi başı GSMH'si (Gayri Safi Milli Hasıla) yılda yaklaşık 2000 doların altındayken, zengin ülkelerde yaşayan insanlarınsa yaklaşık 40.000 dolardır (ABD için yılda yaklaşık 63.000 dolardır) . Metaforik olarak, her zengin ulus nispeten zengin insanlarla dolu ve daha müreffeh bir cankurtaran gemisindedir. Dünyanın diğer yoksulları ise çok daha kalabalık sandallardadır. Metafor şudur; 50 kişilik teknenizde yol alırken birden içinde 100 kişinin olduğu kalabalık ve fakir insanlardan oluşan bir sandalla karşılaşıyorsunuz ve bu insanlar suya atlayarak sizden tekneye giriş ya da çalışma izni istiyorlar. Bu durumda onların çağrılarına nasıl cevap verirsiniz? Tekneyi alabora etme ve içindekilerin hayatlarını tehlikeye atma pahasına okyanusta boğulmak üzere olan o 10 kişiyi teknenize alır mısınız? Bu sorular Cankurtaran Sandallı Etiğinin temel ikilemini oluşturur. Bu durumda 3 olasılığınız vardır:
- Herkesin ihtiyaçları aynı olduğundan, yani herkes suda boğulmak üzere olduğundan, herkesi teknenize alırsınız ve böylelikle altmış kapasiteli teknenizde yüz elli kişi olursunuz. Tekne batar ve herkes boğulur. Tam adalet, tam felaket.
- Teknenin kullanılmayan 10 kişilik fazla kapasitesi olduğundan, sadece 10 kişi kabul edersiniz. Bu noktada teknenizin güvenlik faktörünü yok etmiş olursunuz ve tehlikelere açık hale gelirsiniz. Fakat bunu er ya da geç almak zorunda olduğunuz bir risk olarak kabul edersek şu sorular ortaya çıkar: Hangi on kişiyi teknenize alacaksınız? İlk ulaşan 10 kişiyi mi? En iyi 10 kişiyi mi? En çok ihtiyacı olan 10 kişiyi mi? Bu ayrımı nasıl yapacaksınız ve hariç tutulan 90 kişiye ne diyeceksiniz?
- Tekneye hiç kimseyi kabul etmezsiniz ve teknenin güvenlik faktörünü, yani teknenin içindekileri, korumuş olursunuz. Böylelikle teknedeki insanların hayatta kalması mümkündür. Fakat bu durum şu soruları beraberinde getirir: Mesela 4-5 yaşlarındaki bir çocuk zengin tekneye binemediği vakit boğulup ölecekse, bunun sorumluları kimlerdir? Herkesin canı aynı oranda mı değerlidir? İnsan hakları ne kadar geçerlidir? Bazıları şanslı bazılarıysa sadece şanssız ise, bu durumda yapılacak başka bir şey de yok mudur?
Cankurtaran Sandalı Etiği çevre etiği, faydacılık ve kaynakların tükenmesi konuları ile yakından ilişkilidir. Hardin dış yardım, gıda bankaları ve göç gibi politikaları sorgulamak için cankurtaran sandalı etiğini kullanır. Hardin'e göre zengin ve refah içinde yüzen tekneye batan sandaldan gelmek isteyen kimse alınmamalıdır. Hardin bu görüşünden ötürü dikkatleri üzerine çekmiş ve bazı çevrelerce hümanizm karşıtı, etnosentrik hatta faşist olarak nitelendirilmiştir. Ancak her ne kadar eleştirilse de birçok gelişmiş ülkenin mültecilere olan yaklaşımının Hardin'in bakış açısıyla birebir örtüşmesi ironiktir. Hardin'e göre zengin tekneye binmek isteyenler sürekli olarak buyur edildiklerinde, bir süre sonra zengin teknenin kaderi de batan sandalla aynı olacaktır. Dolayısıyla hem eldeki huzur ve düzenden olmamak hem de çoğunluğun iyiliği için tekneye kimse alınmamalıdır. Yine de bu kararı almaya vicdanı elvermeyenleri de düşünmüş Hardin, onlar için “madem öyle siz tekneden çıkın ve yerinize mağdur olan biri gelsin” seçeneğini sunuyor. Bu durumda, vicdanı rahatsız olan biri fakir sandaldan gelen birine yerini verdiğinde, yeni gelen kişinin vicdanının rahat olması ve bu durumu kabul etmekte bir sorun görmemesi nasıl karşılanmalıdır? Hardin'e göre böyle bir koşulda tekneye gelen insanlar, zamanla teknedeki vicdanlı insanlarla tamamen yer değiştiğinde zengin tekne yine fakir tekneye dönüşecek ve sulara gömülecektir. Hardin'in bu fikirleri çokça eleştirilmiş ve karşı kritikler yazılmıştır.
Kaynakça
- ^ Hardin, G. 1974.[1] 20 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bioscience 24 (10), 561–568.
- ^ [2] 2 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dünya Bankası
- ^ Hardin, G. 1974.[3] 14 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Garrett Hardin Society.
- ^ Hardin, Garrett (September 2018).[4] 18 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. SPL Center.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde oksuz maddedir zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmis bir baglanti yoktur Lutfen ilgili maddelerden bu sayfaya baglanti vermeye calisin Eylul 2022 Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2020 Cankurtaran Sandali Etigi cevrebilimci tarafindan savunulan ve kaynaklarin dagitimini konu alan bir metafordur Hardin metaforunda icinde 50 kisinin oldugu ve maksimum 10 kisilik daha bos yer olan bir tekneyi betimler Tekne etrafinda yuzlerce kisinin bulundugu bir okyanusta yol almaktadir Metaforun kendisine gecmeden once su sayisal verileri hatirlamakta fayda vardir Dunyanin yaklasik ucte ikisi son derece fakirdir ve sadece ucte biri nispeten zengindir Yoksul ulkelerde yasayan insanlarin ortalama kisi basi GSMH si Gayri Safi Milli Hasila yilda yaklasik 2000 dolarin altindayken zengin ulkelerde yasayan insanlarinsa yaklasik 40 000 dolardir ABD icin yilda yaklasik 63 000 dolardir Metaforik olarak her zengin ulus nispeten zengin insanlarla dolu ve daha mureffeh bir cankurtaran gemisindedir Dunyanin diger yoksullari ise cok daha kalabalik sandallardadir Metafor sudur 50 kisilik teknenizde yol alirken birden icinde 100 kisinin oldugu kalabalik ve fakir insanlardan olusan bir sandalla karsilasiyorsunuz ve bu insanlar suya atlayarak sizden tekneye giris ya da calisma izni istiyorlar Bu durumda onlarin cagrilarina nasil cevap verirsiniz Tekneyi alabora etme ve icindekilerin hayatlarini tehlikeye atma pahasina okyanusta bogulmak uzere olan o 10 kisiyi teknenize alir misiniz Bu sorular Cankurtaran Sandalli Etiginin temel ikilemini olusturur Bu durumda 3 olasiliginiz vardir Herkesin ihtiyaclari ayni oldugundan yani herkes suda bogulmak uzere oldugundan herkesi teknenize alirsiniz ve boylelikle altmis kapasiteli teknenizde yuz elli kisi olursunuz Tekne batar ve herkes bogulur Tam adalet tam felaket Teknenin kullanilmayan 10 kisilik fazla kapasitesi oldugundan sadece 10 kisi kabul edersiniz Bu noktada teknenizin guvenlik faktorunu yok etmis olursunuz ve tehlikelere acik hale gelirsiniz Fakat bunu er ya da gec almak zorunda oldugunuz bir risk olarak kabul edersek su sorular ortaya cikar Hangi on kisiyi teknenize alacaksiniz Ilk ulasan 10 kisiyi mi En iyi 10 kisiyi mi En cok ihtiyaci olan 10 kisiyi mi Bu ayrimi nasil yapacaksiniz ve haric tutulan 90 kisiye ne diyeceksiniz Tekneye hic kimseyi kabul etmezsiniz ve teknenin guvenlik faktorunu yani teknenin icindekileri korumus olursunuz Boylelikle teknedeki insanlarin hayatta kalmasi mumkundur Fakat bu durum su sorulari beraberinde getirir Mesela 4 5 yaslarindaki bir cocuk zengin tekneye binemedigi vakit bogulup olecekse bunun sorumlulari kimlerdir Herkesin cani ayni oranda mi degerlidir Insan haklari ne kadar gecerlidir Bazilari sansli bazilariysa sadece sanssiz ise bu durumda yapilacak baska bir sey de yok mudur Bu fotograf Cankurtaran sandali etigi ile Titanic felaketindeki hayatta kalma ve kurtarma kararlariyla ilgilidir Cankurtaran Sandali Etigi cevre etigi faydacilik ve kaynaklarin tukenmesi konulari ile yakindan iliskilidir Hardin dis yardim gida bankalari ve goc gibi politikalari sorgulamak icin cankurtaran sandali etigini kullanir Hardin e gore zengin ve refah icinde yuzen tekneye batan sandaldan gelmek isteyen kimse alinmamalidir Hardin bu gorusunden oturu dikkatleri uzerine cekmis ve bazi cevrelerce humanizm karsiti etnosentrik hatta fasist olarak nitelendirilmistir Ancak her ne kadar elestirilse de bircok gelismis ulkenin multecilere olan yaklasiminin Hardin in bakis acisiyla birebir ortusmesi ironiktir Hardin e gore zengin tekneye binmek isteyenler surekli olarak buyur edildiklerinde bir sure sonra zengin teknenin kaderi de batan sandalla ayni olacaktir Dolayisiyla hem eldeki huzur ve duzenden olmamak hem de cogunlugun iyiligi icin tekneye kimse alinmamalidir Yine de bu karari almaya vicdani elvermeyenleri de dusunmus Hardin onlar icin madem oyle siz tekneden cikin ve yerinize magdur olan biri gelsin secenegini sunuyor Bu durumda vicdani rahatsiz olan biri fakir sandaldan gelen birine yerini verdiginde yeni gelen kisinin vicdaninin rahat olmasi ve bu durumu kabul etmekte bir sorun gormemesi nasil karsilanmalidir Hardin e gore boyle bir kosulda tekneye gelen insanlar zamanla teknedeki vicdanli insanlarla tamamen yer degistiginde zengin tekne yine fakir tekneye donusecek ve sulara gomulecektir Hardin in bu fikirleri cokca elestirilmis ve karsi kritikler yazilmistir Kaynakca Hardin G 1974 1 20 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Bioscience 24 10 561 568 2 2 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dunya Bankasi Hardin G 1974 3 14 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Garrett Hardin Society Hardin Garrett September 2018 4 18 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi SPL Center