Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Ağustos 2020) |
Cekliler (Azerice: Ceklilər), Kafkasya'da Azerbaycan'ın kuzey kesimlerinde yerleşik halk. Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. Azerilerin parçası, Azerbaycan'ın aborigen nüfusu, etnik azınlıklarından olan Şahdağ halklarından biridir. Konuştukları dil Cekce veya Cek dili olarak adlandırılır.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Tarihçe
Cekliler'in yaranma tarihi belli değildir. Ama çok eski olduğu bellidir. Ataları Kafkasya Albanları ihtimal olunuyor. Özellikle yaşadıkları Cek köyü Azerbaycanın en eski yerleşim yerlerinden biridir.
Ceklilerin etnografik özelliklerine bakınca, onların Azerbaycan'ın diğer halklarına, özellikle de Oğuz Türklerine özgü pek benzer yanları sahip olmakla beraber, hem de lokal özelliklerini koruyup sakladıklarını da görmek mümkündür.
XIX yüzyılın 80'li yıllarına ait bir belgede ceklilerin sayısı 1277 kişi gösterilmiştir.
Uzun yıllar gidiş-gelişin zor olduğu mekanlarda yaşayan Ceklilerin diğer Şahdağ halkları gibi çağdaş günümüze kadar kendi varlıklarını koruyup saklamalarının temel nedeni, işte başka uluslarla bütünleşme olmamalarıdır. Fakat buna rağmen, diğer Şahdağ halkları gibi Cekliler'de hiç de Azerbaycan'da ve dünyada cereyan eden başlıca küresel olaylardan dışında kalmamış, ülkenin diğer halkları kadar bu olayların taraf olmuş ve sorunların çözümüne katkıda bulunmakla birlikte, bu sorunların yarattığı fesatlardan da kendi nasiplerini almışlar.
Diğer Şahdağ halkları gibi Cekliler'de Birinci ve İkinci Dünya savaşlarında, ayrıca Karabağ Savaşı′nda yer almıştır. Savaşların diğer katılımcıları gibi onlar da ağır kayıplara uğramış, vatanın özgürlüğü uğruna canlarını feda etmişlerdir. Özellikle, 1941-1945 yıllarında yaşanan Büyük Vatan Savaşı diğer Şahdağ halkları gibi Cekliler'in de demografik gelişimini ciddi etkilemiştir. Öyle ki, özellikle Kuba - Kusar - Şabran bölgesinde 1941 yılının Ekim ayında düzenlenen 223 saylı divizyonun yönetiminde savaşa yollanmış yüzlerce Cekliler'in çok büyük çoğunluğu cepheden kendi öz yurtlarına dönmemiştir. Fakat onların savaşta katılımı konusunda yeterli bilgi toplamak çok zordur. Bunun temel nedenleri şimdiye kadar bu alanda hiçbir temel araştırmanın yapılmamasıdır. Özellikle de Cekliler'in kendilerinin konuyu araştırmaması bu alanda gerçeklerin ortaya çıkmaması ile sonuçlanmış ve boşluklarla görülen bir düzlem yaratmıştır.
Cekliler'in demografik gelişimine en ciddi darbe ise Ermeniler tarafından vurulmuştur. Öyle ki, 1918 yılının ilkbaharında Ermeniler tarafından gerçekleştirilen soykırım sırasında Kuba Rayonu'nda, diğer Şahdağ halkları gibi Cekliler'de çok ciddi zarar görmüştür.
Cekliler'in büyük çoğunluğu Azerbaycan'ın kuzeyinde, Kuba, Haçmaz, Kusar rayonları toprağında toplu bir halde, Bakü, Sumgayıt şehirlerinde, Şabran, Siyezen rayonlarında yaşarlar. Rusya'da ve diğer birkaç ülkede de Cekliler bulunmaktadır. Cekcece'yi hala günlük yaşamda konuşurlar. Kendi genelek ve göreneklerini hala sürdürmektedirler.
Cekliler bugün de Azerbaycan Cumhuriyeti'nin sosyal-siyasal, ekonomik ve kültürel yaşamının tüm alanlarında, mümkün olduğu kadar yakından katılıyorlar.
Kendilerini "Cekad" (Türkçe: Cekli) adlandırıyorlar.
Dil
Cekliler Cek dili′nde konuşuyor. Kendi dillerini "Cekcə məz" (Türkçe: Cek dili) adlandırıyorlar.
Dinleri
Cekliler VII yüzyıla kadar ateşperest olmuşlar. Cekliler′de bu dinin izleri şimdiye kadar kalmaktadır. Öyle ki, onların tarihi köyleri olan bu köyde şu anda da Ateşgah vardır.
Cekliler VII yüzyıldan sonra müslümandırlar. Cek köyündeki Ebu Müslim Camisi Sovyet hakimiyeti yıllarında yıkılarak, taşından okul binası, ağaçlarından ise tahıl deposu inşa edilmiştir. Cami ülkenin bağımsızlığa kovuştuğu ilk yıllarda, köy aksakallarından biri girişimi ve köy sakinlerinin yardımlarıyla kısmen restore edilmiştir. Fakat maddi sıkıntılar yüzünden Ebu Müslim Camii'nin inşası henüz gerekli düzeyde tamamlanmamıştır. Onun çevresinde geniş bilimsel arkeolojik ve mimari çalışmalarının yapılması çok önemlidir.Ebu Müslim Camisi, Azerbaycan'ın en eski camilerinden biridir. Söylentilere göre, bu cami Ebu Müslim camileri gibi Abbasi hilafetinin kurucusu Abbas'ın ünlü komutanı Ebu Müslüm El Horasani tarafından, yaklaşık VIII yüzyılda dikilmiştir.
Ayrıca Cek köyünde birçok dinî anıtlar vardır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Большая Энциклопедия в 62 томах: Джеки". 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2011.
- ^ "Джеки. www.terra.su". 9 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2011.
- ^ Алиев К. «К вопросу о племенах Кавказской Албании. Исследования по культуры народов Востока». Москва-Ленинград, 1960, s. 18
- ^ Гейбуллаев Г.А. «Топонимия Азербайджана». Баку, «Элм», 1986, стр. 93
- ^ T. Paşazadə. «Azərbaycanın milli etnik nümayəndələri – ceklilər», «Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun Хəbərləri», № 1, Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu, Bakı, «Müəllim», 2009, s. 39
- ^ İmaməddin Zəkiyev. "Naməlum xınalıqlı alimlər". "Ədəbiyyat" qəzeti 8 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Azerice)
- ^ H. Həvilov. Azərbaycan etnoqrafiyası. Bakı. Elm. 1991. səh. 40
- ^ . 1 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2011.
- ^ . 1 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2011.
- ^ a b T.Ə.Paşazadə. «Böyük Vətən Müharibəsində və digər müharibələrdə Şahdağ хalqlarının iştirakının öyrənilməsi problemləri». «Böyük Vətən Müharibəsində qələbənin təmin olunmasında Azərbaycan хalqının rolü» mövzusunda keçirilmiş Respublika Elmi Konfransının Materialları, Sumqayıt Dövlət Universiteti, Sumqayıt, 7 may 2010, s. 89 (Azerice)
- ^ Указатель географических названий[]
- ^ Список селений Кубинского уезда, подвергшихся погромам в апреле-мае 1918 г.[]
- ^ "Солмаз Рустамова-Тогиди. «Куба. Апрель-май 1918 г. Мусульманские погромы в документах». Баку. 2010". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2011.
- ^ . 15 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2011.
- ^ Tərxan Paşazadə, “Azərbaycanın milli etnik nümayəndələri – ceklilər”, "Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun Xəbərləri", № 1, Bakı, “Müəllim”, 2009 s.37
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Cekliler ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Tərxan Paşazadə, "Dünyanın nadir etnik qrupu - Azərbaycan cekliləri", Azərbaycan qəzeti 6 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya sayfa baska bir dilden kotu bir bicimde tercume edilmistir Sayfa makine cevirisi veya dilde yetkinligi bulunmayan bir cevirmen tarafindan olusturulmus olabilir Lutfen ceviriyi gelistirmek icin yardim edin Agustos 2020 Cekliler Azerice Cekliler Kafkasya da Azerbaycan in kuzey kesimlerinde yerlesik halk Kafkasya nin yerli halklarindan biridir Azerilerin parcasi Azerbaycan in aborigen nufusu etnik azinliklarindan olan Sahdag halklarindan biridir Konustuklari dil Cekce veya Cek dili olarak adlandirilir CeklilerOnemli nufusa sahip bolgelerDillerCekceDinIslamTarihceCekliler in yaranma tarihi belli degildir Ama cok eski oldugu bellidir Atalari Kafkasya Albanlari ihtimal olunuyor Ozellikle yasadiklari Cek koyu Azerbaycanin en eski yerlesim yerlerinden biridir Ceklilerin etnografik ozelliklerine bakinca onlarin Azerbaycan in diger halklarina ozellikle de Oguz Turklerine ozgu pek benzer yanlari sahip olmakla beraber hem de lokal ozelliklerini koruyup sakladiklarini da gormek mumkundur XIX yuzyilin 80 li yillarina ait bir belgede ceklilerin sayisi 1277 kisi gosterilmistir Cekliler 1880Cekliler 1880 Uzun yillar gidis gelisin zor oldugu mekanlarda yasayan Ceklilerin diger Sahdag halklari gibi cagdas gunumuze kadar kendi varliklarini koruyup saklamalarinin temel nedeni iste baska uluslarla butunlesme olmamalaridir Fakat buna ragmen diger Sahdag halklari gibi Cekliler de hic de Azerbaycan da ve dunyada cereyan eden baslica kuresel olaylardan disinda kalmamis ulkenin diger halklari kadar bu olaylarin taraf olmus ve sorunlarin cozumune katkida bulunmakla birlikte bu sorunlarin yarattigi fesatlardan da kendi nasiplerini almislar Diger Sahdag halklari gibi Cekliler de Birinci ve Ikinci Dunya savaslarinda ayrica Karabag Savasi nda yer almistir Savaslarin diger katilimcilari gibi onlar da agir kayiplara ugramis vatanin ozgurlugu ugruna canlarini feda etmislerdir Ozellikle 1941 1945 yillarinda yasanan Buyuk Vatan Savasi diger Sahdag halklari gibi Cekliler in de demografik gelisimini ciddi etkilemistir Oyle ki ozellikle Kuba Kusar Sabran bolgesinde 1941 yilinin Ekim ayinda duzenlenen 223 sayli divizyonun yonetiminde savasa yollanmis yuzlerce Cekliler in cok buyuk cogunlugu cepheden kendi oz yurtlarina donmemistir Fakat onlarin savasta katilimi konusunda yeterli bilgi toplamak cok zordur Bunun temel nedenleri simdiye kadar bu alanda hicbir temel arastirmanin yapilmamasidir Ozellikle de Cekliler in kendilerinin konuyu arastirmamasi bu alanda gerceklerin ortaya cikmamasi ile sonuclanmis ve bosluklarla gorulen bir duzlem yaratmistir Cekliler in demografik gelisimine en ciddi darbe ise Ermeniler tarafindan vurulmustur Oyle ki 1918 yilinin ilkbaharinda Ermeniler tarafindan gerceklestirilen soykirim sirasinda Kuba Rayonu nda diger Sahdag halklari gibi Cekliler de cok ciddi zarar gormustur Cekliler in buyuk cogunlugu Azerbaycan in kuzeyinde Kuba Hacmaz Kusar rayonlari topraginda toplu bir halde Baku Sumgayit sehirlerinde Sabran Siyezen rayonlarinda yasarlar Rusya da ve diger birkac ulkede de Cekliler bulunmaktadir Cekcece yi hala gunluk yasamda konusurlar Kendi genelek ve goreneklerini hala surdurmektedirler Cekliler bugun de Azerbaycan Cumhuriyeti nin sosyal siyasal ekonomik ve kulturel yasaminin tum alanlarinda mumkun oldugu kadar yakindan katiliyorlar Kendilerini Cekad Turkce Cekli adlandiriyorlar DilCekliler Cek dili nde konusuyor Kendi dillerini Cekce mez Turkce Cek dili adlandiriyorlar DinleriCek koyundeki Ebu Muslim CamiMatsa yiyen cekli cocuklar Cekliler VII yuzyila kadar atesperest olmuslar Cekliler de bu dinin izleri simdiye kadar kalmaktadir Oyle ki onlarin tarihi koyleri olan bu koyde su anda da Atesgah vardir Cekliler VII yuzyildan sonra muslumandirlar Cek koyundeki Ebu Muslim Camisi Sovyet hakimiyeti yillarinda yikilarak tasindan okul binasi agaclarindan ise tahil deposu insa edilmistir Cami ulkenin bagimsizliga kovustugu ilk yillarda koy aksakallarindan biri girisimi ve koy sakinlerinin yardimlariyla kismen restore edilmistir Fakat maddi sikintilar yuzunden Ebu Muslim Camii nin insasi henuz gerekli duzeyde tamamlanmamistir Onun cevresinde genis bilimsel arkeolojik ve mimari calismalarinin yapilmasi cok onemlidir Ebu Muslim Camisi Azerbaycan in en eski camilerinden biridir Soylentilere gore bu cami Ebu Muslim camileri gibi Abbasi hilafetinin kurucusu Abbas in unlu komutani Ebu Muslum El Horasani tarafindan yaklasik VIII yuzyilda dikilmistir Ayrica Cek koyunde bircok dini anitlar vardir Ayrica bakinizCek Sahdag halklariKaynakca Bolshaya Enciklopediya v 62 tomah Dzheki 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Haziran 2011 Dzheki www terra su 9 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2011 Aliev K K voprosu o plemenah Kavkazskoj Albanii Issledovaniya po kultury narodov Vostoka Moskva Leningrad 1960 s 18 Gejbullaev G A Toponimiya Azerbajdzhana Baku Elm 1986 str 93 T Pasazade Azerbaycanin milli etnik numayendeleri cekliler Azerbaycan Muellimler Institutunun Heberleri 1 Azerbaycan Muellimler Institutu Baki Muellim 2009 s 39 Imameddin Zekiyev Namelum xinaliqli alimler Edebiyyat qezeti 8 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Azerice H Hevilov Azerbaycan etnoqrafiyasi Baki Elm 1991 seh 40 1 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2011 1 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2011 a b T E Pasazade Boyuk Veten Muharibesinde ve diger muharibelerde Sahdag halqlarinin istirakinin oyrenilmesi problemleri Boyuk Veten Muharibesinde qelebenin temin olunmasinda Azerbaycan halqinin rolu movzusunda kecirilmis Respublika Elmi Konfransinin Materiallari Sumqayit Dovlet Universiteti Sumqayit 7 may 2010 s 89 Azerice Ukazatel geograficheskih nazvanij olu kirik baglanti Spisok selenij Kubinskogo uezda podvergshihsya pogromam v aprele mae 1918 g olu kirik baglanti Solmaz Rustamova Togidi Kuba Aprel maj 1918 g Musulmanskie pogromy v dokumentah Baku 2010 9 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2011 15 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Haziran 2011 Terxan Pasazade Azerbaycanin milli etnik numayendeleri cekliler Azerbaycan Muellimler Institutunun Xeberleri 1 Baki Muellim 2009 s 37Dis baglantilarWikimedia Commons ta Cekliler ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Terxan Pasazade Dunyanin nadir etnik qrupu Azerbaycan ceklileri Azerbaycan qezeti 6 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde