Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bogoroditsa Levişka Kilisesi (eskiden Cuma Camii veya Fethiyye-Cuma Camii),Kosova’daPrizren’in semtinde bulunan ve bugün kullanım dışı olan tarihî bir dinî yapıdır. X. yüzyılda kilise olarak kurulup XV. yüzyılda camiye dönüştürülmüştür. XX. yüzyılın ilk yarısından sonra kiliseye dönüştürülmüş; 1999 yılından sonra da kullanım dışı olmuştur.
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 Prizren’deki mimari yapı | |
| Konum |  Kosova,  Sırbistan |
| (Kriter) | Kültürel: ii, iii, iv |
| Referans | 724 |
| Tescil | 2004 (28. oturum) |
| Uzatma | 2006 |
| Tehlike | 2006 — Günümüz |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
| Koordinatlar | |
Kuruluş
MS. XIII. yüzyılda katedral olarak gelişen yapı hakkında yapılan incelemelerle ve elde edilen bazı buluntular bu mabedin kuruluşunu MS. X. yüzyıl olarak belirtmektedir. Kosova’nın Sırpların egemenliğinde olduğu devirde katedral olarak ismi Bogorodica Ljeviška’dır. 1306/7 yılında Kral Stefan Uroš II. Milutin tarafından restore edilmiştir.
Bizans İmparatoru II. Basileios tarafından Sırp Ortodoks Kilisesi’nin, 1018 yılında bu kilisede yerleştirildiği farz edilmektedir. Katedral olarak XIV. yüzyılda tarafından inşa edilmiştir.
Cami oluşu
Fatih Sultan Mehmed'in Prizren'e geldiği ve bir cuma namazından sonra Prizren'in en büyük Ortodoks kilisesi olan Sv. Bogoroditsa'yı (yani Cuma Camii’ni) camiye dönüştürdüğü anlaşılmaktadır (M. Tahir Efendi, Menakıb, 165-167 beyitler). 1 Haziran 1455 yılında Nobırda kalesinin düşmesinden sonra, Fatih Sultan Mehmed Han üç ay kadar burada kalmıştır. Kosova'nın diğer şehirlerinin fethedilişinden sonra, Prizren'e gelip bu kiliseyi bir cuma namazından sonra camiye dönüştürmüştür.
Camiye dönüştürüldüğünde çan kulesi üzerine bir minare ilave edilmiştir. Kitabeden görüldüğü gibi, 1858 (hicri 1275) yılında yapılan bir onarım esnasında eski minare harap ve yıkık olduğu için kilisenin çan kulesi üzerine bir şerefe ilavesi ile minare onarılmıştır.
Kiliseye dönüştürülmesi
Osmanlı İmparatorluğu’nun 31 Ekim 1912 tarihinde Prizren’den çıkışından sonra camide ibadetler 1918 yılına dek devam etmiştir. O yıldan sonra, I. Dünya Savaşı’ndan sonra, 5 Haziran 1923 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nun yaptığı bütün ilaveler çıkarılmış, minare yıktırılmıştır. Çan kulesi kubbeyle örtülmüş, üstüne haç ve içine büyük bir çan takılmıştır. Bu dönemde camide imam görevinde Cemil Fluk Efendi’nin babası merhum Feyzullah Fluk bulunmuştur. 1918 yılından sonra, Cuma Camii cemaati bu cami yakınlığında bulunan mahallede bir mescit kurarak, ibadetlerine devam etmiştir. Cemil Efendi’ye göre bu mescit, Cuma Camii’nin devamıydı ve camiden kalan eşyaları alıp bir yer tutarak ibadete orada devam etmişlerdir.
Bugünkü durum
Kosova bölgesinin I. Kosova Savaşı ile beraber tam olarak Türk hükmüne bağlanmasıyla beraber Prizren şehrinde yaptırılan ve Bogorodica Ljeviška Katedrali’nden camiye dönüştürülen ve Cuma Camii (veya yöre ağzıyla Cuma Cami) adıyla bugününe gelen bu eski yapı, 1999 sonrasında NATO ve uluslararası güçlerin kontrolündeki Kosova’da 2004 yılında yaşanan iç karışıklıklarda yakılma girişimiyle karşı karşıya kalmıştır. Bu girişimlerde tamamen yakılmaktan kurtulsa da kısmi tahribatlar yaşamıştır. İbadethanenin Prizrenliler ve hatta Kosovalılarca bugün bile “Cuma Camii” olarak bilinmekte, bu şekilde adlandırılmaktadır. Osmanlı belgelerinde bu yapı, “Fatih Sultan Mehmed Han Camii” olarak kayıtlıdır.
Bugün kullanıma kapalıdır ve güvenlik güçlerince koruma altına alınmıştır. Kilise olarak da kullanılmamaktadır.
Dünya Mirası
2004 yılında UNESCO, Deçan Manastırı'nı olağanüstü evrensel değeri nedeniyle Dünya Mirası olarak listeledi. İki yıl sonra, üç ayrı dini anıt eklenerek Dünya Mirası alanı genişletildi: İpek Patrikhanesi, Graçaniça Manastırı ve "Meryem Ana Kilisesi" adıyla Cuma Camii.
2006 yılında Dünya Mirası alanı, bölgedeki siyasi istikrarsızlıktan kaynaklanan yönetim ve koruma güçlükleri nedeniyle Tehlike altındaki Dünya Mirasları listesine eklendi.
Galeri
-
![image]()
Kral Milutin'i tasvir eden fresk. -
![image]()
2004 öncesinde çekilmiş, ibadethanede bulunan bir freskin fotoğrafı. -
![image]()
2004 yılında Kosovalı Arnavutlar tarafından aynı freskin zarar verilmiş hali. -
![image]()
Kral Milutin freski. -
![image]()
Aziz Simeon freski. -
![image]()
freski (1307–1309). -
![image]()
İbadethanenin eski bir fotoğrafı.
Açıklamalar
- ^ Kosova, Kosova Cumhuriyeti ile Sırbistan Cumhuriyeti arasındaki toprak anlaşmazlığının konusudur. Kosova Cumhuriyeti tek taraflı olarak 17 Şubat 2008'de bağımsızlığını ilan etti ancak Sırbistan, Kosova'yı kendi egemenliğinin bir parçası olarak kabul etmeye devam ediyor. İki hükûmet, Brüksel Anlaşması'nın bir parçası olarak 2013'te ilişkileri normalleştirmeye başladı. Kosova, Birleşmiş Milletler üyesi 193 devletin (97'si tarafından) bağımsız bir devlet olarak tanınmış durumdadır. Toplamda, BM üyesi 112 devlet Kosova'yı bir noktada tanıdı ancak bunlardan 15'i daha sonra tanımalarını geri çekti.
Kaynakça
- Alexander P. Kazhdan, The Oxford Dictionary of Byzantium Vol.1-2-3, New York, 1991
- ^ a b c Raif Vırmıça, Kosova’da Osmanlı Mimari Eserleri I, TC Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999, s. 106
- ^ "The Church of Holy Virgin Ljevis in Prizren". 14 Şubat 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2010.
- ^ Fetnan Derviş, XVIII.-XIX. Yüzyıllarda Prizren: Siyasi ve Sosyo-ekonomik Tarihi, Yayınlanmamış Y. Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2007, s. 7
- ^ Raif Vırmıça, Prizren Camileri, Prizren, 1996, s. 144-145.
- ^ a b c Ahmet S. İğciler, Prizren’de Yok Olan Osmanlı İzleri, Kosova Tük Araştırmacıları Derneği, Prizren 2004, s. 66.
- ^ a b c d Raif Vırmıça, Kosova’da Osmanlı Mimari Eserleri I, TC Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999, s. 107
- ^ Slobodan Nenadović, Bogorodica Leviska, njen postanak i njeno mesto u arhitekturi Milutinovog vremena, Narodna Knjiga, Beograd, 1963, s. 35 (Sırpça)
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2017.
- ^ World Heritage Committee puts Medieval Monuments in Kosovo on Danger List and extends site in Andorra, ending this year’s inscriptions 2 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., UNESCO World Heritage Centre, 13 Temmuz 2006. 4 Nisan 2008 tarihinde erişildi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bogoroditsa Leviska Kilisesi eskiden Cuma Camii veya Fethiyye Cuma Camii Kosova daPrizren in semtinde bulunan ve bugun kullanim disi olan tarihi bir dini yapidir X yuzyilda kilise olarak kurulup XV yuzyilda camiye donusturulmustur XX yuzyilin ilk yarisindan sonra kiliseye donusturulmus 1999 yilindan sonra da kullanim disi olmustur Kosova daki Ortacag Anitlari Decan Manastiri Ipek Patrikhanesi Gracanica Manastiri ve Cuma CamiiUNESCO Dunya MirasiPrizren deki mimari yapiKonum Kosova SirbistanKriterKulturel ii iii ivReferans724Tescil2004 28 oturum Uzatma2006Tehlike2006 GunumuzBolgeAvrupa ve Kuzey AmerikaKoordinatlar42 12 41 K 20 44KurulusMS XIII yuzyilda katedral olarak gelisen yapi hakkinda yapilan incelemelerle ve elde edilen bazi buluntular bu mabedin kurulusunu MS X yuzyil olarak belirtmektedir Kosova nin Sirplarin egemenliginde oldugu devirde katedral olarak ismi Bogorodica Ljeviska dir 1306 7 yilinda Kral Stefan Uros II Milutin tarafindan restore edilmistir Bizans Imparatoru II Basileios tarafindan Sirp Ortodoks Kilisesi nin 1018 yilinda bu kilisede yerlestirildigi farz edilmektedir Katedral olarak XIV yuzyilda tarafindan insa edilmistir Cami olusuFatih Sultan Mehmed in Prizren e geldigi ve bir cuma namazindan sonra Prizren in en buyuk Ortodoks kilisesi olan Sv Bogoroditsa yi yani Cuma Camii ni camiye donusturdugu anlasilmaktadir M Tahir Efendi Menakib 165 167 beyitler 1 Haziran 1455 yilinda Nobirda kalesinin dusmesinden sonra Fatih Sultan Mehmed Han uc ay kadar burada kalmistir Kosova nin diger sehirlerinin fethedilisinden sonra Prizren e gelip bu kiliseyi bir cuma namazindan sonra camiye donusturmustur Camiye donusturuldugunde can kulesi uzerine bir minare ilave edilmistir Kitabeden goruldugu gibi 1858 hicri 1275 yilinda yapilan bir onarim esnasinda eski minare harap ve yikik oldugu icin kilisenin can kulesi uzerine bir serefe ilavesi ile minare onarilmistir Kiliseye donusturulmesiOsmanli Imparatorlugu nun 31 Ekim 1912 tarihinde Prizren den cikisindan sonra camide ibadetler 1918 yilina dek devam etmistir O yildan sonra I Dunya Savasi ndan sonra 5 Haziran 1923 tarihinde Osmanli Imparatorlugu nun yaptigi butun ilaveler cikarilmis minare yiktirilmistir Can kulesi kubbeyle ortulmus ustune hac ve icine buyuk bir can takilmistir Bu donemde camide imam gorevinde Cemil Fluk Efendi nin babasi merhum Feyzullah Fluk bulunmustur 1918 yilindan sonra Cuma Camii cemaati bu cami yakinliginda bulunan mahallede bir mescit kurarak ibadetlerine devam etmistir Cemil Efendi ye gore bu mescit Cuma Camii nin devamiydi ve camiden kalan esyalari alip bir yer tutarak ibadete orada devam etmislerdir Bugunku durumKosova bolgesinin I Kosova Savasi ile beraber tam olarak Turk hukmune baglanmasiyla beraber Prizren sehrinde yaptirilan ve Bogorodica Ljeviska Katedrali nden camiye donusturulen ve Cuma Camii veya yore agziyla Cuma Cami adiyla bugunune gelen bu eski yapi 1999 sonrasinda NATO ve uluslararasi guclerin kontrolundeki Kosova da 2004 yilinda yasanan ic karisikliklarda yakilma girisimiyle karsi karsiya kalmistir Bu girisimlerde tamamen yakilmaktan kurtulsa da kismi tahribatlar yasamistir Ibadethanenin Prizrenliler ve hatta Kosovalilarca bugun bile Cuma Camii olarak bilinmekte bu sekilde adlandirilmaktadir Osmanli belgelerinde bu yapi Fatih Sultan Mehmed Han Camii olarak kayitlidir Bugun kullanima kapalidir ve guvenlik guclerince koruma altina alinmistir Kilise olarak da kullanilmamaktadir Dunya Mirasi2004 yilinda UNESCO Decan Manastiri ni olaganustu evrensel degeri nedeniyle Dunya Mirasi olarak listeledi Iki yil sonra uc ayri dini anit eklenerek Dunya Mirasi alani genisletildi Ipek Patrikhanesi Gracanica Manastiri ve Meryem Ana Kilisesi adiyla Cuma Camii 2006 yilinda Dunya Mirasi alani bolgedeki siyasi istikrarsizliktan kaynaklanan yonetim ve koruma guclukleri nedeniyle Tehlike altindaki Dunya Miraslari listesine eklendi GaleriKral Milutin i tasvir eden fresk 2004 oncesinde cekilmis ibadethanede bulunan bir freskin fotografi 2004 yilinda Kosovali Arnavutlar tarafindan ayni freskin zarar verilmis hali Kral Milutin freski Aziz Simeon freski freski 1307 1309 Ibadethanenin eski bir fotografi Aciklamalar Kosova Kosova Cumhuriyeti ile Sirbistan Cumhuriyeti arasindaki toprak anlasmazliginin konusudur Kosova Cumhuriyeti tek tarafli olarak 17 Subat 2008 de bagimsizligini ilan etti ancak Sirbistan Kosova yi kendi egemenliginin bir parcasi olarak kabul etmeye devam ediyor Iki hukumet Bruksel Anlasmasi nin bir parcasi olarak 2013 te iliskileri normallestirmeye basladi Kosova Birlesmis Milletler uyesi 193 devletin 97 si tarafindan bagimsiz bir devlet olarak taninmis durumdadir Toplamda BM uyesi 112 devlet Kosova yi bir noktada tanidi ancak bunlardan 15 i daha sonra tanimalarini geri cekti KaynakcaAlexander P Kazhdan The Oxford Dictionary of Byzantium Vol 1 2 3 New York 1991 a b c Raif Virmica Kosova da Osmanli Mimari Eserleri I TC Kultur Bakanligi Yayinlari Ankara 1999 s 106 The Church of Holy Virgin Ljevis in Prizren 14 Subat 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2010 Fetnan Dervis XVIII XIX Yuzyillarda Prizren Siyasi ve Sosyo ekonomik Tarihi Yayinlanmamis Y Lisans Tezi Istanbul Universitesi 2007 s 7 Raif Virmica Prizren Camileri Prizren 1996 s 144 145 a b c Ahmet S Igciler Prizren de Yok Olan Osmanli Izleri Kosova Tuk Arastirmacilari Dernegi Prizren 2004 s 66 a b c d Raif Virmica Kosova da Osmanli Mimari Eserleri I TC Kultur Bakanligi Yayinlari Ankara 1999 s 107 Slobodan Nenadovic Bogorodica Leviska njen postanak i njeno mesto u arhitekturi Milutinovog vremena Narodna Knjiga Beograd 1963 s 35 Sirpca a b Arsivlenmis kopya 28 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2017 World Heritage Committee puts Medieval Monuments in Kosovo on Danger List and extends site in Andorra ending this year s inscriptions 2 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNESCO World Heritage Centre 13 Temmuz 2006 4 Nisan 2008 tarihinde erisildi