Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi, Türkiye'de 16 Nisan 2017 Referandumu'yla kabul edilen ve 9 Temmuz 2018 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan kuvvetler ayrılığına dayalı başkanlık tipi bir hükûmet sistemidir.Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın sekizinci maddesine göre, yürütme yetkisi ve görevi, cumhurbaşkanı tarafından, anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. Bu sistem Meclis ile Hükûmeti birbirinden ayırmış olup Türkiye'de uzun yıllardır süregelen istikrar, yürütmenin bürokrasi üzerindeki zayıf otoritesi ve erken seçim sorunlarını büyük ölçüde ortadan kaldırmıştır.[] Parlamenter sistemin aksine hükûmet artık atamalar yolu ile değil, doğrudan halk tarafından seçimle gelen bir hükûmet başkanı tarafından oluşturulmaktadır. Cumhurbaşkanlığı, cumhurbaşkanlığı teşkilatı hakkındaki 1 sayılı cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenmiştir. 1 sayılı cumhurbaşkanlığı kararnamesi, 539 maddelik mufassal bir kararnamedir. Bu kararname, cumhurbaşkanlığının her yönünü ayrıntılarıyla düzenlemektedir.
Bu sisteme geçişle beraber Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Hükûmet kurma yetkileri, halk tarafından seçilen cumhurbaşkanına aktarıldı.Cumhurbaşkanı, devletin başıdır. Yürütme yetkisi, cumhurbaşkanına aittir. Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminde, cumhurbaşkanı partili veya partisiz olabilir. Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminde bakanlar da cumhurbaşkanı tarafından meclis dışından atanabilmektedir. Cumhurbaşkanı kararnameler yoluyla anayasa, kanun ve kişi hak ve özgürlüklerine aykırı olmamak kaydı ile yasama yetkisini de kullanmaktadır. Cumhurbaşkanının çıkarmış olduğu kararnameler Meclis veya Yargı yoluyla hükümsüz bırakılabilir veya iptal edilebilir. Türkiye’deki bütün kanun, kanun hükmünde kararname, cumhurbaşkanlığı kararnamesi, tüzük ve yönetmeliklere Mevzuat Bilgi Sistemi'nden ulaşılabilir.
Eleştiriler
Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Mehmet Uçum’un, 16 Nisan başlıklı kitabında belirttiği gibi, cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi için;
“Cumhurbaşkanı siyasî kararları verme konusunda tek yetkilidir. Bakanların hiçbir siyasî yetkisi ve meclise karşı sorumluluğu yoktur, cumhurbaşkanının 'teknik çalışma ekibi'dirler."
Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi, anayasa hukuku literatüründe daha önce uygulanmış bir sistem değildir ve ilk defa Türkiye Cumhuriyeti'nde uygulanmıştır. Bu sistem, başkanlık sisteminden farklıdır ve dünyada daha önce uygulanmamış, yepyeni bir idarî sistemdir. Başkanlık sistemi, bir kuvvetler ayrılığı sistemidir. Başkanlık sisteminde yasama ve yürütme organları birbirinden bağımsız olarak seçilir ve birbirinden bağımsız olarak görevlerini sürdürürler.
Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 5 Mayıs 2021'de cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminde iyileştirilmeler yapılmasını önerdi. Bahçeli, iki başkan yardımcısı tayin edilmesini ve başkan yardımcılarının da halk tarafından seçilmesini; Merkez Bankası'nın anayasal bir kuruluş hâline getirilmesini; Hâkimler ve Savcılar Kurulu'nun yerine Yüksek Yargı Kurulu adında yeni bir organ oluşturulmasını, uluslararası anlaşmaları sona erdirme yetkisinin TBMM'ye verilmesini de içerin bir değişiklik teklifi sundu. MHP'nin anayasa değişikliği teklifi, cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin “kurumsallaşmış başkanlık sistemi” adı verilerek iyileştirilmesini de öngörüyor.
Karar gazetesi yazarı Taha Akyol, cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin yetkileri bir tek kişiye verdiğini ve “şahsî yönetim”i teşvik ettiğini ifade etti. Akyol, sık sık ele aldığı cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemini "...yanlış çıkarılıp düzeltilen kararnameler, kararlardaki kurumsal zaaflar, hukuki güven indeksindeki gerilemeler önemli verilerdir." ifadeleriyle başarısız olarak nitelendirdi. Akyol, bir başka yazısında da cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin şahsî politikaları anayasallaştırdığını ve bu şekilde yapılan yanlış uygulamaların düzeltme imkanının da ortadan kaldırıldığına dikkat çekti.
Cem Akaş, Alman-İspanyol siyaset bilimci 'in Başkanlık Sisteminin Tehlikeleri başlıklı makalesine atıfla, bir elde aşırı yetki toplanmasının yaratacağı “Kibirlenme… bir tür popülizm… muhalefete karşı açıkça husumet… sistemin frenleyici erklerden yoksun kalması… merkez-kenar kutuplaşması…” gibi tehlikelere dikkat çekti.
Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin Türkiye'de delegasyoncu demokrasiye ve yol açtığını savunan düşünceler mevcuttur. Bu hükûmet sistemin kabul edilmesiyle birlikte kuvvetler arasındaki denge mekanizması bozulmuş olup yasama ve yargı güçlerinin yürütme üzerindeki denetim ve kontrolü yitirilmekte olup yürütmenin diğer güçlere karşı baskın duruma geldiği savunulmuştur. Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminde yatay hesap verirlik zayıflamıştır.
6 muhalefet partisi CHP, İYİ Parti, DEVA, GP, SP ve DP, Cumhurbaşkanlığı Sisteminin ekonomik ve siyasal krizlere yol açtığını öne sürerek parlamenter sisteme geri dönülmesi için çalışmalar başlattı. Bu 6 parti ortak komisyon kurarak güçlendirilmiş parlamenter sistem adında yeni bir sistem tasarladılar ve bu sistemi 2023 Türkiye genel seçimleri'nde bir vaat olarak seçmene sundular.
Dış bağlantılar
- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı internet sitesi 25 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mevzuat Bilgi Sistemi 23 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Yıldız Yazıcıoğlu (9 Temmuz 2018). "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Resmen Başladı". Amerika'nin Sesi. 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2020.
- ^ "Mevzuat Bilgi Sistemi". www.mevzuat.gov.tr. 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ "Mevzuat Bilgi Sistemi". www.mevzuat.gov.tr. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ a b Nurullah Sarac (10 Temmuz 2018). "Türkiye'nin yeni yönetim sistemi hakkında bilmek istediğiniz her şey". 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2020.
- ^ Beraat Gokkus (9 Temmuz 2018). "'Yeni Türkiye' yürürlükte: Yeni sistem ile değişecek 10 şey". 30 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2020.
- ^ Öztürk, Fundanur (1 Ekim 2018). "Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminde TBMM'nin yetkileri ve görevleri ne olacak?". BBC News Türkçe. 21 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020.
- ^ Uçum, Mehmet (2018). 15 - 16 Temmuz'dan cumhurbaşkanlığı sistemine Türkiye'nin demokratik birliği mücadelesinde yeni aşama 16 Nisan. 1. Basım. Cağaloğlu, İstanbul. ss. 79-80. ISBN . OCLC 1066742383.
- ^ Gözler, Kemal (2017). Elveda anayasa : 16 Nisan 2017'de oylayacağımız anayasa değişikliği hakkında eleştiriler. Makale 4. Birinci baskı. Bursa. ISBN . OCLC 1000563246.
- ^ Welle (www.dw.com), Deutsche (5 Mayıs 2021). . DW.COM. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ . euronews. 4 Mayıs 2021. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ a b Akyol, Taha. . KARAR. 11 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ Akyol, Taha. . KARAR. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ Kritik kavşak : parlamenter sistem - başkanlık sistemi. 1. baskı. Cem Akaş. Beyoğlu, İstanbul. 2015. ISBN . OCLC 953142161.
- ^ . Muhammet Derviş METE. 25 Ağustos 2022. 29 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Erdölen, Yunus Emre (18 Ekim 2021). ""Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem" 101". serbestiyet.com. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
- ^ . Cumhuriyet. 23 Eylül 2021. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cumhurbaskanligi hukumet sistemi Turkiye de 16 Nisan 2017 Referandumu yla kabul edilen ve 9 Temmuz 2018 tarihinden itibaren uygulanmaya baslanan kuvvetler ayriligina dayali baskanlik tipi bir hukumet sistemidir Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi nin sekizinci maddesine gore yurutme yetkisi ve gorevi cumhurbaskani tarafindan anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanilir ve yerine getirilir Bu sistem Meclis ile Hukumeti birbirinden ayirmis olup Turkiye de uzun yillardir suregelen istikrar yurutmenin burokrasi uzerindeki zayif otoritesi ve erken secim sorunlarini buyuk olcude ortadan kaldirmistir kaynak belirtilmeli Parlamenter sistemin aksine hukumet artik atamalar yolu ile degil dogrudan halk tarafindan secimle gelen bir hukumet baskani tarafindan olusturulmaktadir Cumhurbaskanligi cumhurbaskanligi teskilati hakkindaki 1 sayili cumhurbaskanligi kararnamesi ile duzenlenmistir 1 sayili cumhurbaskanligi kararnamesi 539 maddelik mufassal bir kararnamedir Bu kararname cumhurbaskanliginin her yonunu ayrintilariyla duzenlemektedir Turkiye Cumhurbaskanligi Forsu Bu sisteme gecisle beraber Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin Hukumet kurma yetkileri halk tarafindan secilen cumhurbaskanina aktarildi Cumhurbaskani devletin basidir Yurutme yetkisi cumhurbaskanina aittir Cumhurbaskanligi hukumet sisteminde cumhurbaskani partili veya partisiz olabilir Cumhurbaskanligi hukumet sisteminde bakanlar da cumhurbaskani tarafindan meclis disindan atanabilmektedir Cumhurbaskani kararnameler yoluyla anayasa kanun ve kisi hak ve ozgurluklerine aykiri olmamak kaydi ile yasama yetkisini de kullanmaktadir Cumhurbaskaninin cikarmis oldugu kararnameler Meclis veya Yargi yoluyla hukumsuz birakilabilir veya iptal edilebilir Turkiye deki butun kanun kanun hukmunde kararname cumhurbaskanligi kararnamesi tuzuk ve yonetmeliklere Mevzuat Bilgi Sistemi nden ulasilabilir ElestirilerCumhurbaskanligi Basdanismani Mehmet Ucum un 16 Nisan baslikli kitabinda belirttigi gibi cumhurbaskanligi hukumet sistemi icin Cumhurbaskani siyasi kararlari verme konusunda tek yetkilidir Bakanlarin hicbir siyasi yetkisi ve meclise karsi sorumlulugu yoktur cumhurbaskaninin teknik calisma ekibi dirler Cumhurbaskanligi hukumet sistemi anayasa hukuku literaturunde daha once uygulanmis bir sistem degildir ve ilk defa Turkiye Cumhuriyeti nde uygulanmistir Bu sistem baskanlik sisteminden farklidir ve dunyada daha once uygulanmamis yepyeni bir idari sistemdir Baskanlik sistemi bir kuvvetler ayriligi sistemidir Baskanlik sisteminde yasama ve yurutme organlari birbirinden bagimsiz olarak secilir ve birbirinden bagimsiz olarak gorevlerini surdururler Milliyetci Hareket Partisi Genel Baskani Devlet Bahceli 5 Mayis 2021 de cumhurbaskanligi hukumet sisteminde iyilestirilmeler yapilmasini onerdi Bahceli iki baskan yardimcisi tayin edilmesini ve baskan yardimcilarinin da halk tarafindan secilmesini Merkez Bankasi nin anayasal bir kurulus haline getirilmesini Hakimler ve Savcilar Kurulu nun yerine Yuksek Yargi Kurulu adinda yeni bir organ olusturulmasini uluslararasi anlasmalari sona erdirme yetkisinin TBMM ye verilmesini de icerin bir degisiklik teklifi sundu MHP nin anayasa degisikligi teklifi cumhurbaskanligi hukumet sisteminin kurumsallasmis baskanlik sistemi adi verilerek iyilestirilmesini de ongoruyor Karar gazetesi yazari Taha Akyol cumhurbaskanligi hukumet sisteminin yetkileri bir tek kisiye verdigini ve sahsi yonetim i tesvik ettigini ifade etti Akyol sik sik ele aldigi cumhurbaskanligi hukumet sistemini yanlis cikarilip duzeltilen kararnameler kararlardaki kurumsal zaaflar hukuki guven indeksindeki gerilemeler onemli verilerdir ifadeleriyle basarisiz olarak nitelendirdi Akyol bir baska yazisinda da cumhurbaskanligi hukumet sisteminin sahsi politikalari anayasallastirdigini ve bu sekilde yapilan yanlis uygulamalarin duzeltme imkaninin da ortadan kaldirildigina dikkat cekti Cem Akas Alman Ispanyol siyaset bilimci in Baskanlik Sisteminin Tehlikeleri baslikli makalesine atifla bir elde asiri yetki toplanmasinin yaratacagi Kibirlenme bir tur populizm muhalefete karsi acikca husumet sistemin frenleyici erklerden yoksun kalmasi merkez kenar kutuplasmasi gibi tehlikelere dikkat cekti Cumhurbaskanligi hukumet sisteminin Turkiye de delegasyoncu demokrasiye ve yol actigini savunan dusunceler mevcuttur Bu hukumet sistemin kabul edilmesiyle birlikte kuvvetler arasindaki denge mekanizmasi bozulmus olup yasama ve yargi guclerinin yurutme uzerindeki denetim ve kontrolu yitirilmekte olup yurutmenin diger guclere karsi baskin duruma geldigi savunulmustur Cumhurbaskanligi hukumet sisteminde yatay hesap verirlik zayiflamistir 6 muhalefet partisi CHP IYI Parti DEVA GP SP ve DP Cumhurbaskanligi Sisteminin ekonomik ve siyasal krizlere yol actigini one surerek parlamenter sisteme geri donulmesi icin calismalar baslatti Bu 6 parti ortak komisyon kurarak guclendirilmis parlamenter sistem adinda yeni bir sistem tasarladilar ve bu sistemi 2023 Turkiye genel secimleri nde bir vaat olarak secmene sundular Dis baglantilarTurkiye Cumhuriyeti Cumhurbaskanligi internet sitesi 25 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mevzuat Bilgi Sistemi 23 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Yildiz Yazicioglu 9 Temmuz 2018 Cumhurbaskanligi Hukumet Sistemi Resmen Basladi Amerika nin Sesi 2 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2020 Mevzuat Bilgi Sistemi www mevzuat gov tr 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Mevzuat Bilgi Sistemi www mevzuat gov tr 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 a b Nurullah Sarac 10 Temmuz 2018 Turkiye nin yeni yonetim sistemi hakkinda bilmek istediginiz her sey 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2020 Beraat Gokkus 9 Temmuz 2018 Yeni Turkiye yururlukte Yeni sistem ile degisecek 10 sey 30 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2020 Ozturk Fundanur 1 Ekim 2018 Cumhurbaskanligi hukumet sisteminde TBMM nin yetkileri ve gorevleri ne olacak BBC News Turkce 21 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Nisan 2020 Ucum Mehmet 2018 15 16 Temmuz dan cumhurbaskanligi sistemine Turkiye nin demokratik birligi mucadelesinde yeni asama 16 Nisan 1 Basim Cagaloglu Istanbul ss 79 80 ISBN 978 605 171 783 8 OCLC 1066742383 Gozler Kemal 2017 Elveda anayasa 16 Nisan 2017 de oylayacagimiz anayasa degisikligi hakkinda elestiriler Makale 4 Birinci baski Bursa ISBN 978 605 327 461 2 OCLC 1000563246 Welle www dw com Deutsche 5 Mayis 2021 DW COM 5 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2021 euronews 4 Mayis 2021 4 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2021 a b Akyol Taha KARAR 11 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Akyol Taha KARAR 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Kritik kavsak parlamenter sistem baskanlik sistemi 1 baski Cem Akas Beyoglu Istanbul 2015 ISBN 978 605 5250 51 5 OCLC 953142161 Muhammet Dervis METE 25 Agustos 2022 29 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erdolen Yunus Emre 18 Ekim 2021 Guclendirilmis Parlamenter Sistem 101 serbestiyet com 18 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2022 Cumhuriyet 23 Eylul 2021 23 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ocak 2022