Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mayıs 2014) |
Dışsallık; bir ekonomik birimin kendi faydasını artırmak için aldığı kararın, aslında hiçbir organik bağı olmayan başka bir ekonomik birimin aldığı kararının sonuçlarını dolaylı ya da dolaysız etkilediği durumlarda ortaya çıkan bir kavramdır. Buna göre bir ekonomik birimin seçimleri, diğer birime fayda ya da zarar olarak etki edebilir. Dışsallıklar genelde pozitif dışsallıklar ve negatif dışsallıklar olarak iki grupta toplanır.
Pozitif dışsallık
Pozitif dışsallık ya da bir diğer adıyla toplumsal yarar gözetimi; bir kişinin ya da kurumun aldığı bir kararın birincil kişi dışında başka kişi ya da kurumlara da yarar sağlayıcı nitelikte olma durumudur.
- Örnekler
- Devletin en çok kullandığı pozitif dışsallık yöntemleri vergi barışı ve teşvik politikalarıdır. Ülkelere göre vergilendirme sistemi farklı olmakla beraber genelde devlet, mükelleflerinden tahsil edemediği verginin faizinden vazgeçerek geçmişte alamadığı vergi ücretlerini kazanırken mükellef de daha önce yaşadığı borç ve hukuki yaptırım risklerinden kurtulur. Bu noktada vergi barışı pozitif bir dışsallık olur. Yine aynı şekilde teşvik politikasında da teşvikin niteliğine bağlı olarak devlet bazı haklarından vazgeçerek yatırımcıya daha kolay yatırım yapılabilir bir ortam hazırlar. Bunun sonucunda işsizlik azalırken, yatırımcının karı ve devletin vergi gelirleri görece artar.
- Arı yetiştiricisi ve elma bahçesi sahibinin komşu olduğunu düşünün. Arı yetiştiricisi, arılarının polen taşıması sonucu komşu elma bahçesinin sahibine bir dışsallık aktarmış olur. Arı sayısı ne kadar çok olursa, elma bahçesinde de o kadar fazla elma yetişir. Aynı şekilde elma bahçesi de arıcı üzerinde olumlu dışsallık aktarmaktadır. Elma bahçesinde ne kadar çok arı olursa, arıcı da arılardan o kadar çok bal alacaktır.
- Komşusu yüksek sesle klasik müzik dinleyen bir ev sahibi eğer bir klasik müzik hayranıysa, komşusunun müzik dinleme işinden yarar gördüğü için müzik bir pozitif dışsallık olur.
Negatif dışsallık
Negatif dışsallık, kişinin ya da kurumun aldığı bir kararın başka bir ekonomik birime zarar verme durumudur. Bu noktada bir birim fayda sağlarken diğer birim bu faydadan açık bir şekilde zarar görür. Kurumlar noktasında negatif dışsallıklar genelde maliyetlendirilen bir unsurdur.
- Örnekler
- Her yapının bir ömrü olduğu gibi otoyolların, köprülerin de bir ömrü vardır ve köprüyü kullanan her bir araç, köprünün kullanım ömrünü kısaltmaktadır. Öte yandan araç sahipleri köprü sayesinde daha önce gidemedikleri ya da daha fazla yakıt yakarak gidebildikleri yerlere daha kısa yoldan gitme fırsatına erişirler. Bu noktada köprü, devlet için negatif bir dışsallık örneği gösterir. Zira araç sahiplerinin köprüyü kullanma kararı, devletin daha yakın zamanda köprüyü yenilemesine neden olabilir. İşte bu noktada devlet bu negatif dışsallığı maliyetlendirerek zararını minimuma indirmeye çalışır.
- Otobüste sigara içen birinin, içmeyen birisini etkilemesi de bir negatif dışsallıktır. Yolculukta sigara içme kararı, sigara içen için keyif verici iken sigara içmeyen için negatif bir etki oluşturur. Bu noktada sigara bir negatif dışsallık olur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2014 Dissallik bir ekonomik birimin kendi faydasini artirmak icin aldigi kararin aslinda hicbir organik bagi olmayan baska bir ekonomik birimin aldigi kararinin sonuclarini dolayli ya da dolaysiz etkiledigi durumlarda ortaya cikan bir kavramdir Buna gore bir ekonomik birimin secimleri diger birime fayda ya da zarar olarak etki edebilir Dissalliklar genelde pozitif dissalliklar ve negatif dissalliklar olarak iki grupta toplanir Pozitif dissallikPozitif dissallik ya da bir diger adiyla toplumsal yarar gozetimi bir kisinin ya da kurumun aldigi bir kararin birincil kisi disinda baska kisi ya da kurumlara da yarar saglayici nitelikte olma durumudur OrneklerDevletin en cok kullandigi pozitif dissallik yontemleri vergi barisi ve tesvik politikalaridir Ulkelere gore vergilendirme sistemi farkli olmakla beraber genelde devlet mukelleflerinden tahsil edemedigi verginin faizinden vazgecerek gecmiste alamadigi vergi ucretlerini kazanirken mukellef de daha once yasadigi borc ve hukuki yaptirim risklerinden kurtulur Bu noktada vergi barisi pozitif bir dissallik olur Yine ayni sekilde tesvik politikasinda da tesvikin niteligine bagli olarak devlet bazi haklarindan vazgecerek yatirimciya daha kolay yatirim yapilabilir bir ortam hazirlar Bunun sonucunda issizlik azalirken yatirimcinin kari ve devletin vergi gelirleri gorece artar Ari yetistiricisi ve elma bahcesi sahibinin komsu oldugunu dusunun Ari yetistiricisi arilarinin polen tasimasi sonucu komsu elma bahcesinin sahibine bir dissallik aktarmis olur Ari sayisi ne kadar cok olursa elma bahcesinde de o kadar fazla elma yetisir Ayni sekilde elma bahcesi de arici uzerinde olumlu dissallik aktarmaktadir Elma bahcesinde ne kadar cok ari olursa arici da arilardan o kadar cok bal alacaktir Komsusu yuksek sesle klasik muzik dinleyen bir ev sahibi eger bir klasik muzik hayraniysa komsusunun muzik dinleme isinden yarar gordugu icin muzik bir pozitif dissallik olur Negatif dissallikNegatif dissallik kisinin ya da kurumun aldigi bir kararin baska bir ekonomik birime zarar verme durumudur Bu noktada bir birim fayda saglarken diger birim bu faydadan acik bir sekilde zarar gorur Kurumlar noktasinda negatif dissalliklar genelde maliyetlendirilen bir unsurdur OrneklerHer yapinin bir omru oldugu gibi otoyollarin koprulerin de bir omru vardir ve kopruyu kullanan her bir arac koprunun kullanim omrunu kisaltmaktadir Ote yandan arac sahipleri kopru sayesinde daha once gidemedikleri ya da daha fazla yakit yakarak gidebildikleri yerlere daha kisa yoldan gitme firsatina erisirler Bu noktada kopru devlet icin negatif bir dissallik ornegi gosterir Zira arac sahiplerinin kopruyu kullanma karari devletin daha yakin zamanda kopruyu yenilemesine neden olabilir Iste bu noktada devlet bu negatif dissalligi maliyetlendirerek zararini minimuma indirmeye calisir Otobuste sigara icen birinin icmeyen birisini etkilemesi de bir negatif dissalliktir Yolculukta sigara icme karari sigara icen icin keyif verici iken sigara icmeyen icin negatif bir etki olusturur Bu noktada sigara bir negatif dissallik olur